ЭКИН СЕДКЛ ҮРНД

20-05-2021, 16:11 | Таңһчин зәңгс » Селәнә эдл-аху

Өдгә цагт баһчуд дала үр һарһхар седхш. Өрк-бүл болһн ик зуудан нег-хойр үртә болна. Элстд бәәдг Бериковихнә баһ өрк-бүл 4 үртә, ташр теднь цугтан көвүд! Олн үртә эк Хаска Байртала мана зәңгч күүндв.
– Байрта, эврәннь тускар келҗ өгхитн сурҗанав.
– Бийм Баh Цоохра Барун селәнәсв. Эцкм бәәрн ПМК-д прорабар, экм болхла селәнә больницд фельдшер болҗ көдлҗәлә. Би теднә ууһн үрн мөн. Мини хөөн һарсн Саглр нанас хойр дү. Эн нанла әдл 4 үртә эк. Баһ цагтан Хальмгин ик сурһуль төгсәһәд, төрскн сәләндән тоочар көдллә. Ода отхн үрән хәләһәд гертән бәәнә. Дәкәд нег дү күүкм Делгр, эмч болад экиннь хаалһар йовна. Делгр һурвн үртә эк, ода Краснодарск крайд бәәнә. Бәәҗ-бәәҗәһәд төрскн отг-әәмгтән ирнә. Бидн бас хая-хая Делгр тал гиичләд йовнавидн. Нанас тавн дү Нарн бас өрк-бүлтә, көвүн күүкн хойрта. 1987-ч җилд һарсн дү көвүнд мана элнцг эцк Бамба нер өгсмн. Дү көвүм 5 үртә эцк. Ода эн Баһ Дөрвд селәнд бәәнә.
– 4 ах-дү болнат, 18 үртә! Хальмг өрк-бүл болһн таднас үлгүр авхла, мана келн-улсин то зөвәр өсәд йовх билә, тиим эсий?
– Мел чик. Тегәд баһчудт келх мини селвг эн: үрд олар һартха, кемр деедс-бурхд үрд заясн болхла әәх юмн уга гиҗ мини авһ келдг билә. Ташр хамдан бәәхд амр. Миниһәр, үрн болһн – эк-эцкин төлә хамгин үнтә гисн зөөр болн теңкән уга байр мөн. Эврәннь тускар келхлә, мини эк-эцк бас олн үртә өрк-бүлд өслә. Мадн, эднә үрд, теднәс үлгүр авчанавидн. Келхд, мини герин эзн бас олн үртә бүлд өсәд босла.
– Байрта, та ямаран сурһультавт?
– Би 1998-ч җилд төрскн селәндән дунд сурһуль чиләһәд, Хальмгин ик сурһулин хальмг филологин болн сойлын әңг төгсәләв. Келхд, оютнрин хөвтә җирһл ода күртл дару-дарунь сангдна. Ямаран сәәхн тер цаг билә, ямаран ицгтә нәәҗнрлә үүрлҗ йовлав! Ик сурһулин багшнр бас сангдна: Федора Полина, Муукан Очр, Цеднә Светлана, Бадмин Андра, Муушан Владимир… Келхд, Муушан Владимир мини номин һардач билә. Цугтаднь мана газетәр дамҗулад халун мендән илгәҗәнәв!
Ик сурһулян төгсәснә хөөн Элст балһсна 12-ч тойгта сурһульд хальмг келнә багшар көдлҗәнәв. Ода отхн көвүһән хәләҗәнәв.
– Эврәннь өрк-бүлин тускар келҗ өглт.
– 2007-ч җилд би Бөөргән Һәрәд одлав. Түрүн авгтан бәәдг гер уга болад җилин туршт күүнә патьр нәәмәдлдг биләвидн. Дарунь Элстд бәәдг эврә гертә мана элгн хойр җилдән таңһчин һатц нүүхлә, бидн теднә герт бәәдг биләвидн. Дарунь 2008-ч җилд Элстд мини эцк тосхсн герт эврә элгн-саднла хамдан нег цөн җил бәәһәд, аш сүүлднь, 2014-ч җилд мини герин эзнә эк-эцк хулдҗ авсн герүр нүүһәд ода күртл тендән бәәнәвидн.
– Ода тана дөрвн баатрин тускар умшачнрт соньн болх гиҗ санҗанав.
– Ууһн көвүн Очр 2008-ч җилд һарла. Ода эн 13-та, 6-ч класст сурчана. Хойрдгч көвүн Цедн – 5-ч классин сурһульч. Җаңһр 2014-ч җилд һарсмн, эн җил эклц сурһульд орхмн. Мана нилх Намҗл 2019-ч җилд һарсн көвүн мөн.
– Мордсн күүкнә ээм деер герин цуг көдлмш бәәхнь цуһар меднә. Тегәд хәрд һарсна хөөн күнд болҗ танд медгдв?
– Бичкнәсн авн дорас өсҗ йовх дүүнрән хәләдг билә. Эклц классас авн гер-дотркан ахулад, хот-хол авхар лавкд одад, үкрән сааһад, идх-уух хот болһад, дүүнрән асрад, чеерүдәр малан хәрүләд бәәдг биләв. Эн көдлмшт иҗлдәд дасч одлав. Тегәд чигн мордсна хөөн җирһлм икәр хүврсн уга, тер кевәрн герин көдлмшиг кеһәд бәәнәв.
– Сул цаган яһҗ давулнат?
– Үнәр келхд, би юм зурхдан дуртав. Зәрмдән мини школас даалһвр ирнә. Тиигхлә би компьютерт школын төлә олн зүсн баннермүд кенәв.
– Герин эзнтн альд көдлнә?
– Һәрә хошт көдлҗәнә. Зуг сән өдр болхла, көвүдән һарсн өдрлә йөрәхәр ирнә. Тиигхлә мана төлә йоста байр болна. Зәрмдән теегт һарад, йиртмҗин бәәдлиг һәәхәд, күүкдтән хальмг тууҗин, сойлын, авъясин тускар келҗ өгнәвидн.
– Үртә экнрт өгдг мөңгн болн Һәрән олсн җалв му бишәр бәәхд күрний?
– Зуг кергтә хувц-хунр, хот-хол хулдҗ авнавидн. Мах Һәрә авч ирнә, эс гихлә махнд дала мөңгн һархмн билә.
Сурһулин шин җиләс авн көдлмштән һархар зуралҗанав. Тиигхлә мана өрк-бүлин ору дундлад 15-17 миңһн арслңд өсхмн.
Күүндснь ШААКУН Василий