Городовиковин ордена түүрвәч

15-08-2023, 09:30 | Общество

Басң Бадьминович Городовиковин нерн болн үүлдвр хальмг улстан йир хәәртә. Зөргтә дәәч үүлдврәрн болн дәәнә хөөн таңһчан босхҗ авч, делгрлтин бат хаалһд орулсн ик билгтә болн цецн ухата һардач болҗ Хальмгин тууҗд эн күүнә нерн мөңкрв. Така сарин 5-д Хальмг Таңһчин өдрин байрла Советск Союзин Баатр, Хальмг Таңһчин Алдр үрн Басан Городовиковин орденәр таңһчин делгрлтд ик тәвцән орулсн улс ачлгдв.

Хальмгин Таңһчин эдл-ахун, номин, сойлын болн нань чигн халхар ик ач-тусан күргсн улс тиим өөдән ачлврар ачлгддг болхмн гиҗ Хальмг Таңһчин Толһач Хаска Бату зәрлг һарһсмн. Басан Городовиковин нертә орден 2021-ч җилд батлгдсн болдг.
Күндтә эн ачлвриг белдҗ диглсн зурач, Әрәсән Федерацин сойлын ачта көдләч Сергей Бадендаев.
«Иим орден зокалһна марһан 2021-ч җил зарлгдсна дару хальмг зурачнриг цуглулад, күүндвр кегдлә, – гиҗ Сергей Бадендаев келнә. – Марһан һурвн девсңгәр болв. Девсң болһнд мини белдсн эскиз тааслт олад бәәв. Аштнь мини көдлмш шүүҗ авгдад, ачлвр белдлһнә көдлмш күцәгдв».
Жюрин гешүд нертә зурачнр, архитектормуд кесгтән күүндвр кеҗ, эн орденд юн зургдх зөвтә гисн тоолврарн хувалцсна тускар Сергей Арашаевич тодлҗ келнә. Ямаран ик чинртә керг күцәгдҗәхинь кен чигн медҗәнә.
«Көдлмшин йовудт Советск Союзин дәәнә болн күч-көлснә кесг ачлврмудыг шинҗлҗ хәләсн биләв. – гиҗ зурач көдлмшиннь тускар тодлв. – Оньган өгч хәләсн ачлврмудас дәәнә цага шүүвриг дааҗ һарснь мана оньгт тусв. Ачлвр ямаран кев-янзта болхнь, ямаран юмнас кегдхнь - цугинь шалһҗ-шүүҗ, хамцу шиидвр авгдсмн. Суворовин орденас үлгүр авч, Городовиковин орденыг цаһан мөңгәр цутхҗ деегүрнь алт немҗ кеерүләд кех болсмн. Орденд Городовиковин рельефн дүрин зүн болн барун бийднь дииләчин темдг боллгч модна бүчрмүдәр кеерүлгдлә. «Хальмг Таңһчд ач-тус күргсн төлә» гиҗ терүнд бас бичгдв. Хальмгин хөв-кишгин темдг болгч зег хойр захднь олзлгдв».
«Хальмг Таңһчин өдрлә таңһчин делгрлтд ик ач-тусан күргсн әмтн Басан Городовиковин орденар ачлгдв. Эннь ик байрта йовдл. Таңһчин Толһач болҗ олн җилдән көдлҗ йовсн алдр һардачин нертә ачлвр авна гисн ик тоомсрта йовдл.
«Би болхла, әмтнә ач-тусинь темдглдг ачлвриг зурҗ, бүтәҗ кесндән хөвтә күүнд бийән тоолҗанав. Таңһчин тууҗд орсн ачлвр белдсн йовдл нанд ик өргмҗтә» – гиҗ Сергей Арашаевич келнә.
Сергей Арашаевич Бадендаев бичкдүдин седкүлин урн-билгин редактор. Эн седкүлд билгтә зурач һучн һар җил көдлҗ йовна. Сергей Арашаевич Хальмг Таңһчин болн Әрәсән сойлын ачта көдләчин нер зүүсмн. Бичкдүд дунд ик тааслт олсн седкүлд көдлсн деерән Сергей Бадендаев сойлын болн зурлһна халхар олн төсвд орлцна. Иигәд 33-ч Цугделкән шатрин Олимпиадын эмблемиг – цаһан темәнә ботхиг эн зурсмн. Хальмгуд Әрәсән ханьд сән дурар орсна 400 җилә өөнин эмблемиг чигн эн билгт күцәсн болдг. Бурхн Багшин Алтн сүмин сайтын онц темдгиг чигн Сергей Арашаевич, ухалҗ, диглҗ белдсмн. Эн билгтә зурачин һарар кегдсн олн нань чигн тоотыг зааҗ болхмн. Эрдмин халхарн нер һарч, таңһчдан темдгтә болхднь Ставропольск билг-эрдмин училищд дасч авсн медрл ик туста болв. Хөөннь Сергей Арашаевич Кубанск госуниверситетин билг-эрдмин-графическ әңгиг төгсәсмн. Медрлтә болн билгтә багшнрин һарт авсн сурһуль энүнд ода күртл ик дөң болдгин тускар Сергей Арашаевич ик ханлттаһар келнә.
Городовиковин негдгч тойгта ордениг Хасан Бикбулатов авснь ик чинртә йовдл, гиҗ Сергей Бадендаев тоолҗана. Городовиковин дуудврар Хальмгур ирҗ көдлсн цергчнрин негнь Хасан Бикбулатов бәәсмн. Зөргтә генералын зальта үгмүд энүнә седклд тусҗ, баахн көвүн Хальмгт ирәд, күңкл ухата һардачин һардврт көдлсән ик хөвд тоолна.
Сергей Бадендаев Германьд церглҗ йовсн цергчнриг хамцулгч олна ниицән бүрдәһәд, баһ биш көдлмш кеҗәнә. ГСВГ-д церглсн цергчнр кезә чигн нерән өөдән бәрҗ йовхиг эн йовдл медүлҗәнә. Городовиковин орден үйнриг залһсн чинринь тиигәд кезә чигн мартҗ болшго.
Олн-әмтндән туста иим ачта көдлмш күцәсн билгтә зурачин болн олна үүлдәчин күч-көлсн бас чигн үнлгдх гиҗ сангдна.

ХӨӨЧИН Галина
ЗУРГТ: Б.Б.Городовиковин нертә Орден үүдәсн зурач

Видео