Хошуда хурлд йовһар күрснә тускар

09-07-2022, 12:38 | Общество, Таңһчин зәңгс

Хошуда хурл шаҗна болн тууҗин йоста нег зөөрнь болҗ тоолгдна. 2018-ч җилд эн хурлын 200 җилин өөн темдглгдлә. Әәдрхнә мүҗд бәәдг хурлд күрх седкл кенд чигн бәәнә.

Хальмгас нег цөөкн гелң болн шаҗнд шүтдг эгл улс Элстәс Хошуда хурлд йовһар күрхәр хаалһд һарч йовв.

Эдн 300 дууна хаалһ һатлх болҗ һарв. Гелңгүдлә хамдан Әрәсән газетин седкүлч эн йовлһнд орлцв. Өдртән эдн 30 дуунад йовв.

Нарн һарсиг дахад, өрүн эрт эдн хаалһдан һарчав. Хаалһдан дулан хувцан өмсәд, хур орхла хаац болх занч авад, эдн көндрв. Хальмгин сүзгтнрин ниицәнә гешүн Церн багш эн йовлһиг бүрдәсмн.

Өрүн 6 часла Эвин суврһна өөр гелңгүд цуглрад, суврһиг һурв эргәд зальврад хаалһдан һарв. Нурһндан неҗәд даальңта, һартан тайгта эдн адһм угаһар уралан зөрҗ йовв. Әрәсән газетин седкүлчин тодлвриг тана оньгт тусхаҗанавидн: Зурһан күн хаалһд һарч йовв. Церн багш болн Ханата селәнд тосхгдҗадг хурлын багш Зунгру гелң энүнә оньгт тусв. Эдн хойр гелңгүдин хувцта. Цернә толһа деернь бичкн суврһн йовла. Зунгрун толһа деернь шаҗна номта дегтрмүд. Наадкснь эгл әмтн мөн. Юрий Садовое селәнәс, Олег – Элстәс. Мадн дунд Элстәс Альма күүкд күн йовла. Күн болһн эврә күслтәһәр хаалһд һарсмн. Тег болн асфальт хоорндк уутьхн шавр хаалһар йовад, күн болһн эврә уха туңһаһад йовнавидн.

«Шаҗнд шүтдг улст иим зуульчллһнд йовлһн буй хуралһн болдмн. Дәкәд болхла, шаҗна әрүн һазрт күрч мөргнә гисн ик ачта йовдл гинә. Хошуда хурл тиим шаҗна әрүн бәәрн болҗана», – гиҗ Зунгру гелң келснь тодлгдв. «Шаҗнд шүтдго күн чигн бийән цогц-махмудан батлсн деерән оюни халхар медрлән гүүдүлҗ, кесг шин медәнлә таньлдхмн болҗана. Урднь долан хонгар йовһар йовсна хөөн хаалһд йовсн нег күн эцәд бийән батлҗ авв, үлү махнасн цогцнь гиигрәд, бийнь батрв. Кех кергән, күцәд уга тоотан күцәхәр хаалһин туршарт ухалад йовхла, сансн тоот эрк биш күцх. Та чигн хүврхит», – гиҗ иткүлҗ келснь уханд тодлгдв.

Үнндән мини җирһлд хүврлтс болхий? – гиҗ сурснд Зунгру гелң хәрү өгв, – хүврлтс болх. Хурлыг тосхлһиг цааранднь күцәхәр, эн кергиг дәкнәс уралан йовулхар эн гелң зальврҗ йовна. Альма болхла эрүл-мендән батлхар, оюни медрлән гүүдүлхәр эн хаалһд һарв. Олн үг уга Олегин келсәр, эн чидлән сөрҗ үзхәр бәәнә. Юрий болхла эврә күслин тускар ам алдсн уга.

Хаалһд һарсн әмтнә то зәрмдән немгдәд бәәнә. Нег-хойр хонгтан маднла хамдан йовҗ йовад, кесгнь ард үлднә. Хаалһин амар хара биш шаальг мөңгн харһна. Тедниг өкәһәд, Юрий цуглулад йовна. Кеер тиигәд хаалһин хаҗуһар дала мөңг олҗ болхмн. Кезәнәс авн хальмгуд хаалһд һарч йовхларн керг бүттхә, хаалһ цаһан болтха гиһәд улан-цаһан мөңгиг хаалһин амар хайдг бәәсмн. Тер мөңгиг хурлд күргәд, маши залачнрин төлә мөргүл кехәр Юрий шиидсмн.

Үдин хотын цаг ирв. Хаалһд ик зуудан урһмл хотар теҗәл кегднә. Заагдсн цагла терүг белдәд авч ирнә. Зуульчллһнд эс һарсн нөкднр тиигҗ буй хурана. Яшкульд күрч йовхла, хаалһд йовх зуульчнриг района һардврин толһач тосч ирсмн. Хур ортха гиҗ мөргтн гиһәд эн сурв.

Сөөднь серү татад, күн даарад ирнә. Малын нег хошт хонх таал учрв. Хошин эзн эдниг асхни хотар тоов. Тәрә-темсиг керчәд кесн хотас гелңгүд мәңгрсинь түүҗ авв. Темсиг тиигәд мәңгрсн угаһар идәд, нөөртән белдцхәв. Тиигҗәтл Зунгру гелңгиг авад йовҗ одв. Хурл тосхлһна көдлмш ормасн көндрҗ гиҗ би санув. Малын хошин үүлдвр йовудта болтха гисн шаҗна йосрхлыг Церн багш кев. Бидн болхла нөөртән орвидн. Өрүн босҗ авад, хәрү хаалһдан орувидн. Сөөни кемд муурсн көл амрдмн биш. Арһ уга, көлән батлҗ ишкәд, цааранднь хаалһдан һарвидн.

«Цуг әмтә тоотын амулң-мендин төлә, цугтад дөң болхин төлә, харһнх юмн бичә учртха, гем-шалтг уга бәәхин төлә, сулдан санамр бәәхин төлә…» – гиҗ ном умшад зуульчнр өрүн эрт босад хаалһдан һарч йовна.

Хойр өдр эднлә хамдан хаалһд йовһар йовсна хөөн седкүлч кергәрн Элстүр йовх болҗ һарв. Хонх һазрурнь асхни хот авч ирсн Викторин машинд сууһад йовв. Ахр цагин дотр өөрхн улс болсн зуульчнрт хаалһнь цаһан болтха, гиҗ эн йөрәв.
«Әрәсән газет» гидг һарцд барлгдсн хаалһин тодлврмудыг тана оньгт тусхаснь


ҖИРҺЛИН Кермн

«Хальмг үннә» цәәлһвр:
Хошуда хурл 1812-ч җилин Төрскән харсгч Алдр дәәнд бәрсн Диилврт нерәдҗ босхгдсн ик сүм болҗана. Хурл Әәдрхнә мүҗин Речное селәнд бәәнә.
Хальмг нойн, эн дәәнә баатр Серебджаб Түмнә седвәрәр эн хурл босхгдсн билә. Советин цагас авн үлдсн шар шаҗна ор һанцхн хурл эн болҗана. Сүл цагт хурл ясгдҗ шинрүлгдәд, терүнд мөргүлмүд кегднә. Хурлын 200 җилин өөн чигн өргнәр темдглгдсн билә. Дән бичә болтха, цуг әмтә тоот амулң-менд бәәтхә гисн мөргүлән зуульчнр чигн эн хурлд күрч кев.

Видео