Бурхн Багшин әрүн тоот Хальмгт авч ирв

Хулһн сарин 11-д Энткг орн-нутгас мана таңһчд Бурхн Багшин әрүн тоот авч ирв. Бембә өдрлә Элстин аэропортд олн-әмтн цуглрҗ, Энткгәс нисч һарсн самолет күләв. Тедн дунд таңһчин һардвр, зөв-йос харлһна бүрдәцсин көдләчнр, төв хурлын ламнр, седкүчнр, баһчудын болн олна бүрдәцсин элчнр, артистнр бәәв.
Өрүн арвн часин алднд самолет бууҗ ирсн шишлң ормд 700 шаху күн хаалһин хойр таласнь зогсад энүг тослһна керг-үүлдврт орлцв. Бурхн Багшин әрүн тоотыг Хальмгин Толһач Хаска Бату болн Шаҗн Лам Тензин Чойдак тосв. Энткгин Келн-улсин музейд хадһлгдҗадг эн әрүн тоотыг орн-нутгин залврин элчнр болн ламнр авч ирв. Ут тоодан Энткгәс делегацин ханьд 50 шаху күн ирсн болдг.
Бурхн Багшин әрүн тоотыг Элст балһсна аэропортд авч орад, ирлцңгү мөргүл давулад, дарунь белдсн улан өңгтә ке-сәәхн хойр давхр автобуст энүг Бурхн Багшин Алтн сүм тал темцҗ һарв. Элстин негдгч микрорайонас авн төв хурл күртл әрүн тоотыг тосхар олн-әмтн балһсна уульнцст һарв.
Хальмгин төв хурлд әрүн тоотыг мөргүл давулдг ик хорад Бурхн Багшин ик көшән өмн залҗ тәвв. Хамгин түрүнд хурлын ламнр шишлң авъяс давулад, ном умшв. Күндтә гиичнр Әрәсәд Энткгин элч Винай Кумар, Уттар-Прадеш штатын министрин дарук Шри Кешав Прасад Маурья, 43-ч Сакья Тризин Ринпоче ик мөргүлд бас орлцв.
– Әрәсәд, нег үлү мана таңһчд Бурхн Багшин әрүн тоотыг авч ирлһн ончта болсн деерән тууҗлгч йовдл болҗахинь онц темдглх кергтә. Эн йовдл учрснд хамгин түрүнд хойр орн-нутгин һардврт әрүн седкләсн ик ханлтан өргҗәнәв. Әрәсән Президент Владимир Путинә цецн шиидврин ашт Әрәсәд шар шаҗн шин делгрлт авч йовхнь маһд уга, тер мет энүнә даалһсар шидр шар шаҗна нарт-делкән ик хург давулвидн. Эн өдрмүдт нег һазра мана улс Бурхн Багшин әрүн тоотыг үзҗ чадхмн, энүнәс иштә Энткгин залврин ахлач Нарендра Модид бас ханлтан күргҗәнәв, – гиҗ Хаска Бату келв.
Урднь Бурхн Багшин әрүн тоотыг Моңһл, Таиланд, Вьетнам орн-нутгудт авч йовсмн. Ода болхла Әрәсәд ирв. Күндтә гиичнр үг авч, цуһар эн йовдл шаҗна халхар бәәтхә делкәд бәәдг әмтнә хоорндк хәрлцә батллһнд туслхинь темдглв.
Сакья Тризин Ринпочен келсәр, Бурхн Багшин әрүн тоот хальмг һазрт авч ирснә дару мана һазр әрүн болв. Хулһн сарин 12-ас авн 18 күртл Хальмгин әмтнд болн таңһчин гиичнрт Бурхн Багшин әрүн тоотыг үзҗ, мөргәд һардг саам учрҗана.
Тер өдр үдин хөөн Энткгин гиичнр төв хурлын хург давулдг бәәрнд седкүлчнрлә харһад, теднә сурврмудт хәрү өгв. Таңһчин Толһач Хаска Бату, гевш Йонтен, залврин Ахлач Босхмҗин Гилән, Шаҗн Лам Гевш Тензин Чойдак керг-үүлдврт бас орлцв.
Энткгәс ирсн гиичнр Бурхн Багшин әрүн тоот Хальмгт авч ирснь ик чинр зүүҗәхинь, терүнәс нань мана таңһч Әрәсәд шар шаҗна төв болхинь темдглв.
– Бурхн Багшин әрүн тоот үзхәр ирсн улс эрк биш цаһан санатаһар, цевр ухан-седклтәһәр ирх зөвтә. Тер мет цаһан өңгтә цецгүд һартан бәрәд ирҗ болхмн. Әрүн тоотд мөргсн цагт һанцхн бийиннь төлә биш орн-нутгиннь болн цуг делкән әмтнә амулң җирһлин төлә зальврх зөвтә болҗана, – гиҗ Сакья Тризин Ринпоче селвгән өгв.
Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату эн өдрмүдт болҗадг ончта йовдлын тускар, «Җаңһр» хальмг баатрльг дуулврт келгдҗәдг Бумбин орна тускар келв. Бумбин орнд әмтә-киитә тоот үкл уга мөңкинд бәәдг болна. Бурхн Багшин әрүн тоот ода мана тал ирҗ, Хальмг Таңһч Бумбин орн мет хөв-кишгин һазр болҗана. Эн цагас авн мана төрскн һазр-усн цаарандан делгрәд цецгәрәд йовхнь лавта гиҗ темдглв.
Чинртә харһлтд баһ наста волонтермуд орлцсиг бас темдглхмн. Теднә нерн деерәс Элст балһсна олн салврта гимназин сурһульч Салкинә Цаһан үг авч, әрүн тоот авч ирлһиг өөрхн элгн-садтаһан, үүрмүдтәһән, цуг таңһчин улсла хамдан күләһәд бәәсән медүләд, гиичнрт зүркни ханлтан өргв.
Харһлтын чилгчәр гевш Йонтен Хальмгт эн өдрмүдт ончта йовдл болҗахд ик-бичкн уга цуһар Алдр Багшин сурһалиг бийдән шиңгәһәд, дотран зальврад байрлх зөвтә гиҗ заавр өгв.
Маңһдуртнь Энткгин элчнр Целинн района Троицкое селәнә Оргьен Сангнаг Чолинг хурлд одв. Күндтә гиичнриг Санҗ лам, Хоңһр демч лам болн селәнәхн бүләнәр тосв. Эн ирлһнә йовудт Кангьюр моңһл келнд орчулгдсн Бурхн Багшин әрүн үгин олн ботьта хураңһу белглв. Энүнд Алдр Багшин үгмүд орсинь темдглх кергтә. Ода болхла эн үнтә белг хурлын дегтрин саңд әрүнәр хадһлгдхмн.Терүнәс нань Сакья Тризин Ринпоче Троицкое селәнә бәәрн улсин төлә мөргүл давулв.
Тер өдр Н.Пальмовин нертә Келн-улсин музейд «Бодхичитта» болн Энткгин зурач Васудео Каматхан чинртә хойр һәәхүл секгдв. Хальмгин Толһач Хаска Батуд болн Энткгин Уттар-Прадеш штатын министрин дарук Шри Кешав Прасад Маурьяд һәәхүлмүдиг секх күндтә зөв өггдв. Бурхн Багшин әрүн тоотла хамдан Алдр Багшин җирһл үзүлҗәдг һәәхүл Хальмгт бас авч иргдсн болдг. Темдглхд, эн һәәхүлиг Энткгин сойлын министерствин седвәрәр белдсн болв. Терүнд чолуһар кесн 16 бичкн көшә орв. Эннь Энткгин Келн-улсин музейд хадһлгдҗадг харинь һарһсн тоот болҗана.
Һәәхүл секлһнә йовудт хойр орн-нутгин элчнр нег-негндән белг белглв. Энткгин элчнр таңһчин Толһач Хаска Батуд цаһан хадг татад, Алдр Багшин бичкн көшә бәрүлҗ өгв. Бату Сергеевич болхла гиичнрт ханлтан өргәд, Ноһан Дәркин зург белглв.
– Мана таңһчд әрүн тоот авч ирлһнә кергт шар шаҗна нарт-делкән бүрдәцин президент Абхиджин Халдерин ик тәвцән орулв. Эн өдрмүдт күндтә гиич Хальмгт ирхмн, – гиҗ Хаска Бату онц темдглв.
Н.Пальмовин нертә Келн-улсин музейин һардач Мучан Ирина болхла күндтә гиичнрт хальмгудын авъясар келн-улсин заң-авцин туск сәәхн зургудта кесг альбом белглв.
Һәәхүл секгдснә дару Энткгин делегац музейин хорасар йовҗ, Хальмг Таңһчин тууҗла, сойлла, авг-бәрцлә таньлдв. Энткгин делегацин йосна гиичлһн цаарандан давҗана.

КАРСАНА Евгения