Ховр нертә соньн улсин тускар

03-09-2022, 11:01 | Общество, Таңһчин зәңгс

Өдгә цагт, мини тоолврар, хальмгуд үрн-садндан нурһлҗдан әдл болн темдгтә нерд өгцхәнә. Тедн дунд залу улсин нерд ямарамб гихлә Баатр, Байр, Бадм, Бата, Һәрә, Җаңһр, Лиҗ, Натр, Савр, Санл, Үлмҗ, Хоңһр, Эрднь болн нань чигн. Заасн нерд сән, эн туст би зүткхәр бәәхшв. Болв ода улан залатнрин кесг сәәхн нерд мартгдҗана. Бичкндән би хальмг ховр нертә залу чигн күүкд улс чигн меддг биләв. Ташр ода санад бәәхнь, тедн ховр нертә бәәсн деерән йир соньн улс бәәсмн. Ода би тер улсин тускар келҗ өгхәр бәәнәв.

Үлгүрнь, маднла хам-хоша Һәрән Бульҗан өрк-бүл бәәршлҗәлә. Герин эзн Бульҗа мини эцклә әдл кеер мал хәрүлдг бәәсмн. Юуһарн эн соньн билә гихлә, залу чееҗдән дала тоотс хадһлдг билә. Эн мини эцклә үүрлдмн. Зәрмдән сул саам учрхла, мадн тал ирәд эцктә күүнддмн. Бульҗа залу үгән келхләрн, дала то-дигмүдәрн асхад бәәдмн. Үлгүрнь, сиврин туск үг һархла, эн теднә селәнд хальмг өрк-бүл болһн кедү үртә бәәснь, теднәс кедү күн модн гертә, кедү шавр герт бәәснь, селәнд улан залатнрас кен кезә сәәһән хәәснь күртл меддмн.

Дәкәд мана уульнцд Апша Огди гидг залу бәәсн болдг. Эн һартан өөтә күн гиҗ селәнд тоолгдмн. Нег үлү төмрлә йир сәәнәр көдлдг болдмн. Кемр герт герл унтрхла, радио келдгән уурхла, илүр хамхрхла, әмтн Огдиг кезәд чигн хәәдмн. «Огди медхм, Огди кечкхмн», – гиҗ тедн келдмн.

Баһ Чонса әәмгин көгшә Каҗин Чеелә бас ховр нертә күн бәәсмн. Түүнәс мини эцкин төрскн хотна тускар медҗ авув. Келхд, Каҗин Чеелән шишлң нерн Церн билә, болв улс дунд энүг Чеелә гиҗ дуудмн. Эн көгшә бас дала юм меддг билә. Мана әәмгин өмн түүнә ач-туснь юундв гихлә, эн дәәнә өмн Баһ Чонс хотнд бәәдг өрк-бүлмүдин туск тодлвран маднд үлдәсмн. Өвгнә келсәр, хальмгудыг Сиврүр авад йовхин өмн заасн хотнд Боован Сагсгин, Боован Нүүдлән, Эрднин Адуван, Үүлән Манҗин, Эрднин Бамбудан, Кичгә Каанин, Доржин Манҗин, Дорҗин Пүрвән болн нань чигн мини эцкин герлә хам-хоша өрк-бүлмүд болад бәәдг билә.

Бадмин Мигә хошт өрк-бүләрн бәәҗәхдән мини эцкин нөкдәр көдлҗәлә. Зуни кемлә эн өр цәәҗәсн цагла босад хөөһән теегүр көөҗ һарһад хәрүлдмн. Үдин цаг ирхлә мадниг, бичкдүдиг: «Альков, тер кеер йовсн Мигәд үдин хотнь авч өгтн», – гиҗ маднд бөдүчүд закдмн. Түүнә эк Шарка көвүнәннь төлә чансн хотан бәрүлҗ өгчәһәд: «Болһаҗ йовтн, альвлад эн хотм уңһачквзат», – гиҗ саглулдмн. Мигә залу мадниг ик байртаһар тосдг билә. Махта хотан эдлҗ авчкад, бийдән цә кеһәд, тоста өдмг авад, ханлтаһар: «Мана Шарка дурта хотм меднә», – гиҗ экән буульдмн. Дарунь мадна тәлә хамгин соньн цаг ирдмн: Мигә маднд олн зүсн хальмг туульс, тәәлвртә туульс, үлгүрмүд келҗ өгдг билә.

Бадмин Колт гидг нертә өвгн бас сангдна. Эн маштг, өрәсн көлтә, сахлта өвгн билә. Колт өвгнәс кемәллһиг сәәнәр меддг күн уга билә. Хүрмд нань чигн байрт Колт өвгнд чансн хөөнә дал өггдмн. Ясна махнь идчкхлә хүрмин әмтн гер авчах көвүнә бәәдл-җирһл, өөрдҗәсн үвл, дарук төл авлһн ямаран болхинь болн нань чигн сурврмуд түүнд өгхлә, өвгн һартан бәрҗәсн ясан хәләһәд цуг сурврмудт төв хәрү өгдг билә. Колт өвгн чансн хөөнә цуг дотриг барад иддг билә. Энүгәрн эн мадниг бас өврүлдмн.

Дәкәд ховр нертә өвәрц заңта ямаран улс мана хотнд бәәдг билә гихлә, Босхмҗин Човдан тускар нег хойр амн үг келхәр бәәнәв. Кемр түүнәс мөрнә кедү тохм бәәдмн, тохмнь яһҗ медҗ авдмн, ямаран мөрн хамгин хурдн, ямарань цугтаһаснь чидлтә болн нань чигн мөрнә туск сурврмуд өгхлә эн цугнь меддг бәәсмн.
Бульҗа, Огди, Чеелә, Мигә, Колт, Човда… Ховр нертә заасн эн улс цаһан секлтә, кесн көдлмштән, хальмг теегтән дурта билә. Харм төрхд, эднә хальмг нерд мартгдҗана. Тегәд өдгә цага баһчуд иргчдән эн нериг һарсн көвүдтән өгсн болхла, сән болхмн билә гиҗ санҗанав. Юңгад гихлә мана бәәдл-җирһл бәәҗ-бәәҗәһәд бәәсн ормдан ирдмн. Әмтн зәрм тоотан мартад, дарунь мартсан шинәр сергәнә. Тегәд мартгдҗасн хальмг нердлә бас тиим йовдл учрх гиҗ нәәлҗәнәв.

БЕМБИН Очр

Видео