Áàäìèí Ýðäíü: "Ìàœºäóð ã躳ä òàâàðí ñóóäìí áèø"

30-08-2017, 13:04 | Таңһчин зәңгс » Күн болн җирһл

Øèäð ´ð¢í ê´äëìøò³í à亚 éîâàä íåã ñ³í í³³šë³ðí, Áàäìèí Ýðäíüë³, õàðºóâ. Ìàäí øèíêí áîñàä ê´äëìø¢ðí éîâš éîâõëà, Ýðäíü ê´äëìø³ñí õ³ðš éîâš. ¡¢ðì ò¢ðãí ä´œ ê¢ðãäã ýì÷³ð ê´äëí³. Êåç³í³ õàðºàä óãà áèäí çîãñàä êåñãò³í ꢢíäâèäí. Ýðäíü ýì÷ áîëàä ê¢¢í³ ýð¢ë-ìåíä õàðàä, ³ì àâðñíàñ íàíü îëí ñîíüí êåðã ê¢ö³í³.

Èþëü ñàðä Êðûì Ðåñïóáëèê îðàä, òåíä "Òàâðèäà" ãèäã Öóã³ð³ñ³í áàº÷óäûí ñóðºóëèí (îáðàçîâàòåëüí) ôîðóìèí "Áຠíàñòà áè÷³÷íð, ø¢ëã÷íð, øàëºà÷íð áîëí äåãòðèí ñàœãèí ê´äë³÷íð" ãèäã ñåëã³íä îðëöëà. ijê³ä áîëõëà, ýí ñàðèí ýêëö³ð Ýðäíü ´ðê³í ´íä³ëº³ä ãåðò³-ìàëòà áîëâ. Òåã³ä ê¢í áîëñí ó÷ðàð ¢¢ð³í é´ð³š, ÿºš ôîðóìä îðëöñíà òóñêàð ñóðóâ.
- Èþëü ñàðä íàíä òàœº÷èí ñîéëûí áîëí òóðèçìèí ìèíèñòåðñòâ³ñ šèœí¢ë³ä, "Òàâðèäà" ãèäã ôîðóìä îðëöõ ñåëâã ´ãâ. Ìàíà ñåëã³í "Áຠíàñòà áè÷³÷íð, ø¢ëã÷íð, øàëºà÷íð áîëí äåãòðèí ñàœãèí ê´äë³÷íð" ãèš íåð³äãäñí áèë³. ¥äð áîëºí ýâð³ ñåäâ-ò´ðò³ á³³ñìí.
- ßìàðàí ò´ðì¢äò íåð³äãäâ?
- ¥äð áîëºí ìàäí ñîíüí ³ìòíë³ õàðºäã áèë³âèäí. Óòõ-çîêúÿëûí, îð÷óëëºíà, îðàòîðñê èñêóññòâèí, íàíü ÷èãí õàëõàð ¢¢ëääã ñïåöèàëèñòíð èð³ä, ëåêöñ óìøàä ìàäíä ê´äëìøèííü òóñêàð êåëš ´ãâ.
- Òåã³ä ñîíüí áîëâ?
- Éèð ñîíüí. "Òàâðèäàä" äàâóëñí äîëàí õîíã êåç³ä ÷èãí ìèíè ñàíëä ¢ëäõ. Ñîíüí, óõàòà, ñåäâ³ðò³ ³ìòíë³ ê¢¢íä³ä, òóñòà þì ìåäš àâàä, ²ð³ñ³í îëí ðåãèîíìóäàñ èðñí óëñëà òàíüëäàä, îëí í³³šíðò³ áîëóâ. Ýíä õîðøàñí ìåäðë íàíä òóñòà áîëõ ãèš ñàíšàíàâ. Ìàíà îðí-íóòãò áàº÷óäò èèì ñîíüí, òóñòà êåðã-¢¢ëäâðò îðëöõ àðº á³³õíü ñ³í éîâäë. Ñîéëûí ìèíèñòåðñòâ ýí¢íä îðëöõä ä´œ áîëñíäíü èê ãèäã³ð õàíšàíàâ.
- Ýðäíü, ä³ê³ä "Òàâðèäàí" òóñêàð êåëõ þìí á³³í¢?
- Òåíä îëí ç¢ñí êåðã-¢¢ëäâðò îðëöš éîâàä íåã ´äð ãåíòêí õàëüìã ꢢêíë³ õàðºóâ, îðñ êåë³ð áè÷äã õàëüìã ø¢ëã÷ Íàòàëüÿ Àêêàé á³³š. Ê¢¢í³ ºàçðò õàëüìã ê¢í õàðºõëà éèð áàéðòà. Íàòàëüÿ ø¢ëã áè÷õ³ñí íàíü ºóðâí ¢ðò³ ýê, ýðäì³ðí ôèçèêèí áàãø, òàëäàí îëí ç¢ñí êåðã äààšàõ ê¢í. Ìàíàä èèì ³ìòí á³³äãíü, õ³ðèí ºàçðò òàœº÷èííü íåð äóóäóëš éîâõíü éèð ñ³í ãèš òîîëšàíàâ.
- Ý-ý, òèèì. Éèð ñ³í. ×è áàñ èèì ³ìòí³ òîîä îðíà÷ ãèš êåëõ êåðãò³. Áè÷³÷íð àëüä ÷èãí, êåç³ ÷èãí õîâð áîëíà. Íåã ¢ë¢ ´äã³ öàãò õàëüìãàºàð áè÷äãíü òîîòà.
- ¥äã³ öàãò õîâð áîëâ ÷èãí èðã÷ä³í ò´ðñêí êåë³ð áè÷äã ³ìòí³ òî èêäõ ãèš èòêš³í³â. Öàã ñåëã³ò³ ãèäã.
- Ýí šèë ìàíà òàœº÷ä íåðò³ ø¢ëã÷ Ê´ãëòèí Äàâàí ´´í ´ðã³ð òåìäãëãäâ. Àïðåëü ñàðä ïðàâèòåëüñòâèí Ãåðèí êîíôåðåíö-çàëä Äàâèä Íèêèòè÷ä íåð³äñí êåðã-¢¢ëäâð áîëëà. Ýíä áàéðèí òààëä ÷àìä Ê´ãëòèí Äàâàí íåðò³ ì´ð³ á³ð¢ëš ´ãâ ãèš ñîœñëàâ.
- Ý-ý, òèèì. Õàëüìãèí íåðò³ ãèñí ø¢ëã÷ä íåð³äãäñí êåðã-¢¢ëäâðèí éîâóäò ³ìòí èëäêëì¢ä³í, ø¢ëã¢äèíü óìøàä, àëäð ø¢ëã÷èí òóñê íààä ¢ç¢ë³ä, äó äóóëàä, áè áèèë³ä, Ê´ãëòèí Äàâàí ñàíëä íåð³äñí ê¢÷ò³ ãèäã êîíöåðò ò³ââ. Êîíöåðòèí éîâóäò Õàëüìã Òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâ Ê´ãëòèí Äàâàí íåðò³ ì´ð³ íàíä á³ð¢ëš ´ãâ. Íàìàã ò´ðñêí êåë³ð áè÷äã áຠíàñòà ø¢ëã÷ ã躳ä à÷ëâ. ijê³ä Ðèììà Õàíèíîâàã à÷ëâ. Èèì íåðò³, äàìøëòòà ø¢ëã÷ë³ õàìäàí íåã ò³³ç äååð ºàðàä, òàœº÷èí Òîëºà÷èí ºàðàñ íàðò-äåëê³ä òóóðñí ø¢ëã÷èí íåðò³ ì´ð³ àâñíäàí òåœê³í óãà áàéðëëàâ. Òåã³ä íàìàã ä´œíäã áîëí íàíä ýí ì´ð³ ´ãõ³ð øèèäñí óëñò õàíëòàí ´ðãš³í³â.
- ×è ¢¢ä³ëòèí õààëºä ÿºš îðâ÷?
- Áè áè÷êí³ñí àâí äåãòð óìøõäàí äóðòàâ. Øêîëä ñóðäã öàãòì äåãòðì¢ä ìèíè õàìãèí ñ³í í³³šíð áèë³. Óòõ-çîêúÿëûí áàãø Åêàòåðèíà Î÷èðîâíà Êîíååâà ìàäíèã ñóðºñí öàãàñ àâí ýâð³ ñàíàºàí öààñí äååð ø¢ëãë³ä áè÷õ ñåäêë ¢¢äâ. Òåã³ä ÷èãí áàãøòàí õàíëòàí ´ðãí³â.
- ¡¢ä³âðì¢äò³í þóíà òóñêàð áè÷í³÷?
- Ìèíè ø¢ëã¢äèí ò´ðì¢ä òàëäàí ø¢ëã÷íðèí ò´ðì¢ä³ñ éèëºðõø. Šèðºëèí, äóðíà, ò´ðñêí òååãèí òóñêàð áîëí ê¢í áîëºíëà çàëºëäàòà íàíü ÷èãí îëí ò´ð³ð áè÷í³â. Ø¢ëã¢äèì óìøàä, îëí ³ìòí ìèíè ñàíàí-ñåäêëèì ìåäõ ãèš ñàíšàíàâ.
- Óðäíü ÷è "Âêîíòàêòå" ãèäã ñàéòä á¢ò³ñí "Äóóíà õààëº" ãèäã õàëõä îëí ø¢ëã¢äè÷í óìøš áîëõìí áèë³. Îäà ¢¢ä³âðì¢ä÷í õàÿ õàðºíà.
- ߺàä õîâð ãèõë³ - ê´äëìø äàëà. "Ò¢ðãí ä´œãèí" ýì÷èí ê´äëìø àìð áèø. Îäà ãåðò³-ìàëòà áîëñí ꢢíä ´ðê-á¢ëèííü òóñêàð óõàëõ êåðãò³. Çóã ¢¢ä³ëòèí òóñêàð ìàðòõøâ. Ø¢ëã áè÷äã³í õàéñí óãàâ. Ñóë öàã ó÷ðõëà øèí áè÷ñí ¢¢ä³âðì¢ä³í Èíòåðíåòä îðóëš óìøà÷íðèí îíüãò òóñõàíàâ. Êåëõä, ìèíè ø¢ëã¢ä óìøõ äóðí á³³õë³, "Äóóíà õààëº" ãèäã õàëõä ê¢í áîëºí óìøš ÷àäšàíà.
- Ãåð-ìàë óãà áîëí ´ðê-á¢ëò³ ê¢¢í³ šèðºë éèëºðí¢ àëü óãàé? ªàíöàðí òàâàðí ¢¢ä³âð³í ºàðºõ àðº óãà áîëâ, òèèì ýñèé?
- Áèø. ¥ðê-á¢ëò³ ê¢¢í³ šèðºë ãèñí - éèð äààâðòà þìí. Ê¢í áîëàä ãåð àâñíà õ´´í õàðšàõàð éîâäìí áèø. Çóã ´ðê-á¢ë³í àñðõ êåðã êåä¢ äààâðòà, êåä¢ àìð áèø áîëâ ÷èãí šèðºëèí õààëºä ó÷ðñí ñààëòã ãèš òîîëõìí áèø, ´ðê-á¢ë ꢢíä ä´œ-ò¢øã áîëäã ì´í.
- Šèðºë÷í éèð ñîíüí. Ãåðò³-ìàëòà áîëâ÷, äóðòà ýðäì³ðí ê´äëš³í³÷, ø¢ëã¢ä áè÷í³÷. ijê³ä ñîíüíàñ þí á³³í³?
- Øèäð áè ßøêóëèí ðàéîíà Òàâí ªàøóí ñåë³í³ íåã ꢢêä ꢢíë³ õàðºàä ꢢíä¢â. Òåð òàíüäãî ꢢêä ê¢í ºàçà íàí òàë ´´ðäš èð³ä: "Ìàíà ñåë³íä Ëèäæèåâèõí³ ´ðê-á¢ë á³³í³. ×è ÿºòëàí òåäí³ ä¢ðñò³ ê´â¢í áîëšàõì÷. Òàäí ýëãí-ñàäí áèøèé?" - ã躳ä ñóðâ. Òåã³ä òåð õàðºëòûí õ´´í Òàâí ªàøóíä îäàä, Ëèäæèåâèõí³ ´ðê-á¢ëò³ òàíüëäõ ñàíàòà éîâíàâ. Óðäíü ýöêì: "Òåð ºàçðò ìàíà ýëãí-ñàäí Ëèäæèåâèõí á³³õ ç´âò³", - ã躳ä êåëäã áèë³. Òåã³ä òåð ꢢêä ê¢í ýöêèíì êåëš³ñí ´ðê-á¢ëèí òóñêàð êåëâ êåâò³. Ýëãí-ñàäàí îëš àâõ ñåäêëò³ á³³í³â.
- Ñàäòà ê¢í - ñàëàòà ìîäí ãèš êåëäã. Òèèì ñàíàí á³³õë³, ýðê áèø òèèã³ð³í îäàä òàíüëä. Çóã ÷è Èê-Áóóðëà ðàéîíä ò´ðš ´ññí ê¢í, òàíàõí ßøêóëèí ºàçðàñ íààðàí í¢¢š èðñí áîëšàíó?
- Òåäí ìàäíàñ ñàëñí óãà. Õ³ðíü, ìèíè íåã ´âê êåç³í³ ò´ðë³ñí ñàëàä í¢¢š. ¡í³ðòíü êåëõë³, òîõìàðí áèäí Èê-Öîîõðà íóòãèí Àëÿºóä-Øåâíð ãèäã ³³ìã³ óëñ.
- Éèð ñîíüí. Ýðäíü, ꢢíäâð³í ò´ãñ³õèí óðä áè ÷àìä ä³ê³ä íåã ñóðâð ´ãõ³ð ñåäë³â. Ø¢ëã÷
ê¢¢í³ ê¢ñë - îëí-³ìòíä ýâð³ ñàíàºàí ìåä¢ëëºí, òèèì ýñèé?
- Òèèì.
- ×è óìøà÷íðòàí ÿìàðàí ñåäêë³í ìåä¢ëõ³ð ñåäš³í³÷? Òåäíë³ õóâàëöõ ñàíàí á³³í¢?
- Ýýšì íàìàã ñó𺚠îëí ñ³í ñåëâã ´ãë³. Òåð ñåëâã¢ä³ñ íåãíü íàíä äàœãèí ñàíãäíà: "ßìàðàí êåö¢ áîëâ ÷èãí, öàã óãà ãèš áè÷³ êåë. ßìàðàí ÷èãí ñààëòã õààëºä á³³â ÷èãí àìð-òàâàðí ñóóäì áèø, ìàœíàííü ê´ëñ³í òàâãòàí ò¢ðê³ä, òàâãèí ê´ëñ³í ìàœíàäàí ò¢ðê³ä ê´äëš, êåðã³í ê¢ö³õèí àðº îëš óðàëàí éîâõ êåðãò³". Òåã³ä êåä¢ ä¢œã³ êåö¢ áîëâ ÷èãí óóëÿä, ñàíàëäàä áè÷³ ñóóòí ã躳ä êåëõ³ð ñåäš³í³â.

ÌÀÍŠÈÍ Ñàíë

Видео