Насан авдг өдр

17-12-2022, 18:34 | ---

Кезәнәс авн темдглҗәх байр – зулан өргәд насан авдг өдриг әмтн икәр күләнә. Җилин ашан дигләд, орҗах җилдән мөргәд, насан утдулад, әмтн өрк-бүләрн, элгн-садарн, өңг-үүртәһән эн байриг темдглнә.

Бар җил һарад, иргчнь ямаран болна гиҗ әмтн нәәлҗ зальврҗана. Бар җилд байрлх тоотнь чигн олн билә, зовх тоотнь чигн баһ биш болв. Бүкл орн-нутгт болҗах тоотас әмтн салу бәәсн уга. Коронавирус гемәс невчк төвкнҗ хольҗсна дару цергә шишлң керг экләд, зовх тоотнь икдв. Әрәсән әмтн бәәсн арһ-чидлән агсад, орн-нутгиннь делгрлтиг зогсах тоотыг диилҗ һарад, улсин эдл-ахун цуг халхсиг делгрүләд, экономикән батлҗ чадв. Орн-нутган малын эдл-уушар, буудян зүүтә тоотар, зер-земшәр тетклһнд Хальмг Таңһчин күч-көлсчнр чигн тәвцән орулв. Талдан һазрт күрч зуульчллһн хаагдсн цагт дотр-дундын зуульчллһ делгрүллһнә туст уралан ишкдл кегдв. Эрүл-менд харлһна, сурһуль-эрдмин, сойлын, социальн халхин туст чигн йовудта үүлдвр күцәгдв. Федеральн келн-улсин төсвст орлцад, мөрә шүүҗ авад, таңһчин эдл-ахус болн бүрдәцс үүлдврән ясрулҗ, материальн - техническ көрңгән батлв. Баһ бизнес делгрүллһнә халхар бат ишкдлмүд кегдв.
Шин җилин эклц болҗах хальмг улсин эн байр үвл эклҗәх кемлә ирлцнә. Бурхн-шаҗна литәр темдглгддг байрин өдр җил болһн әдл болхш. Зул өргәд, бурхндан мөргәд насан авдг байриг тиигәд зул гиҗ нерәдсн болҗана.

Зул өргнә гисн бурхндан мөргҗ зальврлһн болҗана. Цуг әмтә тоотыг алтн герләрн ээҗ, җирһл заядг нарнд мөрглһн мөн. Үвлин цагт нарна күчнь баһрлго һарсн малд евәлән күргтхә гиҗ зальврдг авъяс кезәнәс авн бәәһә юмн. Мал асрад амнь тоста бәәдг хальмгуд тиигҗ һол зөөрин тускар килмҗ һарһҗ йовсмн.
Зулын өдр хальмгуд Зунква гегәнд күндллһән медүлдг өдр болҗана. Төвдин һазрт бурхн-шаҗна номиг диглҗ, чаңһ диг-дара тогтасн, авъясмудын улынь тәвсн үүлдәч болҗ Зунква гегән күндлгднә. Шаҗнд шүтдг улс, тер дотр гелңгүд ямаран заң-авцта болх зөвтәһинь Зунква гегән төв кевәр батлсн болдг Цаһан седкләр бәәҗ, цуг әмтә тоотд му кешго, күүнд күч үзүлшго, хулха кешго, худл келшго болн нань чигн һол зааврмудыг Зунква гегән батлсн болдг. Җил болһн Зулын өдрлә шаҗна хувргуд Зунква гегәнд нерәдсн мөргүл кенә. Шаҗна ном делгрүлҗ батллһнд эн ик багшин орулсн ач-тусинь тиигҗ темдглнә. Бурхн Багшин Алтн сүмд Зунква гегәнә көшә әрүнәр хадһлгдсн бәәнә.

Кезәнәс авн хальмгуд дегц насан авдг өдр гиҗ Зулын өдр темдглгдҗ йовна. Цуг хальмгуд эн өдр насндан нег җил немнә. Эн туст олн зүсн домг болн тууль бәәнә. Эн өдрин асхар теңгрт түрүн одд һарсн цагт өрк-бүл болһнд зул өргҗ, цугтан мөргҗ зальврна. Эн йовдлд белдәд, ээҗнр, экнр, эс гиҗ наста нань чигн медәтнр зулын һол белднә. Һуйриг хатуһар элдәд кесн оңһцд зулын һолмуд тәвгднә. Өрк-бүлд орҗах күн болһнд насна тооһарнь цаһан өвснәс һолмуд кегдҗ, көвңгәр ораҗ, тер оңһцд тәвгднә. Теңгрт одн һарсн цагла өрк-бүләрн цуглрҗ, ээҗ эс гиҗ эк тер һолмудт һал орулҗ, зулыг асана. Цевр-цер хувцан өмсәд, эртәснь цеврлчксн гертән әмтн зулан кедмн. Зулын өмнк өдр боорцг шарад, герт күңщү һарһдмн.
Орҗах туула, җил өлзәтә болтха!
Зулын сән өдр байрта болтха!
Авчах наснтн ут болтха!
Орсн җил орута болтха!
Орҗах жилд өлзә-кишг делгрх болтха!
Һарчах җилин кишгт күртҗ, орҗах җилин хәәрнд күртҗ йовтн! – гиҗ эврә умшачнран йөрәҗ, сән-сәәхн, байрта-бахта җирһл дурдҗанавидн.

УШКАНА Сувсн

Видео