Һартан бәрсән кедг һавшун бер

Вчера, 14:05 | Общество, Таңһчин зәңгс, Зіњг

Эн хаврин чилгчәр мана таңһчд «Җилин сән гисн өрк-бүл» гидг Цугәрәсән марһана девсң болсн билә. Өвкнриннь авъяс-заңшал хадһлдг өрк-бүлмүд дунд Мучеряевихнә өрк-бүл олна оньг авлв. Мучерән Цаһан Лари, Увш болн Очр көвүдтәһән эврән уйсн хальмг хувцтаһан тәәз деер һарснь үзмҗтә болв. Ууһн Лари көвүнь шидр әәрмәс бууҗ ирсмн, тегәд экнь көвүндән хальмг хувц болн махла белгллһнә авъяс үзүлҗ, үрндән цаһан хаалһ дурдсмн.

- Би бичкнәсн авн экән дахад үүл бәрҗ, юм уйдг дасв. Экм, Ноһан Бороджаевна Мирзиева һартан өөтә, бәрсән кедг, ке-сәәхн хувц уйдг болн өлгдг билгтә бәәсмн. Торһн эдәр чигн, арсар чигн эн олн зүсн хувц-хунр ишкәд уйдг билә. Байрта дү күүктәһән бидн экин уйсн хувц өмсҗ кеердг биләвидн. Сурһульд болдг олн нәәрт экмдн маднд бас олн зүсн хувц уйҗ өгдмн. Экм уячин эрдм уга билә, Хар Һазра районд социальн халхд, архивд көдлдг билә, сул цагтан үүл бәрхдән дурта бәәсмн. Би өөрнь сууһад, сүв-селвгинь бийдән шиңгәҗ авад, цугинь тодлҗ авв. Сүл җилмүдт хальмг келн-улсин хувцн намаг соньмсулдг болв, тегәд би олн зүсн дегтр умшад, хуучн цага зург хәләһәд, эврән күүкд күүнә бүшмүд уйдг болв, – гиҗ Цаһан Айсовна келнә.
Бийнь эн дунд сурһулин хөөн Аһш балһснд ик сурһульд сурад, химик-технологин эрдмтә болв. Сурһулян төгсәснә хөөн Хар Һазра районд «Калмнефть» бүрдәцд олн җилдән эрдмәрн көдлв. Хөөннь күүкд күн социальн харслтын цергллтд көдлсн билә. Хәрд һарад, Юрий Алексеевич авальтаһан һурвн үртә болв идн. Ууһн Лари әәрмәс бууҗ ирәд, ода көдлҗәнә, Увш Хальмг ик сурһульд сурчана, отхн Очр Лаганя коррекционн интернатын сурһульч болна.
Отхн көвүнь эрмдгтә болдг учрар күүкд күн ода көдлҗәхш, терүгән хәләһәд, хойр җилдән сурһулин кемд Лаганьд бәәршлнә. Йириндән болхла эднә өрк-бүл Комсомольский селәнд бәәнә. Күүкд күн тааста эрдм бийдән олҗ сул цаган тустаһар давулҗ ода әмтнә сурврар хальмг хувц уйҗана. Энүнә келсәр, арһлач Тостан Байрта хальмг келн-улсин хувцна төр босхснь ик урмд өгв. Хөөннь эн И.Житецкийин дегтр умшад, кезәнә хальмг улс ямаран хувц өмсдг бәәснә тускар соньмсв, уячнр Четрә Зинаидала, хатхмр хатхдг урч Деляш Давыдовскаяла таньлдад, түрүн болҗ терлг уйв. Бамб цецгин наадмд терүг өмсәд кеерсмн. Хөөннь эн наадмд орлцад, хальмг хувцна туск мастер-класс давулсмн. Дәкәд эн хальмг зег хатхдг дасад, уйсн бүшмүдиг кеерүлдг болв. Ода эн күүкд улсин халмаг, тамша махлас, цегдг, терлг болн олн зүсн түңгрцг, хальмг залу күүнә хувц уйна.
- Ниигмин сүлҗәнд хатхмр хатхлһнд олзлдг утц, нань чигн тоот бичүлҗ авад, терүг кегдлмүд уйхд, сиик келһнд олзлнав. Хальмг зег хатххин төлә шишлң төмр утцн олзлгдна, цаһан мөңгн болн алтн утцар хатхсн хатхмр ке-сәәхн болна. Һазадын орн-нутгудт болн талдан балһсдт бәәдг хальмг улс келн-улсин хувцар соньмсна. Эн зунар би тиим улсин сурврар хальмг хувц уйҗ өгв, түрүн болҗ эн үүл олзта-орута болв. Болв нанд әмтн өвкнриннь авъясар, тууҗар соньмсҗ, төрскн һазрасн хол бәәдг болв чигн келн-улсин авг-бәрцән хадһлхар зүткҗәхнь ик бахмҗ үүдәнә. Хальмг улсин сойл, авъяс олн-әмтнд медүлхин төлә би «Этномода» марһанд орлцсн биләв. Келхд, терүнд олн зүсн хувц үүдәҗ һарһдг нертә дизайнермүд орлцна, тегәд тедн дунд мини кегдлмүд ончта орм эзлснь ик урмд өгв. Эн марһанд «Улсин эрдм» гидг әңгд би хойр дәкҗ дииләчнрин тоод орсн биләв, – гиҗ күүкд күн күцәмҗәрн хувалцҗ келв.
Цаһан Айсовна төрскнч седклтә, мел шин медрл хоршахар зүткдг күүкд күн гиҗ келх кергтә. Эн хальмг кел дасх күсл тәвәд, көвүдтәһән герин даалһвр кесн цагтан тедниг дахад дасв. Ода эн тод бичг болн моңһл кел дасчана. Авальнь болн көвүднь энүнә седвәриг дөңнҗ, үүл бәрҗ тааста эрдм олҗ авснднь байрлна. Көвүднь бичкнәсн авн Комсомольский селәнә көгҗмин сурһульд сурсмн, Лари домбр цокна, Увш болхла шартун гарма татна. Көвүд районд болн таңһчд бәәтхә, Әрәсән кесг марһаст орлцҗ, билг-эрдмәрн күцәмҗ бәрсмн.
Бичкнәсн авн экән дахад үүл бәрдг дассн һартан өөтә, төрскнч седклтә, өвкнриннь тууҗар, сойлар соньмсдг олн үртә эк Мучерән Цаһана сансн санань күцҗ, тааста кергнь делгрҗ йовтха гиҗ дурдҗанавидн.

ДООҖАН Наталья
ЗУРГТ: Мучерән Цаһан Лари, Увш болн Очр көвүдтәһән

Видео