Дегтрин саңгин көдләч

А.Амр-Санана нертә Келн-улсин дегтрин саңгин умшачнр Саңһҗин Вераг сәәнәр меднә. Дөчн шаху җилдән эн цаһан седклтә, номһн, һольшг, тевчңгү көдләч өдр болһн эднән тосч, керглгдҗәдг дегтрмүднь өгч дөңгән күргнә. Саңһҗин Вера 1958 җилд Үстин района Харба селәнд эгл күч-көлсчнрин өрк-бүлд һарсмн. Мел тер цагт арвн һурвн җилдән тууврт бәәсн хальмгуд төрскн теегтән хәрҗ ирәд таңһчан шинәс босхҗала. Энүнә эк-эцкнь тосхлһна халхар олн җилдән көдләд, төрскн селәндән олн гермүд тосхлһнд орлцсн билә. Бичкнәсн авн Вера экән дахад, үүл бәрдг дасв. Дү күүкән болн дүүһән арднь орҗ хәләһәд, экдән нөкд болдг билә.

1987 җилд Хальмг ик сурһулиг төгсәһәд, хату цаасан авсн баахн мергҗлт дегтрин саңд ирҗ көдлв. Тер цагас авн энүнә күч-көлснә хаалһнь дегтрин саңла бат залһлдата болсмн. Темдглхд, күч-көлснә дегтртнь көдлсн ормнь болҗ таңһчин дегтрин саң бәәтхә, терүнәс нань келн-улсин әңг гиҗ һанцхн темдг бәәнә. Ода санхнь, өдгә цагин баһчуд нег ормдан удандан көдлго кесг көдлмш сольна. Вера Васильевна болхла, хойрдгч өрк-бүл болсн бүрдәцдән эңкр болн хару болҗ эндр күртл көдлҗ йовна. Эн олн җилмүдин туршарт таңһчин һол дегтрин саңд кесг хүврлтс болн шинрүлһн болсмн. Цугинь Саңһҗин Вера үзҗ, шунмһаһар терүнд орлцсинь заах кергтә.
Хөрдгч зун җилин чилгчәр дегтрин саңгин көдлмшин бәәдл сольгдад, цагин некврлә ирлцдг техник орулгдад, көдләчнр компьютер олзлдгиг дасв. Тер мет дегтрин саңд бичкдүдин, эрмдгтә улсин төлә болн талдан шин әңгүд секгдв. Баахн мергҗлтнрт цугинь зааҗ, көдлмшин өвәрцлә таньлдулҗ, Вера Васильевна дамшлтарн хувалцдмн.
Дегтрин саңгин әңгүд дунд келн-улсин әңг эврәннь онц орман эзлнә, тер юңгад гихлә мел энд мана һазрин тууҗин, сойлын, сурһуль-эрдмин, экологин тускар, нег һазра нертә үүлдәчнрин туск зәңг болн талдан олн төрмүдәр ирлцңгү дегтрмүд, газетин статьяс, бичәчнрин болн шүлгчнрин үүдәврмүд әрүнәр хадһлгдҗана.
Хамдан көдлҗәдг үүрмүдин келсәр, умшачнрас орҗ ирсн сурвр болһнд Вера Васильевна тер дарунь гилтә хәрүһинь олна. Олн җилдән көдлҗәдг төләдән дамшлтта мергҗлт әңгд хадһлгдҗадг дегтр болһнд юн бичәтәнь сәәнәр меднә. Өдр болһн умшачнрла көдлсн деерән Саңһҗин Вера Хальмгин үүлдәчнрин болн бичәчнрин өөнд нерәдсн олн зүсн дегтрин һәәхүл бүрдәнә. Терүнәс нань келн-улсин әңгин көдләчнр бичәч болн шүлгч болһна үүдәврмүдин зааһачнр болн талдан хураңһус олн җилдән кеҗ йовна. Тер мет өдгә цагин некврлә ирлцүләд, то-дигин эв-арһар олн мультимедийн дискүд бас һарһна. Цуг эн дааврта көдлмшиг Вера Васильевна баахн көдләчнрлә хамдан кеҗ йовна.
Эндр Вера Васильевна бийән хөвтә күүнд тоолна. Альхн деерән өсксн һанцхн Люсьена күүкнь Москвад ик сурһуль төгсәһәд, дурта эрдмәрн көдлҗәнә. Олн җилмүдин туршарт көдлмшин халхар мана таңһчин нертә үүлдәчнриг, бичәчнриг, номтнриг болн талдан соньн улсиг үзҗ, теднлә өөрхн таньлдҗ, Саңһҗин Вера зәрмсләнь ода чигн үүрлҗ йовна.
Насн-җирһлән дурта эрдмдән нерәдҗ, көдлмштән күцәмҗ бәрҗ йовсндан күндллһнә олн зүсн темдгүдәр эн ачлгдсн билә. Эн хаврин моһа сарин 25-д орн-нутгин сойлын көдләчин сән Өдрлә ирлцүлҗ, Вера Васильевнад Хальмг Таңһчин сойлын ачта көдләчин нерн зүүлһгдв. Өөдән чинртә нер зүүснләнь хамдан көдлҗәдг үүрмүднь, өөрхн элгн-саднь энүг байрта йовдлла йөрәв. Саңһҗин Вера дегтрин саңгин көдләчнр дунд күндтә, тоомсрта, байн мергҗлттә, цаһан седклтә күүнд тоолгдна. Өдгә цагт энүнә кергнь олнд үлгүр-үзмҗ болҗ йовна.
КАРСАНА Евгения
Зургт: Саңһҗин Вера (барун таласнь хойрдгчнь) хамдан көдлҗәдг үүрмүдтәһән