Әмән әрвллго дәәлдлә

16-02-2021, 14:28 | Таңһчин зәңгс » Эдн Төрскән харсла

Лу сарин 15-д Әрәсәд дәәч-интернационалистнрин санлын Өдр болн советск цергүд Афганистанас һарһлһна 32-ч җил темдглхмн. 1989-ч җилин эн өдрлә СССР-ин правительствин шиидврәр кемҗәтә советск цергүд Афганистанас күцц һарһгдсмн.
Афганистана дән советск улсин төлә удан 10 җилин туршт давла. Әмшгтә эн дәәнә ашт андһартан ицгтә 13 000 һар советск салдс болн офицер әмнәсн хаһцсмн, тедн дунд мана Хальмг Таңһчас цергт дуудулгдсн көвүд бәәсмн. Мана таңһчас ут турштан 700 һар көвүн Афганистаниг һатлҗ һарла. Теднәс, һундл төрхд, 15 көвүн әмнәсн хаһцсмн. Үлгүрнь, 1980-ч җилмүдт би «Хальмг университет» гидг газет һардҗах кемлә Ик сурһуль тал һундлта зәңг ирсмн. Нег дәкҗ би көдлмштән ирхләрн, Ик сурһулин фойед өлгәтә салдсин хувцта нег көвүнә зург үзв. Дорнь иим үгмүд бичәтә бәәсмн: «Мана Ик сурһулин гидромелиортативн факультетин оютн Сергей Громов Афганистанд интернациональн даавран күцәҗәһәд, баатр кевәр әмнәсн хаһцсмн». Зөрг үзүләд Афганистанд әмнәсн хаһцсн мана көвүдин цуг нерд эн – Николай Бутков (Северное селян), Баран Эдуард, Булинә Баатр, Игорь Плотников, Владимир Василенко, Сергей Громов, Бадан Юрий (цугтан – Элст балһсн), Алексей Хадыкин (Плодовитое селән), Буран Петр (Садовое селән), Александр Ильин (Приютное селән), Манҗин Вячеслав (Первомайский поселк), Дорҗ-Һәрән Вячеслав (Красинское селән), Роман Гирин (Восход поселк) болн Дорҗин Олег (Южный поселк). Цугтан эдн әмнәсн хаһцсна хөөн Улан Одн орденәр ачлгдла, дарунь ачлврмуднь теднә өрк-бүлмүдт бәрүлҗ өггдсмн.
Келхд, мини Аршан Булг поселкас бас тавн көвүн Афганистанд цергллә. Эдн кен гихлә Бадмин Анатолий, Шангчин Валерий, Биткән Баатр (һурвулн мини өөрхн элгн-садн мөн), Наймин Иван болн Җидлән Дорҗ.
Келхд, 1999-ч җилин лу сарла нер туурсн хальмг зәңгч Илишкинә Нарн Афганистанд дәәлдсн салдсас ачлгдсн хамгин ик процентнь Хальмг Таңһчас дуудулгдсн көвүд тогтасмн гиҗ «Известия Калмыкии» гидг газетд бичсмн. Баһ улста мана таңһчас Афганистанд залу зөрмг йовдл үзүлсн төләдән Очра Валерий Советск Союзин Геройин нер зүүсмн, Доран Игорь (Яшкуль селән) Утан Тугин болн Улан Одна орденмүдәр, «Дәәнә ач күргсн төлә» медаләр, Владимир Свириденко (Элст балһсн) Улан Одна хойр орденәр, Геннадий Берестней (Нарта поселк) Улан Одна орденәр, «Зөргин төлә» болн «Дәәнә ач күргсн төлә» медальмүдәр, Дорҗин Олег (Алцынхута поселк) Улан Одна орденәр, «Зөргин төлә» болн «Дәәнә ач күргсн төлә» медальмүдәр, тер мет «Зөргин төлә» болн «Дәәнә ач күргсн төлә» медальмүдәр Василий Зинковский (Яшкуль селән) болн Манҗин Игорь (Караванное селән), Улан Одна орденәр Николай Ковалев, Николай Корниенко (хоюрн – Элст балһсн), Никән Николай (Кануково поселк), Виктор Орусов (Проточное селән), Очра Анатолий (Михайловка селән), Александр Ренский (Воробьевка селән), Николай Сагайдак (Баһ Дөрвд селән), Юрий Скворцов (Садовое селән), Цевгә Валерий (Шарнут селән), Чимдә Зулака (Красинское селән) ачлгдсмн. Ут турштан 45 мана көвүн «Зөргин төлә», 48 салдс болхла «Дәәнә ач күргсн төлә» медаләр ачлгдла.
Дәәч-интернационалистнрин санлын Өдрин өмн өргнд бидн орн-нутгин оңдан регионмудт баатр мет дәәлдсн наадк көвүдән тодлх зөвтәвидн. Эн туст келхд, хойр чеченск дәәнд Хальмг Таңһчас 2700 салдс болн офицер орлцсмн. Һундл төрхд, теднәс 46 күн мана орн-нутгин Һол закана төлә залу зөрмг йовдл үзүләд әмнәсн хаһцсм. Тедн кен гихлә, олн зүсн келн-улсин көвүд – Андрей Ракович, Евгений Дьякон, Андрей Луговенко, Алексей Скибин, Закир Даудов, Очра Александр, Очр-Һәрән Алексей, Һәрән Павел, Юрий Евсеев болн нань чигн.
Зууһад салдсмуд тер дәәнәс шавта ирсмн. Теднәс ик зунь залу зөрмг йовдл үзүлсн төләдән правительствин олн зүсн ачлврар ачлгдсмн, теднәс дөрвнднь – Гиндән Баатрт, Байра Николайд, Закир Даудовд болн Магомед-Казим Гайирхановд Әрәсән Геройин нерн зүүлһгдсмн. Һундл төрхд, сүл һурвн күүнд әмнәсн хаһцсна хөөннь теднә элгн-саднднь Әрәсән хамгин өөдән ачлвр бәрүлҗ өгсмн.
Дәәч-интернационалистнрин санлын Өдрлә мана орн-нутгин сул бәәдлин төлә әмән өгсн салдсмудыг тодлый! Теднә элгн-садна тускар бас мартхмн биш. Нег үлү теднә экнрт оньган өгий! Дәкҗ тиим дән-даҗг бичә үзггдтхә!
ШААКУН Василий

Видео