«Бурхн-шаҗна тускар билг-эрдмин дөңгәр»

Бурхн Багшин номд оньган өгчәх улсин то җил ирвәс икдәд йовна. Ах үйин улсиг дахад, баһ үй өсч йовна. Өвкнрин шаҗна тускар теднд келҗ өгх төр номтнрин, шаҗна үүлдәчнрин, багшнрин, эк-эцкнрин өмн тәвгдсн бәәнә.

Оюни болн шагшавдын ик чинртә эн төр олн халхта. Тер дотр бурхн-шаҗна номин халхар эн баһ биш чинр зүүҗәнә. Өдгә цага шаҗна болн олна үүлдәчнр эн төрт сүл цагт оньган өгчәнә. «Бурхн-шаҗна тускар билг-эрдмин дөңгәр» гидг регионмуд хоорндк төсв мел эн төр хаһллһнд церглҗәнә. Бурхн Багшин Алтн сүм, Санан-гелң (Санан Матвенов) тогтасн «Буйн. Добродетель» гидг буйнч седклин саң болн олна үүлдәч Бадм-Хаалһин Ольга орлцад, хамдан бүрдәсн төсв күцәмҗтә болҗана, Элстин, Москван болн Екатеринбургин зурачнриг эн төсв хамцулҗана гив.
2024 җилин хөн сард эн төсв үүлдврән эклсн болдг. Бурхн Багшин Алтн сүмд «Бурхн Багшин номд учрдг һурвн евәлтә йовдл» гидг лекц умшҗ, терүг бүрдәһәчнр төсвин эклцинь тәвсн билә.
Төсвин һол төрнь – Бурхн Багшин номиг билг-эрдмин, зурачнрин дүрслүлгч үүдәврмүдин дөңгәр олн дунд цәәлһҗ тархалһн болҗана. Гүн утхта эн номин ул болгч һурвн тоотыг талданар келхлә, хар ухата йовдлын һурвн уңгин тускар зургудын дөңгәр цәәлһвр өгч болҗана.
Бурхн Багшин Алтн сүмд кесг лекц соңссна хөөн бурхн-шаҗна номин һол ул-сүүрләнь тиигҗ таньлдсна дару зурачнр эврәннь үүдәврмүдән бичв. Аштнь зурлһна олн янзар 22 үүдәвр бүрдәгдв. Эн һәәхүлд ирсн әмтн тер зургудыг оньган өгч хәләв.
Төсвин чинрнь йир ик. Зургудын дөңгәр бурхн-шаҗна һурвн уңгинь: цецн ухаг, өр-өвч седклиг болн хамг му тоотас хольҗллһиг үзүлх төрән зурачнр болн төсвин бүрдәһәчнр күцәҗ чадв. Энүнә тускар һәәхүл секлһнд Н. Пальмовин нертә Келн-улсин музейин һардач Ирина Мучаева, «Буйн» саңгин һардач Санан-гелң, Марий Эл Республикин Москвад даңгин үүлддг элч Бадм-Хаалһин Ольга эврәннь үгдән келв.
«Бурхн-шаҗна тускар билг-эрдмин дөңгәр» гидг төсвиг хальмг артистнр дөңнв. Һәәхүл секлһнә өмн өдр буйнч седклин асхн болв. Терүнд Цевгә Анатолин нертә Хальмг хорин дуучнр Брюгидикә Айса, Һәрән Лиҗ болн Баджан Бадма орлцҗ, дууна билгәрн әмтнд сергмҗ үүдәв.
Эн һәәхүлд үзүлгдҗәх зургуд олн-зүсн янзар зургдсинь дәкн нег заахмн. Энд графическ зургуд, хатхмр хатхҗ кесн, нейросеть олзлҗ зурсн зургуд үзҗ болхмн. Бурхн-шаҗна ном күүнә җирһлд ямаран орм эзлҗәхинь тер зургуд үзүлҗәнә.
Номин гүн учр-утхинь зургудын дөңгәр медҗ авлһн бас өвәрц, соньн болсн деерән сурһмҗин чинртә үүлдвр болв. Билг-эрдмин олн үүлдәчнр эн төсвд орлцсн йовдл йириндән чинртә. Дәкәд болхла, эднә ухалврин ашт төрсн зургуд әмтнә, тер дотр баһчудын, шаҗна туск медрлинь гүүдүлҗ, шагшавдын сурһмҗ өгхнь лавта.

ХӨӨЧИН Галина