Нутган туурулсн школ

Сентябрь сарин 27 ґдр ґрўн эртіс авн чилгр сііхн болљ імтиг байрлулв. Нарта серўн эн ґдр кесг зун кўн тањєчин єазр болєнас Цаєан Нур тал темцв. Намчлад сііхн єарч йовх нарна толян цуг эдниг ээврлід, эњкрлід, кех кергнь уралан йовхд, хаалєнь цаєан болхд туслсн болад біів. Эвілті эн ґдр Цаєан-Нуура дундын школ 110 љилин ґґнін темдглв.

Кишгті нуурин кґвід бііршсн хотн холас ўзгдљ ирљ йовх улсин чеељиг байрлулв. Хотна захд кўндті гиичнрін кўндлљ тосљ авв. Мґрті єурвн кґвўн тугмуд делскљ довтлљ аашна. Кезінк хальмг туг, Ірісін болн Хальмг Тањєчин тугмуд делскљ ирсн баєчуд школын байн тууљиг орн-нутгин, тањєчин тууљла залєлдатаєинь, билгті, медрлті ґвкнр эдні сііхн ґдгі цагин эклцд біісинь ўзўлв. 1904 љилд тўрўн болљ ўўдін сексн школ эн ґдр баєрад, кеерід, љирєлин хаалєд орулсн кесг насна сурєульчнран таалљ тосљ авв.

Ончта ґґнд нерідсн байрин линейкд цугтан кеерч зогсв. Советск Союзин Герой Николай Санджировин нерті Цаєан –Нуурин дундын школын туг ґргмљті кевір орулљ авч иргдв. Школыг далдгч љилмўдт тґгсісн, ода «Байр» ансамблин єардач Владимир Лиджиев тугиг ґґдін ґргљ авч йовв. Тугин кўндті харулд школыг тґгсісн нерті улс - Хальмг госуниверситетин президент, педагогическ номин доктор, профессор Герман Борликов, селіні эдл-ахун номин доктор Михаил Зулаев, тањєчин сурєуль-эрдмин болн номин министр , педагогическ номин кандидат Николай Манцаев, педагогическ номин доктор Баатр Эрдниев, философск номин доктор Валерий Бадмаев, Ірісін сурєуль-эрдмин йилєін сін кґдліч, Октябрьск района РМО-он ах специалист Екатерина Бюрюева, Хальмг Тањєчин ачта багш Полина Анджушева (Борлыкова), Хальмг Тањєчин сойлын ачта кґдліч Тамара Надбитова, биологическ номин кандидат Цаєан Дандыкова йовв.

Цуглрсн улсиг школын директор Замира Эрендженова ўнн седклісн йґрів. Туужин эн ут цагин туршарт школ 73 кемд сурєульчнриг љирєлин хаалєд орулљасмн. Хойр мињє єар кўўкд-кґвўд Цаєан-Нуурин дундын школыг тґгсіљ єарсмн. Тањєчин улсин эдл-ахун цуг іњгсір эн школ тґгсісн специалистнр кґдлљ йовна. Хойр хальмг харєсн хґґн тґрл-садан оллго біішго, гиљ келгдні. Тер мет тањєчин учреждень, коллектив болєнд дуунд орсн школыг тґгсісн імтиг эрк биш олнач. Талданар келхлі, альдаран эс хілівчн талтахна зґргті залус, єольшг сііхн кўўкд нўднд ўзгдљ, оньг авлна.

Тањєчин сурєуль-эрдмин болн номин министр Николай Манцаев Хальмг Тањєчин Толєач Алексей Орловин йґрілин бичгиг олнд соњсхљ медўлв. Тањєчин тууљд болн љирєлд нерті эн школ зўўљіх чинринь Тањєчин Толєач ґґдін ўнлсмн. Министр сурєулин заведениг ончта ґґнлінь йґрієід, багшнрт болн сурєульчнрт туста болх интерактивн самбр ґдгі цага цуг эв-арєтаєинь белглљ ґгв. Октябрьск РМО-н администрацин толєач Санал Адьяев Цаєан-Нуура школын коллективд, селіні цуг імтнд цааранднь чигн нерін ґґдін бірљ, шин кўцімљ бірљ йовтн гиљ йґрів. Октябрьск РМО-н толєач, района депутатнрин хургин ахлач Владимир Цыбулин, 1962 љил школыг алтн медальтаєар тґгсісн Хальмг госуниверситетин президент Герман Борликов, сурєуль-эрдмин профсозин тањєчин комитетин нерн дееріс Владимир Бадмаев олн нань чигн улс йґрілин ўг келв.

Школын тууљ байн, энўг тґгсісн улсин то чигн йир ик. Тегід байрин хургт ўг келх улсин то бас ик біісинь келід керг уга. Байрт орлцхар ирсн кўндті гиичнрин неринь умшлєнд часас даву цаг давв. Тґрскн єазран, энкр школан туурулљах олн кўўкд-кґвўдиг сурєљ, «єаринь єанзєд кўргљ, кґлинь дґрід кўргсн» кўндті багшнр Полина Санджиевна Борлыкова болн Бося Бамбышевна Менкенова багшин сін дамшлт ґгсн Эренджен Зельмеевич Санджиевиг бўлін ўгмўдір тодлљ, ач-тусинь темдглв.

Байрин хургиг Хальмг Тањєчин ачта артистк Лилия Эрендженова єардљ давулв. Школынь ґґнд орлцхар билгті эн кўўкд кўн Москваєас ирід, шўлгўдін умшад, дууєан дуулад, Цаєан-Нуура улсин кељ-кўцісн тоотынь ґргљ сііхн ўзўлв. Школын сурєульчнр, «Шорвин хошуд» болн «Мињєн байр» ансамбльмуд билг-эрдмірн імтиг байрлулв. Хальмг государственн ду-бииєин «Бамб цецг» ансамбль чигн селіні улст темдгті ґдрлінь билг-эрдмін нерідв.

Байрин хургт школын багшнр, коллективин нань чигн кґдлічнр ачлгдв. Тедні тоод школын медіті багш, діінд орлцач болн кўч-кґлсні ветеран Эренљн Мутляев, селіні депутат, арєлач Пўрві Дорджиев болн нань чигнь улс. Байриг белдљ давуллєнд орлцсн олн ўўлдічнрт, арєлачнрт - 30 даву улст Ханлтын бичгўд болн школын тууљин туск дегтр, байрт белдљ єарєсн нань чигн барин єарцс бірўлљ ґггдв. Тедні тоод К. Шурунгов, В. Ботаев, П. Оконов, О. Серятыров, В. Канкаев, А. Менкнасунов, Д. Сохоров, Ю. Нуров, Г. Кекеев, Б. Эняев болн нань чигн тґрскнч седклті арєлачнр тґрскн школдан ик дґњ-тус болв.

1982 љилд школыг тґгсісн, ода министр Николай Манцаев иргчдін дундын сурєулин заведень ямаран болх зґвтін туск тоолврарн хувалцв. Ґдгі цагин некврлі ирлцўлљ, сурєулин-сурємљин кґдлмшиг шинрўлљ, школ - селіні йоста цутхлњ болдгиг кўцх кергтін туск тґриг министр коллективин ґмн тівв. Инновационн эв-арєиг делгрўлљ, аграрн халхин ул деер сойлын, келні болн тууљин ўўлдвриг гўўдўлід, школыг мультисойлын цутхлњ кех зураєарн профессор Г. Борликов хувалцад, эн туск тоолран цугтад медўлв.

Школын байрт орлцсн кўндті олн гиичнр дунд Хальмгин улсин бичіч Владимир Нуров, Хальмгин бичічнрин Нииціні ахлач, нерті шўлгч Эрдни Эльдышев ончта байрлань ўнн седклісн йґрів. РИА «Калмыкия» агентствин нерн дееріс Данара Дорджиева йґрілин ўг келв. Нер туурсн школд эцкнь –бичіч Доржин Басњ хойр љил сурч йовсиг тодлад, Данара Басанговна школын туск дегтр белдљ єарєлєар эдні редакц кесн кґдлмшин тускар келв, нерті бичічнрин тґрскн болсн школын чинриг тањєчин сойлын болн оюни љирєлд ўзљ болхинь темдглв.

Ончта ґґн сентябрин 27-д темдглгдснь хара йовдл биш. Эн ґдр Николай Мартынович Санджировин єарсн ґдр болљана. Школын хамгин чинрті керг-ўўлдврмўд эн баатрин єарсн ґдрлі, энўні бумбин ґґр болна. Эн тууљлгч темдгті ґдр чигн байрин ўўлдвр энд болв. Баатрин тускар поэм, очеркуд болн шўлгўд бичсн Владимир Нуров эн ґдрт нерідљ бичсн шўлг «Діічин геріснд» цугтад таасгдв.

Школын цуг насна сурєульчнр орлцсн ґґнин ончта байр ґргмљин сін біідлд давв. Школын тууљд дікн нег халх бичгдв. Цаєан-Нуура школ љирєлин дарани девсњгд бат ишкдлір орв.