Öàºàíà áîîðöã êåäã äàñâ

01-02-2017, 15:53 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Äàâñí šèë òàœº÷èí øóíìºà, ñåäâ³ðò³ ꢢêä óëñ "Èíüãë³í" ãèäã îëíà íèèö³ òîãòàñìí. Ýí¢ã îëí šèëä³í ê¢ö³ìšò³º³ð àðºëà÷ Áàéðòà Òîñòàåâà ºàðäšàíà. "Èíüãë³í" íèèö³í õàëüìã êåëíä, ñîéëä äóðòà, êåëí-óëñèííü àâúÿñ á³ðäã, ´âêíðèííü ãåð³ñëš ¢ëä³ñí ç´´ðèã
³ð¢í³ð õàäºëõ ñåäêë 碢ñí ꢢêä óëñèã õàìöóëšàíà.
Ò´ðñêí êåë³í äàñõ, ´âêíðèííü àâúÿñ-á³ðöèã ñåð㳺³ä, öààðàíäíü äåëãð¢ëõ ê¢ñëò³º³ð "Èíüãë³í" íèèö³í îëí ç¢ñí êåðã-¢¢ëäâðì¢ä
á¢ðä³í³. Áàéðòà Áîðèñîâíàí êåëñ³ð, íèèö³íä îðëöà÷íð õàëüìã êåë äàñëºíà êè÷³ëì¢ä, àâúÿñ-çàœøàëìóä çààš ´ãëºí³
êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàâóëíà. Êåëõä, êå糜ê çàœøàëìóä ìåääã ýýšíð õàëüìã ö³ ÿºš ÷àíäãèã ¢ç¢ëš, ö³³ºèí àâúÿñèí òóñêàð áàº÷óäò êåëš ´ãñìí.
Óäëãî óëàí çàëàòíð ýâð³ííü ³ð¢í ÷èíðò³ íåã ñ³í ´äð³í - Öàºàí Ñàð óðºšàõ áàéðàí òåìäãëõ. Òåã³ä ýí îí÷òà áàéðèã óãòš, "Èíüãë³í" ꢢêä óëñèí íèèö³í Ýëñòä á³³äã "Ëåãåíäà - Äîìã" ãèäã ðåñòîðàíä õàëüìã óëñ ýäëäã õîòûí òóñêàð ö³³ëºš ´ãëºí³ êåðã-¢¢ëäâðì¢ä öààðàíäíü ê¢ö³š, áîîðöã êåëºí³ ìàñòåð-êëàññ äàâóëâ.
Ýí êåðã-¢¢ëäâðò ÐÀÍ-à ÊÈÃÈ-í íîìèí ê´äë³÷ Òàòüÿíà Øàðàåâà, "Õàëüìãèí ñ³³õë³ - 2017" ãèäã òàœº÷èí ìàðºàíä îðëöõ áààõí ꢢêä - Õàëüìã Ò.Õàõëûíîâàí íåðò³ ìåäèöèíñê êîëëåäæèí áîëí Õàëüìã óíèâåðñèòåòèí îþòíð îðëöâ. Ò¢ð¢ë³ä ðåñòîðàíà çàì÷ Åêàòåðèíà Ìàíäæèåâà öóãëðñí óëñò ¢ç¢ëš³ä áîîðöãèí ºóéð ýëäâ. Öàºàíà áîîðöã êåõë³ðí ´íäã îëçëäìí áèø ãèš Òàòüÿíà Øàðàåâà êåëâ. Òåð ìåò ºóéðèí ýê îëçëäãî á³³ñìí, áîëâ îäà ýí¢ã ºóéðèí àìòûíü ÿñðóëõàð îëçëíà ãèâ.
Åêàòåðèíà áîîðöãèí ºóéðèã ýëäòë Òàòüÿíà Øàðàåâà (çóðãò) Öàºàí Ñàðèí òóñêàð êåëš ´ãâ. Êåç³í³ñ íààðàí ýíòí õàëüìãóäûí õàìãèí èê, îëí ³ìòí³ áàéðèí ´äð, í³ð-íààäí áîëšàñìí. Îëí çóí šèëèí òóðøàðò ýí¢ã òåìäãëš³í³, ¢âë ÷èë³ä õàâð èðñí³ èê îëíà áàéð òåð áîëäìí. Òåã³ä ýí ´äð ³ìòí öóãòàí íåã-íåãí³ñí: "¡âë³ñ ñ³í ºàðâòà, öóãòàí ýð¢ë-ìåíä á³³íò³?" - ãèš ñóðäã á³³ñìí. Áàéðèí ò¢ð¢í ´äðë³ õàëüìãóä ö³, ìàõ ÷àíàä, áîîðöãàí øàðäã á³³ñìí. ªàçà áîëí èøê³ ãåðèííü ´´ð äååñíä ýâð³ííü õàìãèí ñ³í õóâöàí ºà𺚠´ëãäã á³³ñìí. ²ìòí ñ³í õóâöàí ´ìñ³ä, ´ð¢í ýðò³ñ àâí ýâð³ííü ýëãí-ñàäàí áîëí õîòíà ³ìò³í ãèè÷ä äóóääã áèë³.
Ê¢íä-ê¢÷ð³í äààºàä ¢âë³ñ ºàðñí éîâäëëà íåã-íåã³í é´ð³äã á³³ñìí. Öàºàí Ñàðëà çàëºëäàòà îëí äîìã-òóóšñ á³³í³. Ýí ñ³í ´äðèã Îêí Òåœãð ìàœºñìóäûã äèèëñí éîâäëëà çàëºëäóëíà.
Äàðóíü Òàòüÿíà Öàºàíà áîîðöã ÿºš êåäãèã çààºàä, ýäí³ ö³³ëºâðèíü êåëš ´ãâ. Áààõí ꢢêä ýí¢ã äàõàä, ºóéðëà îðàëäàä, õàëüìãóäûí òààñòà ýí õîòûã êåäã äàñâ. Öàºàíëà îëí ç¢ñí áîîðöã áîëºäìí. Áîîðöã áîëºí ýâð³ íåðò³ áîëí îíö ÷èíðò³.
Òàòüÿíà ò¢ð¢í êåñí áîîðöãàí ¢ç¢ëâ. "Öåëâã" áîîðöã ýíòí ºîë áîîðöã. Õàëüìãóä áîîðöã êåõë³ðí äàœãèí éîðëš êåäìí. Ìàíà ´âêíð íàðíä, ºàçð-óñíä çàëüâðäã á³³ñìí. Ýâð³ííü ºàçðòàí îíüäèí ä´ðâí öàãò ò´âêí¢í á³³š, êèøãèíü ýäëš, šè𺚠éîâõèí òóñêàð ýäí óõàëš éîâñìí. Ýí áîîðöãèã èê, ò´ãðã, øàð íàðíà ä¢ðñò³º³ð, çàõèíü ñ³³õí êåâ ºàðºàä êåäã. Èøê³ ãåðèí òàë äóíä òóëº çîãñäã á³³ñìí, òåã³ä òåð¢ã äóðà뺚 áîîðöãèí äóíä ºóðâí èìê³ êåäã.
Äàðóê êåñí áîîðöãíü "Šîëà" ãèš íåð³äãäí³. Šîëà ãèñí éèð áàò, óò þìí. Òåð ò´ë³ä ê¢¢í³ šèðºë áàò áîëñí äååð³í óò áîëòõà ã躳ä Öàºàíà áåëãèí áîîðöã çààãò šîëà äóðà뺚 êåñí áîîðöã áàñ îðóëãäíà. Ê¢í óò íàñòà, óò õààëºòà áîëòõà ãèš éîðëàä êåš³õ áîîðöãèã õ³ð¢ ýðã¢ë³ä êåäìí.
Õàëüìãóä ´ñêš³õ ä´ðâí ç¢ñí ìàëäàí äóðòà áîëäìí, ýäí³í õ³³ðë³ä áîîðöã êåäìí. "Êèò" ãèñí ì´ðí³ ýðã¢ë÷êñí èê ãåñí, íåã ³ìò³õí ãèñí õîò. Õàëüìãóäò äàœãèí ³ìò³õí õîò ó÷ðàä á³³òõ³ ã躳ä ýí áîîðöã êåäìí. ijê³ä áîëõëà ì´ðèã òåâ÷š á³³õ òåìäã.
"Õóö" èê ÷èíðò³ ìàë ãèš òîîëãääã. Õ´´äèí òî èêä¢ëõèí ò´ë³ õóöèã àðäíü îðš àñðäã á³³ñìí. Òåã³ä õóöèã òåâ÷ñí ñàíàòàºàð "õóöèí òîëºà" áîîðöã êåí³.
Òåì³í éèð ´âðìšò³ ìàë. Áîëâ÷í ýí õàëüìã ê¢í àñðäã ä´ðâí ç¢ñí ìàëûí òîîä îðäã. Öàºàíà õîòä "òåì³í" ãèäã áîîðöã áàñ îðíà.
"Ìîøêìð" - ýí áîîðöãèã îðàñí õ´´í³ í³ðí ãåñí³ á³³äë ºàðºàä êåí³. Íåã ´ëñ³ä éîâñí öàãò í³ðí ãåñí õîòä áàñ íåã íåìð áîëäã. Òåð¢ã öåâðë³ä õîòä îðóëëºí èê äàøêàòà ê´äëìø. Òèèì áîëâ÷í í³ðí ãåñí ꢢíä òåš³ë ã躳ä èèì áîîðöã Öàºàíëà áàñ êåäã.
"Òîºø" - õàøàí á³³äëò³ áîîðöã. Ìàëàí õàøà äîòð á³ðäìí. Òåã³ä ýí õàøà äîòð á³³äã ìàëûí òî ´ñòõ³, ýëâšòõ³ ã躳ä éîðëàä ýí áîîðöã êåäìí.
"¥âðò³ òîºø" ýí áîîðöãèã ¢êðèí ´âðèã äóðà뺚 êåäìí. Öàºàí Ñàðèí ´äð ¢ñ³ð êåñí õîò-õîë ýëâã. ¡ñí, òîñí, ´ðì, ýýçã³, ö³, ÷èã³í, öàºàí èä³í. Ýäí íóðºëšäàí ¢êðèí ¢ñ³ð êåñí õîò.
"Õîðõà" áîîðöãèí ò³³ëâðèíü èèì: äîðàñ ´ñ÷ éîâõ áè÷êä¢ä, ¢ðí-ñàäí, ìàëûí ò´ë ºàçðèí õîðõà ìåò òî-òîìš óãà äàëà áîëòõà ãèñí óõàòàºàð êåäã.
"Øîâóí" - øîâó äóðà뺚 êåñí áîîðöã. Õàâð èðõë³, øîâóä íèñš èðí³.
Òàòüÿíà áààõí ꢢêäë³ õàìäàí áîîðöã êåš äóóñõëà, òåð¢ãèíü çàì÷ õ³³ñíä øàðàä ºàðºâ. Äàðóíü Áàéðòà Áîðèñîâíà (çóðãò) çóë ´ðã³ä, çàíäðñí ö³³º³ð, êàœêíñí ¢íðò³ áîîðöãàð äååš á³ðâ. Öóºàð õàëóí ö³-áîîðöãàð òîîãäš, Öàºàí Ñàðèí àâúÿñìóäûí òóñêàð ꢢíäâ. Õàëüìã óëñ ÿºš öàºàëäãèíü Òàòüÿíà ö³³ëºš ´ãâ. Áàðóí ºàðèííü õàíöèíü áóóëºàä, òàâí õóðºàðí õàíöíàííü çàõ á³ð³ä, öàºà뺚àõ ꢢí볺³í õàíöàí õàðºóëš, íåã-íåãí³ííü óëàí ÷èð³ õ³ë³š: "¡âë³ñ ìåíä ºàðâòà?" ãèš êåë³ä, ìåíäë³ä öàºàëäìí ãèâ.
Êåðã-¢¢ëäâðò îðëöñí ꢢêä èðã÷ä³í õ³ðä ºàðàä, ýâð³ííü ´ðê-á¢ëä³í ´âêíðèííü àâúÿñ ÷èãí á³ðõ. Òåã³ä êå糜ê àâúÿñ-á³ðöë³ òàíüëäñíü, øèí òîîò ìåäš àâñíü ýäíä ñîíüí, òóñòà áîëâ. Òèèã³ä ¢éíðèí çàëºëäàí òàñðøãîíü ëàâòà.

Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ
À.Çóíäóãèíîâàí öîêñí çóðãóä

Видео