"Êàœêíñí ¢íðò³ õàâðèí êîíöåðò"

21-03-2017, 16:44 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Ìàíà òàœº÷ä Ê´ãëòèí Äàâàí ò´ðš ºàðñíà 95 šèëèí ´´íèã ´ðã³ð òåìäãëš, îëí ç¢ñí êåðã-
¢¢ëäâðì¢ä á¢ðä³ãäš³í³. Õàëüìã òåëå¢çë "Ìàíà Êóãóëüòèíîâ" ãèäã ò´ñâ ê¢ö³š³í³. Òàœº÷èí óëñ áèëãòèí ø¢ëã¢äèíü îëíä òàðõàš óìøõìí. "Êóãóëüòèíîâñêàÿ ëèðà" ãèäã ¢¢ä³ã÷ ìàðºàí çàðëãäâ. Õàëüìã ýñ ãèš îðñ êåë³ð
Ò´ðñêí³ííü òóñê ø¢ëã³í èëã³ñí ê¢í ýí ìàðºàíä îðëöš ÷àäšàíà. Áàñœãà Áààòðèí íåðò³ Êåëí-óëñèí äðàìàòè÷åñê òåàòð Ê´ãëòèí Äàâàí òóñê "ß ïîìíþ ïðîøëîå" ãèäã íààä ò³âñìí.
Äàâñí áåìá³ ´äð Ýëñò áàëºñíà Í.Ã.Ñåðãèåíêîí íåðò³ 3-÷ òîéãòà äóíäûí øêîëä õàëüìã ø¢ëãë³í³ ¥äðò áîëí Ê´ãëòèí Äàâàí ò´ðš ºàðñíà 95 šèëèí ´´íä íåð³äãäñí "Êàœêíñí ¢íðò³ õàâðèí êîíöåðò" ("Êîíöåðò èç çàïàõîâ âåñíû") ãèäã íåð³äëºò³ ëèòåðàòóðí áîëí ê´ãšìèí áàéð áîëâ. Ýí¢íä øêîëûí áàãøíð, ñóðºóëü÷íð áîëí ýäí³ ýê-ýöêíð îðëöâ. Êåðã-¢¢ëäâðò îðëöõàð òîîìñðòà ãèè÷íð: Õàëüìãèí áîëí ²ð³ñ³í ñîéëûí à÷òà ê´äë³÷, Õàëüìã Òàœº÷èí ê¢íäò³ èðãí, õàëüìã óëñèí ø¢ëã÷ Âëàäèìèð Íóðîâ, ²ð³ñ³í ñîéëûí à÷òà ê´äë³÷, ëèòåðàòóðîâåä, "Òååãèí ãåðë" æóðíàëûí àõ ðåäàêòîð Äàíàðà Äîðäæèåâà, "Äàâèä Êóãóëüòèíîâ" îëíà ñàœãèí àõëà÷ Ýäóàðä Êóãóëüòèíîâ, Áàñœãà Áààòðèí íåðò³ Êåëí-óëñèí äðàìàòè÷åñê òåàòðèí àêòåð Àëåêñåé Ñàðàíãîâ, íàíü ÷èãí óëñ èðâ.
Àõ êëàññìóäûí ñóðºóëü÷íð Êîíñòàíòèí Áàäæèêîâ áîëí Âèêòîðèÿ Àìíèíîâà, Íèìÿ Õóðã÷èåâ áîëí Äåëãð Êèðèïîâà ´ðãìšò³ êåâ³ð êåðã-¢¢ëäâðèã ºàðäš äàâóëâ.
Ê´ãëòèí Äàâà… Ýí íåðèã àìëš êåë³ä îðêõíü, ꢜêë óõàòà, öåöí ê¢¢í³ ÷èð³ ¢çãäñí áîëíà. Ýí¢í³ íåðí òàœº÷èí ê¢í áîëºíä éèð ´´ðõí. Çàÿíè áèëãò³ ø¢ëã÷èí šèðºëíü õàëüìã óëñèí šèðºëë³ áàòàð õîëâëäàòà á³³ñìí. Õàëüìã óëñèí õàðºñí çîâëœãèíü, ê¢÷ð-ê¢íäèíü ³äëä³í äààš ºàðñí áîëäã.
Ò´ðñê³í õàðñã÷ Àëäð ä³³í³ âåòåðàí, Ñîöèàëèñòè÷åñê Ê¢÷-ê´ëñí³ Ãåðîé, ÑÑÑÐ-èí áîëí ÐÑÔÑÐ-èí Ãîñóäàðñòâåíí ì´ð³ñèí ëàóðåàò, ÑÑÑÐ-èí Äååä Ñîâåòèí äåïóòàò, ´´ä³í ÷èíðò³ ñîâåòñê áîëí ³ð³ñ³í à÷ëâðìóäàð à÷ëãäñìí, 70 ºàð äåãòðèí ò¢¢ðâ³÷, Õàëüìãèí óëñèí ø¢ëã÷
Ê´ãëòèí Äàâà îëí ³ìòíä èêë áàõìš áîëš éîâñìí.
Ø¢ëã÷èí õ´âíü îëí ³ìòí³ õ´âë³ çàëºëäàòà. Ýí¢í³ áè÷ñí, ¢¢ä³ñí õàìãíü êåç³ä ÷èãí îí÷òà ñîíüí áîëñí ò´ë³ä³í îëí ³ìòí³ óõàºèíü ýçëš, ñåäêëèíü àâëíà.
1939-÷ šèëä Ê´ãëòèí Äàâà ²³äðõí³ Õàëüìã ïåäèíñòèòóòûí îþòí áîëñìí. Øêîëä 10-÷ êëàññò ñóð÷àºàä "Áຠöàãèí ø¢ëã¢ä" ãèäã íåð³äëºò³ ò¢ð¢í äåãòð³í áàðò áàðëõàð ´ãñìí. Òåðíü 1940 šèëä áàðàñ ºàðâ. Òåð šèë 18-ò³ Ê´ãëòèí Äàâàã ÑÑÑÐ-èí áè÷³÷íðèí çåðãë³íä îðóëñí áîëäã. Ýí éîâäë òåð¢íä šèâð óðºàš, óðìä ´ãñìí. Òèèãõä ýíòí îðí-íóòãèí õàìãèí áààõí ø¢ëã÷ áîëâ. "Ò¢ð¢í äèèëâðèíü áàºä áåëãëòí!" ãèñí ø¢ëãèã 5-÷ "á" êëàññèí ñóðºóëü÷ Ñàðœ Ìàíæååâ ÷ååš³ð óìøš ´ãâ.
Äèãò³ òàâí šèë õîîðàí Ê´ãëòèí Äàâàí ò´ðñí ´äð - ìàðò ñàðèí 13 õàëüìã ø¢ëãë³í³ ¥äð ãèš áàòëãäñí áèë³. Ýí šèëèí ôåâðàëü ñàðèí íåã øèí³ñ àâí À.Àìð-Ñàíàíà íåðò³ Êåëí-óëñèí áèáëèîòåêèí ñåäâ³ð³ð "Âåñü ìèð âî ìíå. È â ìèðå ÿ - êàê äîìà!" ãèñí Öóã³ð³ñ³í àêö äàââ. Ýí àêöèí éîâóäò á¢ðä³ãäñí îëí ç¢ñí êåðã-¢¢ëäâðì¢äò Ýëñòèí 3-÷ òîéãòà øêîëûí ñóðºóëü÷íð øóíš îðëöâ. Òåã³ä Êåëí-óëñèí áèáëèîòåêèí ê´äë³÷ Èðèíà Íèêèòèíà é´ð³ëèí ¢ã êåëš, ýí àêöä øóíìºàºàð îðëöñí ñóðºóëü÷íðò äèïëîìñ á³ð¢ëš ´ãâ.
Ø¢ëã÷ Ò´ðñê³í õàðñã÷ Àëäð ä³³íä îðëöš, õîðòíëà ç´ðìã êåâ³ð ä³³ëäš éîâëà. Òåã³ä ÷èãí ä³³í³ ºàøóòà öàãèã ýâð³ííü ¢¢ä³âðì¢äò³í ÷èê³ð, ¢íí êåâòíü ¢ç¢ëñìí. Ñàëäñèí õóâö ´ìññí
ê´â¢ä Òåìèð Ñàíãàäæèåâ, Ýðäíè Øîøàåâ, ×èíãèç Äæåíãóðîâ àõòà "¥ëã³ò³ ê´â¢íä", "ij³íä ³ãðñí ¢¢ðì¢äì", íàíü ÷èãí óéäëºòà ø¢ëã¢ä óìøâ. ij³í³ öàãò öåðã÷ Šèìáèí Áàäìà ¢¢ä³ñí
"Í¢¢äë³" äóí Ê´ãëòèí Äàâàí õàìãèí äóðòà äóí á³³ñìí. Ýí¢ã 10 "á" êëàññèí ꢢêä ãèòàð öîêš äóóëâ.
1944 šèëä Ê´ãëòèí Äàâà ä³³ëäš éîâñí öóã õàëüìãóäëà ³äë ôðîíòàñ áóóëºãäàä, Àëòàéñê êðàéä òóñâ. Õàëüìã óëñèã õàðñàä, ø¢ëã áè÷ñíäíü 58-÷ ñòàòüÿºàð ò¢¢ðìä ñóóëºñìí. Áຠíàñòà, ñóðºóëüòà-ýðäìò³, ñ³³õí Àëëà ꢢêí ýí¢íä äóðàí ´ã÷, çîâëœãèíü õóâàëöš, ýí¢íë³ šèðºë³í çàëºâ. Òåð¢í³ñ íààðàí ýäí õîþðí íàñí-šèðºëèííü òóðøàðò íåã-íåãí³ííü ñåäêëèíü ìåäëöš, ñ³í-ñ³³õí á³³öõ³â. Ýäí³ äóðòà šèëèí êåì - õàâð áèë³. Àëëà Ãðèãîðüåâíà ø¢ëã¢ä ¢¢ä³õäíü óðìä ´ãäã áèë³, áèéíü ôîðòåïèàí öîêäã á³³ñìí. Äàâèä Íèêèòè÷ íåðíü òóóðñí ê´ãšì÷íðèí
¢¢ä³âðì¢äèã ñîœñõäàí äóðëäã áèë³. 9-÷ "à" êëàññèí ñóðºóëü÷ Ýìèëèÿ Ëèäæèåâà Øîïåíà "7-÷ âàëüñ" ãèäã ê´ãšìèí ¢¢ä³âðèã ïèàíèíä öîêš, ³ìòí³ ñåäêëèíü ñåðã³â.
1956-÷ šèëä Ê´ãëòèí Äàâà ò¢¢ðì³ñ ñóëäõãäñìí. Äàðóê šèëä õàëüìã óëñ ò´ðñêí ºàçðóðí òåìöâ. Ñèâðèí ýãë óëñ õàëüìãóäò ñàíà çîâš, á³³ñ³ðí õóâàëöš éîâñíà òóñêàð ø¢ëã¢ä áè÷ë³. Àëëà Ãðèãîðüåâíà ìåë òèèì íåã ø¢ëãèíü óìøñèã ðàäèîä áè÷š àâñí á³³š.
Ñàáèíà Øàðàåâà Íóóðà Âëàäèìèðèí "Íå ðàçëó÷èòü ìåíÿ ñî ñòåïüþ" ãèäã ø¢ëã àéñëóëš óìøâ. Äàðóíü Õàëüìã óëñèí ø¢ëã÷ Íóóðà Âëàäèìèð ¢ã êåëâ.
- Ê´ãëòèí Äàâàí íåðíü ºàíö òàœº÷ä áèø, ²ð³ñ³í ìåš³ ºàòö òóóðñìí. Ýí¢í³ ø¢ëã¢äíü íàðò-äåëê³í ³ìòí³ êåñã êåëíä îð÷óëãäàä, îëí óìøà÷íðò òåìäãò³ áîëâ. Ýâð³ííü áèëã³ðí íåð³í ºàðºš, áè õàëüìãâ ãèš ìåä¢ëš, õàëüìã ãèñèã íàðò-äåëê³ä òàðõàñìí. Èê ò¢ð¢-ç¢ä¢, ê¢÷ð-ê¢íäèã äààš ºàðàä, íåð³í ´´ä³í á³ðš éîâëà. Ýí¢í³ ã¢í ó÷ð-óòõòà ¢¢ä³âðì¢äíü ìàäíä ¢íò³ ãèñí
ç´´ð áîëš ¢ëäñí áîëäã.
Êåðã-¢¢ëäâðèí éîâóäò ꢢêä-ê´â¢ä õàëüìã, îðñ, àíãëü êåë³ð ÷èãí Ê´ãëòèí Äàâàí ø¢ëã¢ä îìãòàºàð óìøâ. Òåð ìåò ýäí äîìáð, ïèàíèí öîêš, õóóð, ëèìáà, íàíü ÷èãí ê´ãšìèí çåâñã¢ä òàòš, ³ìòí³ ÷èêí³ õóšð õàœºàâ. Õàðì ò´ðõä, öóã ꢢêäèí íåð-óñèíü çààäã àðº óãà, ãàçåòèí õàëõä ç³ ê¢ðòøãî.
Ýí êåðã-¢¢ëäâðèí ñóðºìš èê ÷èíðò³ áîëâ ãèš òîâ÷ëš êåëš áîëõìí. Èèã³ð³í èðñí ãèè÷íð ýí ëèòåðàòóðí áîëí ê´ãšìèí í³ð-íààäíä îðëöñí ñóðºóëü÷íðò áîëí ýí¢ã á¢ðä³ëºí³ ò´ë³ä èê áåëäâðèí ê´äëìø êåñí õàëüìã êåëí³ áàãøíð: øêîëûí ºàðäà÷èí äàðóê Ýâåëèíà Õóëõà÷èåâàä, Ñàãëð Ìàíæååâàä, Íîãàëà Áàðàíêååâàä, Ñâåòëàíà Õóëõà÷èåâàä, Íèíà Ãîðÿåâàä, Íàäåæäà Ìåíêåíîñîâàä, Èðèíà Êîðíÿêîâàä, Èðèíà Õóëõà÷èåâàä, Ãàëèíà Øàðàåâàä ç¢ðêíè õàíëòàí ´ðãâ.

Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ

Видео