Íàñí-šèðºë³í òàœº÷äàí íåð³äâ

06-04-2017, 14:35 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Íàìðàð ò´ðñêí êåë³ð áàðëãäš ºàðäã ìàíà ãàçåòèí çóí šèëèí ´´í ê¢öõ. Ýí îëí šèëèí òóðøò "Õàëüìã ¢íí" ýâð³ êåëí óëñëàðí õîëâàòà. Ýí öàãèí éîâóäò êåñã ¢é æóðíàëèñòíð ýíäð ´äð ê¢ðòë ãàçåò³í áóéñàëãî ºàðºà þìí. Ãàçåò ³ìäðëèí í¢ð ¢çäã ìåò þìí,þœãàä ãèõë³ "Õàëüìã ¢íí³" õàëõñò ìàíà òàœº÷ä áîëí íàíü ÷èãí ºàçðò ó÷ðäã éîâäëìóäûí òóñêàð, ê¢ö³ãääã îëí ç¢ñí êåðã-
¢¢ëäâðì¢äèí òóñêàð îíüäèí òîäðõà êåâ³ð áè÷ãäí³. Óðäíü ðåäàêòîðèí äàðóêàð ê´äëš³ñí Õàëüìã Òàœº÷èí ñîéëûí à÷òà ê´äë³÷, Õàëüìã Òàœº÷èí ê¢íäò³ èðãí, ²ð³ñ³í æóðíàëèñòíðèí íèèö³í³ ãåø¢í ×åíêàëååâ Áîðèñ Ìàíäæèåâè÷èí íåðíü îëí ³ìòíä òåìäãò³ ì´í.
×åíêàëèí Áàäìèí ýê-ýöêíü 2-÷ ¡ëä÷í³ Áàëã õîòíà óëñ á³³ñìí. Çóã ýäí³ ´ðê-á¢ë Ëîëàä, ç³³ñœ Áàëçíà ª³ð³ ýçëš³ñí ºàçðò, á³³ñí áîëäã. Ìàíš ýöêíü Áàëçíà ª³ð³í à÷ ꢢêí Àìóëœãèí ê´â¢í á³³š. Êåëõä, Áîðèñ Ìàíäæèåâè÷ òðåíåð Öåðåí Ñàíäæèåâè÷ Áàëçàíîâëà ä´ðâäã÷ ¢é äååð³í ýëãí-ñàäí óëñ á³³ñìí. Ýí¢í³ ýê-ýöêíü îðñ êåë òàñ ìåääãî óóë õàëüìã óëñ áèë³. Ä´÷äã÷ šèëì¢äèí ýêëö³ð ýöêíü Ëîëàä àõ àäó÷àð ê´äëš³ë³, ã¢¢í³ ÷è㳺³ð Ëîëàä Öóãñîþçí ñàíàòîðüò áèé³í ýìí¢ëš³ñí ñàäâ ãåìò³ ³ìòèã òåòêäã á³³ñìí.
Öóã õàëüìãóäëà ³äë ýäí³ ´ðê-á¢ë öààšëà õàðºàä Ñèâð¢ð òóóãäš, Íîâîñèáèðñê îáëàñòüä òóñíà. Ýíä Áàäì ê´â¢í Áîëîòíèíîâñê ðàéîíà Çóäîâî ñåë³í³ øêîëä îðñìí.Áè÷êíäê öàãíü ä³³í³, öààšëëºíà öàãò äàâñìí. 1957 šèëä õàëüìãóä ò´ðñêí ºàçðóðí í¢¢š ºàðõëà, ýäí³ ´ðê
á¢ë ¡ëä÷íä³í èðš ᢢðëâ. Òåð šèëèí íàìðàð ×åíêàëèí Áàäì Ñàðïóëèí áàãøíðèí èíñòèòóòä ø¢¢âð³í ´ã³ä ýêë³ä ñóðâ. Ñóðºóëü ñóð÷àºàä Øàðíóòà ꢢêí Ìàíäæóðàêîâà Øóðàëà òàíüëäàä, äóðàí ´ã³ä, ´ðê-á¢ë³í ´íä³ëºñí áîëäã. Ýœêð àâàëüíü Àëåêñàíäðà Ñàíäæèåâíà áàãøàð ê´äëš, õàëüìã êåë äåëãð¢ëëºíä èê à÷-òóñàí ê¢ðãñìí. Áîðèñ Ìàíäæèåâè÷ áîëí Àëåêñàíäðà Ñàíäæèåâíà íàñí-šèðºëèííü òóðøàðò áàéð-çîâëœãàí ³äëä³í õóâàëöš, íåã-íåãí³ííü ñåäêë ìåäëöš, ¢ðí-ñàäàí àñðàä, à÷íð-šè÷íð³í òààëóëàä, ñ³í-ñ³³õí á³³š šèðºâ.
Õîéð šèëä³í áàãøíðèí èíñòèòóòä ñóðàä ºàðõëàíü áàãøíü, ïðîôåññîð Áàäìèí Áàòà, ýí¢íä "Õàëüìã ¢íí" ãàçåòä ê´äëõ ñåëâã ´ãäã áîëíà. Òèèãõä, òóóâðàñ èðñí äàðó, ýâð³ ò´ðñêí ãàçåò³í áîñõõ êåðãò³ á³³ñìí, õàëüìã êåë³í éè뺳í ñ³³í³ð ìåääã ê´äë³÷íð ÷èãí ãàçåòä êåðãëãäš³ë³. Áîðèñ ×åíêàëååâ ãàçåòä èðõä àõ ðåäàêòîðàð Ìóê´â¢í³ Äîðš ê´äëš³ë³, Äîðšèí Áàñœ áîëõëà ðåàäêòîðèí äàðóê á³³ñìí.
Ãåðèí õîéðäã÷ äàâõðò á³³ð ýçëñí ðåäàêöèí õîéð ó ´ð³ä ãàçåòèí ³œã¢äèí ºàðäà÷íð, 糜ã÷íð, ñåêðåòàðèàòûí ê´äë³÷íð õàìäàí ñóóš ê´äëöõ³äã áèë³ ãèš Áîðèñ Ìàíäæèåâè÷ òîäëâðìóäòàí áè÷ñí áîëäã. Èëüäæèðèíîâ Ýðäíü Áåìáèí Òèìîôåé õîéð ãàçåòèí òîéã áîëºíà ìàêåòì¢ä çóðàëš áåëääã á³³ñìí. ×åíêàëèí Áàäìèã ê´äëìøò îðóëš àâñí ò¢ð¢í ´äð Ýðäíü Ìàíäæèåâè÷ òåëåòàéïàð èðñí àõð 糜ãñ³ñ ´ã³ä, õàëüìã êåëíä îð÷óëóëàä ñ´ðš õ³ë³â. Ò¢ð¢í îð÷óëñèíü àâàä õ³ë³º³ä, äóòó-äóíäûíü ÿñàä, ýí䢺èíü ÷èêë³ä, ãàçåòä áàðëâ. Áîðèñ Ìàíäæèåâè÷ä òåðíü èê îìã, áàéð áîëâ. Òèèã³ä ê´äë³ä á³³š öààðàíäíü äàìøàä, îð÷óëëºíà ê´äëìø ìåäš àââ, ¢ãèí ê´ðœ íåìãä³ä àõð 糜ãñ, ñòàòüÿñ ýêëš áè÷â.
Ò¢ð¢í äàðóºàí ýí¢íä óóºí áè÷³÷íð-ø¢ëã÷íð í¢äí-àìí áîëš, ñ¢â-ñåëâã³ðí, á¢ë³í ¢ã³ðí ÷èãí
ä´œíñìí. Òåã³ä ïåíñüò ºàðòëàí óò òîîäàí õ´ðí òàâí šèëä³í ò´ðñêí ãàçåòä³í ê´äëš éîâëà.
×åíêàëèí Áàäì éîâñí ºàçðò äàœãèí ìåë èí³äí ñîœñãäã, øóóãàòà á³³äë òîãòäã ãèš ìàíà ðåäàêöèí àõ ¢éèí æóðíàëèñòíð êåëäìí. Õ´ðí òàâí šèëèí ýðãöä Áîðèñ Ìàíäæèåâè÷ êåä¢ áàº÷óäò ä´œã³í ê¢ðãš, æóðíàëèñò áîëš ò´ëšõä òóñëñí áîëõ. Ýí¢í³ ò¢ð¢í ñóðºóëü÷íðíü îäà à÷òà àìðëºíäàí ºàðñí äàìøëòòà ãèñí æóðíàëèñòíð ì´í.
Àìðëºíäàí ºàð÷êàä, ×åíêàëèí Áàäì Õàëüìã ðàäèîä èðš, äèêòîðàð ê´äëñí áîëäã. Íàéäã÷ šèëì¢äò áîëäã ïàðàä-äåìîíñòðàöä ×åíêàëèí Áàäìèí êåëñí ¢ãì¢äíü äàðöàä, õàãäàä àñõðš, êåí-íåãí³ííü ÷ååšèíü ñàðóëòñí áîëõ. Õàëüìã Òàœº÷óð ´´ä³í öîëòà ãèè÷íð èðñí ñààìä Áîðèñ Ìàíäæèåâè÷ õàëüìã êåë³ð ðåïîðòàæìóä äàœãèí áåëääìí, áàëºñíà áîëí ðåñïóáëèêàíñê Äæàíãàðèàäò èðñí õ³ë³º³÷íðèí ÷èêí³ õóšð õàœºàš, õàëüìãóäûí ñåäêë áàéñàñíü ÷èãí ëàâòà þìí.
1992 šèëä Õàëüìã Òàœº÷óð Äàëà ëàìèí ãåã³í çàëðš èðñí ñààìä ×åíêàëèí Áàäì îð÷óëà÷ áîëš ê´äëñèíü îëí ³ìòí òîäëíà. Ýí¢í³ ò´ë³ ýíòí éîñòà áàõìš áîëñìí.
Áàëçí ç³³ñœãèí çååíöð áîëäìí
×åíêàëèí Áàäìèã ñîœñõëà,
×ååšì ñàðóëäàä îäíà.
×èêí³ õóšð õàíàä,
×èíðíü äåâðñí áîëíà,
- ãèš õàëüìã óëñèí áè÷³÷ Áåìáèí Òèìîôåé áè÷ñí áîëäã. Òåð ìåò õàëüìã óëñèí ø¢ëã÷ Íóóðà Âëàäèìèð ýí¢íä ø¢ëã íåð³äš áè÷ñìí.
Êåñã šèëèí òóðøàðò ¢íí-÷èê ñåäêëò³º³ð ê´äëñí ò´ë³ä ×åíêàëèí Áàäì êåñã Ê¢íäëëºí³ ºàøãóäàð à÷ëãäâ, 1966 šèëä "ÑÑÑÐ-èí à÷òà ðàäèñò" ãèäã ´´ä³í öîë 碢â. Õàëüìã Òàœº÷èí ñîéëûí à÷òà ê´äë³÷èí áîëí Õàëüìã Òàœº÷èí ê¢íäò³ èðãí³ ´´ä³í öîë 碢š³ñí ìàíà âåòåðàí àðº-÷èäë³í í´´ëëãî ê´äëš, õàëüìã ñîéë, ò´ðñêí êåë õàäºëš äåëãð¢ëëºí³ êåðãò èê ò³âö³í îðóëš, ýâð³ òàœº÷äàí à÷-òóñàí ê¢ðãñí áîëäã.
Õàðì ò´ðõä, 2014 šèëèí àïðåëü ñàðèí 6-ä ìàíà òîîìñðòà âåòåðàí ×åíêàëèí Áàäì ñ³³íè îðíä ò´ðâ. Äàâñí šèëä ýí¢í³ á³³ñí ãåðèí ýðñò ñàíëäíü íåð³äãäš ìåìîðèàëüí ñàìáð ñåêãäñí áèë³. "Õàëüìã ¢íí" ãàçåòèí ê´äë³÷íð äàœãèí õ³³ðò³ Áîðèñ Ìàíäæèåâè÷èã á¢ë³í ¢ã³ð òîäëíà. Ìåë îäà ¢¢äí ñåêãä³ä, óðäê êåâ³ð Áîðèñ Ìàíäæèåâè÷ îðš èð³ä, ìåíäë³ä, èí³º³ä, øîãëàä, ìàäíà ÷ååšèã áàéðàð 䢢ðãõ ãèñí áîëš ìåäãäí³, ãèš îäà ÷èãí ê¢ë³ãäí³.


Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ
ÇÓÐÃÒ: Á.×åíêàëååâ àâàëüòàºàí
Ðåäàêöèí àðõèâ³ñ àâñí çóðã

Видео