«Улан альчурмудт» эдн көдллә

15-01-2022, 10:30 | История, Таңһчин зәңгс

Өдгә цагт баһчуд селәнә эдл-ахун халхд көдлхәр седхш. Эн учрар ода АПК-д көдлмшч улс күртчәхш. Corteva Agriscience гидг нарт-делкән селәнә эдл-ахун компаня шинҗллтәр, селәнд бәәдг өдгә цагин баһчудас зуг хойрхн процентнь АПК-д көдлхәр бәәнә.

Тер хоорнд давсн зун җилин 60-70-ч җилмүдт мана дунд сурһульд сурчахд дала көвүд-күүкд 10-ч классан төгсәчкәд төрскн селәндән үлдәд, хөөчәр, механизаторар көдлдг бәәсмн. Дамшлтта, күндтә, тоомсрта сурһмҗлачнр эдниг сурһдг бәәсмн. Теднә негнь Целинн района «Балковский» совхозд (ода Баһ Чонс поселк) 39-тә нүүрлгч механизатор Санҗин Хөөч билә. Ода 86-та көгшә ачта амрлһндан бәәнә. Одахн мана седкүлч түүнлә харһад күүндсн билә.

Хөөч Адучиевичин келсәр, 70-ч җилмүдин түрүн өрәлд Баһ Чонса баһчуд комсомольск хургин йовудт «Комсомольцнр, селәнә эдл-ахуд көдлий!» гисн дуудвр таңһчин баһчудт кесмн. Дунд сурһулян төгсәхин өмн 10 күүкн үвлин цагла механизатормудын курсмуд төгсәсмн. Дарунь Доштан Галина, Очра Любовь, Манҗин Тамара, Селюк Валентина, Кичгә Капитолина, Калка Галина, Бальҗгин Любовь, Мельника Зоя, Эрднин Валентина болн Кичгә Светлана 1974-ч җилин хаврар түрүн болҗ таңһчд күүкд улсин «Улан альчурмуд» гидг тракторн бригад тогтасмн. Бригадын ханьд күүкд Төрскән харсгч Алдр дәәнә Баатр Хахлына Тамараг ачта гешүнд орулсмн. Совхозин һардврин закврас иштә бригадын сурһмҗлачд дамшлтта механизатор, күч-көлсч орденә зүүһәч Санҗин Хөөч шиидгдсмн. Түүнә келсәр, бригад күүкдин седвәрәр, теднә дурар тогтагдсмн. Тиигхд таңһчин Толһач Басан Бадьминович Городовиков Москван мүҗд амрлһндан бәәсмн. Бригад тогтсна тускар соңсчкад Басан Бадьминович тер дарунь Санҗин Хөөчин нернд правительствин йөрәлин суңһуг илгәсмн. Түүнд Басан Бадьминович күүкдиг тракторн бригад тогталһнла йөрәһәд, ик күч-көлсч күцәмҗ дурдсмн. Эн правительствин суңһуг ода күртл Санҗин Хөөчин өрк-бүлд әрүнәр хадһлгдна.

Суңһуг ирхлә, Хөөч Адучиевич тер дарунь совхозин конторт одад, эдл-ахун һардврт үзүлсмн. Тер дарунь эн учрар поселкд партин болн комсомольск хург болад, тенд Городовиковин бичсн суңһуг умшгдсмн. Келхд, Басан Бадьминович тер суңһугдан иигҗ бичлә: «Мана алдр орн-нутгин төрскнч седклтә күүкд болн тана тракторн бригадын түрүн сурһмҗлач Санҗин Хөөч! КПСС-ин Хальмг обкомин нерн деерәс таңһчд түрүн болҗ күүкд улсин тракторн бригад бүрдәснлә таниг халун зүркнәсн йөрәҗәнәв! Тана седвәр мана таңһчд түргәр тархагдхин төлә ниитәһәр көдлтн. Танас үлгүр авад таңһчин баһ наста күүкд улс бас трактор-комбайнд олар көдлхмн гиҗ нәәлҗәнәв. Тиигхлә бидн хамдан Хальмг Таңһчин эмнг һазриг өргҗүләд, мал өскәд, ик күцәмҗ бәрҗ чадхвидн.

Тер мет, мини хәәртә күүкд, күч-көлсч нарт-делкән иньгллтин өдр Майин нег шинлә болн Диилврин Өдрлә таниг үнн-седкләсн йөрәҗәнәв. Цуг таднд ик гидг хөвтә җирһл болн ик күцәмҗтә көдлмш дурдҗанав. Үмсәд, эцк мет хәәртә төрскнч күүкдиг теврәд, өөрдҗ йовсн байрин өдрмүдлә йөрәҗәнәв. Тана Басан Бадьминович Городовиков. 20.04.1974 җил».

Даруһас Басан Бадьминович күүкд улсин бригадын күч-көлсч күцәмҗәр болн төрәр даңгин соньмсдмн. Түүнә закврар күүкдт шин 10 трактор йилһгдсмн, баһчуд селәндән үлдтхә гиһәд бәәцин таалынь ясрулсмн.

Хөөч Адучиевичин тодлврар, Басан Бадьминович теднә бригад тал дару-дарунь ирдг билә. Нег дәкҗ Цугсоюзн «Крестьянкин» седкүлчнрлә болн Дор Иҗлин киностудин көдләчнрлә ирсмн. Аштнь хальмг күүкдин тускар седкүлд ик очерк барлгдла, документальн фильм һарла.

Келхд, тракторн бригадын түрүн гешүд сурһульд сурхар йовхла теднә ормд Лавса Раиса, Эрнҗнә Валентина болн Светлана, Натра Тамара, Эрдни-Аран Лидия, Харан Любовь болн нань чигн күүкд ирлә.

Сәәнәр көдлсн төләдән «Улан альчурмуд» бригадын гешүд медальмудар болн орденәр ачлгдла. Зәрмснь бәәрн болн района Советин депутатнрт суңһгдсмн. Манҗин Тамара болхла Хальмг АССР-ин болн СССР-ин Деед Советин депутатд суңһгдсн билә.

Ода тракторн бригадын гешүд ямаран бәәнә гиҗ сурхла, Хөөч Адучиевич иигҗ келв: «Гем уга бәәнә. Тедн цугтан өрк-бүлтә, олн үртә, ачнр-җичнрән өскҗәнә. Зәрмснь ода күртл көдлҗәнә. Келхд, Доштан Галина болн Кичгә Капитолина хулд-гүүлгәнә халхар, Калка Галина МВД-д, Эрднин Валентина эмчәр, Манҗин Тамара малчар көдлҗ, эн-тер уга бәәнә».

Миниһәр, «Улан альчурмуд» бригадт көдлсн күүкд улс йоста хөвтә улс мөн, юңгад гихлә тедн алдр Басан Бадьминович Городовиковиг таньдг билә, терүнлә күүндәд зурган цокулла. Күүкд улс баһ насан төрскн таңһчин делгрлтд нерәдәд, СССР-т таңһчин нерән дуудулад, хальмг улсиг туурулсмн.


СИВРИН Очр
Зургт: «Улан альчурмуд»
бригадын гешүд