Владимир Спиваков: «Көгҗм хамцулгч күчтә»

12-11-2022, 22:00 | Общество, Таңһчин зәңгс

Дала ламин гегәнд күндллһән медүллһнә керг-үүлдврмүд делкән кесг орн-нутгудт кегдҗәнә. «Этика для тысячелетия» гидг Мана Күңкл Багшин дегтриг аудиобичмр кеҗ олна оньгт тусхахар кегдсн кергиг нер туурсн көгҗмч болн дирижер Владимир Спиваков күцәсмн. Оюни ик чинртә үүлдвриг умшҗ, олн әмтнд медүлсн СССР-н улсин артист, ЮНЕСКО-н эвин элч, делкәд нер һарсн артист Хальмгт «Виртуозы Москвы» оркестртаһан ирәд, Дала Ламин дегтрин презентацд орлцв.
Бурхн Багшин номиг олн дунд тархаҗах Оюни Көтлврч Дала Ламин гегәнд күмн әмтн күндллһән медүллһнә йовдл, гиҗ эн йовдлыг әмтн үнлҗәнә. Бурхн Башгин Алтн сүмин дөңгәр кегдснә эн керг-үүлдвр таңһчин җирһлд ик чинртә йовдл болв. СССР-н улсин артист, делкәд нер туурсн дирижер эврә коллективтәһән Элстд ирәд, концерт үзүлснь кесгтән мартгдшго болҗана. «Виртуозы Москвы» гидг оркестрин көгҗмиг Элстд Хальмг филармонин заалд соңсх ик хөв таңһчин олн әмтнд учрв.

Нертә гиичлә Бурхн Багшин Алтн сүмд седкүлчнрин харһлт болв. Йонтен гелң келсәр, эн харһлт 2020 җилд болх бәәсмн. Зуг пандемий болад, харһлт хооран саагдад, күндтә гиич Владимир Спиваков болн энүнә һардҗах оркестр ода Элстд ирв. Мана Ик Багшин цуг делкәд темдгтә дегтриг аудиобичлһиг күцәсн күүнлә эн өдр харһҗанавидн.

Күмн әмтнд кергтә ухани зөөр
Дала Ламин гегән олн әмтнд нерәдҗ, цәәлһҗ тархаҗ йовх ном тиим ик чинртә болҗахинь Владимир Спиваков хамгин түрүнд темдглв. Дегтриг умшсна хөөн генткн цуг тоот медгдсн болҗ, оюни медрлин үүдн секгдсн болв, гиҗ Владимир Теодорович седклән медүлв. Цааранднь билгтә артист келсн тоотыг тана оньгт тусхаҗанав.

Нег дәкҗ Валентин Гафт энүнд җиңнүләд, нег күн чамла эркн кергәр харһхар бәәнә гиҗ келсн бәәҗ. Үг һарсар, эн дегтриг умшлһнд белдәд, режиссер Галина Волчек болн артист Валентин Гафт көдлмш кеҗәснь тодлулхмн. Гастрольмуд, концертмүд зураһар кегдҗәхәс иштә, харһх сул цаг кесгтән учрлго бәәҗ. Тиигҗәтл Олег Табаков өңгрснә туск зәңг ирәд, тенд одад, артистыг сүл хаалһднь йовулсна хөөн тер уданд күләгдҗәсн харһлт болв. Саңгин директор Дала Ламин гегәнә дегтриг умшад, аудиобичмр кергтә гисн үрвр нанд кегдв. Алң болад, дегтриг умшлго би үгән өгч чадшгов гиҗ хәрү өгсн биләв.

Көдлмш хоорндан цаг олад, дегтриг умшув. Нанд таасгдв. Күн болһна җирһлд нилчән күргдг олн тоотын тускар терүнд амрар, тиигчкәд гүн тоолвр орулдгар бичгдснь намаг соньмсулв. Мини кеҗәх керглә, мини ухан-тоолврла эннь кецү кевәр ирлцв. Тиигәд экләд бичвидн. Концертмүд хоорнд олн-зүсн һазрт завср учрсн цагт бичҗ авч йовлавидн.

Дегтр нанд хамгин түрүнд медхд болн ухалхд амрар бичгдсәрн таасгдв. Дегтрин түүрвәчин ухан-тоолвр нанд йир өөрхн болв. Энүнә җирһлд учрсн тоот, хаалһиннь туршарт харһҗ йовсн әмтнә тускар медгдмәр бичснь соньн. Олн күүнә җирһлиг бийдән негдүлсн күн болҗ эн нанд медгдв. Олн күүнә ухан-тоолвр, теднә бәәдл-җирһл бийдән шиңгәҗ, олнд үлгүр болх номин цәәлһвр өгчәх, әмтнә әмдрлнь сән болн хөвтә болтха гисн номиг олнд күргҗ медүлҗ йовх күн – Дала Лам эрк биш күндлгдх зөвтә. Эгләр, амрар бичгдсн болҗ медгдвчн ямаран олн нәрн төр эн ухатл үүдәвртән орулсинь, дегтринь умшад хәләтн. Өдгә цага олна җирһлд Дала Ламин гегән шунҗ орлцдгинь меддг биләв. Шин олн күцәмҗәр соньмсдгнь, нертә олн номтнрла харһҗ, номин конференц хурадгинь медҗ авад, би энүг нег үлү күндлдг болув. Хамдан цә ууһад, күүндвр кедг улсиг бидн цугтаһинь үүрмүд гиҗ тоолхшлм. Үр гисн энтн күндтә нерн гиҗ би тоолнав. Дала Ламин гегәнлә би харһад угав. Болв дегтринь умшад, ухан-тоолврлань, күңкл тааврлань, өр-өвч седклин туск номинь медәд, эн ухатлыг би мини үр гиҗ санхар зөрглүв.

Иерусалимд холокостын өөнд нерәдсн нег ик керг-үүлдврт мана оркестр орлцх хөвтә болв. Тер ик цуглранд делкән нертә гисн политикүд, йосна үүлдәчнр, нутгудын һардачнр цуглрҗ ирлә. Тер йовдлд нерәдсн концертиг белдҗ давулх төр мини өмн билә. Нутг болһнд нерәдәд, теднә көгҗмчнрин үүдәврәс оркестр татсн билә. Әмтиг дорацулдг йосн биш йовдл бичә һартха гисн күцлтәһәр кегдсн эн үүлдврт Дала Ламин гегәнә дуудвр соңсгдх зөвтә гиҗ шиидләв. Тегәд би Күңкл Багш эврә үгмүдән тер цуглранд нерәдтхә гиҗ сурлав. Тиигәд мини сурврар тер ик форумд Күңкл Багшин оюни гүн тоолврта үгмүд олн келн улст медүлгдв. Делкәд хамгин олн зун җилә кезәнк болҗах шаҗна оюни күчнь цуг улст тусан күргх зөвтә.

Концертмүд җирһлиг байрар герлткнә
Көгҗм күүнә җирһлд бас тиим оюни күч өгдг, әмтиг негдүлдг урмдта болҗана гисн тоолврарн Спиваков хувалцв. Амр биш эн цагт номин, көгҗмин болн оюни урмд өгдг нань чигн тоотыг улсин җирһлд өргәр орулх кергтә. Ни-төвкнүн бәәлһн цугтад кергтә. Тегәд бидн артистнр, көгҗмчнр – цугтан эврә халхасн әмтиг негдүлдг үүлдврт билг-эрдмәрн орлцҗанавидн. Концерт болһндан көгшдүдиг, нег үлү дәәнә ветеранмудыг ик дуртаһар орулнавидн. Бичкдүд йириндән мана концертд ирҗ орлцна.

Эн туст Владимир Теодорович иим нег йовдл тодлв. Японьд гастрольд одхдан оркестр буйнч седклин хойр концерт тәвв. Атомн бомбдлһнла харһсн улсин үрдүдт нерәдҗ тер көгҗмән эдн татла. Терүгинь үзсн Японск халхин бүрдәһәчнр дәкн нег концерт үзүлтн гиҗ сурҗ. Кен концертд ирх гихлә. Бичкдүд ирхмн гиҗ хәрү өгч. Ода тегәд теднд ямаран көгҗм татхм, мана репертуарт теднд нерәдсн үүдәврмүд уга. Бичә зовтн, йирин нааддг көгҗмән татн. Тадна өөр көгҗмин профессор дахҗ, япон келәр цәәлһвр өгх, гиҗ эдниг аатрулсн бәәҗ. Заагдсн цагла заалыг һурвн миңһ шаху бичкдүд дүүргв. Оркестр көгҗмән татад, темдглсән бичкдүдт үзүлв. Профессор япон келәр теднд цәәлһәд бәәнә. Тедн альхан ташад, соңссан дөңҗәхән медүләд бәәнә. Би медмҗән угаһар заалд юн болҗана гиһәд шинҗләд бәәнәв. Концертин дундурт кесг бичкдүд нөөртән орад, тагчкрсинь үзүв. Концертин хөөн профессорт келҗәнәв кесгнь соңссн уга, гиҗ харм төрҗәнәв. Тер нанд иим хәрү өгв. Энд цуглрсн һурвн миңһнәс нег арвн күн көгҗмч болхла, мана керг – әмтнә сойл делгрәд йовх. Ямаран ухата улс гиҗ би дотран санув.

Бичкдүд сойлыг уралан делгрүлх
Владимир Теодоровичин келсн деер саңгин «Океан мудрости» гидг Бурхн шаҗна сойлыг хадһллһна болн делгрүллһнә саңгин күцәгч директор Анатолий Джуджиев немҗ келв. Хальмгин билг-эрдмин ачта үүлдәч Манҗин Аркадий эн төрт оньган өгч йовсна тускар Анатолий Иванович тодлв.
Чинртә эн харһлт 2020 җилд болх бәәсинь тодлулад, иим керг-үүлдвр күцәхин тускар Манҗин Аркадийлә күүндсән тодлҗ келв. Аркадий Наминович тиигхд әмд бәәсн, эн седвәриг ик байртаһар тоссмн. «Спиваковиг оркестртаһинь нааран авч ирх кергтә» – гиҗ келсинь, эн керг күцхд цуг халхарн дөң болсинь Анатолий Иванович ачинь темдглҗ келв. Концертин йовудт Дала Ламин дегтрин сүл бөлгәрн «Мольба» гидг нертәһәр тәвсн фильмиг Аркадйин көвүн Манҗин Мингиян тәвсинь заав. Концертин йовудт, харһлтын йовудт Манҗин Аркадий маднла хамдан бәәсн болҗ медгдв.

Олн улсин цаһан седкләс сән керг төрҗ, бәәдл-жирһлд батрна. Нег цагт Комсомольск селәнд оперн дууч ирҗ, билг-эрдмәрн әмтнд сергмҗ үүдәсмн. Тер ик билгтә дуучиг соңссн Аркадий көгҗмч болхар шиидәд, сансн санаһан күцәһәд, хальмгин көгҗмиг олн һазрт күңкнүлҗ, өвәрц сәәхнинь үзүлсмн.
Ноябрин 9-д Спиваковин болн энүнә «Виртуозы Москвы» оркестрин концертд орлцсн бичкн күүкд көвүдәс бас тиим нег билгт һарх гиҗ ицхмн. Сән кергин евәлнь оньдин әмтнд күртәд йовдмн. Җирһлин йовуд тиим болдг.

ХӨӨЧИН Галина

Видео