Бичкн селәдиг босхҗ авхмн

01-02-2021, 16:08 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Хальмг Таңһчд селәдин бәәдл-җирһл кезә чигн олн улсин җирһллә залһлдата бәәсмн. Таңһчиг 1943-ч җилин бар сарин 28-д уурулсна, олн улсиг малын вагодт орулад, ямаран чигн учр-утх угаһар Сталинә зәрлгәр киитн Сиврүр тууврт күчәр йовулсна ашт кесг зун хальмг селән хоосрад, әмтнә малнь мәәллдәд, мөөрлдәд, нохаснь хуцлдад үлдв.

Дәкәд тууврас нүүҗ ирхләрн медәтнр эрк биш төрскн һазртан, өсҗ-боссн хотндан бәәхәр седҗәсмн, тер санаһан ик зунь күцәсмн. Болв Дагестана малын идгин һазрт орсн селәд, тер тоод Цекрт, Цаһан Нур, Җилкт болн нань чигн хотд, уга болад хуурв. Тууврт бәәсн арвн һурвн җилин туршарт теднәс юмн үлдсн уга, шавр герин ормд бичкәхн ова үлдснь тер. Тиим болв чигн медәтнр тәвн шаху җил давсн бийнь эврә герән олҗ авад, зулан өргҗәсмн. Тер селәдин әмтн Хар Һазра, Лаганя, Яшкулин райодт, Элстд бәәдг болв. Тәвдгч җилмүдин чилгчәр ирсн кемдән эдн төрскн һазртан күрч чадсн уга. Тер селәдт төрсн әмтн зуг 1990-ч җилмүдт өвкнрнь бәәсн һазрт ирдг болв.
Дагестанд нәәмәдллһнд өгсн тер һазрмудас зәрмнь одахн хәрү өггдлә, тенд Лаганя района фермермүд эврә эдл-ахуһан бүрдәсмн. Болв мана таңһч эзлҗәсн цуг һазр ода күртл бүклднь хәрү өггдәд уга, цекртихнә, цаһан нуурахна, җилктәхнә һазриг ода күртл нәәмәдлҗәнә.
Кезә эн төр хаһлгдхнь темдг уга. Ода тенд дәәнә өмн бәәсн медәтнр тер кемиг теңкән угаһар күләҗәнә, аштнь эднә санан-тоолвр күцх гиҗ санхмн. Тер һазр таңһчин медлд орсн болхла, тер селәдин ормд бумб эс гиҗ суврһ босхҗ болхмн билә, болв ода тиим арһ уга.
Дәәнә өмн Аһшин, Әәдрхнә мүҗин хальмгуд ик зуудан Элстүр эс гиҗ таңһчин талдан райодт нүүҗ ирәд бәәв. Эднд төрскн таңһчдан бәәхд эвтә-таалта болв. Эндр чигн седкл бәәхлә, төрскн селәндән күрч чадна, тенд үлдсн саднла, үүрмүдлә харһна, эднә хотд үлдсмн, эднд бәәсн герин бараһан хәләх арһ бәәнә.
Советин йосна цагт кесг селәд, фермс бәәсмн, ода теднә ормд зуг цөөкн гер бәәнә эс гиҗ төрүц юмн үлдсн уга. Ода селәнә эдл-ахуг шинәс босхх цаг ирв. Эн көдлмш экләд кегдҗәнә, селәд күртл шин хаалһ тосхгдҗана, таңһчин цуг селәд гилтә газар болн электрокүчәр теткгдсн бәәнә, болв энд эдл-ахуг шинәс босхҗ, һазр усллһна көдлмшиг кех кергтә.
Зуг тиим кевәр селән һазриг хәрү босхҗ болхмн, селәг шинрүлҗ өргхлә, энд бәәсн әмтнә җирһл чигн ясрхнь лавта.
ТҮРВӘН Һуна

Видео