“Аршан булгнь” умшачнриг соньмсулх

20-05-2021, 16:37 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Хальмгин Цаһан-Нур селән байн, соньн тууҗта һазр мөн. Нер һарсн олн билгтнрәрн темдгтә. Шидр Хальмгин бичәчнрин ниицәнә гешүн, талтахна әәмгин төрскнч седклтә, сән седвәртә медәт Хатуһа Николайин “Аршан булг” шин дегтр барас һарсмн.
Николай Сенаевич 1953-ч җилд Алтайск крайин Рубцовск района тохма мал өскдг совхозд һарсмн. 1973-ч җилд Цаһан-Нууртан дунд сурһулян төгсәһәд, Калач-на-Дону балһсна селәнә эдл-ахун техникумд сурһуль сурв. Сурһулян төгсәһәд баахн мергҗлт төрскн селәндән ирҗ көдлв. Бичкнәсн авн медәтнрәс тууҗ, – туульс, хальмгудын авг-бәрцин туск олн тоот эн бийдән шиңгәҗ авсмн. “Аршан булг” дегтртән Николай Сенаевич хальмг амн урн үгин зөөрин сәәхнинь, өвәрцинь болн цецн ухаһинь үзүлҗ чадв. Шин дегтр 112 халхас тогтна, билгтнрлә харһсн цагт цокҗ авсн соньн зургуд энүнд орсн бәәнә.
– Шүлгч Хатуһа Николайин одахн барас һарсн “Аршан булг” гидг соньн дегтрт шин шүлгүд, йөрәлмүд, домгуд, үлгүрмүд, хальмг улсин зәрм заңшалмуд цәәлһҗәх келврмүд орсн бәәнә. Эн дегтртән шүлгч урдк кевәрн төрскн келндән, күңкл учр-утхта амн-үгин зөөртән хару седклән иткүлҗ медүлснь лавта болв. Дегтрнь эврә уңг-тохман, байн тууҗан әрүнәр хадһлҗ, өвкнрин заясн зөөриг олзлҗ, теднә неринь сергәҗ хадһлхмн гисн үндстә үүдәврмүдәс тогтв. Николай Сенаевичин үүдәврмүднь “Теегин герл” седкүлд, “Литературн газетд” барлгдсмн. Шин һарсн эн дегтрнь – шүлгчин зурһадгч дегтр мөн. Урднь барас һарсн “Эцкин герәсн”, “Хальмгин мирд”, “Тамин һурвн эргц”, “Хойр дәркин евәл”, “Байн зөөр” гидг шүлгүдин хураңһуснь умшачнриг икәр соньмсулҗ, сурһмҗин төрәр кен-негнднь ухан-заавр өгчәхнь басл темдгтә, – гиҗ шин дегтриг барт белдлһнд орлцсн Хальмгин олн-әмтнә шүлгч Эльдшә Эрднь келв.
Николай Сенаевичиг шидр һарсн дарани дегтрлә йөрәҗ, цааранднь чигн билгнь делгрҗ, дәкәд чигн соньн олн үүдәврмүдәрн, эврә умшачнран байрлулҗ йовтха гиҗ дурдҗанавидн.
КАРСАНА Евгения

Видео