Таңһчин Өдриг өргмҗтәһәр темдглв

Сегодня, 10:09 | Общество, Таңһчин зәңгс, Зіњг

Така сарин 5-д Хальмг Таңһчин сән Өдр өргнәр темдглгдв. Онц темдглхд, Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Батун хайгар Әрәсән залврин олн элчнрәс Йөрәлин бичгүд ирсмн. Тедн дунд Әрәсән Федерацин Хүүвин Ахлач Валентина Матвиенко, орн-нутгин Залврин Ахлачин дарукс Дмитрий Чернышенко болн Марат Хуснуллин, Әрәсән йиртмҗин көрңгин болн экологин министр Александр Козлов, Әрәсән гегән-герлин министр Сергей Кравцов, эрүл-менд харлһна министр Михаил Мурашко, Әәдрхнә мүҗин губернатор Игорь Бабушкин, Тыва Республикин Толһач Владислав Ховалыг болн орн-нутгин талдан үүлдәчнр Йөрәлин бичгүдән илгәсн болдг. Элстәс далн дуунад бәәдг Чилгр селәнд 1920 җилд таңһчин олна үүлдәчнрин орлцлһта хальмгудын негдгч чуулһн болсмн. Тер цагас авн дигтә 105 җил болв. Така сарин 5-д энд тууҗлгч герин өмнк талвңд байрин керг-үүлдвр болв.

Хальмг Таңһчин залврин Ахлач Босхмҗин Гилән, Улсин Хуралд (Парламентд) Хальмгин Толһачин элч Манҗин Араш, таңһчин Толһачин селвгч Корнян Геннадий болн залврин талдан элчнр терүнд орлцв.
Басңга Баатрин нертә Келн-улсин театрин артистнр хальмг нег өрк-бүлин тууҗар дамҗад, тер цага йовдлын тускар наад үзүлв. Терүг баахн артист болн режиссер Манҗин Даниил бүрдәв. Келхд, чилгрәхн негдгч чуулһн болсн тер тууҗлгч гериг олн җилдән хәләҗ әрүнәр хадһлҗ йовна.
Керг-үүлдврин йовудт күндтә гиичнр тер гер дотр орҗ энд үзүлгдсн тоотыг хәләв. Терүнә дару Босхмҗин Гилән таңһчин Толһачин йөрәлин үгиг олнд соңсулҗ умшад, мана таңһчин эндрк делгрлтин тускар келв. Энүнә келсәр, Яшкулин района бүрдәцст көдлдг улс таңһчин талдан иргнмүдлә хамдан мана экономик делгрүллһнд тәвцән орулҗ йовхинь темдглв. Тер мет Яшкулин района эдл-ахуст асргдҗадг хөөдин то зөвәр ик болҗахиг онц заав. Байрин йовудт залврин Ахлач Чилгрт бәәсн тууҗлгч, сойлын болн шаңһа чинртә гер таңһчин медлд орхинь зәңглв. Эн герт бат ясвр кегдәд, Н.Н.Пальмовин нертә Келн-улсин музейин нег әңгнь болхнь бас келгдв. Терүнәс нань Босхмҗин Гилән олна бәәдл-җирһлд шунмһаһар орлцдг чилгрәхниг Күндллһнә кесг темдгүдәр ачлсн болдг (зургт). Тедн дунд Манҗин Альбина, Болдра Дорҗ-Һәрә, Нарман Бадм, Саңһҗ-Һәрән Хоңһр, Боктан Өлзә, Манҗин Эрднь болн талдан улс заагдв. Хальмг Таңһчин залврин Ханлтын бичгәр Яшкулин РМО-н толһач Эдгән Бора ачлгдв.
Күндтә гиичнр дунд хам-хоша бәәдг Хар Һазра района делегац бас ирв. Теднә ханьд ирсн Хальмгин ачта багш Банҗан Василий йөрәлин үгән бас келв.
Тер мет эн өдр спортын кесг марһас болв. Ишкә гермүдәс тогтсн хотнд олн зүсн һәәхүлмүд бүрдәгдв.
Дарунь цуһар Чилгр селәнә сойлын Герт цуглрв. Келхд, өдгә цагин некврлә ирлцҗәдг сойлын эн бәәшң 2020 җилд Хальмг автономин 100 җилин өөнлә ирлцҗ секгдсмн. Байрин концерт эклхин өмн «Медрл» ниицәнә элч, тууҗин номин кандидат Окна Баатр Хальмг автономин туск лекц олнд соңсулв. Терүнә дару «Байр», «Сказка» коллективсин артистнр, Л.А.Филимонован нертә Чилгр селәнә дунд сурһулин багшнрин хор, А.К.Сирохан нертә Яшкулин билг-эрдмин сурһулин багшнр ду-бииһән үзүлв. Нег һазра шүлгчнр Арсинә Надежда болн Джугруна Эрднь эврәннь үүдәврмүдән чееҗәр умшв.
Тер өдр Яшкуль селәнд байрин керг-үүлдвр цаарандан болв. Төв уульнцсар района бүрдәцсин көдләчнр йовв. Яшкулин района толһач Эдгән Бора нег һазра улсан йөрәһәд, кесгинь олн зүсн темдгүдәр ачлсмн. Тедн дунд селәнә эдл-ахун халхар олн җилдән көдлсн, күч-көлснә ветеран Саңһҗ-Һәрән Алексейд Хальмг Таңһчин күндтә иргнә нерн зүүлһгдснә тускар зәңглв.
Нег һазра сойлын коллективс, «Бамб цецг» ансамбль, нертә дуучнр Босхмҗин Гилән, Мукөвүнә Кутлан болн талдан артистнр билг-эрдмәрн Яшкулин района иргнмүдиг байрлулв.
Така сарин 5-д тедү мет таңһчин район болһнд ирлцңгү керг-үүлдврмүд болв. Целинн района Троицкое селәнд болсн байрин нәәрт Әрәсән сенатор Хачирә Борис, Хальмгин Толһачин һардврин бүртклһнә-зөвин заллтын һардачин дарук Шахана Андрей болн Элст балһсна Хургин депутат, СВО-н ветеран Чумуда Николай орлцв. Күндтә гиичнр таңһчин Өдрлә йөрәҗ, ончрсн улст Ханлтын бичгүд болн талдан темдгүд бәрүлҗ өгв. Троицкое селәнд олн җилдән бәәдг медәт, таңһчин ачта тосхач Дорҗин Татьянад «Хальмг Таңһчин күндтә иргн» нерн зүүлһгдв. Хальмгин Толһачин Күндллһнә һашгар Целинн района муниципальн бүрдәцин толһач Опин Эрднь темдглгдв. Тер мет фронтд дөң-тусан күргсн төлә медаляр района арвн дөрвн күн ачлгдсн болдг. Спортын марһас өрүн эртәс экләд, байрин керг-үүлдврин йовудт ашнь диглгдв. Целин района коллективс цуглрсн улсиг билг-эрдмәрн байрлулв.
Ик Буурла районд ирлцңгү керг-үүлдвр бас болв. Күндтә гиичнр болҗ Улсин Хуралын (Парламентин) депутат Бадмин Вячеслав болн таңһчин Толһачин селвгч Мангута Виктория байрт орлцв. Спортын марһаст олн-әмтн дөрлдв.
Яшалтан районд болхла «Цецгәрич, Хальмг минь» нертә нәр болв. Терүнд симфоническ шаңһа оркестрин артистнр Ванькан Александр болн Наталья Гришкина орлцад, сергмҗ үүдәв.
Лагань балһсна «Көк теңгсин айсмуд» нертә паркд таңһчин Өдрт нерәдсн байр болв. Хальмг Таңһчин Толһачин һардврин ахлачин негдгч дарук Тарбан Савар керг-үүлдвриг секч, района болн таңһчин делгрлтд тәвцән орулҗадг улсиг Күндллһнә темдгүдәр ачлв. Онц келхд, цергә шишлң керг-үүлдврт орлцад, баатр кевәр әмнәсн хаһцсн Лаганя района хәәртә үрд Бадм-Һәрән Александрин болн Бембшә Данзна өөрхн элгн-саднднь Залу-зөргин орден бәрүлҗ өггдв. Тогтсн авъясар Лаганьд сапсерфингәр давулгддг марһанд олн-әмтн орлцхар шунв. Байрин концертд нертә дуучнр Бурлака Эдуард болн Болдра Намҗл орлцснь темдгтә болв.
Үстин района Цаһан Амн селәнд Хальмг Таңһчин Өдрт нерәдсн байрт бас олн-әмтн цуглрв. Спортын кесг марһас давулгдв. Тенд бәәдг кесг келн-улсин элчнр байрин концертин йовудт нег һазра улстан билг-эрдмән нерәдв.
Элст балһснд болхла Диилврин талвңд байрин керг-үүлдвр болв. Элстихн терүнд олар ирв. Элст балһсна һардврин ахлач Лиҗикә Алдр болн ЭГС-ин ахлач Максим Сорокин хальмг хувцта тәәз деер һарч, нег һазра улсан йөрәҗ, олн улсиг Күндллһнә темдгүдәр ачлсн болдг (зургт). Өдрәр болхла Элстин төвд сурһуль-эрдмин бүрдәцсин көдләчнр кеҗ һарһсн олн зүсн кегдлмүдин һәәхүл болв. Диилврин талвңд нег һазра арһлачнрин эд-тавр хулдҗ авдг арһ учрв. Таңһчин нертә артистнриг дахад, байрт ирсн әмтн теднлә хамдан бииләд, цаган сергмҗтәһәр давулв.
Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) Ахлач Артем Михайлов, Әрәсән Федерацин Хүүвин гешүн Байир Путеев болн Хальмг Таңһчин залврин Ахлачин дарук –таңһчин социальн делгрлтин, күч-көлснә болн көдлмшәр тетклһнә министр Өлзәтин Марина Приютна района әмтиг йөрәв. Района болн таңһчин социальн-экономическ делгрлтд тәвцән орулад, олн җилдән үнн-чик седклтәһәр көдлҗәдг күч-көлсчнр Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын Ахлачин Ханлтын бичгәр ачлгдв. «Әмтә нур» стадионд болсн нәәрт бәәрн улс орлцв. «Мана авъясмуд» гидг марһанд селәнәхн ирсн гиичнрән хальмг хот-хоолар тоов. Хальмг филармоня артистнр селәнә улст билг-эрдмән үзүлҗ, цуглрсн улсиг байрлулв.
Сарпан района Садовое селәнд эн өдр «Динамо» талвң секгдв, тенд волейболар марһан болв. Байрин керг-үүлдврт бәәрн улс өрк-бүләрн орлцҗ сергмҗтәһәр амрв. Хальмг Таңһчин Толһачин һардврин ахлач Кирилл Попов болн Хальмг Таңһчин залврин Ахлачин негдгч дарук– таңһчин финансин министр Шурһчин Очр района әмтиг таңһчин Өдрлә йөрәхәр ирв. Байрин хургт Һооҗур селәнд бәәршлдг гер-интернатын һардач Манҗин Төләд «Хальмг Таңһчин күндтә иргн» нерн зүүлһгдв. Кирилл Попов темдгинь болн иткл цаасинь бәрүлҗ өгв. Эн өдр Төрскән харсгч Алдр дәәнә ветеран Николай Скворцовд онц оньг болн килмҗ тусхагдв.
Баһ Дөрвдә района әмтн Хальмгин автономин 105 җилин өөниг бас байрта-шуугатаһар темдглв. Өөнин байр района сойлын Герт болв. Района архивин болн дегтрин саңгин көдләчнр Баһ Дөрвдә района тууҗин болн Хальмг Таңһчин делгрлтин туск һәәхүлмүд олна оньгт тусхав. Цергә шишлң керг-үүлдврт орлцҗадг нег һазра улст дөңгән күргх саната улс олн зүсн тоот авч ирҗ. Байрин хургт Хальмг Таңһчин Толһачин һардврин ахлачин дарук Шипин Екатерина, таңһчин баһчудын керг-төрин агентствин һардач Камиль Маркеев орлцад, олн үртә өрк-бүлмүдиг, олн җилдән үнн кевәр көдлҗәдг, Б.Б.Городовиковин дуудврар Хальмг Таңһчур ирсн улст ачлвр бәрүлҗ өгв. Нертә җаңһрч Манҗин Баатрт «Хальмг Таңһчин күндтә иргн» нерн зүүлһгдв. Эн өдр бичкдүдин болн баһчудын төлә олн зүсн наадд, марһас бүрдәгдв.
Хар Һазра районд таңһчин Өдрт нерәдгдсн байрин керг-үүлдврмүд селәнә эдл-ахун эдл-уушин яармар эклв. Комсомольский селәнә төв талвңд хальмг хотн бәәршлв, тенд ирсн гиичнриг сенр хотар тоов, келн-улсин спортын марһан болв. Хальмг Таңһчин йиртмҗин көрңгин министрин үүл дааҗадг Һооҗура Санл, Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын депутат Пүрбән Олег хар һазра улсиг йөрәһәд, таңһчин Толһачин, таңһчин залврин Ханлтын бичгүд бәрүлҗ өгв. Төрскн һазриннь делгрлтд тәвцән орулҗадг улс района күндтә иргнмүдин нер зүүв. «Бамб цецг» ансамблин артистнр бәәрн улсиг билг-эрдмәрн байрлулв.
Көтчнрәхн болхла Төрскән харсгч Алдр дәәнд орлцсн нег һазра улсин санл тевчҗ өөнин керг-үүлдвр эклв. Района күч-көлсч бүрдәцсин көдләчнр, селәдин толһачнр келн-улсин хувц өмсәд кеерч Көтчнр селәнә төв уульнцар йовҗ, байрин керг-үүлдврт орлцв. «Цецгәрич, Хальмг минь!» гидг байрин хургт Хальмг Таңһчин Толһачин селвгч Сергей Сухинин, Хальмг Таңһчин залврин Ахлачин дарук –таңһчин то-дигин делгрлтин министр Этән Алексей, таңһчин Улсин Хуралын депутатнр Кокан Михаил болн Мацга Татьяна орлцад, района болн таңһчин селәнә эдл-ахун делгрлтд тәвцән орулсн ачта ветеранмуд Санҗин Этцәг болн Инҗин Григорийиг йөрәв. Һучн һар җилдән ниитә бәәҗ, тавн үрндән чик сурһмҗ өгсн Михаил болн Елена Кокаевихн «Дурна болн итклин төлә» медаляр ачлгдв. Шин сойлын Герт «Өөрднр» бииһин театрин артистнрин концерт болв.
Городовиковск районд байрин керг-үүлдврмүдин эклцәр селәнә эдл-ахун яарм болв. Эн өдр бәәрн эрдмчнрин һәәхүл, района билгтнрин концерт, спортивн марһас болв. Хальмг Таңһчин Толһачин селвгч Петр Вышкварок, таңһчин сурһуль-эрдмин болн номин министрин үүл дааҗадг Александр Ким болн района толһач Абушинә Валерий нертә бичәч, олна-политическ үүлдәч Антон Амр-Санана бумбд цецгүд тәвв. Байрин хургт күндтә болн тоомсрта улст таңһчин Толһачин, таңһчин залврин Ханлтын бичгүд бәрүлҗ өгв.
Октябрьск районд болхла «Хальмг Таңһч, уралан!» гидг керг-үүлдвр бүрдәгдв, әмтн велосипед унҗ төв селәнә уульнцсар йовв. Байрин хургт олн җилдән көдләд, төрскн һазр-уснаннь делгрлтд тәвцән орулсн улст өөдән ачлвр бәрүлҗ өггдв. Селәнәхн байртаһар нәәрләд, спортивн марһаст орлцҗ, хамдан сергмҗтәһәр амрв.
Тиигәд таңһчин Өдриг Хальмгт өргмҗтәһәр темдглснь бахмҗта болв.

КАРСАНА Евгения,
ДАВАН Наталья

Видео