Ïðåäñåäàòåëü Íàðîäíîãî Õóðàëà (Ïàðëàìåíòà) Ðåñïóáëèêè Êàëìûêèÿ Àíàòîëèé Êîçà÷êî âñòðåòèëñÿ ñ àêòèâèñòàìè ÊÐÎ ÂÎÎ "Ìîëîäàÿ ãâàðäèÿ "Åäèíîé Ðîññèè" Àíãåëèíîé Ëèäæèíîâîé è Îëåãîì Áàÿíîâûì, êîòîðûå ïðèøëè âìåñòå ñ ðóêîâîäèòåëåì ìîëîäåæíîé îðãàíèçàöèè Áîðèñîì Ìóäæèêîâûì. Òåìîé îáñóæäåíèÿ ñòàëè âîïðîñû ðåàëèçàöèè â Êàëìûêèè ôåäåðàëüíîãî îáðàçîâàòåëüíîãî ñîöèàëüíî-ïîëèòè÷åñêîãî ïðîåêòà "Øêîëà ïàðëàìåíòàðèçìà".
Êàê îòìåòèë ðåãèîíàëüíûé êóðàòîð ìîëîäåæíîãî ïðîåêòà Î.Áàÿíîâ, "Øêîëà ïàðëàìåíòàðèçìà" - ýòî ñâîåîáðàçíûé îáðàçîâàòåëüíûé ìàðàôîí, êîòîðûé äàåò ìîëîäåæè ïðîñòîð äëÿ ñàìîðåàëèçàöèè ÷åðåç âîâëå÷åíèå èõ â îáùåñòâåííî-ïîëèòè÷åñêóþ æèçíü ñòðàíû, ðåãèîíà, íàñåëåííîãî ïóíêòà. Ïðîåêò ìîëîäåæíîãî èçáèðàòåëüíîãî øòàáà "Ìîëîäîé ãâàðäèè "Åäèíîé Ðîññèè" íàïðàâëåí íà èíòåãðàöèþ ìîëîäåæè â ïîëèòè÷åñêóþ äåÿòåëüíîñòü è ñîçäàíèå áëàãîïðèÿòíûõ óñëîâèé äëÿ ôîðìèðîâàíèÿ êàäðîâîãî ðåçåðâà îðãàíîâ ãîñóäàðñòâåííîé âëàñòè. Íà ñåãîäíÿøíèé äåíü îí óñïåøíî ðåàëèçóåòñÿ êàê â Ìîñêâå, òàê è 55-òè ðåãèîíàõ ñòðàíû. Ïî ñëîâàì
À. Ëèäæèíîâîé, êîòîðàÿ ÿâëÿåòñÿ ïðåññ-ñåêðåòàðåì ÊÐÎ ÂÎÎ "ÌÃÅÐ" è ïî ñîâìåñòèòåëüñòâó ýêñïåðòîì ïðîåêòà â Êàëìûêèè, ïðîåêò áûë çàïóùåí â 2017 ãîäó. Çà ýòî âðåìÿ áîëåå 5250 ìîëîäûõ ðåáÿò ïî âñåé ñòðàíå ñòàëè ñëóøàòåëÿìè øêîëû ïàðëàìåíòàðèçìà, êîòîðûå â äàëüíåéøåì ïîëó÷èëè âîçìîæíîñòü ïðèíèìàòü ó÷àñòèå âî âñòðå÷àõ ñ îáùåñòâåííî-ïîëèòè÷åñêèìè äåÿòåëÿìè, ðàçðàáàòûâàòü è ïðîäâèãàòü ñîáñòâåííûå ñîöèàëüíûå ïðîåêòû è çàêîíîäàòåëüíûå èíèöèàòèâû, ó÷àñòâîâàòü â äåáàòàõ, à òàêæå ñòàæèðîâàòüñÿ â îðãàíàõ ãîñóäàðñòâåííîé âëàñòè ðåãèîíà.
Çàòåì î ïëàíàõ ðàáîòû ðàññêàçàë ðóêîâîäèòåëü ÊÐÎ ÂÎÎ "Ìîëîäàÿ ãâàðäèÿ "Åäèíîé Ðîññèè" Áîðèñ Ìóäæèêîâ. Îí ïðîâåë äåòàëüíóþ ïðåçåíòàöèþ è ïîñòàâèë öåëè è çàäà÷è, êîòîðûå ïðåäñòîèò ðåøèòü áóäóùèì ó÷åíèêàì øêîëû. Ïîä÷åðêíóâ âàæíîñòü "Øêîëû ïàðëàìåíòàðèçìà" èìåííî äëÿ Êàëìûêèè, Áîðèñ Ìóäæèêîâ ñêàçàë, ÷òî òàêèå ïëîùàäêè äîëæíû ðàçâèâàòü ïîëèòè÷åñêóþ äåÿòåëüíîñòü ìîëîäåæè, è îòìåòèë, ÷òî ýòîò ïðîåêò â Êàëìûêèè ðåàëèçóåòñÿ ÷åðåç ìîëîäåæíîå êðûëî ïàðòèè "Åäèíàÿ Ðîññèÿ", ïðè ïîääåðæêå îðãàíîâ ãîñóäàðñòâåííîé âëàñòè, â òîì ÷èñëå ìèíèñòåðñòâà ìîëîäåæè è ñïîðòà Ðåñïóáëèêè Êàëìûêèÿ.
Ñïèêåð Íàðîäíîãî Õóðàëà (Ïàðëàìåíòà) ÐÊ Àíàòîëèé Êîçà÷êî èñêðåííå ïîáëàãîäàðèë ðåáÿò çà àêòèâíóþ æèçíåííóþ ïîçèöèþ, à òàêæå ïîäíÿë òåìó î âçàèìîäåéñòâèè ñ ðåãèîíàëüíûì Ïàðëàìåíòîì, ïðè ýòîì äîáàâèâ, ÷òî "Øêîëà ïàðëàìåíòàðèçìà" ïîçâîëèò þíûì äàðîâàíèÿì ïðîÿâèòü ñåáÿ, óëó÷øèòü ðàáîòó òàê íàçûâàåìûõ "ñîöèàëüíûõ ëèôòîâ". "Ýòîò ïðîåêò - âàøà ïóòåâêà â äàëüíåéøóþ îáùåñòâåííóþ æèçíü. Âû, ìîëîäîå ïîêîëåíèå, áóäåòå îïðåäåëÿòü ïîëèòèêó ðåñïóáëèêè. ß âèæó âàøè ãîðÿùèå ãëàçà, ñ êàêèì ðâåíèåì âû ó÷àñòâóåòå â ïðîãðàììå "Øêîëû ïàðëàìåíòàðèçìà", è ýòî íå êîíå÷íûé ïóíêò, à òî÷êà îòñ÷¸òà â âàøåé äàëüíåéøåé äåÿòåëüíîñòè", - íàïóòñòâîâàë ìîëîäûõ ýíòóàçèñòîâ À. Êîçà÷êî.
Íàø êîðð.

¥öêëä¢ð Õàëüìã Òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâèí ºàðäâðò áîëñí ñåëâëö³íä ²ð³ñ³ä êåëí-óëñèí ò´ñâñ á³³äë-šèðºëä òîõðàëºíà ò´ð õ³ë³ãäâ. Òèèã³ä 2019 šèë³ñ àâí ñ³í ÷èíðò³ õààëºñ òîñõëºíà, ñîéëûí, ñóðºóëü-ýðäìèí, ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà, äåìîãðàôèí, áຠáîëí äóíä áèçíåñ äåëãð¢ëëºí³ õàëõàð êåëí-óëñèí ò´ñâñ ê¢ö³ãäõìí.
- ²ð³ñ³í Ïðåçèäåíòèí áàòëñí ìàéñê ç³ðëã¢ä³ð ´´ðõí çóðºàí šèëèí òóðøàðò ê¢ö³ãäõ êåëí-óëñèí ò´ñâä ðåãèîíìóä øóíìºàºàð îðëöõ ç´âò³. Øèäð ÐÔ-í ïðàâèòåëüñòâèí âèöå-ïðåìüåð Â.Ìóòêîí ºàðäâðò áîëñí ñåëâëö³íä ýí ò´ð³ð ´ðãí ꢢíäâð áîëâ, ðåãèîí áîëºíä èê äààâð ´ããäš³í³. Òåã³ä ìàíà òàœº÷ä ýí ò´ñâñ³ð ê¢ö³ãäõ öóã êåðã-¢¢ëäâðì¢äèã áèäí äèãëš àâõ ç´âò³âèäí,- ãèš À.Îðëîâ êåëâ.
Òàœº÷èí òîñõëòûí ìèíèñòð Ê.Áîòîâ, ñîéëûí ìèíèñòð Õ.Ýëüáèêîâ, ñóðºóëü-ýðäìèí áîëí íîìèí ìèíèñòð Í.Ìàíöàåâ, ñîöèàëüí äåëãðëòèí ìèíèñòð Ì.Îëüçÿòèåâà, ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòð Þ.Êèêåíîâ áîëí ýêîíîìèêèí ìèíèñòð Ç.Ñàíäæèåâà òîäðõà òîîöàºàí ´ã÷, ÿìàðàí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä ê¢ö³ãäõèí òóñêàð 糜ãëâ.
À.Îðëîâèí êåëñ³ð, ìàíà òàœº÷ ýêîëîãèí, ãåð-ᢢðèí áîëí áàëºñíà êåö-òààë ÿñðóëëºíà, ñåë³í³ ýäë-àõóí õàëõàð ê¢ö³ãäõ êåëí-óëñèí ò´ñâä áàñ îðëöõ. dzðì ò´ñâñò õîéð-ºóðâí ìèíèñòåðñòâ îðëöõ ç´âò³, òåã³ä õàìöó ¢¢ëäš ê´äëìø³í øóíìºàäóëõ êåðãò³ ãèš òàœº÷èí òîëºà÷ íåêâð ò³ââ. Ôåäåðàëüí áþäæåò³ñ èê ì´œãí éèëºãäš³í³, òåã³ä òàœº÷ä øèí îáúåêòñ òîñõëºíà, ó÷ðåæäåíüñèã îáîðóäîâàíÿð òåòêëºí³ áîëí íàíü ÷èãí ò´ðì¢äèã õàºëõ àðºèã îëçëõ êåðãò³. Ñàð äàâàä, äåêàáðü ñàðèí ýêëö³ð êåëí-óëñèí ò´ñâñ ê¢ö³ëºí³ ò´ð ä³ê³ä íåã õ³ë³ãäõ.
Ìàíà 糜ã÷

Íîÿáðü ñàðèí 4-ä ìàíà îðí-íóòãò îëí óëñèí õàìöëòûí ¥äð ´ðã³ð òåìäãëí³. Ýí áàéðèí ´äðë³ îëí ³ìòèã òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâ é´ð³â. "Êåñã çóí šèë õîîðàí ìàíà îëí óëñ Ò´ðñêí³ ñóëäàí á³³ëºí³ ò´ë³ áîëñí íîîëäàíä äèèëâð á³ðš, ²ð³ñ³ îðí-íóòãèã áàòðóëñìí, òåð äèèëâðò ê¢ðãñí ìàíà ´âêíðèí òóóšëã÷ áààòð éîâäëûã, èðãí³ õàìöëòûí áîëí ò´ðñêí÷ ñåêäëèí êå糜ê àâúÿñèã ê¢íäëš, áèäí ýí îí÷òà áàéðèí ´äðèã òåìäãëš³í³âèäí.
Îëí óëñèí õàìöëòûí ´äð ²ð³ñ³í öóã êåëí-óëñèí õàìöó á³³äëèã, îëí ³ìòí³ íè-íåãí óõàí-ñåäêëèã áîëí ìàíà Ò´ðñêí îíüäèí àëäðøš éîâòõà ãèñí ñàíàã ìåä¢ëš³í³. Íè-íåãí á³³š, íåã-íåã³í ê¢íäëš, êå糜ê àâúÿñàí õàäºëš, áèäí ê¢÷í-÷èäë³í õîëâšóëš, ²ð³ñ³í öåöã³ðëòèí áîëí ò¢¢í³ ãåðëò³ èðã÷èí óëûã áàòðóëõâèäí", - ãèš É´ð³ëèí áè÷ãò êåëãäš³í³.
Òåð ìåò òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) Àõëà÷ Àíàòîëèé Êîçà÷êî áîëí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷ Èãîðü Çîòîâ, ²ð³ñ³í Îðí-íóòãèí Õ¢¢âèí äåïóòàòíð Ìàðèíà Ìóêàáåíîâà áîëí Áàòîð Àäó÷èåâ îëí óëñèí õàìöëòûí ´äðë³ òàœº÷èí ³ìòèã é´ð³š, ýäíä áàò ýð¢ë-ìåíä, õ´â-êèøã³í ýäëš, îðí-íóòãòàí óëì èê òóñàí ê¢ðãš éîâòí ãèš äóðäâ.

Â÷åðà â áîëüøîì çàëå çàñåäàíèé ïðàâèòåëüñòâà ÐÊ ñîñòîÿëîñü òîðæåñòâåííîå ñîáðàíèå, ïîñâÿùåííîå Äíþ ðàáîòíèêà ñåëüñêîãî õîçÿéñòâà è ïåðåðàáàòûâàþùåé ïðîìûøëåííîñòè Êàëìûêèè.  ïðàçäíè÷íîì òîðæåñòâå ïðèíÿëè ó÷àñòèå ðóêîâîäñòâî ðåñïóáëèêè, äåëåãàöèè ðàéîííûõ ìóíèöèïàëüíûõ îáðàçîâàíèé, ïðåäñòàâèòåëè ðåãèîíàëüíûõ ìèíèñòåðñòâ è âåäîìñòâ, ó÷àñòíèêè Âåëèêîé Îòå÷åñòâåííîé âîéíû, âåòåðàíû Àãðîïðîìûøëåííîãî êîìïëåêñà.
 ñâîåì ïðèâåòñòâåííîì ñëîâå ìèíèñòð ñåëüñêîãî õîçÿéñòâà ðåñïóáëèêè Áààòð Áîëàåâ ïîäâ¸ë ïðåäâàðèòåëüíûå èòîãè 2018 ãîäà.
"Òåêóùèé ãîä äëÿ íàñ âûäàëñÿ íåïðîñòûì, íî, íåñìîòðÿ íà ýòî, íàøè àãðàðèè çàâåðøàþò ãîä ñ õîðîøèìè ðåçóëüòàòàìè, - îòìåòèë ìèíèñòð. - Çåìëåäåëüöû ñìîãëè ñîáðàòü õîðîøèé óðîæàé: âàëîâîé ñáîð ñîñòàâèë 418 òûñ. òîíí çåðíà, â ýòè äíè äîáàâèòñÿ áîëåå 15 òûñ. òîíí ðèñà".
Òàê, âûñîêèõ ïîêàçàòåëåé äîáèëèñü ñåëüñêîõîçÿéñòâåííûå ïðîèçâîäñòâåííûå êîîïåðàòèâû (ÑÏÊ): "Áóðóãøóí", "ßøàëòèíñêèé", "Íîâàÿ Ïîáåäà", èìåíè Êàðëà Ìàðêñà, ÎÎÎ "Òðàêò" ßøàëòèíñêîãî, ÎÎÎ "Êîìñîìîëåö", ÎÎÎ "Êàçà÷èé", ÑÏÊ èì. ×àïàåâà Ãîðîäîâèêîâñêîãî è ÎÎÎ "Óðàëàí", ÎÎÎ "Àãðîðåñóðñ" Ïðèþòíåíñêîãî ðàéîíîâ.
Êàê îòìåòèë Á. Áîëàåâ, âåñîìûå ðåçóëüòàòû ïðèíîñèò ïðîâîäèìàÿ â ïîñëåäíèå ãîäû ðàáîòà ïî óêðåïëåíèþ êîðìîâîé áàçû æèâîòíîâîäñòâà. Ðàçâèâàåòñÿ îðîøåíèå, ìåëèîðàöèÿ: â îáîðîò ââåäåíî áîëåå 8,5 òûñÿ÷è ãåêòàðîâ îðîøàåìûõ çåìåëü. Åæåãîäíî çàêóïàþòñÿ äîæäåâàëüíûå ìàøèíû, îáíîâëÿåòñÿ ìàøèííî-òðàêòîðíûé ïàðê.
Ïðèîðèòåòíûì íàïðàâëåíèåì ÀÏÊ ðåñïóáëèêè ïî-ïðåæíåìó îñòàåòñÿ æèâîòíîâîäñòâî.  í¸ì ðåàëèçóåòñÿ áîëüøàÿ ÷àñòü èíâåñòèöèîííûõ ïðîåêòîâ ïî ñòðîèòåëüñòâó íîâûõ ìîùíîñòåé è ìîäåðíèçàöèè äåéñòâóþùèõ. Ïî ñîñòîÿíèþ íà 1 îêòÿáðÿ 2018 ãîäà âî âñåõ êàòåãîðèÿõ õîçÿéñòâ íàñ÷èòûâàåòñÿ 498 òûñ. ãîëîâ ÊÐÑ, ñâûøå 2,4 ìëí îâåö è êîç, áîëåå 17 òûñ. ëîøàäåé è 860 ãîëîâ âåðáëþäîâ.  ðåñïóáëèêå ïðîäîëæàåòñÿ ñòðîèòåëüñòâî îòêîðìî÷íûõ ïëîùàäîê: óæå èìååòñÿ 93 êîìïëåêñà, ïëàíèðóåòñÿ ñòðîèòåëüñòâî åùå 30-òè.
Ñðåäè áëèæàéøèõ çàäà÷ ãëàâà àãðàðíîãî âåäîìñòâà îáîçíà÷èë: ñîçäàíèå ñîâðåìåííîãî êîíêóðåíòîñïîñîáíîãî àãðàðíîãî áèçíåñà è íîâûõ ðàáî÷èõ ìåñò, à òàêæå ó÷àñòèå â ôåäåðàëüíîì ïðîåêòå "Ýêñïîðò ïðîäóêöèè ÀÏÊ".
" ýòîò ïðàçäíè÷íûé äåíü ïðèìèòå ñëîâà èñêðåííåé áëàãîäàðíîñòè, - âûñòóïèë ñ ïîçäðàâèòåëüíîé ðå÷üþ Ãëàâà Êàëìûêèè Àëåêñåé Îðëîâ. - Óâàæàåìûå ó÷àñòíèêè òîðæåñòâåííîãî ñîáðàíèÿ, êîëëåãè, äîðîãèå âåòåðàíû, îò âñåãî ñåðäöà ïîçäðàâëÿþ âàñ ñ âàøèì ïðîôåññèîíàëüíûì ïðàçäíèêîì. Ýòîò äåíü ó íàñ èìååò ïðàêòè÷åñêè îáùåíàöèîíàëüíûé õàðàêòåð: íà ñåëå æèâåò è ðàáîòàåò áîëüøàÿ ÷àñòü íàñåëåíèÿ íàøåé ðåñïóáëèêè. Ñåãîäíÿ ñâûøå òðåòè ðåãèîíàëüíîãî âàëîâîãî ïðîäóêòà ñîçäàåòñÿ â ñôåðå ÀÏÊ. È ìû ñ óâåðåííîñòüþ è ãîðäîñòüþ ãîâîðèì î òîì, ÷òî ñåëüñêîå õîçÿéñòâî ðåñïóáëèêè äèíàìè÷íî ðàçâèâàåòñÿ, ÷òî ïîäòâåðæäàþò öèôðû. Íåñìîòðÿ íà òÿæåëåéøèå êëèìàòè÷åñêèå óñëîâèÿ ýòîãî ãîäà, ðåñïóáëèêà äîáèëàñü âûñîêèõ ðåçóëüòàòîâ â ñáîðå óðîæàÿ. Ïðèðàñòàåò ïîãîëîâüå ñêîòà. Ïðèíîñèò ñâîè ðåçóëüòàòû èíòåíñèôèêàöèÿ æèâîòíîâîäñòâà.  ýòîì - âàøà çàñëóãà: â äîæäü, ñíåã è æàðó âû òðóäèòåñü â ñòåïè è íà ïîëÿõ.
Ñåãîäíÿ ìíîãîå äåëàåòñÿ íà ñåëå. Âû âèäèòå, ÷òî ñòðîÿòñÿ äîðîãè, ãàçîïðîâîäû, âîäîïðîâîäíûå ñåòè, ðàçâèâàþòñÿ çäðàâîîõðàíåíèå, êóëüòóðà. Ìû ñòàâèì çàäà÷ó ïîëíîé ãàçèôèêàöèè ðåñïóáëèêè, äàæå ñàìûõ ìàëåíüêèõ ôåðì, à òàêæå ðàçâèòèÿ ëîêàëüíûõ èñòî÷íèêîâ âîäîñíàáæåíèÿ è àâòîíîìíîé ýíåðãåòèêè.
Ïîòåíöèàë ÀÏÊ Êàëìûêèè îãðîìåí. À çíà÷èò, æèçíü íà ñåëå íèêîãäà íå îñòàíîâèòñÿ, íàøà ñ âàìè çàäà÷à - ñäåëàòü åå êîìôîðòíåé è ëó÷øå! Ñîöèàëüíîå ðàçâèòèå ñåëà îñòàåòñÿ ïðèîðèòåòíîé çàäà÷åé ðóêîâîäñòâà Êàëìûêèè. Ìû îáÿçàíû ñîçäàâàòü òàêèå óñëîâèÿ æèçíè, ÷òîáû èç ñåëà íå óåçæàëè, à ìîëîäåæü âîçâðàùàëàñü.
Æåëàþ âàì íîâûõ ïðîôåññèîíàëüíûõ óñïåõîâ, áëàãîïîëó÷èÿ, ÷åëîâå÷åñêîãî ñ÷àñòüÿ!"
Çà òðóäîâûå óñïåõè, àêòèâíóþ îáùåñòâåííóþ äåÿòåëüíîñòü îðäåíîì Ïî÷åòà íàãðàæäåí ãåíåðàëüíûé äèðåêòîð ÎÎÎ "Êîìñîìîëåö" Ãîðîäîâèêîâñêîãî ðàéîíà Èâàí Íàâîä÷åíêî. Íàãðàäó âðó÷èë Ãëàâà Êàëìûêèè.
 ýòîò äåíü áûëè íàçâàíû ëó÷øèå õîçÿéñòâà (ãëàâíûé ïðèç - àâòîìàøèíà!). Çà âûñîêèå ïîêàçàòåëè â æèâîòíîâîäñòâå Äèïëîìîì I, II è III ñòåïåíåé ñîîòâåòñòâåííî íàãðàæäåíû ÀÎ ÏÇ "Óëàí-Õåå÷" ßøêóëüñêîãî, ÑÏÊ èì. Þ.À. Ãàãàðèíà ×åðíîçåìåëüñêîãî è ÀÎ "Ñàðïà" Êåò÷åíåðîâñêîãî ðàéîíîâ. Çà óñïåõè â ðàñòåíèåâîäñòâå äèïëîìîâ I, II, è III ñòåïåíåé ñîîòâåòñòâåííî óäîñòîåíû êîëëåêòèâû ÎÎÎ "Êîìñîìîëåö" Ãîðîäîâèêîâñêîãî, ÑÏÊ "Áóðóãøóí" ßøàëòèíñêîãî è ÎÎÎ "Óðàëàí" Ïðèþòíåíñêîãî ðàéîíîâ.
 ñâîåì ïîçäðàâëåíèè Ïðåäñåäàòåëü Íàðîäíîãî Õóðàëà (Ïàðëàìåíòà) ÐÊ Àíàòîëèé Êîçà÷êî îòìåòèë, ÷òî â ïîñëåäíèå ãîäû áîëåå êà÷åñòâåííî è ýôôåêòèâíî ñòàëè èñïîëüçîâàòü òàêèå ðåñóðñû, êàê çåìëÿ, îñíîâíîå íàøå áîãàòñòâî, ñêîò.
"Îòðàäíî, ÷òî ñåãîäíÿ âñå áîëüøå êðåïêèõ ôåðìåðñêèõ õîçÿéñòâ, ËÏÕ, ýôôåêòèâíûõ ñîáñòâåííèêîâ, ñ ñîâðåìåííîé òåõíèêîé, íîâûì ìûøëåíèåì è ïîäõîäîì ê ïðîèçâîäñòâó, - ñêàçàë À. Êîçà÷êî. - Ñïàñèáî âàì, òðóæåíèêè ïîëåé è ôåðì, çà ñàìîîòâåðæåííûé òðóä! Ñ ïðàçäíèêîì!"
Äîáàâèì ê ñêàçàííîìó, ÷òî çà áîãàòûé óðîæàé-2018 íàäî ïîáëàãîäàðèòü ôåðìåðîâ Â. Áóëõóêîâà èç Öåëèííîãî, À. Ñåðãèåíêî, Ð. Ìàãîìåäîâà èç ßøàëòèíñêîãî, À. Ãðèöàé èç Ãîðîäîâèêîâñêîãî, È. Óñàíîâà èç Ïðèþòíåíñêîãî ðàéîíîâ è ìíîãèõ äðóãèõ. À çà îñîáûå óñïåõè â æèâîòíîâîäñòâå â ýòîò äåíü öåííûìè ïðèçàìè áûëè íàãðàæäåíû ôåðìåðû Ä. Ìàíäæèåâ èç Èêè-Áóðóëüñêîãî, Ñ. Ñåëÿíîâ èç ßøêóëüñêîãî è À. Âîðîáüåâ èç Ïðèþòíåíñêîãî ðàéîíîâ. Ê ñëîâó, ñ 2012 ãîäà íà ïðîãðàììû ïîääåðæêè ñåìåéíûõ è íà÷èíàþùèõ ôåðìåðîâ áûëî íàïðàâëåíî 575,8 ìëí ðóáëåé. Ãðàíòû ïîëó÷èëè 426 ïðåäïðèíèìàòåëåé.  ýòèõ õîçÿéñòâàõ îòìå÷àåòñÿ ñòàáèëüíûé ðîñò îáú¸ìîâ ïðîèçâîäñòâà.
Àãðàðèåâ Êàëìûêèè òåïëî ïîçäðàâèë äåïóòàò Ãîñóäàðñòâåííîé Äóìû ÐÔ Áàòîð Àäó÷èåâ, êîòîðûé îò ñâîåãî èìåíè âðó÷èë Áëàãîäàðíîñòè ìíîãèì ðàáîòíèêàì ÀÏÊ.
 ýòîò äåíü âûñîêîå çâàíèå "Ïî÷åòíûé ðàáîòíèê ÀÏÊ ÐÔ" áûëî ïðèñâîåíî âåòåðàíó îòðàñëè, âåòåðèíàðíîìó âðà÷ó Ýëèñòèíñêîé ãîðîäñêîé ñòàíöèè ïî áîðüáå ñ áîëåçíÿìè æèâîòíûõ Ý.Ñ. Àíãàåâîé. Ðÿä ðàáîòíèêîâ ÀÏÊ ïîëó÷èëè Ïî÷åòíûå ãðàìîòû ïðàâèòåëüñòâà ÐÊ, ÌÑÕ ðåñïóáëèêè, Áëàãîäàðíîñòè Ìèíñåëüõîçà Ðîññèè è äðóãèå íàãðàäû. Òðàäèöèîííî ïîäâåëè èòîãè êîíêóðñîâ ñðåäè ãóðòîïðàâñêèõ, ÷àáàíñêèõ, ðàñòåíèåâîä÷åñêèõ áðèãàä, íàçâàíû ëó÷øèå ïî ïðîôåññèè. Ñâîè íàãðàäû íàäåæíûì ïàðòíåðàì ó÷ðåäèëè Ïåòåðáóðãñêèé òðàêòîðíûé çàâîä è "Ðîñòñåëüìàø".
Åùå ìíîãî òåïëûõ ñëîâ ïîçäðàâëåíèé ïðîçâó÷àëî ñ âûñîêîé ñöåíû, à èçâåñòíûå àðòèñòû, ìàñòåðà èñêóññòâ, õóäîæåñòâåííûå êîëëåêòèâû ïîäàðèëè àãðàðèÿì çàìå÷àòåëüíûé ïðàçäíè÷íûé êîíöåðò.
Áààòð ÀÌÒÅÅÂ

Õàð ªàçðà ðàéîíà Êóìñêîé ñåë³íä á³³äã Àíòîíîâèõí³ ´ðê-á¢ë ê´ë äååð³í áàò êåâ³ð çîãñšàíà. Àíäðåé áîëí Âèêòîðèÿ õîéð ¢ðò³, ýâð³ ãåðò³. Àíäðåé Ñ.Áóäåííûéèí íåðò³ ÌÓÏ-ä çîîòåõíèê÷³ð ê´äëš éîâëà, îäà ýâð³ ä´œöë ýäë-àõó àñðšàíà. Âèêòîðèÿ ñåë³íä ¢¢ëääã Õàð ªàçðà ðàéïîí ëàâêä ê´äëš³í³. Ýí Öàºàí Àìí ñåë³íä ïðîôåññèîíàëüí ó÷èëèùä çàì÷-êîíäèòåðèí ýðäì äàññìí.
Ó÷èëèùä ñóð÷àñí öàãòàí Âèêòîðèÿ Çèíàèäà Àëåêñååâíà Êóòóðîâàí ºàðäâðò îëí ç¢ñí õîò-õîë, ºóéðèí 碢ò³ êåãäëì¢ä áîëºäãèã äàññìí. Ýí òàœº÷èí îþòíð äóíä áîëäã ýðäìèí ìàðºàñò îðëöš, äèèëâð á³ðäã áèë³. Áàãøòàºàí ýí ßðîñëàâëü áàëºñíä Äåëüôèéñê íààäíä áàñ îðëöš, òàœº÷èííü íåð õàðññìí. Ó÷èëèùä ñóðñí ýðäì³ðí Âèêòîðèÿ ýñ ê´äëäã áîëâ ÷èãí šèðºëäíü ýí êåðãëãäâ. Ñóë öàãòàí ºóéðèí 碢ò³ õîò-õîë áîëºõäàí äóðòà. Íåã ¢ë¢ õîéð ¢ðíü ºàðñíà õ´´í ýí ꢢêí-ê´â¢í õîéðàí áàéðëóëõàð ³ìò³õí êåãäëì¢ä êåäã áîëâ.
- Îäà ³ìòí ýâð³ííü ´´ðõí óëñòàí ºàðñí ´äðë³íü ýñ ãèš íàíü îí÷òà áîëí òåìäãò³ éîâäëëàíü êå-ñ³³õí òîðò áåëãëí³. Òåã³ä õîéð šèë õîîðàí áè ñåë³í³ ³ìòí³ ñóðâðàð òîðò áîëºäã áîëóâ. Ýííü ìàíà áààõí ´ðê-á¢ëä áàñ îëç áîëíà. Îëí ç¢ñí çåð-çåìø³ð, ³ìò³õí êåãäëì¢ä³ð òîðòûã êååð¢ë³ä êåí³â. Ìàíà ñåë³í õîòë áàëºñíàñ 240 äóóíàä á³³í³, òåã³ä òåíä³ñ òîðò àâ÷ èðõä ç´â³ð ê¢íä, òåã³ä á³³ðí ³ìòí íàìàã ñóðíà,- ãèš Âèêòîðèÿ êåëí³.
¥äã³ öàãò èíòåðíåòä îëí ç¢ñí êè÷³ëì¢ä, âèäåîáëîãìóä á³³í³, òåã³ä òåð¢ã õ³ë³º³ä, Âèêòîðèÿ ìåðãšëò³í ´´äë¢ëí³. ßìð íåã øèí ýâ-àðº äàñš àâàä, òåð¢ã îëçëš, ´âðìšò³ áîëí í¢ä àâëã÷ êåãäëì¢ä êåí³. Áåð áîëºñí êåãäëì¢ä ñ³³õí áîë÷êàä éèð ³ìò³õí áîëí àìíä óðñàä îäíà ãèš á³³ðí óëñ êåëí³. Áè÷êä¢ä ºàðñí ´äðë³íü ýí¢í³ áîëºñí òîðò ýðê áèø áåëãëòí ãèš ýê-ýöêíð³í ñóðíà. Àâàëüíü áîëí ꢢêí-ê´â¢í õîéðíü ýí¢íä ÷àäñàðí ä´œ áîëíà, ºóéð ýëä³ä, êåãäëì¢äèã êååð¢ëõä ñ¢â-ñåëâã³í ´ãí³. Àíòîíîâèõí íèèò³, íåã-íåãíä³í ýœêð, òàâòà Ðîìà áîëí ºóíòà Àíãåëèíà ꢢêäíü ýê-ýöêèííü áîëí ààâ-ýýšèííü êèëìšò³ õ³ë³âðò ´ñ÷³í³. Êóìñêîé ñåë³íä áè÷êä¢äèí ñàä óãà, òåã³ä ààâ-ýýš õîéðíü à÷íðàí õ³ë³í³. Ê¢¢êí-ê´â¢í õîéðíü çóðã çóðõäàí, “Ëåãî” íààäõäàí äóðòà. Ýäí áèëãò³ áè÷êä¢ä ãèš êåëõ êåðãò³, ñåë³í³ ñîéëûí Ãåðò áîëäã í³³ðò ýäí ø¢ëã ÷ååš³ð êåëš, äó äóóëàä ýðäì³ðí áàéð ¢¢ä³í³. Çóíè êåìä Àíòîíîâèõí ´ðê-á¢ë³ðí çóóëü÷ëõäàí äóðòà. Ýäí šèë áîëºí çóíè êåìä àëüê íåã ºàçðò îäõàð øóííà. Òèèã³ä ýäí ²³äðõí, Âîëæñêèé, Àºø, Ñî÷è áàëºñäò îäàä ´ðê-á¢ë³ðí ñåðãìšò³º³ð àìðàä èðâ. Ñåë³í³ øèäðò á³³õ íóóðèí ´´ð ýäí áàñ àìðõäàí äóðòà, òåíä íààäàä, çàºñ á³ð³ä, ìàõ øàðàä, òååãèí éèðòìšèã º³³õí³.

Ñ¢ë öàãò ꢢêä óëñ äóíä õàòõìð õàòõäã ýðäì èê äåëãðëò àâñí á³³í³. Êåëõä, ¢¢ë á³ð³ä, îëí ç¢ñí êåãäëì¢ä êåõ, õàòõìð õàòõõ, õóâö ´ëãõ ñàíàòà óëñèí ò´ë³ áàëºñíà ëàâêñò öóã êåðãò³ òîîò õóëäš àâ÷ áîëõìí.
Ýëñò áàëºñíä á³³äã Áàéðòà Ìàíäæèåâà ºóðâí šèë õîîðàí ýã÷èííü ¢ëã¢ð³ð áàñ õàòõìð õàòõäã áîëâ. Áè÷êí³ñí àâí ýí þì ´ëãäã, óéäã áèë³, òåã³ä ñóë öàãòàí ¢¢ë á³ðõä³í äóðòà. Õàòõìð ÿºš õàòõäãèã ýí äàñàä, îäà êå-ñ³³õí çóðãóä êåš ãåð³í êååð¢ëí³. Ýäí³ ´ðê-á¢ë øèí ïàòüð àâñíà õ´´í ꢢêä ê¢¢í³ êåãäëì¢ä ç´âò³ îðìàí ýçëš, ãèè÷íðèí îíüã àâëíà. Óðäíü èèì êåãäëì¢ä êåš ÷àääãèíü ýñ ìåääã á³³ñí óëñ ´âðš, áèëã-ýðäì³ðíü áàõìš êåí³. Ðàèñà Áîðèñîâíà ºàºàíü çå ꢢêí³ñí ¢ëã¢ð àâàä, áàñ õàòõìð õàòõäã áîëâ. Îäà ýäí õîîðíäàí ꢢíäš, ÿìàðàí çóðã öààðàíäíü õàòõõèí òóñêàð õóâàëöíà.
Õàòõìð õàòõäã óëñ ýí êåðãò àâëãäñí óëñ ãèš êåëš áîëšàíà. ßìð íåã çóðãèã ýêëñí öàãòàí ýäí ´ð ö³³òë ñóóºàä õàòõìð õàòõõ ñàíàòà ÷èãí. ijê³ä ýíòí ºàðóòà êåðã áîëšàíà, õàòõìðèí ïàííî, øèøëœ óòöí, ¢¢ðìã ñóâñí áຠáèø ì´œã ê¢ðí³. Áàãåòí ìàñòåðñêîéä ä³ê³ä ðàìêèíü êå뺢ëõ êåðãò³ áîëíà. Áîëâ ýö¢ñòíü ñ³³õí çóðã áîëõëà, öóºàð òåð¢ã³ð ´âðìš êåõë³, öóãíü ìàðòãäíà.
- Ìèíè ò¢ð¢í êåãäëì¢ä ãåðòì á³³í³, ýäí íàíä éèð ´´ðõí. Íåã èê çóðãèã áè àâºäàí áåëãëë³â. Îäà áè ¢¢ðìã ñóâñ îëçëš êå-ñ³³õí çóðãóä õàòõíàâ. ijê³ä ìîäóëüí çóðã êåõä éèð äààâðòà áîëí ñîíüí áîëíà. Ãåðòì "Ëóííàÿ ñîíàòà" ãèäã çóðã ´ëã³ò³ á³³í³. Àíäæåëà ꢢêì íàìàã äàõàä áàñ õàòõìð õàòõíà. Îäà ýí 11-÷ êëàññò ñóð÷àíà, ñóðºóëÿí éè뺳í ñ³³í³ð ñóðíà, øêîëûí á³³äë-šèðºëä øóíìºàºàð îðëöíà. Ñóë öàã õîâð, áîëâ òåð áèéíü ýí ºàðòàí õàòõìð àâàä, ´äð-á¢ðèí ò´ðì¢ä³í ìàðòš àìðõäàí äóðòà,- ãèš Áàéðòà áåð êåëí³.
Á.Ìàíäæèåâà îëí šèëä³í Ì×Ñ-èí õàëõä ò¢¢ìð óíòðàëºíà öåðãëëòä ê´äëš³í³. Ê´äëìøíü ê¢íä áîëí äààâðòà, òåã³ä ñóë öàã ó÷ðõëà ýí ¢¢ë á³ðš öàãàí òóñòàºàð äàâóëíà. ijê³ä Áàéðòà îëí ç¢ñí öåöã¢ä óðºàõäàí áîëí ºóéðèí 碢ò³ õîò-õîë áîëºõäàí éèð äóðòà. Ýœêð Ñàøà àâàëüíü ê´äëìø³ñí èðõë³, ꢢêíü ñóðºóëÿñí ñóëäõëà ãåðèí ýçí ꢢêä ê¢í ýœêð óëñàí òîîš, ñåíð õîò-õîë áåëäš òîñíà.

Çàÿ-Ïàíäèòûí íåðò³ ýòíîñîéëûí ãèìíàçèí õàëüìã êåëí³ áàãø Îëüãà Ãåííàäüåâíà Öåðåí-Óáóøèåâà ñóðºóëü-ýðäìèí õàëõä õ´ð øàõó šèëä³í ê´äëš³í³. Ýí ãèìíàçüä ê´äë³ä šèë áîëš éîâíà, õ´ðí íåãí šèëä³í ýí Ýëñòèí êëàññè÷åñê ãèìíàçüä áàãøëñìí. Ê´äëìøò³í äààâðòà, ñåäâ³ðò³, îíüäèí ¢¢ä³ã÷ õ³³âðò á³³äã Îëüãà Ãåííàäüåâíà ºàðòàí ýâò³, îíüäèí ÿìð íåã êåðã³ð ñîíüìññí á³³í³. Êåëõä, Ìèíãèÿí àâàëüòàºàí ºóðâí ¢ð³í àñðšàíà, ꢢêí ê´â¢í õîéðíü îþòíð, îòõí ꢢêíü øêîëä ñóð÷àíà.
Îëüãà Ãåííàäüåâíà áè÷êí³ñí àâí øóíìºà, øóëóí-øóäðìã, øêîëûí á³³äë-šèðºëä îðëöš, õàìäàí ñóð÷àõ ¢¢ðì¢äò³í ¢ëã¢ð áîëäìí. Ê¢¢êä ê¢¢í³ òîîëâðàð, öàãàí ¢ð³š õàðà ñóóõèí îðìä ÿìð íåã ¢¢ë á³ðõ, áèéä³í òààñòà êåðã îëš àâõ êåðãò³. Òåã³ä ýí ñóë öàãàí òóñòàºàð áîëí ñåðãìšò³º³ð äàâóëõäàí äóðòà. Ýí îëí šèëä³í âîëåéáîëàð ñîíüìñš ê´äëìøèííü õ´´í ñïîðòèâí ñåêöä îðäã á³³ñìí. Öîãö-ìàõìóäàí áàòðóëàä, ÷èê àâã-á³ðö³ð á³³äã ò´ë³ä³í ýí ýð¢ë-ìåíä, ÷àœº-÷èèðã á³³í³. Öàã çóóð ýí äîðä ¢çãèí áè躳ð ñîíüìññí áèë³. Ýí çàíÿòüñ áàñ ýð¢ë-ìåíää òóñòà áîëíà ãèš òîîëãäíà.
ªóðâí ¢ðò³ ýê ñóë öàãòàí ñåíð õîò-õîë, ºóéðèí 碢ò³ êåãäëì¢ä áîëºõäàí äóðòà. ijê³ä ýí áè÷êí³ñí àâí þì óéíà, îäà ÷èãí ñóë öàã ó÷ðõëà ýí ¢¢ë á³ðí³. Îäàõí Îëüãà Ãåííàäüåâíà ä³ê³ä íåã êåðã³ð ñîíüìñâ. Ãèìíàçèí çàâó÷ Áàëüäæèð Êàðóåâíà Íåìãèðîâà áàãøíðèí ò´ë³ çóðã çóðëºíà ìàñòåð-êëàññ á¢ðä³â. Çóðà÷ Áàñœ ×óðþìîâèí ºàðäâðò áàãøíð êå-ñ³³õí çóðãóä çóðâ. Êåñãíü ò¢ð¢í áîëš ºàðòàí áèèð àâñí áèéíü îëí ç¢ñí ´œãò³ øèð³ îëçëš í¢ä àâëã÷ ñ³³õí çóðãóä çóðâ.
- Ò¢ð¢ë³ä çóðš ÷àäøãîâ ãèš ³³š³ë³â. Çóã çóðà÷èí ñ¢â-ñåëâãèã îíüãàí ´ã³ä ñîœñàä, óõàëñí çóðãàí çóðš ÷àäâ. Ò¢ð¢í äàìøëò éèð ñîíüí áîëâ. Îäà øèð³, áèèð õóëäš àâàä, öààðàíäíü áèëã-ýðäì³í äåëãð¢ëõ ñàíàí á³³í³. Ê´äëìøèí õ´´í çóðã çóðš ñåðãìšò³º³ð àìð÷ áîëšàíà,- ãèš Îëüãà Ãåííàäüåâíà êåëí³.

Ýëñòä "Ìàëåíüêèå ýéíøòåéíû" ãèäã êëóáä áè÷êä¢äèí ìåäðëèíü ´ð㚢ëëºí³, áèëãèíü äåëãð¢ëëºí³ òóñò òåìäãò³ ê´äëìø êåãäš³í³. Íààðàí ºóíòà-ä´íò³ áè÷êä¢ä ÷èãí, óéí íàñòà ê´â¢ä-ꢢêä ÷èãí îðíà. Ýíä óìøäã, áè÷äã äàñõíà. Ýñâèí, àíãëü êåëí³, õàëüìã êåëí³ çàíÿòüñ äàâíà. Òåð ìåò "Ìàëåíüêèå ýéíøòåéíû" áîëí "ÏðîôåññîðèÓì" ãèäã Èðã÷èí Àêàäåìü îëí ç¢ñí êóðñìóä äàâóëíà. Êåëõä, "Óéí àðºëà÷èí øêîë", "Íîìèí ëàáîðàòîðü", "Íàñòîÿùèé Õàêåð" áîëí íàíü ÷èãí. "Óéí àðºëà÷èí øêîë" ãèäã êóðñò ꢢêä-ê´â¢ä áèçíåñèí òóñêàð ò¢ð¢í ìåäðë áîëí áèçíåñ-çóðà òîãòàäã äàìøëò àâíà, "Íàñòîÿùèé Õàêåð" ãèäã êóðñò êîìïüþòåðí íààää áîëí ïðîãðàììñ ¢¢ä³äã äàñíà. "Íîìèí ëàáîðàòîðü" êóðñò éèðòìšèã, ýðãíäê á³³äëèã éîñòà íîìòíð êåâò³ øèíšëí³. Îäàõí ýí êóðñò îðñí ꢢêäèí ò´ë³ "Þíûé ïàðôþìåð" ãèäã ìàñòåð-êëàññ áîëâ.
Ýí šèëèí îêòÿáðü ñàðèí äóíäóðàð "Äåëãðëòèí ºàçð" ãèäã 2-÷ Õàëüìã êåðã-ò´ðèí ôîðóì áîëâ. Êåðã-¢¢ëäâðèí éîâóäò "Ìàëåíüêèå ýéíøòåéíû" ãèäã ÎÎÎ-í ãåíåðàëüí äèðåêòîð Îëüãà Áàäìà-Õàëãàåâà "Áè÷êä¢äèí ñòàðòàïèí ëàáîðàòîðü" ("Ëàáîðàòîðèÿ äåòñêèõ ñòàðòàïîâ") ãèäã êåðã-¢¢ëäâð äàâóëñí áèë³. Òèèãõä "Óéí àðºëà÷íð" ãèäã áèçíåñ-øêîëä îðëöà÷íð, ꢢêä-ê´â¢ä óõàëš áåëäñí ò´ñâñ³í îëíà îíüãò òóñõàñìí. Ê¢¢êä ýâð³ííü ò´ñâèí òóñêàð òîäðõàºàð êåëš ´ã÷, ÿºš öààðàíäíü òåð¢ã³í ´ðãš¢ëš áîëõèí òóñêàð ö³³ëºñí áèë³.
Êåëõä, Ýíêèðà Äàðáàêîâà, Áàñàí Áåëüòååâ, Äèìà Ìóêàáåíîâ, Âàëåðà Ìàìóòîâ "Òåìàòè÷åñêèå áîêñû" ãèäã ò´ñâ óõàëš áåëäš. Øêîëûí ñóðºóëü÷íðò îëí ç¢ñí êàíöåëÿðñê ýä-òàâð êåðãò³ áîëíà. Òåã³ä øêîëä ÿìàðàí êåãäëì¢ä äàœãèí êåðãò³ºèíü øèíšë³ä, êàíöåëÿðñê ýä-òàâð õóðàš äèãë³ä, íåã ÿðøãò ò³âš. ijê³ä áîëõëà ꢢêä êèìä áîëí ñ³í ÷èíðò³ ýä-òàâð ø¢¢š àâ÷, ÿðøãèã 䢢ðãí³.
Áàñ "ÏðîôåññîðèÓì" ãèäã èðã÷èí Àêàäåìüä îðäã Äàíèë Îðåíäàðåíêî "Êîíñòðóêòîð ñàéòîâ" ãèäã ò´ñâ îëíà îíüãò òóñõàâ. ¥äã³ öàãò ÿìàðàí ÷èãí àðºëà÷ä, ôèðìä, ïðåäïðèÿòüä ýâð³ ñàéò ýðêí êåðãò³ áîëšàíà. Þœãàä ãèõë³ ýâð³ øèøëœ ñàéòä êåš ºàðºšàõ ýñ ãèš õóëäšàõ ýäë-óóøèí, ýä-òàâðèí òóñêàð ö³³ëºâð ´ã÷ áîëõìí. ²ìòí ñàéòä áàãòàñí 糜ãèíü óìøš, ýäí³ ýä-òàâðàð ñîíüìñõìí áîëšàíà. Äàíèë Îðåíäàðåíêîí êåëñ³ð, òàœº÷ä ñàéò óõàëš áåëäõèí ò´ë³ áຠãèñíü 10-15 ì蜺í àðñëœ àâíà. Ýí ê´â¢í áîëõëà 5 ì蜺í àðñëœ àâ÷, ñàéò áåëäš, òóñëìš ê¢ðãõìí.
Àëòàíà Çîäáàåâà "Áðåëîêè è îáëîæêè àâòîäîêóìåíòîâ ïîä áðåíäîì "Cover for you" ãèäã ò´ñâ áåëäâ. ªàðòàí ´´ò³ ꢢêí êå-ñ³³õí, îëíä êåðãò³ êåãäëì¢ä êåí³. Èèì êåãäëì¢ä ëàâêñò õóëäãäõø, îíö êåâ-á³³äëò³ áîëíà.
Î÷ð Ìàíöàåâ çóðã öîêõäàí äóðòà. Ýí ê´â¢í "Êàëìûêèÿ â ëèöàõ" ãèäã ò´ñâ áåëäñìí. Òàœº÷èí ýãë óëñèí çóðãèíü öîêàä, º³³õ¢ë á¢ðä³õ ñàíàòà.
Ýíêèðà Ëèäæèåâà ñ³³í³ð çóðíà. Òåã³ä ýí ýâð³ííü çóðñí çóðãóäàí ïðèíòåð³ð äàìšóëàä, õóâöèã êååð¢ëš³í³. Ýí¢í³ ò´ñâ "Àðò-èçäåëèå" ãèš íåð³äãäí³. Áîëâ õàìãèí ñîíüí áîëí ýðêí ÷èíðò³ ò´ñâèã Àëòàíà Çîäáàåâà, Ýíêèðà Äàðáàêîâà, Áàñàí Áåëüòååâ áåëäñí áîëäã. Ýäí³ ò´ñâ "Èíòåðàêòèâíûé ñáîðíèê êàëìûöêèõ ñêàçîê, êîëûáåëüíûõ è îáó÷àþùèõ ìóëüòôèëüìîâ "Ñåäêë" ãèš íåð³äãäí³. Ýäí õàëüìã òóóëüñ áîëí ñààòóëèí äóä îëçëš, ìóëüòôèëüìñ óõàëš ºàðºàä, áàñ ò´ðñêí êåë³í õàäºëëºíà êåðãò áîëì ò³âö³í îðóëõ ñàíàòà. Ýí çóðºàí ò´ñâ á³³äë-šèðºëä òîõðàõèí ò´ë³ä 10 ì蜺í àðñëœãà ñåðòèôèêàò ꢢêäò ´ãñí áîëäã.
Òèèã³ä êåí-íåãíü ºàðèí ýðäì³í ºàðºš, êåí-íåãíü çóðãóä çóðäã áèëã³í îëçëš, ç³ðìíü êîìïüþòåð ñ³³í³ð ìåääã³í îëçëš, íààäêñíü çóðã öîêäã òààñòà êåðã³í îëçëš, áèçíåñ-çóðà áåëäñí áîëäã. Òàœº÷èí ýêîíîìèêèí áîëí õóëä-㢢ëã³í³ ìèíèñòð Çîÿ Ñàíäæèåâà ñîíüí ò´ñâñ áåëäñí ꢢêä-ê´â¢äò ì´œãí³ ñåðòèôèêàòìóä á³ð¢ëš ´ãâ.
Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ

Ïåðåäî ìíîé ñèäåë ñåäîé, ñ íàòðóæåííûìè ðóêàìè, êàëìûê. Åãî óñòàëîå, èçìîæäåííîå ëèöî ãîâîðèëî, ÷òî ýòîò ÷åëîâåê ïåðåæèë ìíîãîå. Òàêèå ëþäè îáû÷íî ìîë÷àëèâû, è ìíå ñòîèëî ìíîãèõ óñèëèé åãî ðàçãîâîðèòü.
ß íå ñòàë ðàññïðàøèâàòü, âåëèêà ëè åãî ñåìüÿ, êåì îí ðàáîòàë… Ðóêè è ëèöî ìíå ñêàçàëè áîëüøå, ÷åì ìîè íåçàäàííûå âîïðîñû. ß îáðàòèëñÿ ê íåìó ñ ïðîñüáîé ðàññêàçàòü î âûñûëêå êàëìûêîâ: " ×òî ó âàñ îñòàëîñü â ïàìÿòè?” Îí äîëãî, çàäóì÷èâî ìîë÷àë, âèäèìî, ñîáèðàëñÿ ñ ìûñëÿìè:
- Íó ÷òî æå... Íàêàíóíå äåïîðòàöèè ìíå áûëî îêîëî 5 ëåò. Âñå, ÷òî ÿ ïîìíþ… Òîãäà ó íàñ â õîòîíå áåñïðè÷èííî ãðîìêî ëàÿëè ñîáàêè, à íî÷üþ äóøåðàçäèðàþùå âûëè âîëêè. Ïîìíþ áàãðÿíûé, ÿ áû ñêàçàë, êðîâàâûé çàêàò ñîëíöà è êàêîå-òî òðåâîæíîå ñîñòîÿíèå ñòàðèêîâ è æåíùèí. À ðàíî óòðîì íàñ ãðóáî ðàçáóäèëè ñîëäàòû ñ àâòîìàòàìè, ïðèêàçàâ, êàêèå äîêóìåíòû è ñêîëüêî êèëîãðàììîâ âåùåé ìîæíî âçÿòü ñ ñîáîé, îíè ïîãðóçèëè íàñ â ìàøèíû. Ñîëäàòû òîðîïèëèñü è áèëè, ïîäãîíÿÿ, ïðèêëàäàìè æåíùèí, ñòàðèêîâ è äåòåé. Íåêîòîðûå ñîëäàòû, ÷òî ïîäîáðåå, ïîñîâåòîâàëè ïîòåïëåå îäåâàòüñÿ è áðàòü â äîðîãó ïîáîëüøå åäû. À íåêîòîðûå, îòêðîâåííî èçäåâàÿñü, íà âîïðîñ: "Äàëåêî ëè åõàòü?", ñìåÿëèñü: " Äà ðÿäîì òóò… íà êóðîðò, â ñàíàòîðèé". Ïîâåðèâøèå íå âçÿëè ìíîãî åäû è îäåæäû, è î÷åíü ïîæàëåëè âïîñëåäñòâèè, òàê êàê ïîïëàòèëèñü çà ýòî æèçíÿìè. Ïðèáûâ íà æåëåçíîäîðîæíóþ ñòàíöèþ, íàøà ñåìüÿ ïîïàëà â âàãîí ïîä íîìåðîì 4. Êàê îêàçàëîñü ïîçæå, ïî-áóääèéñêè öèôðà ýòà íåñ÷àñòëèâàÿ è äàæå, åñëè âåðèòü, ñòðàøíàÿ, ÷òî â íàøåì ñëó÷àå ìèñòè÷åñêè îïðàâäàëî ñåáÿ. À ïîêà ìàìà, áàáóøêà, ñòàðøàÿ ñåñòðà è ÿ ðàñïîëîæèëèñü íà ñêîëî÷åííûõ íàñïåõ äåðåâÿííûõ íàðàõ: âçðîñëûå âíèçó, äåòè - íà âòîðîì ÿðóñå. Ïîíà÷àëó ìû íå îáðàòèëè âíèìàíèÿ íà òî, ÷òî âàãîí áûë âåñü, êàê ðåøåòî, êðóãîì ùåëè è äûðû. Íàñ â âàãîíå áûëî ìíîãî, ÷åëîâåê øåñòüäåñÿò, êàê ìíå ïîêàçàëîñü. Ýòî ñòàðèêè, æåíùèíû è äåòè. Áûëî òðè èíâàëèäà, ïðèøåäøèå ñ ôðîíòà: îäèí áåç ãëàçà, âòîðîé - áåç íîãè, òðåòèé - ÷àñòè÷íî ïàðàëèçîâàííûé ïîñëå êîíòóçèè. Îí ïëîõî ñëûøàë.  ýòî âðåìÿ ìíîãèå ìóæ÷èíû íàøåãî õîòîíà ïðîäîëæàëè âîåâàòü, ìîé æå îòåö ïîãèá åùå â íà÷àëå âîéíû.
Ïîìíþ, êàê íà êàæäîé îñòàíîâêå îõðàííèê, îòêðûâàÿ äâåðü, ñïðàøèâàë: "Ìåðòâûå åñòü?". Èç íàøåãî âàãîíà ÷àùå, ÷åì èç äðóãèõ, íà ïîëóñòàíêàõ óáèðàëè óìåðøèõ. À äî ýòîãî ñîñåäè ñíèìàëè ñ íèõ îäåæäó, ïëàòêè, ðóáàøêè, ÷òîáû çàêðûòü èìè äûðû âàãîíà. Âíà÷àëå ëþäè äåëèëèñü ñúåñòíûìè ïðèïàñàìè, íî ÷åì äàëüøå åõàëè, òåì ìåíüøå îñòàâàëîñü åäû. Ãîëîä è, ñàìîå ãëàâíîå, ìîðîç êîñèëè óçíèêîâ âàãîíà áåç ðàçáîðó. Èõ ñòàíîâèëîñü âñå ìåíüøå è ìåíüøå. Êàê íè çàòûêàëè äûðû è ùåëè, ëþäè ãðóïïàìè çàìåðçàëè âî ñíå. Íàø âàãîí îõðàííèêè äàæå ïðîçâàëè "ìåðòâûì", à öèôðó 4 - íåñ÷àñòëèâîé. Íà îäíîé èç îñòàíîâîê, êîãäà â âàãîíå îñòàëèñü æèâûìè òîëüêî ìàìà è ÿ (ñåñòðà è áàáóøêà ê òîìó âðåìåíè óæå óìåðëè), âûÿñíÿåòñÿ, ÷òî, êðîìå íàñ, åùå æèâû æåíùèíà è å¸ ìàëåíüêàÿ äî÷óðêà, çàâåðíóòàÿ â âåòõîå îäåÿëüöå, à òàêæå ñòàðûé äåä ñ âíóêîì äâóõ-òðåõ ëåò. Íàñ ñ ìàìîé ïåðåâåëè â ñîñåäíèé âàãîí, â êîòîðîì åõàëà ñåìüÿ äÿäè, ñòàðøåãî áðàòà ìîåé ìàìû. Êàê âûÿñíèòñÿ ïîçæå, îíè ñ æåíîé îòäàëè ñâîè çîëîòûå îáðó÷àëüíûå êîëüöà îõðàííèêàì, áëàãîäàðÿ ÷åìó ìû ñ ìàìîé îêàçàëèñü â ñîñåäíåì âàãîíå. Ýòî íàñ è ñïàñëî îò íåìèíóåìîé ãèáåëè. ×åðåç äåíü â "ìåðòâîì âàãîíå" æèâûìè îñòàëèñü òîëüêî äâîå ìàëîëåòíèõ äåòåé. Äâóõëåòíèé ìàëü÷èê-çàìîðûø ïîëçàë ïî õîëîäíîìó òåëó äåäà è õíûêàë. Ïîñèíåâøàÿ îò âàãîííîãî õîëîäà ãîäîâàëàÿ äåâî÷êà ëåæàëà îêîëî ìàòåðè, çàâåðíóòàÿ â îäåÿëüöå, è æàëîáíî ïëàêàëà. Îõðàííèê ïðèâû÷íî âûâîëîê èç âàãîíà äâà îêî÷åíåâøèõ òðóïà è êèíóë èõ ïîâåðõ øòàáåëÿ ìåðòâûõ òåë, ñáðîøåííûõ èç ïðåäûäóùèõ ïîåçäîâ. Çàòåì îí çàäóìàëñÿ, ïî÷åñàë çàòûëîê è øâûðíóë òóäà æå äâóõ æèâûõ ìàëûøåé. Ïðè ïàäåíèè îäåÿëüöå íà äåâî÷êå ðàñïàõíóëîñü, è îíà, ïî÷òè ãîëåíüêàÿ, ñîñêîëüçíóëà ñ òðóïîâ âíèç íà ñíåã, ñëåäîì - è ìàëü÷èê. Îõðàííèê âçÿë ìàëûøåé çà íîæêè è âíîâü çàêèíóë íà ìåðçëóþ ãîðó èç ìåðòâåöîâ.
 ýòî âðåìÿ ìèìî ïðîåçæàë íà ñàíÿõ ìåñòíûé æèòåëü. Óâèäåâ ýòó æóòêóþ êàðòèíó, îí çàêðè÷àë:
- Òû ÷òî ýòî äåëàåøü, íåõðèñòü! ×òî, íà òåáå êðåñòà íåò?! Ó òåáÿ ñîâåñòü åñòü?! Äóøåãóá, ïðîêëÿòûé!
- Äûê âåñü âàãîí âûìåð... Ýòî ïîñëåäíèå.... Âñå ðàâíî ïîìðóò õó÷ òóò, õó÷ òàì... Åñëè òû òàêîé äîáðûé, çàáèðàé... Ó ìåíÿ âñå îäíî ïîìðóò. Åñòü ïðèêàç… ïðåäàòåëåé âåçåì...
- Ýòî êðîõè ïðåäàòåëè?!.. Äà ó òåáÿ, ÿ ñìîòðþ, âìåñòî ãîëîâû…!
Ïîëîæèâ àêêóðàòíî äåòåé â ñàíè è íàêðûâ èõ øóáîé, êîòîðàÿ ëåæàëà òóò æå, òðîíóëñÿ â ñòîðîíó ñòàíöèè, ÷òîáû ïîñîâåòîâàòüñÿ ñ íà÷àëüíèêîì, êàê áûòü ñ ìàëûøàìè. Íàïðàâèâ ëîøàäü â ñòîðîíó âîêçàëà, îí âäðóã èçìåíèë ñâîå ðåøåíèå, ïîäóìàâ, ÷òî äåòèøåê íàäî îòîãðåòü è íàêîðìèòü. Ïîäúåõàâ ê äîìó, îí, âçÿâ äåòåé â îõàïêó, ïîçâàë ñ ïîðîãà:
- Íàñòåíà! Âîò, ïðèíèìàé ìàëüöîâ! Ó ñàìîé ñìåðòè èç ëàï âûðâàë! Çàâòðà îòâåçó èõ íà ñòàíöèþ Áîãàòîë â Äîì ðåáåíêà èëè äåòñêèé äîì. Òàì ñêàæóò, êàê áûòü. Íå ìîã ÿ îñòàâèòü èõ óìèðàòü íà ìîðîçå. Íå ïî-õðèñòèàíñêè ýòî. Òàê ÷òî ãðåé âîäó. Íó, òû ñàìà çíàåøü, ÷òî äåëàòü.
Íàñòÿ ñòàëà ðàçäåâàòü äåòèøåê è âäðóã ïî-áàáüè çàïðè÷èòàëà:
- Áîæå æ òû ìîé! ßêè æ ãàðíåíüêè! Ñìóãëåíüêè! À ãëàçêè! ßê óãîëå÷êè!
Ñåðåæà! À âîò ó äåâî÷êè ÿêèñü áóìàæêà áóëàâêîé ê ìàå÷êå ïðèêðåïëåíà.
Ñåðãåé âçÿë î÷êè è ïðî÷åë çàïèñêó. Òàì áûëè íàïèñàíû èìÿ è ôàìèëèÿ äåâî÷êè.
- Òóò íåðàçáîð÷èâî… êàæåòñÿ, Äàøà Î÷àðîâà (íà ñàìîì äåëå òàì, ñêîðåå âñåãî, áûëî íàïèñàíî Äåëÿ Î÷èðîâà).
- À ó õëîï÷èêà áóìàæêè íåìà? - ñïðîñèëà æåíà.
- Äà âðîäå áû íåò… Íåò, òî÷íî íåò.
Ó Ñåðãåÿ ñ Íàñòåé äâàäöàòèëåòíèé ñûí áûë íà ôðîíòå, âòîðîé ñûí ó÷èëñÿ â øêîëå â äåñÿòîì êëàññå.  äîìå òàêæå æèëà íåâåñòêà ñ ãðóäíûì ñûíîì. Ñàì Ñåðãåé ðàáîòàë ïî÷òàëüîíîì, ðàçâîçèë ïî÷òó ïî áëèçëåæàùèì íàñåëåííûì ïóíêòàì Áàãàòîëüñêîãî ðàéîíà. Æèëè òðóäíî, êàê è âñå. Âîéíà åñòü âîéíà.
Íàñòÿ âûêóïàëà ðåáÿòèøåê, îäåëà âî âñ¸ ñóõîå è, íàêîðìèâ, óëîæèëà èõ ñïàòü. Îíà äîëãî ñìîòðåëà íà äåòåé, çàòåì òèõî ñêàçàëà:
- Ñåðåæà, íå ìîæíî èõ ñðàçó âåçòè â äåòñêèé äîì. Õàé âîíû äåíü-äðóãèé ïîáóäóòü ó íàñ. Ïóùàé îòîãðåþòñÿ, ñèðîòèíóøêè… Òÿæåëî âçäîõíóëà è ñìàõíóëà íåâîëüíî íàáåæàâøóþ ñëåçó.
Ïî÷òè íåäåëþ áûëè äåòèøêè â ýòîé ñåðäîáîëüíîé ñåìüå. Âûæèëè.
Ñêðåïÿ ñåðäöå, Íàñòåíà ñîáðàëà èõ â äîðîãó. ×òîáû èçáåæàòü ïðîáëåì, èõ íàäî áûëî ñðî÷íî îòâåçòè â äåòñêèé äîì, ÷òî Ñåðãåé è ñäåëàë. Îí ðàññêàçàë çàâåäóþùåé îá îáñòîÿòåëüñòâàõ, ïðè êîòîðûõ îí ñïàñ äåòèøåê. Îòäàë çàïèñêó ñ èìåíåì è ôàìèëèåé, êîòîðóþ åäâà æèâàÿ ìàòü ïðèêðåïèëà áóëàâêîé ê ìàå÷êå äî÷åðè. Áûëî íàïèñàíî î÷åíü íåðàçáîð÷èâî õèìè÷åñêèì êàðàíäàøîì, è çàâåäóþùàÿ ñêàçàëà, ÷òî, ñêîðåå âñåãî, òóò íàïèñàíî "Äàøà Î÷àðîâà".
- Ôàìèëèÿ ñîîòâåòñòâóåò, - îíà î÷àðîâàòåëüíîå ñîçäàíèå. Íå ïðàâäà ëè? À âòîðîãî ðåáåíêà êàê çîâóò?
- Ó íåãî, ê ñîæàëåíèþ, íåò íè èìåíè, íè ôàìèëèè…
- À êàê âàøà ôàìèëèÿ è èìÿ?
-Ñåðãåé Áîíäàðåíêî.
- Çíà÷èò òàê, áóäåò ìàëûø íîñèòü èìÿ è ôàìèëèþ ñâîåãî ñïàñèòåëÿ - Áîíäàðåíêî Ñåðãåé Ñåðãååâè÷.
Ñåðãåé çàóëûáàëñÿ:
- Òàê ÿêèé æ ñ íåãî õîõîë.
- Íè÷åãî, çàòî áóäåò ïîìíèòü, êòî åãî ñïàñ.
Ïðîøëè ãîäû... Ñîâåòñêàÿ âëàñòü âûðàñòèëà è âîñïèòàëà, äàëà îáðàçîâàíèå íàøèì ìàëåíüêèì ãåðîÿì. Äàøà Î÷àðîâà ñòàëà î÷àðîâàòåëüíîé äåâóøêîé è â ïîëíîé ìåðå ñîîòâåòñòâîâàëà ñâîåé íîâîé ôàìèëèè. Îíà îêîí÷èëà õîðåîãðàôè÷åñêîå îòäåëåíèå Íîâîñèáèðñêîãî êóëüòóðíî-ïðîñâåòèòåëüíîãî ó÷èëèùà. Ñåðåæà Áîíäàðåíêî îêîí÷èë ðåìåñëåííîå ó÷èëèùå. Ïîñëå ðåàáèëèòàöèè êàëìûêîâ îíè ïðèåõàëè â ïîäíèìàþùóþñÿ èç ðóèí ðåñïóáëèêó. Ñîçäàëè êðåïêèå ñåìüè, ñòàëè çàñëóæåííûìè ëþäüìè. Âñþ ñâîþ æèçíü îíè ïîñâÿòèëè ïîèñêó ñâîèõ ðîäíûõ è áëèçêèõ, íî òàê è íå ñìîãëè èõ íàéòè. Îòäàâàÿ äàíü óâàæåíèÿ ñâîèì ñïàñèòåëÿì, îíè äåðæàëè ïîñòîÿííóþ ñâÿçü ñ Ñåðãååì è Àíàñòàñèåé Áîíäàðåíêî, êîòîðûå óæå ñòàëè ñòàðåíüêèìè, íî âñå òàêæå ïðîæèâàëè íà ñòàíöèè Áîãàòîë Íîâîñèáèðñêîé îáëàñòè.
È âîò îäíàæäû îíè ðåøèëè âñòðåòèòüñÿ. Íà ñòàíöèè Äàøó è Ñåðãåÿ æäàëè Ñåðãåé Áîðèñîâè÷ è Àíàñòàñèÿ Ãðèãîðüåâíà ñî ñâîèì áîëüøèì ñåìåéñòâîì: äâóìÿ ñûíîâüÿìè, ïðèøåäøèìè æèâûìè ñ âîéíû, è ìíîãî÷èñëåííûìè âíóêàìè è äàæå ïðàâíóêàìè. Îáíèìàëèñü, öåëîâàëèñü, ïëàêàëè, íî ýòî áûëè ñëåçû ðàäîñòè.
Çà ñòîëîì äî ïîçäíåé íî÷è ãîâîðèëè è ãîâîðèëè, âñïîìèíàÿ ïîäðîáíîñòè ÷óäåñíîé èñòîðèè ñïàñåíèÿ Ñåðãåÿ è Äàøè…
Ïåðâóþ ÷àñòü î "ìåðòâîì âàãîíå" ðàññêàçàë ìíå ñëó÷àéíûé ÷åëîâåê, êîòîðûé, êàê îêàçàëîñü, áûë òåì ïÿòèëåòíèì ìàëü÷èêîì, íà ãëàçàõ êîòîðîãî ðàçâåðíóëàñü ýòà èñòîðèÿ, âïëîòü äî òîãî ìîìåíòà, êàê åãî ñ ìàìîé ïåðåâåëè â ñîñåäíèé âàãîí. Âòîðóþ ÷àñòü ÷óäåñíîãî ñïàñåíèÿ ðàññêàçàëè ìíå Äàðüÿ Î÷àðîâà è Ñåðãåé Ìàíäæèåâè÷ Áîíäàðåíêî, ñ êîòîðûìè ÿ áûë äàâíî çíàêîì.
Îò÷åñòâî Ñåðãåé ñìåíèë ïîñëå òîãî, êàê åìó ðàññêàçàëè, áóäòî åãî ïðåäïîëàãàåìûé îòåö, Ìàíäæè Ñàíãàäæèåâ, ïîãèá íà ôðîíòå, à âñå îñòàëüíûå ÷ëåíû ñåìüè óìåðëè â òîì ñàìîì çëîïîëó÷íîì âàãîíå ¹ 4. Ñåðãåé Ìàíäæèåâè÷, íåñìîòðÿ íà íàñìåøêè îêðóæàþùèõ, ôàìèëèþ ñâîåãî ñïàñèòåëÿ ñîõðàíèë äî êîíöà ñâîåé æèçíè. Äàøà Î÷àðîâà òàêæå íè÷åãî íå ñòàëà ìåíÿòü. Îíà ñåé÷àñ æèâåò â Àìåðèêå, íÿí÷èò âíó÷àò è ïðàâíóêîâ. Ÿ ñûí â íà÷àëå äåâÿíîñòûõ æåíèëñÿ íà ãðàæäàíêå ÑØÀ è ïåðååõàë òóäà íà ïîñòîÿííîå ìåñòî æèòåëüñòâà.
Íó à êàê æå çëîïîëó÷íûé âàãîí ñìåðòè ¹ 4? Åãî îòöåïèëè íà ñòàíöèè Áîãàòîë è äàëüøå îí íå ïîåõàë. Çàãíàëè â òóïèê íà çàáðîøåííóþ ìàíåâðîâóþ ãîðêó. Âàãîí ñìåðòè áûë âèäåí èçäàëåêà è ñî âñåõ ñòîðîí. Îí åùå äîëãî çëîâåùå ðàçìàõèâàë íà âåòðó ðâàíûìè êëî÷üÿìè îäåæäû, ñíÿòîé ñ ìåðòâûõ òåë, êîòîðûìè îáðå÷¸ííûå ëþäè ïûòàëèñü ñïàñòè ñâîè æèçíè, çàêðûâàÿ èìè äûðû è ùåëè. Ïå÷àëüíîå çðåëèùå. Âàãîí, çàáðàâøèé äåñÿòêè æèçíåé, åù¸ äîëãî ñòîÿë â òóïèêå, êàê ëåäåíÿùèé äóøó ïàìÿòíèê æóòêîãî âðåìåíè…


Àíàòîëèé Î×ÈÐÎÂ,
çàñëóæåííûé àðòèñò ÊÀÑÑÐ,
÷ëåí Ñîþçà æóðíàëèñòîâ ÐÔ

Íà íàø âçãëÿä, â ïîñëåäíåå âðåìÿ Ýëèñòà ïðåîáðàçèëàñü: îíà âñå ÷àùå óäèâëÿåò èíòåðåñíûìè çàâåäåíèÿìè ñ ÿðêèì èíòåðüåðîì, ìåðîïðèÿòèÿìè îò ðåãèîíàëüíûõ äî ìèðîâûõ óðîâíåé, âñåâîçìîæíûìè ìàñòåð-êëàññàìè è òðåíèíãàìè â âûõîäíûå äíè. Ó íàñ, â Êàëìûêèè, ó÷èòüñÿ ëþáÿò. Êòî áû ÷òî íè ãîâîðèë, îáðàçîâàíèå ó êàëìûêîâ âñåãäà â ìîäå. Íàðîä õî÷åò ïîäåëèòüñÿ ñâîèìè çíàíèÿìè, ïåðåäàòü èõ äðóãèì, ÷òîáû äðóãèå, â ñâîþ î÷åðåäü, ïðèâíåñëè ÷òî-òî ñâî¸.
Òàêóþ ìûñëü îçâó÷èë Ñàâð Êàòàåâ -èçâåñòíûé â ðåñïóáëèêå äèðèæåð Íàöèîíàëüíîãî îðêåñòðà ÐÊ. Ïîìèìî ñâîåé îñíîâíîé ðàáîòû, Ñàâð Âÿ÷åñëàâîâè÷ çàíèìàåòñÿ ñ ìàëåíüêèìè äåòüìè â àêàäåìèè ðàçâèòèÿ òàëàíòîâ "Ëèäåð". Òàì äåòè ó÷àòñÿ èãðàòü íà äîìáðå, êîíå÷íî æå, ãèòàðå è óäàðíûõ èíñòðóìåíòàõ. Îáó÷åíèå íà ïåðâûõ äâóõ èíñòðóìåíòàõ - ïîíÿòíîå äåëî (äîìáðà - íàðîäíûé èíñòðóìåíò è èãðàòü íà íåé - âñå ðàâíî, ÷òî ãîâîðèòü íà ðîäíîì ÿçûêå; ãèòàðà - ïðèõîòü, íà íàø âçãëÿä, êàæäîãî ïîäðîñòêà), à ñ óäàðíûìè èíñòðóìåíòàìè íå òàê-òî ïðîñòî. Ïî ñëîâàì Ñàâðà Êàòàåâà, äëÿ Ýëèñòû è Êàëìûêèè â öåëîì òàêèå íàâûêè - åùå íå÷òî íåèçâåäàííîå è íåïîíÿòíîå, ïîýòîìó îãðîìíîé î÷åðåäè æåëàþùèõ çàïèñàòüñÿ íà îáó÷åíèå èãðå íà óäàðíûõ èíñòðóìåíòàõ ïîêà åùå íåò. Íî, òåì íå ìåíåå, òå, êòî çàíèìàåòñÿ, óæå èìåþò ðåçóëüòàòû: çà òðè ìåñÿöà îíè óæå èãðàþò â ðèòì ñ äðóãèìè ìóçûêàíòàìè. "Îäíà èç íàøèõ çàäà÷ - ñîçäàâàòü èíñòðóìåíòàëüíî-âîêàëüíûå êîëëåêòèâû. Ê ñëîâó, ó íàñ óæå åñòü îäíà ãðóïïà "Lider Band". Ðàíüøå, åñëè ïîìíèòå, â Ýëèñòå áûëî ìíîãî ëþáèòåëåé, êîòîðûå èãðàëè íà óäàðíûõ èíñòðóìåíòàõ, ãèòàðàõ è ò.ä. Ñåé÷àñ, ê ñîæàëåíèþ, òàêîãî íå íàáëþäàåòñÿ", - îòìå÷àåò Ñàâð Âÿ÷åñëàâîâè÷.
 îáùåì, íà îò÷åòíîì êîíöåðòå, â äåêàáðå, îíè óæå ñîáèðàþòñÿ ïðîäåìîíñòðèðîâàòü ñâîè íàâûêè. Ê ñëîâó, íà ïåðâûé êîíöåðò èçâåñòíûé äèðèæåð ïëàíèðóåò ïðèãëàñèòü äèðåêòîðîâ ìóçûêàëüíûõ øêîë, ÷òîáû íå òîëüêî ïðèÿòíî ïðîâåñòè âå÷åð, íî è óñòðîèòü ñâîåãî ðîäà ïðîñëóøèâàíèå ïîäîïå÷íûõ. "Ìíå õî÷åòñÿ, ÷òîáû ìåæäó íàìè áûëà õîðîøàÿ, çäîðîâàÿ êîíêóðåíöèÿ", - îáúÿñíÿåò Ñàâð Êàòàåâ.
Ïîìèìî èãðû íà ìóçûêàëüíûõ èíñòðóìåíòàõ, äåòè ó÷àòñÿ ýñòðàäíîìó ïåíèþ. ×åãî, ïî ìíåíèþ Êàòàåâà, â Êàëìûêèè ïðàêòè÷åñêè íåò, ïî ñðàâíåíèþ ñ ðîäñòâåííûìè íàì ðåñïóáëèêàìè, Òûâîé è Áóðÿòèåé.
"Ó êàæäîãî ÷åëîâåêà åñòü ñëóõ è ðèòì: à îòãîâîðêó "ìåäâåäü íà óõî íàñòóïèë" ïðèäóìàëè ñàìè ëþäè. Ñëóõ, êàê è ðå÷ü, íóæíî ðàçâèâàòü, è òîãäà áóäóò ðåçóëüòàòû", - ãîâîðèò Ñ.Êàòàåâ.
Äåòè òàêæå èãðàþò â òåàòðàëüíîì êëàññå, ïðîáóþò äåëàòü ïåðâûå ïîñòàíîâêè, çàíèìàþòñÿ âîêàëüíûì ïåíèåì è òàíöàìè. Â îáùåì, ïðîáóþò ñåáÿ ïî÷òè â êàæäîé ñôåðå êóëüòóðû, â êîòîðûõ Êàëìûêèÿ îñòðî íóæäàåòñÿ.
Îòëè÷èòåëüíàÿ ÷åðòà àêàäåìèè: âñå êóðñû ïðîõîäÿò â ôîðìàòå ìàñòåð-êëàññà. È, ïî ñëîâàì Ñàâðà Êàòàåâà, èìåííî òàêèì ñïîñîáîì ðåáåíîê óñâàèâàåò ëó÷øå, à æåëàíèå çàíèìàòüñÿ ðàñòåò: "Ìû õîòèì ïðèâèòü äåòÿì ëþáîâü ê èñêóññòâó è ñäåëàòü ýòî óâëå÷åíèå ìàññîâûì. Ê ïðèìåðó, åñëè âåðíóòüñÿ íà 10 ëåò íàçàä, òî èãðàòü íà äîìáðå íå áûëî òàê ïðåñòèæíî, êàê ñåé÷àñ, ïîòîìó ÷òî íà÷àëàñü ïîïóëÿðèçàöèÿ âñåãî íàöèîíàëüíîãî: ÿçûêà, êóëüòóðû è ò.ä. Ñòàëî ïðîâîäèòüñÿ ìíîãî ìåðîïðèÿòèé, ãäå àêöåíò äåëàåòñÿ èìåííî íà äîìáðå. Î÷åíü ìíîãèå õîäÿò â ñïîðòçàëû, à íàøè ñïîðòñìåíû ïðèâîçÿò äîìîé ìåäàëè. Ìû õîòèì, ÷òîáû èñêóññòâî áûëî òàêèì æå äîñòóïíûì, è èìåííî ïîýòîìó íå "ïè÷êàåì" äåòåé àêàäåìè÷åñêèìè çíàíèÿìè, à äàåì èì ñâîáîäó âûáîðà". Òàê, ó÷èòåëÿ èëè íàñòàâíèêè ïðèñëóøèâàþòñÿ ê æåëàíèÿì ñâîèõ ïîäîïå÷íûõ: ÷òî îíè õîòÿò ñûãðàòü, ÷åìó íàó÷èòüñÿ. Áîëüøîé ïðîáëåìîé Ñ.Êàòàåâ ñ÷èòàåò íåõâàòêó ïåäàãîãîâ ñ êðåàòèâíûì ïîäõîäîì: "Ìíå êàæåòñÿ, âåñü êðåàòèâ ïåäàãîãîâ ñïðÿòàí çà îáðàçîâàòåëüíûìè ïðîãðàììàìè, îò÷åòàìè è ò.ä. Äëÿ òâîð÷åñêîãî ÷åëîâåêà ýòî ãóáèòåëüíî. ß óâåðåí, ÷òî ìåíÿ ïîääåðæèò êàæäûé ÷åëîâåê, êîòîðûé õî÷åò çàíèìàòüñÿ ñâîèì ëþáèìûì äåëîì.”
Íàñòàâíèêè àêàäåìèè ðàçâèòèÿ òàëàíòîâ óâåðåíû, ÷òî ëþáîâü, êîòîðóþ îíè äàðÿò äåòÿì, îáÿçàòåëüíî âåðíåòñÿ ê íèì â òðîåêðàòíîì ðàçìåðå.
Òàòüÿíà ÖÓÐÞÌÎÂÀ