Кезінк эрдм геедрљіхш

27-08-2014, 16:22 | Таңһчин зәңгс

Элстд соньн фестиваль давв. Хоолан шахљ дуулдг, эс гиљ хґркрљ дуулдг дуучнр Элстд цуглрљ ирв. Кезініс авн дууна эрдм дунд ґвірц болљ йовсн эн эрдм ода кўртл моњєл келтнрин болн тўрг келті зірм улсин сойлд бііхинь фестиваль медўлв. Хальмгт тўрўн болљах эн йовдл хоолан шахљ дууллєна болн этническ кґгљмин фестиваль гиљ нерідгдв.

Барун Моњєлвас, Шинљініс, Уулын Алтайяс ирсн дуучнр болн Хальмгин элчнр фестивалин ґмн Хар Булгас хол биш бііх хіірті єазрт одад, кезінк уласн модна ґґр макталмуд дуулљ, эн єазрин амулњ-менд дурдљ , керг-ўўлдврін эклв. Хальмгт тўрўн болљ кегдљіх фестиваль кўцімљті болтха, сойлын делгрлтд туста болтха гиљ тиим ўўлдвр кўцігдв.

Фестивалин ґмн ирсн гиичнр журналистнрла харєљ, сурврмудтнь хірў ґгв. «Тењгрин уйдл» олна нииціні ахлач Басњ Захаров пресс-конференциг секв. Фестивалин кґгљмин єардач Лиљ Азыдов эн тґсвин кемљінд хоолан татљ дууллєна школ яєљ ўўлдсні тускар келљ ґгв.

Уулын Алтайяс ирсн Мергн Тельденов 12 настаєас авн хоолдан шахљ дуулдг эрдмір соньмссн бііљ. Нерті артистнрин концерт ўзід кґвўн эн эрдмд оньган ґгв. Эврі келн-улсин сойлын туст дааврта болдг седкл энўнд тґрв. Уулын Алтайд бичкн цагас авн кґвўдиг иим ду дуулдгиг дасхдгин тускар Мергн келљ ґгв. Ода Алтайд эн дууна халх сін делгрлт авчахнь медгдв.

Фестивалин йовудт Мергн кесг ду дуулљ, ґндр уулта Алтайин єазрас халун менд авч ирсін медўлв. Дун болєна тускар ціілєвр ґгчієід, « тана єазр ўнндін нарта Хальмг бііљ. Би энд дегід халурхад, тана нарнд шатхларн уулын єазрин серўєинь санљанав» - гиљ шоглв. Ґндр уулмудын ора, эњ-зах уга тиньгр єазр, мґрдин туруна і, єірдин нислт, кґгшісин цецн тоолвр, бає настлын сергмљті инідн – цуг тоот љирєлин мґњк эрглтд мана нўднд ўзгдсн болљ, тиим илвті сіінір Мергн дуулљ, хальмг хілієічнрин седклинь авлв.

Хальмгт хойрдад ирљіх байрарн Барун Моњєлын дууч Даваасурен хувалцв. Хаврин тўрўєір эн драматическ театрин ханьд тўрўн болљ ирсмн. Тиигхдін дууч бає наста хальмг дуучнрт дууна эн янзин ончинь ўзўлљ, мастер-класс кесн билі. Даваасурена эк-эцкнь тохмарн дуулдг улс біісн тґлід кґгљмин халхар эн билгті болљана. Мґрн-хуур, лимб болн нань чигн кґгљмин зевсгўдт айс орулљ татна. Эн эрдминь концертд ирсн олн улс ўнндін ўзљ, хоолдан шахљ дуулдг эрдм олн зўсн болдгинь медљ авв. Билгті дуучин эрдмиг цуглрсн улс уданд альх ташљ таассан медўлљів. Моњєлдан нерті дууч, сойлын тоомсрта кґдліч Даваасурен басл ик билгтієинь, хоолан татљ дууллєнд цуг янзинь дасљ авсинь імтн ўзљ, соњсљ байсв. Фестивалин ґмн Даваасурен дууна эрдмір соньмсљах баєчудт хоолдан шахљ дууллєна эв-арєас дасхв.
Шинљіні дуучнрин нерн дееріс дууч Нимгрин Байрта орлцв. Ґґрднр кезіні дуулљ йовсн ут дууна сііхн тоотыг эн ўзўлљ чадв. Борталас бає биш дуунад бііх Љињ гидг єазрт тґрсн кґвўн бичкнісн дууна айсмуд соњсљ ґссмн. Экин элгн-садн, нахц ээљнь Шинљіндін нерті дууч біісмн. Аавд, ээљд, экд, эцкд, эгчд, нань чигн тґрл - саднд, мґрнд, адунд нерідсн ут-тоодан 80 єар дууг нахц ээљнь меддг біісмн. Медсн деерін сііхн дуулдг, кезі, альд тер нег дууг дуулљ болхинь меддг, ўйнртін дасхад біісні тускар Байрта келљ ґгв. Дуулсн сііхн хойр ут дууна негнь імтнд йир икір тодлгдв. Тернь хойр зун љил хооран Увш хааг дахљ єарсн хальмгуд тґрсн єазран санљ єарєсн Иљлин туск дун тууљин йовудт тиигљ хойр іњгрљ тарсинь тодлулљ, чеељиг ґвдків.

Ховр дууна фестивальд Хальмг Тањєчин нерн дееріс «Хурдн сарва» ансамбль орлцв. Эдн соњсачнрин оньгт дґрвн ду белдљ дуулв. Хальмг улсин дуудыг эдн соньн янзар дуулдгинь імтн медні. Эн ансамблиг дахљ Нимгрин Байрта ду дуулв.

«Тењгрин уйдл» ґдгі цага ґґрдин сойлын цутхлњ олн хілієічнрт кґгљмин дікн нег белг белдв. Тернь хальмг дуд орсн «Мазн баатр» гиљ нерідгдсн диск белдљ єарєв. Эн дискд кґгшдўдіс йовљ бичљ авсн мартгдад біісн дуд орљана. Ут-тоодан цутхлњгин орлцачнр 100 шаху ду бичљ авсмн. Тедниг техническ эв-арєар бичљ авлєна, кґгљминь ніірўллєні халхар кґдлмш кегдљіні. Иргчдін «Тењгрин уйдл» дарани диск єарєхларн тер дуудыг цугтаєинь орулх саната.
Хоолан шахљ дуулдг школд сурсн бає наста орлцачнр дассн тоотан концертин йовудт дуулљ ўзўлв. Сііхн цегін хоолта болн хальмг дуунд дурта баєчуд ґсљіхинь цугтан ўзв.

Хальмг Тањєчин ачта артистк Анна Очкаева «Ээљин дууг» сііхн эњсўлљ дуулв. Тањєчин нерті артистк эн тґсвд орлцад, бає наста дуучнрт дууна эрдміс дасхв. Љањєрч, домбрч, дууч Дмитрий Шараевиг кен эс медні. Олн халхарн кецў билгті дууч эн ґдр «Љањєрин» бґлг дуулљ, ґвкнрин кўчті цагиг, «ўкл уга мґњк, ўргљлд бає насарн біідг орн-нутгиг» сергіљ дуулв. «Иткл» олна нииціні єардач, дууч болн кґгљмч Виталий Боков «Хољан Ііт майор» дууг домбрт келљ дуулв. Улан залата хальмгудын туск дууєар цуг орлцачнр хамдан дуулљ фестивалин концертн программиг тґгсів.

«Тењгрин уйдл» цутхлњгин єардач Басњ Захаров фестивалин ашиг диглід, фестивальд орлцачнрт дипломс болн кўндті белгўд бірўлљ ґгв. Хоолдан шахљ дууллєна янзиг сергіљ фестиваль келєн, баєчудыг эн ховр дууна эрдмд дасхлєна школ бўрділєн цутхлњ шўўљ авсн грантин кемљінд кегдв.

Ґвкнрин ґвірц сііхн эрдмиг мартуллго цааранднь делгрўллєн ик чинрті болљахинь фестиваль медўлв.