Сін-Белгин Хасрин сањгин тускар

Угатя кўўні бўлд тґрід, тўрўн ўзгўдін авєарн элсн деер бичўлљ дасад, бичкндін ґнчрід, Іідрхнд сурєуль дасад, совпартшкол тґгсієід, баєасн урн ўгин хаалєд орад, Хальмгин нег кўндті бичіч болад, олн імтні шўлгчин нер зўўсн Сін-Белгин Хасрин 105 љилин ґґн эн намрин єаха сарин ґдрмўдт темдглгдхмн.

1929 љилд «Мана келн» гидг журналд тўрўн ўўдіврнь - «Дольган» гидг поэм барлгдсн билі. Хґґннь бичіч олн шўлгўд, келврмўд, поэмс болн наадд бичід, тўрўн дегтрін барлљ, 1934 љилд СССР-ин бичічнрин Ниицінд орсмн.
Сін-Белгин Хасрин «Ґнчн бґк» гидг наадар Хальмг драмтеатр тўрўн болљ кґшгін сексн болдг. 1935 љилд «Литературн газетд» барлгдсн Сін-Белгин Хасрин «Хойр мекч» гидг тууль М. Горькийд йир таасгдљ. Нег харєад, М. Горький мана шўлгчд бўлін ўгін келід, бийдін иткхднь дґњ болсмн.

Зуг 1937 љилд шўлгч хар гґрір засгла харєад, арвн љилдін Магадана лагерьт сууєад єарв. Зовлњгиг дааєад, імд-менд ирід, 1957 љиліс авн «Хальмг ўнн» газетд урн-ўгин іњг єардљ йовсмн. Газетд кґдлн бііљ, шин ўўдіврмўд бичід, дорас ґсч йовх билгті баєчудт сўв-селвгін ґгід, ўўділтин хаалєд орхднь дґњгін кўргід, Пушкині, Горькийн, Лермонтовин болн нань чигн бичічнрин ўўдіврмўдиг орсас хальмг келнд орчулљ йовсмн. Заяни билгін делгрўлід, эњкр теегтін, тањєчдан ўўдіврмўдін нерідљ, ўзмчті орман элсн болљана.

Нерті бичіч хальмг литературин делгрлтд орулсн тівцин тускар келх, ўўдірмўдин учр-утхинь йилєх литературоведмўд, номтнр бііні. Би болхла мана архивд бііх бичічин туск материалмудын тускар келхір седљінів. Сін-Белгин Хасрин сањд шўлгчин єар бичгўд болн машинкір барлсн бичгўд, наадд, шўлгўд хадєлгдљана. Ўлгўрнь, «Икрмўд» гидг наадна хойр вариант бііні.

Эдн дунд Калян Санљин экин тускар бичсн материал йир соньн. Калян Санљин экнь Байн-Љирєл гидг сііхн нерті бііљ. Цецн ухата, сііхн зањта, билгті кўўкд кўн бііљ. Хуур татдг нірн эрмдті біісмн. Арвн тавтадан хірд єарад, баахн насндан авалясн хаєцад, хойр ўртієін ўлдхлірн, ґркдін толєа болад, ўрдтін уха зааєад, эднін ґскід босхсмн. Насни туршартан ўзсн-соњссан, туульс, тууљс, Љањєрин, Хоњєрин, Бумбин орна байн сііхн љирєлиг хуурин бернд кўњкнўлљ татад дуулсинь кґвўнь чеељір дасч авсмн. «Љањєриг» бає наста кўн, тер дотр нег ўлў кўўкд кўн, дуулна гисн кўмнд соњсгдад уга ґвірц йовдл біісн болдг. Тер учрар чигн Калян Санљ хальмг улсин амн ўгин зґґриг йилєін сін меддг кўн біісмн.

Харм тґрхд, архивин сањд Сін-Белгин Хасрин љирєлин туск материалмуд, ачлврмуд, зургуд уга гиљ келх кергті. Дікід болхла Барун селінд біідг шўлгчин гер-музейин, Магадана музейд бііх шўлгчд нерідсн стендин тускар тоота кўн медні. Тегід Сін-Белг Хасрин элгн-саднь иим материалмуд мана сањд орулљ ґгсн болхла, йир сін болхмн билі.