ЗУН НАС НАСЛТХА!

11-12-2020, 17:51 | Общество

Сусеевихнә өрк-бүл дәәнә өмн Ростовск мүҗин Зимовниковск района Атамановский күүтрт билә. Эднә өрк-бүлд долан үрн бәәсмн. Ууһн Татьяна күүкнь ардасн зурһан дү дахулсмн, тегәд эдндән йир эңкр болдмн. Мария, Плехан, Полина, Владимир, Александра болн Долорес цуһар эгчиннь үгәс һардмн биш. Эк-эцкнь долан үрән таалулҗ өкәрлҗ өскдг билә, кезә чигн шүрүн үг уга, нег-негән тевчҗ күндлдг авъясар сурһсмн. Дән эклхлә эцкнь Николай Илюмжинович Сусеев фронтд одв. Дарунь арвн долата Плехан эврә сән дурар фронтд одхар зүткәд, хортыг күүчхәр цергт мордв. Хальмг улсиг цааҗла харһулад, Сиврүр нүүлһхәр салдсмуд эднә герүр орҗ ирсн цагт дигтә герин эзнәс болн көвүнәснь бичгүд ирсн бәәҗ. Тегәд терүг үзсн офицер эн өрк-бүлд хувц-хунран белдхд, хот-хол хаалһд авч һархд дөң болтн гиҗ салдсмудт келсмн. Эднә өрк-бүл Тюменск мүҗин Голышмановск района «Глубоковский» гидг совхозд тусв. Ууһн Татьяна экдән нөкд болад, дүүнрән өлн үкләс, күчр зовлңгас һарһҗ авсмн.
Төрскн һазртан бәәсн цагт Татьяна Әәдрхн балһснд багшин эрдм дасад, цаг зуур Башантад багшлҗ йовла. Тегәд Сиврин һазрт тусхларн эн сурһульта күн болад, селәнә эдл-ахуд бригадир болҗ көдлв. Дарунь эн хасгудын аулд багшлдг болв. Баахн багш бичкн селәнә күүкд-көвүдиг сурһад, эднд гүн медрл зааҗ күн болһнд килмҗән тусхадг бәәсмн. Фронтд шавтсн эцкнь госпитальд эмнлһ авсна хөөн эдниг олҗ авв. 1949-ч җилд Плехан чигн фронтас ирв. 1950-ч җилд Татьяна Кальдина Борис гидг күүнлә ханьцад, эдн өрк-бүлән өндәлһв. Төрскн һазрурн хәрҗ ирхләрн Сусена Татьяна Яшалтан района Матросовск сурһульд багшлв. Хөөннь эн Целинн района Салын селәнә сурһульд багшлсн деерән терүг һардв. Ачта амрлһнд һартлан Татьяна Николаевна Элст балһснла хам-хоша бәәдг Аршан селәнә сурһульд көдлв. Олн җилин туршарт сурһуль-эрдмин халхар үнн-чик седклтәһәр көдлсн, дорас өсч йовх бичкдүдт чик сурһмҗ болн гүн медрл зааҗ өгч йовсн төләдән Сусена Татьяна Хальмг Таңһчин ачта багшин нер зүүв.
Татьяна Николаевна болн Борис Шокаевич зурһан көвүн-күүкндән чик сурһмҗ өгч, эк-эцкиннь нер дуудулдг өлзәтә сән үрд өскв. Отхн Баатр көвүнь зеткрлә харһад сәәһән хәәв, наадк тавн үрнь эндр бийснь аав-ээҗнр болад, ачнр-зеенрән асрҗана. Александр, Валентина, Надежда, Эльза болн Вера күүкднь эңкр экән бурхнла әдл тоолҗ, эрүл-менд бәәтхә гиҗ зальврна. Татьяна Николаевна Вера күүкндән бәәнә, йисн ач-зееһиннь болн арвн нәәмн җич-зеенчнриннь бәәдл-җирһләр соньмсна.
- Эк-эцкмдн хоорндан йир тевчңгү, ээлтә билә, эврәннь авг-бәрцәрн маднд үлгүр болдмн. Келхд, эндр күртл бидн эгчән күндлҗ «та» гиҗ таалҗ дууднавидн. Кен-ахан күндлҗ, кен-бичкнән өкәрлҗ мана өрк-бүлд цуһар шүрүн үг келнә гидг, талдан күүг муудхна гидг юмн уга. Тиим сурһмҗ маднд эк-эцкмдн өгв, бидн тиим кевәр эврәннь күүкдән, ачнр-зеенрән асрнавидн. Ик санан уга, өөрән бәәх улсиг күндлх кергтә, арһ бәәхлә нөкд болҗ төртнь орлцх кергтә гиҗ мана эк келдмн. Мана эгч сурһҗ йовсн бичкдүд өсәд-босад бийснь ода ээҗнр-аавнр болв, эдн харһхларн Татьяна Николаевна ямаран бәәхиг сурҗ, менд келүлнә, – гиҗ Долорес дү күүкнь келнә.
Зу нас наслҗ йовх ээҗ гер дотран йовад, күүкндән баран болҗ бәәнә. Дү күүкднь ирхлә, эдн эк-эцкән тодлҗ, җирһлин хаалһднь учрсн кесг йовдл санҗ күүндхдән дурта. Вера күүкнәннь келсәр, Татьяна Николаевна йирн нас күртлән эврән патьрин мөңг өгхәр йовдг бәәсмн. Арһ-чидл бәәтл көндрх кергтә гиҗ эн келҗ, ямр нег кергәр бийнь лавкд, эмнлһнд күрдмн. Долорес Николаевна сенр хот-хол болһхдан эвтә болна, тегәд эдн хамдан цуглхларн булмг, будан, шөлтә мах болн нань чигн хальмг хот белднә.
Шидр хальмг улс Зулын байран темдглҗ, насндан нег җил немв. Тегәд Татьяна Николаевна зу нас наслв гиҗ келҗ болҗана. Бидн күндтә медәтиг Зулын болн өөрдҗ йовх Шин җилин байрла йөрәҗ, зун нас наслҗ, зун хавр үзҗ, олн ачнр-зеенриннь болн җичнр-зеенчнриннь кишгт багтж йовтха гиж дурдҗанавидн. Найн һурвта Александра болн найта Долорес дү күүкдтән урдк кевәрн җирһлин итклтә түшг болҗ бәәтхә.
ДАВАН Наталья
ЗУРГУДТ: Сусена Татьяна Борис Шокаевич авальтаһан;
Татьяна Николаевна күүкдтәһән

Видео