Åâðîïä á³³äã õàëüìãóä þóºàðí ñîíüí áîëíà
Õàëüìãò òóðèñòè÷åñê ñåçîí àïðåëü ñàðèí 14-ä ýêëš³í³. Ýííü òèèã÷ê³ä òóðèçìèí äîëàí õîíãèí êåðã-¢¢ëäâð³ð ñåêãäš³í³. Òåð¢í³ ºîë ¢¢ëäâðíü Áàìá öåöãèí ôåñòèâàëü áîëõìí. Õàâðèí ñ³³õí öàãèã ¢ç¢ëã÷ áàìá öåöã¢ä òååãèã 䢢ðãš ºàðñí êåìë³ - àïðåëü ñàðèí 15-16-ä ôåñòèâàëü áîëõìí.
Îëí äóíä èê òààñëò îëñí, îäà ñ³í àâúÿñò òîõðšàõ ôåñòèâàëü ýí šèë Ïðèþòíà ðàéîíä áîëõìí. Õàâðèí òåìäã áîëš, òàœº÷èí òååãò êå-ñ³³õí ýí öåöã³ñ ºàð÷, øàð íàðíà ãåðëä òîëºàºàðí íààäàä, õîëàñ ³ìòí³ í¢ä áàéðë¢ëš í³³õëñèíü ¢çõë³ ê¢í áîëºíà ÷ååš áàéðàð 䢢ðí³. Òååãèí éîñòà ñ³³õë³ áîëñí öåöã³í ôåñòèâàëü èèã³ä òóðèñòè÷åñê ñåçîíà ýêëöíü áîëš, òàœº÷ä îëí óëñ èðš, Õàëüìãèí êå-ñ³³õí òîîòëà òàíüëäõä òóñëõíü ìàºä óãà.
Òåã, òåì³ä, íà÷í øîâóí …
Òóðèñòè÷åñê ¢¢ëäâðèã äåëãð¢ëëºíä èê áåëäâð êåãäñìí. Ýí òóñò ñ³í òàëàãøàí á³³äë ÿñðšàõèíü àðºëà÷íð ìåäâ. Òóðèñòè÷åñê ¢¢ëäâðò îðëöšàõ ñóáúåêòñèã ãîñóäàðñòâèí õàëõàñ ä´œíëëºí³ òóñê çàêàí ìàíà òàœº÷ä ¢¢ëäš³í³. ijê³ä áîëõëà íààðàí èðñí óëñ ýíä³ñ êåëí-óëñèí ýðäìèã ¢ç¢ëš³õ ÿìàðàí íåã áåëã àâ÷ õ³ðõ ñàíàòà. Òåã³ä óëñèí óðí ºàðèí ýðäìèí ¢¢ëäâðèí òóñê çàêàí ÷èãí áàòëš àâãäâ. Ýí èíäóñòðèéèã äåëãð¢ëõ çàêàíè õàëõ ¢¢ëäâð ýêë³ä ê¢ö³ãäñí, îäà òóðèñòíðèí íåêâðèã õàœºàõ ãèè÷ë¢ðì¢ä, õîò-õîîëûí ó÷ðåæäåíüñ, òåäíèã ç´´äã ê´ëãí-ê¢÷í³ òóñê ò´ðì¢ä õàºëãäšàíà. Õàëüìãò á³³äã òàëäàí óëñàñ ´â³ðö òîîòûã ¢ç¢ëñí äååð³í òåð èðñí óëñò ñ³³í³ð àìðõèí ò´ë³, ì´œã³í ýíä-òåäí äóðòàºàð ¢ëä³õèí ò´ë³ öóã òààë òåòêãäõ ç´âò³. Ýí îëí ò´ðèí òóñêàð ìàðò ñàðä áîëñí òóðèñòè÷åñê ¢¢ëäâðèã ê¢ö³š³õ ñóáúåêòñèí ñåëâëö³íä ´ðãí ꢢíäâð êåãäš, êåõ òîîò äèãëãäâ. Èèì ¢¢ëäâðèã äåëãð¢ëëºí³ ò´ë³ çàêàíè óëíü áàòëãäñí éîâäë íåã ¢ë¢ òóñòà áîëâ.
Òóðèçì îëí õàëõàð äåëãðõ ç´âò³í òóñêàð ꢢíäâð áîëšàíà, áåëäâð êåãäš³í³. Ìîñêâàä áîëñí "Èíòóðìàðêåò" ãèäã íàðò-äåëê³í òóðèñòè÷åñê º³³õ¢ëä Õàëüìãèí ýêñïîçèö èê ñîíüìñëò ¢¢ä³ñíü ÷èãí îìãòà áîëšàíà. Ýòíîñîéëûí õàëõàð ³ìòí èê³ð ñîíüìñšàõíü òîîä àâãäšàíà. Àœºó÷ëõäàí äóðòà, ì´ð óíš àìðõäàí, õàëüìã õîò-õîë ýäëõ³ð ÷èãí êåñã òóðèñòíð èðäãíü éèðèí éîâäë. Òåã³ä òóðèñòíðèí íåêâð³ñ èøò³ ê¢í áîëºíä òààñòà áîëäãàð êåðãèã á¢ðä³õ³ð òóðîïåðàòîðìóä ¢¢ëäš³í³. Éîñíà õàëõàð ä´œ áîëëºí áàñ êåðãò éîâóä ´ã÷³í³. Äàâñí šèë³ ãðàíòìóä Ýëñòä ñåêãäõ äîðä ¢çãèí ýìí¢ëëºí³ öóòõëœä, "ªàíö óëàñí ìîäí" ãèäã ýòíîãðàôè÷åñê êîìïëåêñò, Ëàãàíÿ ðàéîíà Äæàëûêîâî ñåë³íä êåëí-óëñèí õîòàð òîîäã êàôå òîñõëºíä éèëºãäš ´ããäñí áèë³. Ýí šèë ÷èãí ãðàíòìóä áàñ éèëºãäõ ãèš ê¢ë³ãäš³í³.
Ýí šèëèí òóðèçìèí äîëàí õîíãèí ºîë ¢¢ëäâðíü áîëõ Áàìá öåöãèí ôåñòèâàëèí òóñêàð êåëõë³, ýíä íàéí šèë³ ´´í³í òåìäãëš³õ "Áàìá öåöã" àíñàìáëü áàéðèí ïðîãðàììä îðëöš áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëõìí. Á´ê á³ðëä³í, ñààäãàð õàëºí áîëí íàíü ÷èãí ìàðºàí áîëõ ãèš áåëäãäš³í³. Òåð ìåò ôåñòèâàëüä îðëöõàð èðñí ³ìòí ì´ð óíš, ì´ð òàòñí òåðãí äååð éîâš àìðõ òààë áàñ á¢ðä³ãäš³í³. Öåâð àºàð êèèë³ä, òååãèí ñ³³õë³ñèã º³³õ³ä, ñîíüí êîíöåðò õ³ë³º³ä, ÷èäëò³ á´êíðèã ¢ç³ä, ò´â õàäã ñààäã÷íðèí ä´ðëä³ã ¢ç³ä, ³ìòí éîñòà ñîíüíàð, áèéä³í òóñòàºàð ôåñòèâàëèí éîâóäò àìð÷ ÷àäšàíà. Òàëäàí ºàçðàñ èðñí óëñò ýííü íåã ¢ë¢ ´â³ðö áîëõíü ìàºä óãà. Óðí ºàðèí ýðäìò³ óëñèí êåãäëì¢äèí º³³õ¢ëä îðëöš, ´â³ðö ñ³³õí îëí òîîò õóëäš àâõ òààë áàñ á³³í³. Èøê³ ãåð áîëºíä ñîíüí, õîîðíäàí ³äë áèø, êåñã º³³õìšò³ òîîòûã ¢çõ, ºàðàðí á³ðš ¢çõ, íàì ´ìñš ¢çõ òààë áàñ á¢ðä³ãäš³í³.
Õàëüìã êåëí óëñèí îëí ç¢ñí øèìò³ õîò óóš, ¢¢ðì¢ä³í, ãèè÷íð³í òîîš áîëõìí. Øàðñí ìàõí, á´´ðã, áóëìã áîëí ³ìò³õí àìíä ê¢ðñí õ´´í àìòíü áàéñàš, áàéð ¢¢ä³äã õîòàñ àìñõàð ÷èãí òàëäàí îëí ºàçðàñ ³ìòí èðí³. Òàœº÷èí ñîéëûí ìèíèñòåðñòâ 糜ãëñ³ð, ýí šèëèí ôåñòèâàëüä ÍÒ òåëåêàíàëä øèøëœ ñîœñõâð áåëääã Äæîí Óîððåí èðõ ãèñí 糜ã á³³í³.
"Áóìáèí îðí" ¢ðâð êåš³í³
Áàìá öåöãèí ôåñòèâàëüëà èðëö¢ëš, àïðåëèí 14-ä òóðèçìèí äîëàí õîíã ýêëš³í³. Ýí ´äð "Áóìáèí îðí" ýòíîõîòí ýêëš ¢¢ëäõìí. Êåëí-óëñèí ìóçåéèí äèðåêòîð Èðèíà Ìó÷àåâàí êåëñ³ð, õîòë áàëºñíä ç´âò³ îðìàí ýçëš³õ òóðèñòè÷åñê ýí êîìïëåêñò øèí õîéð èøê³ ãåð íåìãäš ò³âãäâ. Óðäíü ýíä ³ìòí õààíà, õóðëûí áîëí ýòíîãðàôè÷åñê èøê³ ãåðò îðàä, äîòðíü ¢ç¢ëãäš³õ òîîòëà îíüãàí ´ã÷ òàíüëääã áèë³. Îäà òåð¢í äååð íåìãäš õàçãóäûí èøê³ ãåð áîëí "Óëàí ãåð" áîñâ. Ýí ´äð ôîëüêëîðí-ýòíîãðàôè÷åñê "Õàâðèí í³ð" ãèäã áàéð áîëõìí.
Éèðèíä³í ýòíîõîòíä òóðèñòè÷åñê ñåçîíà êåìä îêòÿáðü ñàð ê¢ðòë ñîíüí îëí êåðã-¢¢ëäâð ê¢ö³ãäõ áîëšàíà. Ìàñòåð-êëàññìóä ýíä ¢¢ëäõìí. Èèã³ä ýíä èøê³ ãåðò èðñí äååð³í õàëüìã ö³ ÷àíäã, òåð¢ã³ð òîîäã àâúÿñèã ñ³³í³ð ìåäš àâõ àðº á³³í³. ijê³ä áèèä äóðòà óëñ ýíä õàëüìã áè äàñ÷ àâõ àðºòà áîëšàíà. Òåã³ä, ê¢íäò³ ýëñòèõí, àìðëºíà ´äðë³ðí ýñ ãèš ê´äëìøèí õ´´í òàäí ãåðò³í õàðà ñóóëãî, ýòíîõîòíä èðš, òåð îëí êåðã-¢¢ëäâðò îðëöš ÷àäšàíàò. Íåã ¢ë¢ ´äã³ öàãò ç³ðì ýì÷íðèí òîîëâðàð, ê´íäðëãî á³³äã óëñ êåñã ãåì áèéä³í øèœã³í³. Òåã³ä õàëüìã áè ´äð áîëºí áèèë³ä á³³õë³, ê¢¢í³ öîãö ãèèãð³ä, êåñã "õîíäðîçàñ" ãåòëš áîëõìí. Ãèè÷íð ýðê áèø èðõíü ìàºä óãà. Áîëâ ÷èãí öóã ýí òîîò ìåë òàäíà ò´ë³ êåãäš³í³.
Òèèã÷ê³ä òàäí ýíä áèèºèí Íàðò-äåëê³í ´äðò áåëä³ä, àïðåëèí 29-ä ôëåøìîáä îðëöš, ³âðò³ ýâò³ ãèèãëã öîãöòà áîëñàí ìåä¢ëš ÷àäšàíàò. Ìàé ñàðèí íåã øèíë³ "Íåã òåœãð äîð" ãèäã íåðò³ èê êîíöåðò îëí óëñèã ýíä öóãëóëõìí. Ìàé ñàðèí 9-ä ñ³³õí àâúÿñ áîëñí "Äèèëâðèí âàëüñò" âåòåðàíìóä ÷èãí, äóíäûí íàñòà ÷èãí, áàº÷óä ÷èãí ýðãš áèèëš, äóóëš, ò´ðñê³í õàðññí áààòðìóäûí áîëí òûëä ê´äëñí öóã óëñèí ñàíëûã ê¢íäëõìí.
Áàäì öåöãèí ôåñòèâàëü áîëí òóðèçìèí èðã÷
Ê¢íäò³ ¢¢ðì¢ä, áèäí áàñë õ´âò³ óëñ áîëšàíàâèäí. ªàçð äååð óðºäã ñ³³õí îëí öåöã¢ä äóíäàñ õîéðíü ìàíà òååãò óðºíà. Áàìá öåöãèí ôåñòèâàëü êåëºí àâúÿñò òîõðñí áîëõëà, áàäì öåöãèí ôåñòèâàëü ýêë³ä èê äåëãðëò àâ÷àíà. Õàëüìãóäò, áóðõí-øàšíä ø¢òäã íàíü ÷èãí êåëí óëñò áàäì öåöã ³ð¢í öåâð öåöã³ áîëš ê¢íäëãäí³. ªàçð áîëºíä òåð óðºõø. Ëàãàíÿ ðàéîíà Äæàëûêîâî ñåë³íä á³³äã ³ìòí õîòí äóíä á³³õ óñíà òîãòàëä òèèì öåöã³ñ óðºàñèíü ìàíà óìøà÷íð ìåäí³. Îäà òåíä ýí šèë ôåñòèâàëü êåõ³ð áàñ áåëäš³í³. Èþëü-àâãóñò ñàðä ³ìòí éèðèí òåð¢ã õ³ë³õ³ð, òåð¢í³ ´´ð çóðãàí öîêóëõàð êåñã šèë³ñ àâí îääã áèë³. Áîëâ áàäì öåöã ²³äðõí³ ºàçðò óðºäã ó÷ðàð õîë áîëšàëà. Îäà òàœº÷äàí òèèì ñ³³õí, 碢äíä îðñíëà ³äë çóó÷ëëº êåõ òààë ó÷ðšàíà.
Òóðèñòè÷åñê ñåçîíà éîâóäò Õàëüìãò èðñí óëñ õîòë áàëºñíà êå-ñ³³õí òîîòëà òàíüëäñí äååð³í òàëäàí ºàçðò îäõ àðºòà áîëšàíà. Òàœº÷ä èðñí ãèè÷íð äååð çààãäñí ôåñòèâàëüìóäò îðëöš, ýòíîõîòíä àìð÷, ñîéëûí ó÷ðåæäåíüñèí áèëã-ýðäìë³ òàíüëäš ÷àäšàíà. ßìàðàí õààëº ø¢¢š àâõàí, ÿìàðàí ñîíüí òîîòëà òàíüëäõàð á³³õ³í òóðèñòè÷åñê ïîðòàëä îðàä ìåäš àâ÷ áîëõìí. Ýí ¢¢ëäâð³í òàœº÷èí òóðîïåðàòîðìóä ´´ðê ðåãèîíìóäëà í´êöš ¢¢ëäš ê¢ö³š³í³. "Àëäð çàì òîðºí õààëº" ãèäã òðàíñíàöèîíàëüí èê ò´ñâä ÷èãí Õàëüìã Òàœº÷ îðâ. Òóðèñòíðèí òîîã òåðíü íåã ¢ë¢ èêä¢ëõìí. Èðã÷ä³í "Áóìáèí îðíóð çóóëü÷ëëºí" ãèäã èíâåñòèöèîíí ò´ñâ ê¢ö³õ çóðà á³³õèí òóñêàð ñîéëûí áîëí òóðèçìèí ìèíèñòð Õ. Ýëüáèêîâ êåëí³. "Èê Èšë" áîëí "Ê´ê òåœãñèí ýðãíäê ðåãèîí" ãèäã ôåäåðàëüí ò´ñâñò ÷èãí òàœº÷ îðëöõìí. Òóðèçìèí ò´ë³, ýí õàëõàð ê´äëš³õ óëñèí ò´ë³ èê òààë ñåêãäš³í³. Èðš³õ óëñò öóã òààë òîãòàºàä, ÷èíðò³º³ð, ñ³³í³ð ¢¢ëä³ä, òåð óëñ ä³êí³ñ èðõ ñåäêë 碢äòõ³. Õàëüìã ºàçð ñ³³õí ºàçð áîëñí äååð³í àìðõä ýâò³, ãèè÷ë¢ëã÷ óëñòà ºàçð ãèñí 糜ã öóã äåëê³ä òàðõàäãàð ¢¢ëäõ ò´ð øèí ýêëš³õ òóðèñòè÷åñê ñåçîí ò³âš³í³.
Ãàëèíà ÕÅÉ×ÈÅÂÀ