Кен чигн мартгдх зґв уга

15-09-2020, 14:49 | Таңһчин зәңгс » Санл

Тґрскін харсгч Алдр діінд Диилвр бірсні 75 љилин ґґнд нерідсн керг-ўўлдврмўд цаарандан кегдљіні. Туурмљин болн санлын эн љилд тањєчд діінд імнісн хаєцсн баатрмудын санлыг кўндллєір, діінд хорсн цергчнрин оршаврмудыг ясљ цеврллєір, баєчуд дунд ціілєврин болн сурємљин кґдлмш кўцігдљіні.
Дііні цага мартгдсн тоотыг сергідг хіівр кедг, дііні єалд нернь эс тодлгдсн цергчнрин нердиг илдкдг кґдлмшиг тањєчд хііврин отрядмудын шишлњ ассоциац кўціні. Эдн олнд туста ик кґдлмш кељіні. Зіњг уга геедрсн, діілдіні єазрт ўлдсн цергчнриг мартуллго нердинь олнд медўлхір кељіх кґдлмшін седвірчнр зогсаљахш. Љил болєн эдн хаврин болн намрин цагла «Санлын вахтмуд» кені.
Август сарин 25-д Хальмгин хііврин ассоциацд орлцачнр «Санлын вахтын» намрин девсњгин кґдлмшиг эклсмн. Хііврин љисіні ветеранмудла хамдан терўнд баєчуд чигн орлцв. Бичкн хіієічнрин отрядт орлцачнр ах ўўрмўдин єардврт кех зґвті кґдлмшін кеєід, цааранднь архивд, нань чигн сањгудт кех тоотан темдглљ авад, сурєулин љилін эклв.
Кеер теегт кељіх кґдлмшиг хііврин љисіні ветеранмуд Игорь Кравчукин єардврт цааранднь кґдлљіні. Ассоциацин єардач Халхина Дмитрийин келсір, эн намрин вахтд ик зуудан цергчнр оршагдсн біірнсиг цеврлљ, яслєна кґдлмш кегдљіні.
Яшкулин района Хулхт селіні эргнд, тенд тівгдсн бумблвас хол биш бііх цергчнрин оршаврин ґґр кґдлмш кегдсмн. 28-ч Іірм діілдљ йовсн біірнд хіівр кегдсн юмн. Давсн зун љилин 80-ч љилмўдин чилгчин алднд эклід, хііврин кґдлмш 90-ч љилмўд кўртл кегдсмн. Тиигхд олдсн цергчнрин цогцнь энд оршагдсмн. Ах-дўўєин 17 оршавр энд бііні. Кирцхд, эн оршаврмудт 1100 кўн оршагдсмн.
Хііврин кґдлмшин ашт кесгиннь нерднь илдкгдід, оршавр деер нерднь бичіті санлын самбрмуд тівгдсмн. Ґґр эргндкинь ясљ цеврлсн деерін хііврин отрядт орлцачнр шиніс цугинь шинљлід, оньгас алдгдсн юмн біідг болвзго гиєід, хіівриг цааранднь кељіні. Ах-дў оршаврмудын эргндк хашаєинь чиклід, шиніс ширдід, нань чигн ясврин кґдлмш кегдв.
Намрин - ўвлин сармудт архивмўдт кґдлід, олн цаас секљ хілієід, цергчнрин нердиг илдкід, санлын самбрмуд ах-дў оршавр болєна ґґр тівгдхмн.
28-ч Іірмин цергчнрт нерідљ, хуучн оршаврин ґґр бумб тівгдсмн. Мосина винтовкин сумна дўрті бумб цуг тедні нериг мартуллго теегт холас ўзгдні. Ут тоодан 19 тиим бумб санлын темдг болљ тівгдсмн.
Хііврин ассоциацин орлцачнрин седвірір ах-дў оршаврмудын ґґр тґмр хашас тівгдљіні. Санлын самбрт шиніс олдсн цергчнрин нерд бичгдљіні. Келхіс, хііврин кґдлмшт завср уга. Кўчті діілдін болсн єазрт малтврин кґдлмш кеєід, цергчнрин бу, зірм хувцинь, эдлљісн аає-савинь болн нань чигн тоотыг олљ авчкад, терўгинь архивст бііх бірмт цаасдла ирлцўлід, шинљлід, кен гидг цергчин бу, бірмт цаасн олдснь йилєгдні.
Йир удан, ик теслт некдг эн кґдлмшт ветеранмудла зергдін баєчуд болн сурєульчнр орлцљахнь сін йовдл. «Нам доверена память» гидг тґсвин кемљінд цергчнрин оршаврмудыг яслєна кґдлмш кегдв. Президентск сањ дґњнсн тґсв Хальмгт иигљ кўцігдљіні.
Эн љил чигн Хальмгин хііврин отрядмудын ассоциацд орлцачнр Президентск тґсв шўўљ авад Хальмгин тењгрт зґргтієір діілдсн летчикўдин санлыг мґњкрўллєні кґдлмш кељіні. Мана теегт 1942 љилд болљасн аврлт уга діілдінд йовєн цергіс нань самолетмуд орлцсмн. Хальмгин тењгрт истребительн авиацин летчикўд орлцљ, зґргті кевір діілдсмн. Немш-фашистнрин цергиг зогсахин тґлі імін іврллго діілдсн зґргті летчикўдин санлыг мґњкрўлхір тањєчин хііврин отряд шунљана.
Иигід «Красный Худук» гидг біірнд Хальмгин болн Іідрхні муљин мељін ґґр бііх єазрт хііврин кґдлмш кегдхмн. Тенд дііні цагт ИЛ-2 самолетыг хаљ уњєасн болдг. Тенд одад, тер бііриг цуг халхаснь шинљлід, самолетин ўлдл, нань чигн тоот олдвзго гиљ хіівр кех улс зўткљіні. Пилотын бийиннь хувцнас, біірмт цааснас юмн ўлдсн болхла, хіівр кељіх улс цугинь олад, дарунь архивд шинљллтин кґдлмш кеєід, самолетыг кен залљ йовсинь медљ авхмн. Самолетмудыг хаљ уњєасн єазрт санлын самбрмуд тівгдхмн. 1942 љилд Хальмгин тењгрт кўчті діілдіні цагт зґргті кевір немшин цергиг сґргід імнісн хаєцсн летчикўдин санлыг мґњкрўлхір грантын тґсвиг хіієічнр кўціљіні.
Тењ єол деер сурєулин хііврин кґдлмш кегдв. 110-ч онц Хальмг мґрн дивизь діілдљісн єазрт хіівр кегдв. Хальмгин хііврин ассоциацд орлцачнр Крымд болсн «Аджимушкай» гидг экспедицд орлцв. Сахалинд болсн «ОстроVа» гидг баєчудын форумд, японск цергиг диилсн діілдіні нег йовудыг сергісн тууљин нааднд (реконструкцд) орлцад ирв. Японцнрла болсн діілдін ямаран біісинь цергчнр болљ орлцсн кґвўд медљ авв.
Хальмгт хііврин отрядмудын намрин кґдлмш октябрь сарин дундурар тґгсхмн.

ЉИРЄЛИН Кермн

Видео