Зөргтә дәәч, билгтә бичәч

Эн җилин бар сарин 5-д мана таңһчд нертә бичәч, Төрскән харсгч Алдр дәәнд орлцач, хортнас Элстиг сулдхсн дәәч Җимбин Андрейин 100 җилин өөн темдглгдхмн. Ачта амрлһндан һархин өмн Андрей Манганыкович «Хальмг үнн» газетин ах редакторин дарук болҗ көдлҗәсмн. Дала үг-күр уга, төвшүн сәәхн заңта, деерлкх санан уга һольшг, сән седклтә ах үр, һардач бәәсмн.
Намаг редакцд ирхлә, көдлмшт авла. «Утх-зокъялын көдләч болҗ көдлхич, тер әңгд ода сул орм бәәнә, тенд дәәнд орлцач, дамшлтта седкүлч Бадм-Һәрән Эрднь-Һәрә чамд юм зааҗ, яһҗ ахр зәңг, хөөннь статья бичдгиг цәәлһҗ өгх», - гиҗ нанд келлә. Тернь редакцд көдлмшән эклҗәдг баһчуд күцәдг дундын җалвта седкүлчин үүл бәәсмн. Тиигҗ һазадын келнә багш күн келн-улсин газетд көдлдг болув. Тернь амр биш бәәсмн, болв ах үүрмүд, тер тоод Андрей Манганыкович, мадниг дөңнҗ, сәәнәр көдлхин төлә урмд өгчәлә.
Газетин ах редактор Җамбинә Ярослав, түүнә дарук Җимбин Андрей, әңгүдин һардачнр Бакан Бембет, Бембән Һуча, Бадм –Һәрән Эрднь-Һәрә, дааврта сегләтр Босхмҗин Дорҗ цугтан дәәнд орлцачнр бәәсмн, хоорндан үүрләд, баһчудт үлгүр болҗ медрләрн хувалцҗ, хальмг келн эврә зокалта, кавҗрта, терүг бас сәәнәр медхмн, гиҗ маднд заавр өгчәлә, хоорндан тедн цүүглдсиг, му үг келсиг соңссн, үзсн угав. Дәәнә цагт нег-негән дөңндгиг дасад, тер зокалар цааранднь чигн эдн бәәсмн.
Бийән эдн һольшгар, деерлклһн угаһар бәрҗәлә. Андрей Манганыкович олнд темдгтә бичәч, шүлгч, орчулач, седкүлч болҗана, таңһчд олн-әмтн түүнә үүдәлтиг меднә, гиҗ нам күн келшго бәәсмн. Газетд сөөни өрәл күртл көдлчкәд, дәкәд үүдәлтин төлә Андрей Манганыкович болн «Хальмг үннд» урднь үүлдҗәсн бичәчнр Балакан Алексей, Бембин Тимофей цол олҗ авад, үүдәврмүдән бичдг бәсмн.
Андрей Манганыковичин түүкс- романмуд йир соньн, хурц төрәр бичсн үүдәврмүд болҗана. Тер цагт тууврин, Широклагин тускар бичх зөв өгчәсмн уга. Тиим болв чигн мана бичәчнр талдан төрәр бичсн болад, заагтнь тер тууврин кемиг орулад соньн дегтрмүдән бичҗәсмн. Дәәнд орлцач Җимбин Андрей бас тууврин күнд цагин тускар бичдг билә. Хальмг улсиг күчәр нүүлһҗәсн кемд фронтд күндәр шавтсн баһ наста дәәч Җимбин Андрей төрскн хотндан элгн-садтаһан бәәсмн, тегәд тууврин хаалһин болн Сиврин күчр-күндиг сәәнәр медҗәсмн.
Ачта амрлһнд һарсна хөөн Андрей Манганыкович дәәнә цагт учрсн йовдлмудын, Элстиг сулдхҗасн кемин тускар нанд келҗ өглә. «Немш церг хооран цухрҗала, бидн ахр дәәлдәд мана хальмг хотл тал өөрдҗ йовлавидн. Дәкәд Элстд орувидн. Дәәнә өмн цецгәрәд сәәхрҗәсн мана хотл балһсн эҗгорад, гермүднь нурад, хортна сумнас, бомбдлһнас әәмшгтә бәәдл һарсмн. Болв хотл балһсан сулдхад бидн, баахн хальмг салдсмуд, байрта-бахта бәәләвидн. Мана әңг 28-ч әәрмин ханьд орҗала, шин 1943 җилин байр өөрдҗ йовла, болв удан Элстд бәәсн угавидн, цааранднь Миусс балһсн тал дәврлһ кеһәд йовлавидн»,- гиҗ Андрей Манганыкович дәәнә цагиг тодлҗасмн.
Әәдрхнә госпитальд хамдан церглҗ йовсн Җимбин Бадмла харһсна тускар чигн нанд келҗ өглә. Бадм Халгаевич билгтә шүлгч болн көгҗмч, артист бәәсмн, олнд темдгтә «Нүүдлә» ду үүдәсмн. Хөөннь Курск дуһуд болсн дәәлдәнд Җимбин Бадм әмнәсн хаһцла.
«Хальмг үннд» көдлснә хөөн ачта амрлһнд һарчкад, Андрей Манганыкович кесг җилдән бичкдүдин «Байр» седкүлд көдлҗ, бичкн умшачнртан бас соньн тууль-тууҗ келҗ өгч, теднд төрскн кел дасхчасмн. Тиигҗ дәәнә ветеран дорас өсчәх үйнрт сурһмҗ өглһнд нилчән күргҗ, сурһульчнрла харһҗ дәәнә тускар келҗ өгдг билә.
Хулхтын эргнд бәәдг бумблвд Андрей Манганыкович җил болһн оддг билә, эн хальмг хотна эргнд дүүвр - баһ насндан Төрскнә сулдхврин төлә фашистнрлә догшн дәәлдәнд орлцҗасмн, энд арвн долата-арвн нәәмтә үүрмүдән гееҗәсмн, теднд шүлгүдән бас нерәдсн болдг.
Андрей Манганыкович Элстин, Лаганя, Яшкулин района күндтә иргн бәәсмн, эндр чигн бәәрн әмтн, баһчуд бичәчин болн зөргтә дәәчин туск санлыг әрүнәр хадһлҗана, сурһульчнр түүнә үүдәврмүдиг хальмг келнә кичәлд дасна.

ТҮРВӘН Һуна