Һартан эвтә болхла

Хар Һазра района Адг селәнд өсәд-боссн Манҗин Мингиян бичкнәсн авн эк-эцкдән нөкд болад, ямр нег үүл бәрҗ цаган тустаһар давулдмн. Һартан эвтә көвүн олн зүсн көдлмш кедг, кергән даавртаһар күцәдг авг-бәрцтә болҗ өсв. Эврә өрк-бүлтә болад, эн Делгер авальдан ицлтә түшг болҗ, ямаран чигн төр хаһлҗ, һартан бәрсән кедг йоста герин эзн болна.

Мингиян Делгер хойр Элст балһснд эврә гер тосхх шиидвр авад, цугинь бийснь кех болв. Түрүләд эдн бичкн кухнь тосхҗ авв, хөөннь гер чигн бәрв. Онц эзнә герт бәәдг улст һаза кех-күцәх көдлмш төгсхш, сән таал тогтаҗ, эргндк һазриг ахулх кергтә болна. Нег үлү бичкдүд бәәдг болхла, теднд нааддг орм чигн бүрдәх кергтә, тегәд олн үртә эк-эцк хойр һурвн көвүндән цугинь кеҗ өгв. Мингиян гер тосхсн цагтан цугинь дасч авв, тиигәд эн эврән эрсиг шалддг, ширддг, үүд-терз углҗ тәвдг, шам орулдгиг болн нань чигн керг күцәдг болв. Герин һаза сән таал тогтахин төлә эн һаңначин дамшлт хоршаһад, эврән сег, хаша-хаац, скамейкс кев.
Нег дәкҗ энүнә үр социальн бооца батлад, шаңһа мөңгәр эврә керг бүтәҗ олзтаһар үүлдҗәхин тускар келв. Тернь ямаран иткл цаасд кергтәг зааҗ өгәд, сүв-селвгәрн нөкд болв. Тиигәд нидн Манҗин Мингиян Элст балһсна әмтнә социальн харслтын цергллтд одад, социальн бооца батлхин туск эрлһ орулҗ өгв. Эн һаңнач болҗ үүлдәд эврә керг бүтәхин зура белдәд, терүг харсч чадв. Зуг күцәмҗтәһәр болн олзта-тустаһар үүлдхин төлә һаңначин эрмд дасх кергтә гиҗ социальн харслтын цергллт селвг өгв. Темдглхәс, сурһуль сурх мөңгиг энүнд бас шаңһас йилһҗ өгв. Һурвн сардан сурад, эн һаңначин эрдмтә болв. Социальн бооца батлсна дару энүнд эврә керг бүрдәлһнд 350 миңһн арслң өгв. Тер мөңгәр эн цуг кергтә кергсл, кегдлмүд хулдҗ авад, гер деерән һаңначин туслмҗ күргдг керг секв.
Авальнь тааста кергән олзта-тустаһар делгрүлҗ, өрк-бүлән теҗәҗ күцәмҗтәһәр үүлдҗәхиг Делгер дөңнҗ, шаңһа көтлвр эднд иим арһ өгснд байрлна. «Бооца батлсна хөөн әмтн олн зүсн кегдл кехиг сурад дару-дарунь эрлһ орулна. Хам-хоша бәәдг болн таньл-үзл улс бәәтхә, Ростовск мүҗин Ремонтное, төрскн Адг селәдәс әмтн бас сурна. Зәрмдән көдлмш дала болна, тегәд чеерүд тогтна. Авальм шаңһа дөңгәр тааста керг бүтәҗ чадснь бийднь ик урмд өгв. Эн олн зүсн кегдлмүд яһҗ сәәхрүлҗ кедгиг дасч шин медрл хоршахар шунна», - гиҗ Делгер бер келнә.
Бооца батлсна хөөн көдлмшин кемҗән икдв, тегәд Мингиян эднәс хол биш бәәдг эк-эцкиннь гер деер цех секхәр шиидв. Хаша-хаац эс гиҗ талдан кегдлмүд кехин төлә ик аһу кергтә болна. Келхд, эк-эцкнь Элстүр нүүхәр шиидхлә Мингиян эднд гер тосхлһнд бас шунмһаһар орлцҗ, дөң болсмн. Залу күн җирһлиннь туршарт гер тосхх, көвү һарһх болн мод суулһх зөвтә гиҗ келдг. Тегәд Манҗин Мингян цуг эн тоотыг давулҗ күцәв гиҗ келҗ болҗана. Делгер авальтаһан эдн һурвн үр асрҗана, Давид, Данил болн Илья эк-эцкән байрлулҗ өлзәтә сән үрд болҗ өсчәнә. Ууһн Давид арвта, эн бас һартан өөтә, пластилинар олн зүсн ке-сәәхн кегдл кехдән таасна. Данил долата, аавиннь нер зүүдәҗдг отхн Илья эн җил төрҗ һарв. Көвүд өсәд-босхларн эцкдән нөкд болҗ, бас һартан эвтә болхнь маһд уга. Ода болхла эдн эцкнь кесн дүүҗң деер наадхдан, диван деер амрхдан дурта.
Һартан эвтә, бәрсән кедг олн үртә эцк Манҗин Мингиян шаңһа дөңгәр эврә кергән секәд, олзта-орутаһар үүлдҗәхнь талдан улст үлгүр болх зөвтә гиҗ сангдна. Эн шаңһас авсн мөңгиг тустаһар олзлҗ күцәҗмтәһәр көдлҗәхиг социальн харслтын цергллт бүрткнә. Иргчдән эн дәкәд социальн бооца батлҗ кергслиг шинрүлҗ, кергән делгрүлх арһ олзлхар зуралҗана.

ДООҖАН Наталья
ЗУРГТ: Манҗин Мингиян кесн кегдлмүд