Алдр дуулвриг баһчудт медүлхәр

Эн җил бидн «Җаңһр» алдр дуулврин 585 җилин өөн темдглҗәнәвидн. Эн ончта өөнд нерәдҗ таңһчин сурһуль-эрдмин бүрдәцст ирлцңгү керг-үүлдврмүд давулгдҗана. Шидр Баһ Дөрвдә района Ик Бухс селәнә академик Эрднин Пүрвән нертә дунд сурһулин улд болсн чинртә хургт таңһчин райодын болн хотл Элст балһсна сурһуль-эрдмин бүрдәцсин элчнр бәәтхә нертә номтнр, Бурять болн Чувашия Республикүдин, Моңһлын элчнр орлцснь темдгтә болв.

Баһ Дөрвдә района сурһуль-эрдмин, сойлын, спортын болн баһчудын керг-төрин заллтын һардач Илҗән Марта, КРИПКРО-н хальмг кел болн утх-зокъял даслһна тиңкмин багш Бадмин Любовь, Б.Б.Городовиковин нертә Хальмг ик сурһулин профессор Артан Сергей, Ик Бухса дунд сурһулин һардач Азда Ноһан хургт орлцачнрт йөрәлин үг келҗ, «Җаңһр» дуулвриг хадһллһна, дорас өсч йовдг баһ үйд терүг даслһна чинр темдглв. Уйн наста җаңһрчнр Дорҗин Алан, Аюш болн Сумьян немр сурһулин багш Манҗин Баатрин һардврт «Җаңһрин оршл» олна оньгт тусхаҗ, эндрк бичкдүд өвкнриннь сойлар соньмсад, төрскн келән, амн үгин зөөрән сәәнәр дасчахиг үзүлҗ бахмҗ үүдәв.
Керг-үүлдврт орлцсн багшнр эн өдр ил кичәлмүд өгв, эрдмчнрин кичәлд орлцв. Тиигәд Көтчнрә района Сарпа селәнә дунд сурһулин багш Баташа Валентина, Инҗин Лиҗин нертә Ергенинск селәнә сурһулин багш Кошан Светлана болн Октябрьск района Цаһан Нуура Санҗра Николайин нертә сурһулин багш Дорҗин Ирина «Җаңһр» дуулвриг сурһульчнрт даслһна туст ямаран эв-арһс олзлдган үзүлҗ, дамшлтарн хувалцв. Элст балһсна 12-ч тойгта дунд сурһулин багш Босхмҗин Антонина, Сарпан района Аршан Зелмнә сурһулин багш Чонан Любовь, Көтчнрә олн халхин гимназин багш Шуурһна Аскан, Ик Бухса сурһулин багшнр Мукөвүнә Эльвира, Дорҗин Марина болн Бадмин Нина, Хальмг этносойлын гимназин багш Ковора Эльза алдр дуулврин баатрмудын нерд даслһна, бичкдүдт төрскнч сурһмҗ өглһнә, арс идәлһнә болн нань чигн төрәр соньн керг-үүлдвр давулв. Ик Бухса дунд сурһулин багш Дорҗин Денисин «Җаңһр» өдгә цага билг-эрдмд» гидг зургудын һәәхүл хургт орлцачнриг соньмсулв.
«Җаңһр» дуулвр регионмуд хоорндк хәрлцә батрулҗахиг Бурятин Курумканск района Улюханск дунд сурһулин бурят келнә багш Марина Бубеева, Чувашин ик сурһулин номт Галина Ильина болн Моңһлын ик сурһулин моңһл келнә тиңкмин багш Гиляна Чульчеева темдглҗ, ниигмин сүлҗәнә эв-арһар хургт орлцад, хальмг, бурят болн чуваш улсин алдр дуулврмудын чинрин тускар ухан-тоолврарн хувалцв. Нертә номтнр, хальмг улсин амн үгин зөөр шинҗләчнр филолог номин доктормуд Хабуна Евдокия, Манҗин Байрта болн Артан Сергей «Җаңһрин» дуулврин тускар соньн илдкл кев.
Ик хургин йовудт хальмг келнә зурһан багшт Хальмг Таңһчин күндтә иргн, КАССР-ин ачта багш К.Д.Убушаеван нертә «Уурхан саң» гидг мөрә бәрүлҗ өггдв. Тиигәд эн җил багшнр Босхмҗин Антонина, Ковора Эльза, Кошан Светлана, Чонан Любовь болн Дорҗин Ирина, КРИПКРО-н багш Бадмин Любовь мөрәлгдв. Ик Бухса дунд сурһулин багшнрин седвәрәр эн мөрә зарлгдсмн. Хальмг кел, сойл, авъяс делгрүллһнд, амн үгин зөөр хадһллһнд ик ач-тусан күргсн улсиг 2002 җилд Ээлән Овлан нертә музейин 30 җилин өөнд түрүн болҗ ачлсмн. Ачта багш Кермен Даваевна 1959 җиләс авн 1984 җил күртл хальмг келнә багшар көдлҗ йовсмн, эн 1965 җилд сурһульчнртаһан хамдан хальмг келнә хоран улд җаңһрч Ээлән Овлан музей бүрдәсмн. Хөөннь, 1972 җилд селәнд җаңһрчин нертә Гер-музей секгдсмн. Увшан Кермн терүг ачта амрлһнд һартлан һардҗ йовсн болдг.
Академик Эрднин Пүрвән нертә Ик Бухса дунд сурһулин һардвр болн багшнр алдр дуулврин өөнд нерәдгдсн ик хург бүрдәлһнд дөң күргснд КРИПКРО-н һардач Мунчинә Лилияд, багш Бадмин Любовьд, профессор Артан Сергейд ик ханлтан өргв. Таңһчин сурһуль-эрдмин бүрдәцсин хальмг келнә багшнр цуглрад, «Җаңһр» дуулвриг хадһллһна, сурһульчнрт терүг даслһна туст хоршасн дамшлтарн хувалцҗ, кичәлмүдт олзлҗадг өдгә цага эв-арһсин тускар келҗ, дорас өсч йовдг бичкдүдт өвкнриннь байн зөөриг зааҗ өглһнә халхар күцәҗәдг көдлмшиннь тускар медүлв.

ДООҖАН Наталья
ЗУРГУДТ: Увшан Кермнә нертә мөрәһәр ачлгдсн багшнр;
Баһ Дөрвдә района Ик Бухса дунд сурһулин уйн наста җаңһрчнр