Тутрһ урһадг түрүн эдл-ахун тускар

22-03-2022, 23:13 | Общество, Таңһчин зәңгс

Октябрьск района өөн угтҗ бидн района тууҗин, селәнә эдл-ахусин күцәмҗин болн эн һазра тоомсрта улсин тускар бичхвидн гиҗ мана умшачнрт зәңглсн биләвидн. Эн районд тутрһ урһадг эдл-ахус байн урһц хураҗ таңһчдан бәәтхә, орн-нутгт нер һарч йовсмн. Ик Царңга тутрһ сән чинртә, олн әмтн терүг таасч хулдҗ авна гиҗ келх кергтә. Эндр бидн тутрһ урһалһна халхар үүлдврән эклсн «Восход» совхозин тускар болн селәнә эндрк бәәдл-җирһлин тускар мана умшачнриг таньлдулх санатавидн.

Басан Городовиковин седвәрәр

«Восход» гидг эдл-аху Баһ Дөрвдә района «Красносельский» совхозин улд 1966-ч җилд моһа сард Басан Бадьминович Городовиковин седвәрәр бүрдәгдв. Шин эдл-аху бүрдәхәс хойр җил урд Басан Бадьминович «Красносельский» гидг совхозд 15 гектар һазрт тутрһ тәрсмн. Дунд Азияс ирсн байн дамшлтта мергҗлт Сергей Васильевич Хегай хальмг теегт тутрһ урһалһна көдлмшиг һардв. Тутрһин тәрсн һазрин өөр тарвс болн нань чигн темс урһалһна һаруд бүрдһлһнә дамшлт бас эклв. Басан Бадьминович җилин эргцд кесг дәкҗ нааран ирҗ, дамшлтын йовудар соньмссн деерән Москва, Новочеркасск, Сарпуль балһсдын номин төвмүдәс болн СССР-ин номин Академәс номтнриг авч ирдг бәәсмн. Хальмг һазрт тутрһ болн нань чигн талдан темсн сәәнәр урһҗ элвг урһц өгх гиҗ Басан Бадьминович номтнрт медүлхәр зүткдг билә. Темдглхәс, хойр җил давад, нег гектарас 60 центнер тутрһ хураҗ авгдснь дамшлт күцәмҗтә болсиг герчлв. Терүнә хөөн эн дамшлт сән ашта болх гиҗ эс иткҗәсн улс эн седвәриг дөңнәд, Хальмгт тутрһ урһаҗ болхиг медв.

«Цаһан алтна» байн урһц

Тутрһиг «цаһан алтн» гиҗ нерәднә. Энүг урһахд йир күнд. Тутрһ урһалһна шин эдл-ахун түрүн һардач Василий Николаевич Пак болв. Энүнә чадмг һардврт Анатолий Миронович Дё, Анатолий Харитонович Тен, Александр Иванович Пак тутрһ урһалһна бригадмудыг һардад, эдл-ахун батрлһнд, түрүн күцәмҗд күргсмн. 1966-ч җилд 500 гектар һазрт тутрһ тәрв. Түрүн җилд эдл-аху байн урһц хураҗ авад, Басан Бадьминовичин шиидвр чик бәәсиг медүлв.

1972-ч җилд совхозин дөңгәр селәнә сурһуль, гиичлүр, зуна кемд һаза кино хәләдг болн нәр давулдг клуб, сойлын гер тосхгдҗ эдлврт орулгдв. Эдл- аху селәнә социальн төрмүд хаһллһнд дөң-тусан күргҗ, көдләчнриннь төлә сән таал тогталһнд ик оньган өгдг бәәсмн.

1987-ч җиләс авн 1995-ч җил күртл Юрий Хечирович Ким совхозин һардачар көдлв, урднь эн эдл-ахун экономист бәәсмн. Тегәд эн совхозин үүлдвр цааранднь чигн олзта-туста болн күцәмҗтә болхин төлә дигтә-даратаһар залҗ көдлв. Юрий Хечировичин һардврт совхозд пекарнь болн махна зүүтә хот-хол кедг цех секгдв, бәәрн улс тенд өдмг болн нань чигн эдл-ууш килврәр хулдҗ авдг бәәсмн.

1995-ч җилд урднь совхозд ах инженерәр көдлҗ йовсн Борис Ермакович Долонтаев һардачин үүлд батлгдв. «Восход» гидг эдл-ахун көдләчнр тутрһ урһалһна халхар күцәмҗтәһәр үүлдсн деерән мал асрҗ района болн таңһчин экономик делгрүллһнд тәвцән орулҗ көдлҗ йовсмн.

Эндр өдр чигн Октябрьск районд урһагдсн тутрһ сән чинртә болн эдл-уушин тоод йовна. Эн җил лу сард Москва балһснд хот-хоолын «ПродЭкспо-2022» гидг нарт-делкән һәәхүлд ик царңга тутрһ өөдән темдг авч, сән гисн эдл-уушин тоод орснь темдгтә. Тәвн һар җил хооран таңһчин һадвр хальмг теегт тутрһ урһах шиидвр авч, эн җилмүдин эргцд района эдл-ахус байн урһц хураҗ, эн халхар байн дамшлт хоршаҗ авв. Ик царңга тутрһ болхла кесг һазрт шимтә, амтта болн сән чинртә гиҗ тоолгдҗ йовхнь района әмтнд ик байхмҗ болна.

Төрскн селәһән делгрүлхәр

Восход селәнд олн келн-улс ни-негн, кен-негнәннь сойл, авъяс күндлҗ, байр-зовлңган әдл хувалцҗ ниитә бәәнә. Эндр селәнд 730 күн бәәнә, эннь нурһлҗ хальмг болн корей улс болна. Селәнә муниципальн бүрдәцин толһач Корника Дмитрийин келсәр, эдн района өөн угтҗ байрин керг-үүлдврмүд давулхар зуралҗана, шин объектс чигн тосхгдҗана.

– Давсн җилд мана селәнд олн дамшлтын эмчин әңгин бәәрин тосхлт эклв. Түрүн медицинск дөң күрглһнә халх шинрүллһнә төсвин медлд эн объект тосхгдҗана, эн җил селәнд шин эмнлһнә бүрдәц эдлврт орулгдхмн. Тер цагт селәнәхн дор ормдан сән чинртә медицинск дөң авч, эрүл-мендин бәәдлән шинҗлҗ, кергтә эмнлһ авч чадхмн. Ода селәнд хойр фельдшер бәәнә, эдн олн җилдән көдлҗәх дамшлтта көдләчнр болна. Эн хаврар селәнә дунд сурһулин бат ясврин көдлмш эклҗәнә, – гиҗ Дмитрий Борисович келв.

Бәәрн улс селәһән делгрүлҗ бәәсн һазран ахулҗ сән кец-таал тогтахар шунна. Эдн төрскн һазр-усндан эңкр, өвкнриннь авъяс-заңшал күндлдг улс болҗахнь лавта. 2018-ч җилд селәнә улс социальн чинртә төсвд орлцад, эврәннь мөңгән немәд, элгн-саднь оршагдсн бәәрн үкәриг ясв. Алдр Диилврин 55 җилин өөнд нерәдҗ селәнәхн Төрскән харсгч Алдр дәәнд орлцсн нег һазра улсин нерд мөңкрүлҗ санлын самбр секв. 2020-ч җилд болхла эдн дәкәд социальн чинртә төсвд орлцад, эврәннь мөңгән немәд бичкдүдин нааддг талвң тосхв. Селәнәхн ик-бичкн уга цуһар эн кергт орлцҗ бичкдүд сул цаган сергмҗтәһәр болн тустаһар давулхин төлә таал тогтав.

Района ончта өөн угтҗ селәнә муниципальн бүрдәцин һардвр отг-әәмгтән нертә, тоомсрта улсин ач-тус хәрүлҗ, төрскн һазриннь делгрлтд тәвцән орулсн ветеранмудын санл мөңкрүллһнә керг-үүлдврмүд давулхар зуралҗана. Дорас өсч йовх баһ үй эднәс үлгүр авч төрскн һазр-усндан бас дурта улс болҗ өсх зөвтә.


ДООҖАН Наталья
Зургт: «Восход» совхозин көдләчнр.
1970-ч җилмүд

Видео