Хальмг Таңһч – мана бахмҗ

Сегодня, 10:13 | Общество, Таңһчин зәңгс, Хальмг Тањєчин Толєачин ґдр-бўр, Зіњг

Така сарин 4-д Хальмг Таңһчин залврин сүүрин бәәрнд Хальмг автономин 105 җилин өөнд нерәдсн байрин хург болв. ЮФО-д Әрәсән Президентин күцц зөвтә элчин дарук Алексей Ермаков, Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату, таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) Ахлач Артем Михайлов, таңһчин залврин Ахлач Босхмҗин Гилән, Әрәсән Орн-нутгин Хүүвин депутат, эрүл-менд харлһна комитетин ахлачин негдгч дарук Башанкан Бадм, Әрәсән Федерацин Хүүвин элчнр Байир Путеев болн Хачирә Борис, залврин гешүд, райодын толһачнр, таңһчин делгрлтд ик тәвцән орулсн ачта улс, СВО-н ветеранмуд байрин хургт орлцв.

Ач-тус темдглҗәдг шаңһа ачлврмуд.
ЮФО-д Әрәсән Президентин күцц зөвтә элч Владимир Устинов илгәсн йөрәлин бичгиг энүнә дарук Алексей Ермаков умшад, хальмг улс Әрәсән ханьд дөрвн зун һар җил хооран орад, орн-нутгиннь делгрлтд тәвцән орулҗ йовна, энд олн келн-улс ни-негн бәәнә, таңһч җил ирвәс батрад күцәмҗтәһәр делгрҗ йовна гиҗ темдглв. Залу-зөрмгән үзүлҗ, цергә даалһвр күцәҗәдг хальмг баатрмудт онц ханлт өргҗ, Әрәсән Президент Владимир Путинә келсәр, эдн орн-нутгин сән гисн улс болҗана гиҗ күндтә гиич темдгләд, байрин хургт орлцҗадг ветеранмудын тускар бүлән үг келв. Алексей Ермаков шаңһа ачлврар мөрәлгдсн улсиг йөрәв. Тиигәд, Яшкуль селәнд бәәдг дөрвн үртә Җаңһр болн Людмила Араевихн «Эк-эцкин туурмҗ» гидг орденә медаляр ачлгдв (зургт), Б.Б.Городовиковин нертә Хальмг ик сурһулин профессор, филолог номин доктор Хабуна Евдокияд «Әрәсән ик сурһулин ачта көдләч» нерн зүүлһгдв, Хальмгин шаңһа хорин художественн һардач Ольга Сердюковад болн Хальмг ик сурһулин багш Эвин Валерийд Әрәсән Президентин Ханлт өрггдв, Хальмг Таңһчин Толһачин һардврин ахлач Кирилл Попов болхла Әрәсән Президентин Ханлтын бичгәр ачлгдв.
Төрскн һазрин делгрлтин төлә.
Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату йөрәлин үгән келхәс урд Әрәсән Президент Владимир Путин, орн-нутгин залврин һардвр мана таңһчин төрмүдт ик оньг тусхаҗ, энд бәәдг болн көдлдг улсин төрмүдт орлцҗ, цуг халхин дөң күргдгиг темдглв. Сүл җилмүдин эргцд мана таңһч социальн-экономическ халхин туст бәрсн күцәмҗин тускар ахрар келәд, Бату Сергеевич иргч делгрлтин һол зөрүллтсиг онц заав. Тиигәд, хамгин түрүнд демографин төриг таңһчин Толһач йилһәд, нилхд төрлһиг урмдулдг, олн үртә өрк-бүлмүдиг дөңнлһнә керг-үүлдврмүд орн-нутгт батлгдҗахас иштә мана таңһчд онц зөвтә кергүд бас күцәгдҗәнә гив. «Мана аавнр-ээҗнр ямаран күнд-күчр зовлңла харһсн бийнь кезә чигн өнр-өсклң бәәсмн. Бидн тер авъясиг хадһлҗ, баһчуд бас олн үртә болхиг урмдулҗ дөңнх зөвтәвидн. Биисмдн баһ наста улст үлгүр болад, олн үртә болх зөвтәвидн. Ирх җилд өрк-бүлмүдиг дөңнлһнә, нилхд төрлһиг урмдуллһна кергт таңһчин хазнас нег җува арслң йилһхвидн», - гиҗ Бату Сергеевич келсиг цуглрсн улс байртаһар тосв.
Әрәсән Президент Владимир Путинә дөңгәр таңһчин социальн-экономическ делгрлтин онц көтлврин түрүн девсңгнь күцәгдв. Терүнд орн-нутгин хазнас 5 җува арслң йилһгдсн билә. Ода эн көтлврин хойрдгч девсңгин керг-үүлдврмүд күцәгдҗәнә, терүнд 6 җува арслң йилһгдҗәнә гиҗ Бату Сергеевич келв. Таңһчин экономикин һол халхнь болдг селәнә эдл-ахуг делгрүлҗ, эдл-ууш эд-бод келһнә төр хаһлх кергтә. Ода мана таңһчд мал бордлһна 80 талвң тосхгдсн бәәнә, усар тетклһнә сурвлҗн шинрүлгдҗәнә. Уудг усар тетклһнә төр хамгин нәрн болҗахиг таңһчин Толһач бас онц зааһад, терүг хаһллһнд Әрәсән Президент, орн-нутгин залвр, тосхлтын болн йиртмҗин көрңгин шаңһа министерствс ик дөң-тусан күргҗәнә гив. Таңһчин хотл Элст балһсна әмтиг усар тетклһнә төлә шин сурвлҗн тосхгдв. Ода хуучн турвас сольх кергтә. Эн чинртә көдлмш күцәхин төлә бәрмт цаас белдҗәнәвидн гиҗ Бату Сергеевич темдглв. Иҗл һолас шин сурвлҗ тосхлһна төр хаһлгдхла, таңһчин 9 района әмтн усар теткгдхмн. Һурвн-дөрвн җилин эргцд терүг тосхх кергтә. Тегәд эн чинртә төр эрк биш хаһлгдх гисн ицл бәәнә.
Өвкнриннь үнтә зөөриг хадһлҗ дорас өсч йовдг баһ үйд күргҗ медүлхин төлә «Сойлын җивр» гидг төсв эклхин тускар Бату Сергеевич зәңглв. Нертә билгтнр Нәдвдә Петр, Очкан Анна, Ольга Сердюкова болн нань чигн артистнр баһчудла дамшлтарн хувалцҗ, эднә билг-эрдм делгрүллһнд тәвцән орулхмн. Баахн артистнр орн-нутгин нүүрлгч ик сурһульд сурхин, сойлын бүрдәцст мергҗлтән өөдлүлхин төлә дөң күрггдхмн. Чонкуша Петрин нертә билг-эрдмин колледжин төлә шин бәәр тосхлһна кергиг Әрәсән Президент Владимир Путин, орн-нутгин сойлын министерств дөңнв гиҗ таңһчин Толһач зәңглв.
- Регион болһн нарт-делкән нөкцлтиг делгрүлҗ, Әрәсән делгрлтд тәвцән орулх зөвтә. Бидн Европд шар шаҗнд шүтдг ор һанцхн регион болнавидн. Әрәсән Президент Владимир Путинә даалһврар эн намрар мана таңһчд шар шаҗна нарт-делкән ик хург болхмн, терүнд 35 орн-нутгин элчнр орлцхмн гиҗ зуралгдҗана. Шар шаҗнд шүтдг орн-нутгудла бидн нөкцлт делгрүлҗәнәвидн, дорд үзгин орн-нутгудла иньгллтин залһлда батруллһна керг мана орн-нутгин политикин зөрүллт мөн. Ик хургт белдвр кеҗ бидн Элст балһснд сән кец-таал тогтаҗ цугинь шинрүлҗ сәәхрүлҗәнәвидн. Цаг зуур тесвртә болҗ, ясврин көдлмш төгстл зәрм кемтг учрҗахд зовхмн биш. Хотл балһсн кеерәд сәәхн бәәдләрн гиичнрән тосх. Мана Элст Әрәсән Өмн үзгин сувсн болна, - гиҗ Бату Сергеевич батхв.

Эврә нутган туурулҗадг улс.
Хальмг Таңһчиг күч-көлсәрн туурулҗ йовдг улс төрскн һазриннь үнтә зөөр болҗахиг Хаска Бату темдгләд, Хальмг автономин өөнд нерәдҗ «Хальмгин бахмҗ болн туурмҗ» гидг дегтрин 2-ч боть һарсиг зәңглв. Хальмг Таңһчин медәтнрин Хүүвин ахлач Пашнана Эрднин седвәрәр нидн эн дегтр барлгдад, өрк-бүләрн нег эрдмәр көдлҗ, төрскн һазриннь делгрлтд ик тәвцән орулҗадг улсин ач-тус темдглгдсмн. Хальмг автономин 105 җилин өөнд нерәдҗ барлгдсн дегтрт 43 өрк-бүлин тускар келгдв, эдн байрин хургт орлцснь эднд ик байр-бахмҗта йовдл болв.
Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Батун седвәрәр 2019 җилд таңһчин Өдр зарлгдсмн. Эн байрин Өдрлә таңһчин босхмҗд болн делгрлтд ик ач-тусан күргсн улст 2023 җиләс авн Советин Союзин Баатр Басан Городовиковин орден бәрүлҗ өггднә, эн җил болхла түрүн болҗ «Хальмгин Баатр» болн «Хальмгин күч-көлснә Баатр» гидг нерн зүүлһгдҗәнә. Грузьд, Сирийд, Кавказд болн нань чигн һазрт бачм чинртә керг-үүлдврт орлцад, залу-зөрмгән һарһсн әңгин командир, ода цергә даалһвран күцәҗ йовдг нег һазра дәәч «Хальмгин Баатр» гидг нер зүүв. Тер мет цергә шишлң керг-үүлдврт зөрмгән һарһад, Мариуполь балһс сулдхлһнд әмнәсн хаһцсн ГРУ-н майор Андрей Кунаковд болн нарт-делкән, Европин болн БРИКС-ин чемпион, нертә бөк Карун Санҗд эн өөдән нерн зүүлһгдв. Эднә экнрт Татьяна Ивановна Кунаковад болн Людмила Иосифовна Каруевад таңһчин Толһач көвүдиннь ачлврмудынь бәрүлҗ өгв.
Хальмгин күч-көлснә Баатрмудын нерн хальмг улсин шүлгч, Хальмг Таңһчин частрин түүрвәч Шугран Верад (зургт) болн нертә номт, агрономч Борис Гольдваргд зүүлһгдв. Вера Киргуевна эгл болн угатя өрк-бүлд долан үрнәс отхн бәәсмн. Хальмг улсиг цааҗла харһулад төрскн һазраснь туусн цагт эцкнь уга бәәҗ, тегәд экнь һанцарн долан үртәһән хол Сиврт күрәд, цугтан әмд-менд Хальмг Таңһчурн хәрҗ ирсмн. Бийнь сурһуль уга бәәсмн, зуг долан үрндән цугтаднь сурһуль сурһад, өлзәтә сән улсиг өскв. «Мини ахнр-эгчнр төрскн һазртан насн-җирһлиннь туршарт көдлв. Эндр нанд иим өөдән нер зүүлһснд би теңкән уга байрта бәәнәв. Мана төрскн келн, утх-зокъял, сойл делгрҗ йовтха! «Сойлын җивр» гидг төсв зарлснь төрскн һазран магтҗ, үнн-чик седклтәһәр көдлхд урмд өгтхә! Мана Хальмг Таңһч цецгәрәд, делгрәд, өсәд-өргҗәд йовтха!» - гиҗ Вера Киргуевна цаһан седкләсн ханлтан өргҗ келв. Шидр 85 насна өөнән темдглсн номт Борис Гольдварг таңһчин һардврт бас ханлтан өргҗ, Хальмг Таңһч энүнә төрскн һазр болна, энд эн 65 җилин эргцд көдлҗәнә, тегәд эн бийән хальмг күүнд тоолҗахан медүлв.
Хальмгин автономин 105 җилин өөнлә Лаганя района эмнлһнә ах эмч Шарапа Николай, драмин болн комедин Орс театрин артист Александр Щеглов, Б.Б.Городовиковин нертә Хальмг ик сурһулин профессор Мушан Владимир, таңһчин селәнә эдл-ахун ачта көдләч Анҗан Владимир, ачта тосхач Манцына Григорий, КАССР-ин селәнә эдл-ахун министрин дарук бәәсн Мантан Иван Советин Союзин Баатр Б.Б. Городовиковин орденәр ачлгдв. Нертә дуучнр Очкан Анна болн Мукөвүнә Кутлан Хальмг Таңһчин улсин артистнр болв. Одахн гилтә Италь орн-нутгт болсн марһанд Европин чемпиона нер зүүсн бөк Һәрән Мингиян болхла Советин Союзин Баатр Делгә Эрднин медаляр бас ачлгдснь бахмҗта болв.

ДООҖАН Наталья

Видео