Бурхн багшин ном кесг шаҗиг хамцулна

- Хальмгуд Европин һазрт бәәдг һанцхн буддистнр, эднә шаҗна болн сойлын уурхан саң мана орн-нутгин оюни зөөрин нег хүвнь болҗана. Әрәсән Президентин зәрлгәр тогтасн мана саң буддологин халхар кеҗәх шинҗллтиг өргҗүллһнд нилчән күргх зөвтә, – гиҗ Бурхн-багшин сурһуль-эрдмиг болн шинҗллтиг дөңндг саңгин вице-президент Денис Возилов келв. – Эндр өдр Элстд болҗах шар шаҗна сүзгтнр болн талдан шаҗна баһчудын нарт делкән ик хург дарук җилин һаха сард Хальмг Таңһчин хотл Элстд болх III нарт делкән бурх шаҗна ик хургт белдлһн болҗана. Баһчуд эн көдлмшт шунмһаһар орлцҗах йовдл ик чинр зүүҗәнә, тиим кевәр иргч ик керг-үүлдвр бас сән аштаһар давх гиҗ нәәлх арһ маднд өгчәнә. Немҗ келхлә, ик ханлтан Хальмг ик сурһулин һардврт, багшнрт болн оютнрт, тер мет Бурхн багшин номин делгрлтд, буддологин шинҗллт келһнд, эн салврин ик кемҗәтә нарт делкән керг-үүлдвр бүрдәлһнд ик дөңгән күргҗәх Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Батуд өргх кергтә гиҗ Денис Леонидович темдглв.
Тиим кевәр Элстд декабрин 6-д эклсн шаҗна хоорндк баһчудын нарт делкән ик хург кесг орн-нутгудын болн Әрәсән 20 һар региона баһ наста номтнриг цуглулв. «Шаҗна хоорндк хәрлцәнә сән таалд шар шаҗна өргҗлтиг күцәлһн» гисн нертәһәр эн керг-үүлдвр бүрдәгдв.
Орлцачнриг нүр үгәрн Хальмг ик сурһулин һардач Салан Бадм йөрәҗ, шаҗна хоорндк нөкцлтиг батруллһн эндр өдр ик чинр зүүҗәнә, баһ наста номтнр эн кергт эврәннь тәвцән орулҗ, буддологин салврар гүн өргн шинҗллт кеҗәнә. Тер мет эндр өдр ойуни-шагшавдын зокалыг күцәлһн болн цааранднь делгрүллһн ик чинр зүүҗәнә. Тедниг яһҗ харсхин, 2025 җилин Нарт делкән шар шаҗна ик хургиг яһҗ кехмб гисн төрәр баһ наста номтнрин тоолвриг соңсхла ик соньн болхнь лавта гиҗ һардач заав.
Шаҗна хоорндк баһчудын нарт делкән хург бүрдәлһнд Әрәсән Президентин һардвр орлцв, түүнә әңгин селвгч Павел Костылев Элстин керг-үүлдврт орлцачнриг видеозалһлдана йовудт йөрәҗ эндр өдр Әрәсәд Бурхн багшин ном шар шаҗна регионмудт бәәтхә, Москвад болн талдан чигн мүҗст болн краймудт ик делгрлт авсн бәәнә. Тиим кевәр Әрәсәд кесг шаҗнд шүтдг әмтн болн теднә бүрдәцс хоорндан сәәнәр нөкцлтсн деерән теднә ном, әрүн шагшавдын зокалан болн сурһулян өргҗүлҗәнә, гиҗ Павел Николаевич темдглв.
Буддологин шинҗллт Элстд, Хальмг ик сурһульд цаг ирвәс өргҗәд йовна. Тер кергт ик тәвцән буддийск сурһуль-эрдмд болн шинҗллтд дөң болдг Әрәсән саң орулҗана, тер хамцу көдлмш орн-нутгин талдан чигн регионмудт цааранднь делгрлт авад йовна гиҗ Әрәсән Президентин һардврин департаментин селвгч товчлв.
Дарунь хургт орлцачнриг таңһчин залврин Ахлач Босхмҗин Гилян йөрәҗ, түүнә көдлмшт күцәмҗ дурдҗ, таңһчин Толһачин бичг умшҗ өгв. «Тадниг цугтаһитн Элст балһснд ирсндтн йөрәҗәнәв. Эн ик хург кесг шаҗна хоорндк нөкцлтиг делгрүллһнд нилчән күргәд бәәхнь лавта. Мана Хальмг Таңһчд 100 һар келн-улс ни-негн бәәнә. Тиим иньгллт мана хамцу зөөр болҗана. Баһчудын форум иргч җилд болх нарт делкән III ик хургин сән улнь болхнь лавта», – гиҗ таңһчин Толһач Хаска Бату бичгтән темдглв.
Тер мет таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) Ахлач Артем Михайлов болн һоллгч федеральн инспектор Александр Беляев йөрәҗ баһ наста номтнрин көдлмшт күцәмҗ дурдҗ теднә хамцу үүлдвр Әрәсән кесг шаҗна, олн әмтнә ни-негн бәәлһнд нилчән күргәд бәәтхә гиҗ дурдв.
Цааранднь шаҗн лам гевш Тензин Чойдак үг авв. «Кесг зун сай улс делкән олн орн-нутгудт орс шаҗна, шар шаҗна болн лал шаҗна шагшавдын зокалар бәәҗ, талдан шаҗна элчнриг күндлҗ, эвин тогтурта бәәдл хадһлхар зүткнә, тер тоот эндр өдр ямаран олз-орута болҗахинь эврәннь шинҗллтд баһ наста номтнр үзүлх зөвтә», – гиҗ шаҗн лам ончлҗ келв. Тер мет Әрәсәд бәәх кесг шаҗнд шүтдг улс хоорндан ни-негнәр бәәхәр шунна, тер хамцлт орн-нутгт чигн тогтурта бәәдл хадһллһнд ик нилчән күргҗәнә, гиҗ Шаҗн лам гевш Тензин Чойдак немҗ келв.
- Элстд болх сүзгтнрин нарт делкән ик керг-үүлдврин өмн кесг шаҗна баһчудын хург кеснь мел чик. Шаҗна хоорндк сән залһлдаг болн нөкцлтиг, теднә хамцлтыг батруллһн эндр өдр бас ик чинр зүүнә, тегәд тер тоотыг кесг орн-нутгудт хадһлхар седҗәнә. Шагшавдын болн оуни үнтә тоот кесг шаҗна төлә әдл. Әрәсәд тогтсн шаҗна хоорндк хәрлцәнә диг-даран делкәд хамгин сән болҗ тоолгдна, нарт делкән хургт ирсн гиичнрт ханлтан өргхәр седләв, мана Хальмг Таңһчин тускар тана сананд сән тодлвр үлдтхә, – гиҗ Әрәсән буддистнрин негдлтин ахлач гевш Йонтен дурдв.
-Әрәсән баатр Александр Невский кезәнә бас үлмә угаһар бәәхәр седәд, орн-нутгиннь сулдан бәәлһиг батрулхар дорд үзгин орн-нутгудла сән хәрлцә тогтахар шунҗ йовла. Ода бидн түүнә герәслһиг күцәҗ, дорд үзгин шаҗна бүрдәцслә, олн улсла, баһчудла хәрлцәһән өргҗүлхәр шунҗанавидн, тер үүлдвриг баһ наста номтнр эврә шинҗллтәрн өргҗүлх зөвтә, – гиҗ Элстин орс шаҗна епархийин элч Алексей гелң келв.
-Шаҗна хоорндк хәрлцәг кезә чигн батрулҗ, үр-иньгин санатаһар хоорндан нөкцлтәд бәәх кергтә, Хальмг Таңһчд бидн цугтан эвин тогтурта бәәдлд бәәнәвидн, тиим сән үлгүр талдан орн-нутгудт үзүлҗәнәвидн, – гиҗ таңһчин мусульманмулын шаҗна залврин ахлачин нөкд Аслудин Калабегов келв.
Профессормуд Бадман Валерий, Бичен Баазр, Улана Мергн болн нань чигн номтнр кесг монографь болн дегтр буддологин төрәр бичлә, ода Хальмг филологин күрәлңд магистратур үүлдҗәнә, баһчудын лабораторин баһ наста номтнр бас Бурхн-багшин номар кесг шинҗллт келә, эн көдлмш цааранднь өргәр күцәгдҗәнә, -гиҗ профессор келв.
Элстд болсн баһчудын ик хург Әрәсән болн талдан орн-нутгин нертә номтнриг, шаҗна үүлдәчнриг цуглулв, эдн шаҗна хоорндк хәрлцәнә кесг төрәр тоолврарн хувалцҗ иргч шинҗллтсин төриг йилһҗ авв. Кесг мастер- класст, экскурсьт орлцҗ, лекц соңсҗ баһчуд медрлән гүүдүлҗ нөкцлтин шин эв-арһ олҗ авв.

ТҮРВӘН Һуна