Îäàõí Ýëñòèí âîêçàëä ´â³ðö øèøëœ ïîåçä èðñí áèë³. Ýíòí "²ð³ñ³í ò´ìð õààëºñ" èë àêöèîíåðí íèèö³í³ (ÎÀÎ "Ðîññèéñêèå æåëåçíûå äîðîãè") éîâºí º³³õ¢ëèí-ëåêöèîíí êîìïëåêñ (Ïåðåäâèæíîé âûñòàâî÷íî-ëåêöèîííûé êîìïëåêñ, àõðàð íåð³äõë³ ÏÂËÊ) ò´ìð õààëºèí ê´ëãí-ê¢÷í³, ïðîìûøëåííîñòèí áîëí òåõíîëîãèéèí õàëõä îëçëãäšàõ í¢¢ðëã÷ èííîâàöèîíí ýâ-àðºñèã îëíà îíüãò òóñõàâ. Ýí ïîåçä éèñí âàãîíàñ òîãòíà. Ýí âàãîíìóäò îðí-íóòãèí ò´ìð õààëºñ òîãòàëºíà áîëí äåëãð¢ëëºí³ òóóšèí òóñê ò´ð³ð ýêñïîçèöñ ¢ç¢ëãäš³í³. Òåð ìåò ²ð³ñ³í ò´ìð õààëºñò òîõðàãäšàõ ´äã³ öàãèí èííîâàöèîíí ò´ñâñèí áîëí í¢¢ðëã÷ òåõíîëîãèéñèí òóñêàð îëíä ìåä¢ëš³í³.
Éîâºí º³³õ¢ëèí-ëåêöèîíí êîìïëåêñ ýíòí "²ð³ñ³í ò´ìð õààëºñ" êîìïàíÿ ñóðºóëèí ò´ñâíü áîëšàõíü ì´í. Ïîåçää ´â³ðö, šèãò³ ñîíüí º³³õ¢ëì¢ä òîãòàãäñìí. Ò´ìð õààëºèí ê´ëãí-ê¢÷í³, ýëåêòðîíèêèí, éèðòìšèí ê´ðœãèã ³ðâëëºí³ áîëí íàíîèíäóñòðèéèí õàëõàð îëçëãäšàõ îðí-íóòãèí í¢¢ðëã÷ òåõíè÷åñê ýâ-àðºñëà áîëí òåõíîëîãèéñë³ òàíüëäš áîëõìí. Ýíä ò´ìð õààëºèí ç¢ñí-碢ë ê´ëãí-ê¢÷í³ ìàêåòì¢ä öóãëóëãäš. Òåð òîîä õóó÷í ïàðîâîçìóä, òåïëîâîçìóä, ýëåêòðîâîçìóä, òåð ìåò ´äã³ öàãèí êåâ-ÿíçòà ê´ëãí-ê¢÷í: "Ñàïñàí", "Ëàñòî÷êà", "Àëëåãðî" áîëí íàíü ÷èãí. ª³³õ¢ëä èðñí ³ìòíä ò´ìð õààëºèí ê´ëãí-ê¢÷í³ õàëõ ÿºš ê´äëäãíü ñîíüí áîëñíü ëàâòà. Ò´ìð õààëºèí ñòàíöèí, âîêçàëûí, ò´ìð õààëºèí ºàòëëºíà íèèëâð, ïîåçäì¢äèí áàºðóëãäñí ìîäåëüì¢ä ¢ç¢ëãäš³í³. Òåð ìåò Ò´ðñê³í õàðñã÷ Àëäð ä³³í³ öàãò íåð³äãäñí âàãîí öóã óëñèí ñåäêëèíü ¢¢ì¢ëñíü ìàºä óãà. ij³í³ öàãò ñàëäñìóä ôðîíòóð éîâñí âàãîíìóäûí á³³äëèã øèí³ñ ñåð㳚, îëíä ¢ç¢ëš³í³. Òèèã³ä ýí º³³õ¢ë õ³ë³š, øèí ñîíüí òîîò ¢çš ìåäæ áîëõìí. ¥âðìšò³ ïîåçä áè÷êä¢äò èê ãèäã³ð òààñãäíà, òåð ìåò á´ä¢í óëñèã ÷èãí ñîíüìñóëíà.
Äîëàí šèë õîîðàí Ìîñêâà áàëºñíä Ðèæñê âîêçàëä "²ð³ñ³í ò´ìð õààëºñ" èë àêöèîíåðí íèèö³í³ éîâºí º³³õ¢ëèí-ëåêöèîíí êîìïëåêñ áàéðèí á³³äëä ñåêãäñí áîëäã. ¥äã³ öàãò ýí º³³õ¢ëèí ïîåçä òàñðõàí óãàºàð ²ð³ñ³í ò´ìð õààëºñàð éîâàä, îðí-íóòãèí áàëºñä ýðã³ä ò´ã³ëí³. ª³³õ¢ëèí ýêñïîçèöñ äàœãèí øèíð¢ëãä³ä á³³í³. Òåã³ä ÷èãí éîâºí º³³õ¢ëèí áîëí ëåêöèîíí êîìïëåêñèí ê´ðœíü öàã èðâ³ñ óëì ´ðãš³ä, øèíð³ä, ýêñïîçèöñíü šèãò³ ñîíüí áîëíà.
Íîÿáðü ñàðèí 30-ä Ýëñòèí âîêçàëä ´ð¢í³ñ àâí àñõí ê¢ðòë º³³õ¢ëèí êîìïëåêñ ê´äëâ. Òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷ Èãîðü Çîòîâ èèã³ð³í èðš, öóã âàãîä ýðã³ä, º³³õ¢ëèí ýêñïîçèöñèíü õ³ë³š, óõàí-òîîëâðàí ìåä¢ëäã äåãòðò º³³õ¢ëèí òóñêàð òîîëâðàí áè÷â.
Ýëñò¢ð èðñí º³³õ¢ëèí-ëåêöèîíí êîìïëåêñò áàñ èê-áຠóãà ³ìòí, íåã ¢ë¢ øêîëìóäûí ñóðºóëü÷íð èðš, ²ð³ñ³í ò´ìð õààëº òîãòàëºíà áîëí äåëãð¢ëëºí³ òóóšëà òàíüëäš ÷àäâ. Ýí éîâºí º³³õ¢ëèí êîìïëåêñ éèð ´âðìšò³, šèãò³ ñîíüí ãèš ³ìòí òåìäãëâ.

Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ
Ñ.Óáóøèåâèí öîêñí çóðã

Îäàõí Ýëñòä Õàëüìã ãîñóíèâåðñèòåòèí óë äååð "Èííîâàöèîííàÿ Êàëìûêèÿ" ãèäã òàœº÷èí ôîðóìèí êåìš³íä îþòíðèí "ÓÌÍÈÊ" ãèäã ìàðºàí áîëñìí. Òèèãš áàº÷óäûã ò¢ð¢í êóðñàñ àâí éîñòà èííîâàöèîíí ò´ñâñ ê¢ö³ëºíä îðëöóëíà. Òèèì êåâ³ð ýäí Öóã³ð³ñ³í èííîâàöä òóñàí ê¢ðãëºí³ ñàœãèí á¢ðä³ñí "ÓÌÍÈÊ" ìàðºàíä îðëöíà. Šèë áîëºí Õàëüìã óíèâåðñèòåòèí ýë÷íð èê ê¢ö³ìš á³ðš ¢¢ëäí³, ýäí³ 200 ò´ñâèã ñàœ ä´œí³ä 100 ñàé àðñëœ ºàðºñìí.
Ýí šèë ÷èãí Õàëüìã ÃÓ-í îþòíð ìàðºàíä îðëöàä, ê¢ö³ìš á³ðš 31 ê¢í ôèíàëä îðëöâ. Ýäí³ñ 12 ò´ñâ ñàœãèí ìàðºàíä éîâóëãäâ, òåð ìåò Ìàéêîïñê òåõíîëîãè÷åñê óíèâåðñèòåòèí (Àäûãåÿ Ðåñïóáëèê) îþòíð áåëäñí 5 ò´ñâèã ñàœãèí ýêñïåðòì¢ä õ³ë³õ. Õàëüìã îþòíð ñåë³í³ ýäë-àõóí, ýêîíîìèêèí áîëí ïðîìûøëåííîñòèí êåñã ñàëâðàð ò´ñâ³í áåëäí³.
Òåð òîîä ìåäèöèí³ áîëí áèîòåõíîëîãèéñèí, øèí ïðèáîðìóäûí áîëí ïðîèçâîäñòâèí òåõíîëîãèéñèí, øèí ìàòåðèàëìóäûí áîëí õèìèéèí òåõíîëîãèéñèí, ýíåðãåòèêèí, òî-äèã îëçëäã òåõíîëîãèéñèí õàëõàð áåëäñí ò´ñâñ ìàðºàíà éîâóäò õ³ë³ãäâ. Òèèì êåâ³ð àðâàä ò´ñâ³ñ òåð 17-íü ø¢¢š àâãäâ. Îþòíð, àñïèðàíòíð, áຠíàñòà íîìòíð Õàëüìã ÃÓ-í ôèçèêèí, ìàòåìàòèêèí áîëí 糜ãëëºí³ òåõíîëîãèéñèí ôàêóëüòåò³ñ áîëí èíæåíåðí-òåõíîëîãè÷åñê, òàëäàí ÷èãí ôàêóëüòåò³ñ "ÓÌÍÈÊ" ìàðºàíä êåñã šèëèí òóðøàðò 2011 šèë³ñ àâí îðëöšàíà.
Òåð öàãèí ýðãöä êåñã îþòíð áîëí àñïèðàíòíð ýí ìàðºàíà äèèë³÷íð áîëí ëàóðåàòíð áîëàä, 500 ì蜺í àðñëœãà ãðàíòàð à÷ëãäëà, ýäíä ýâð³ííü ê´äëìø³í ´´ä³í êåìš³íä ê¢ö³õ òààë òîãòàãäâ. Ýäí³ñ êåñãíü óëì í³ðí ò´ñâ áåëä³ä "Ñòàðò" ìàðºàíä îðëöõ ç´â àâñìí, àøòíü ïðîåêòñ ýäíä 2 ñàé àðñëœãà ãðàíò ´ããäñìí. Òåð ò´ñâ-øèíšëëò³í ê¢ö³ñí³ õ´´í ýäí ýâð³ áຠïðåäïðèÿòü ñåê³ä éîñòà àðºëà÷íð áîëñìí.
- Ýí ìàðºàã Õàëüìã ÃÓ-ä éè뺳í ñ³³í³ð á¢ðä³ñí³ òóñêàð êåëõ³ð ñåäë³â. Ïëåíàðí ñ¢¢ð ïðàâèòåëüñòâèí ãåðèí ñ¢¢ðèí çàëä áîëâ, òåã³ä óíèâåðñèòåòèí ºàðäâð òàœº÷èí éîñíà îðãàíìóäëà ñ³í çàëºëäà á³ðí³, ´ðã³ð í´êöëòí³ ãèš êåëš áîëõìí, òåã³ä ìàðºàíà êåìš³í ÷èãí ´´ä³í êåìš³íä áîëâ.
"ÓÌÍÈÊ" ìàðºàíä îðëöšàõ îþòíð áîëí àñïèðàíòíð, áຠíàñòà íîìòíð äóíä áàò ìåäðëò³ éîñòà ñïåöèàëèñòíð éîâíà, òåð ìåò øèíšëëò³í ýêë³ä ê¢ö³š³õ 2-3 êóðñèí îþòíð á³³í³, ýäí³ áåëäâðèí êåìš³í áàñ ³äë áèø.
dzðìíü ò´ñâèí êîììåðöèàëèçàöèí, òåð¢ã ÿºš îëçëõèí, êåíä õóëäõèí òóñêàð êåëš ÷àäõø. Ýäí áîëõëà öààñí óãàºàð ò´ñâèí òóñêàð êåëõ ç´âò³, äèèëõ ñåäêë á³³õë³ òèèì áåëäâð êåðãò³. Òèèì êåâ³ð ç³ðìíü éè뺳í ñ³³í³ð áåëäš, éîñòà ñ³í ïðåçåíòàö êåâ, ò´ñâ³í õàðñš ÷àäâ, íààäêñíü áîëõëà äóòó-äóíäòàºàð áåëäš.
Òåð ìåò ýí ´äðì¢äò Õàëüìã ÃÓ-í Áè÷êä¢äèí óíèâåðñèòåòèí óë äååð áîëñí òàœº÷èí "Ó÷åíèê" ìàðºàí òèèì óò òóóšòà áèø. Ýí¢íä Ýëñòèí áîëí ðàéîäûí øêîëìóäûí ñóðºóëü÷íð îðëöíà, äèèë³÷íð Õàëüìã óíèâåðñèòåòèí 20 ì蜺í àðñëœãà ãðàíòàð à÷ëãäíà. Íîÿáðèí ÷èëã÷³ð áîëñí ìàðºàíä 21 ê¢í îðëöš ò´ñâ³í õàðñâ. ¡ëã¢ðíü, Ýëñòèí îëí ïðîôèëüò³ ãèìíàçèí ñóðºóëü÷íð Ýëñòèí èðãíì¢äèí ò´ë³ îíö ñàéò òîãòàõàð á³³í³. Òåð¢í³ ä´œã³ð áàëºñíà ³ìòí ýíäð á³³õ ýêîíîìèêèí, ÆÊÕ-í, õóëä-㢢ëã³í³ áîëí ê´ëãí-ê¢÷í³ êåñã ò´ð³ð òîîëâðàðí õóâàëöš òåð ò´ðèã ÿºš õàºëõèí òóñê õàìöó øèèäâð áàòëš ÷àäšàíà.
Ýëñòèí 3-÷ òîéãòà øêîëûí ñóðºóëü÷íð ê¢¢í³ öîãöä òóñòà õîò-õîîëûí òóñêàð êåëš, ò´ñâ³í õàðñâ.
ßøàëòàí ðàéîíà Îêòÿáðüñê äóíäûí øêîëûí 11-÷ êëàññèí ñóðºóëü÷ Âèòàëèé Ëóæíîâ ºàçà øàòäã øàìèã ÿºš îëçòà-òóñòàºàð îëçëõèí òóñêàð êåëâ. Øàìèã ñóðºóëü÷íð øêîëàñí õ³ðš éîâõ êåìë³ àñõí 5-6 ÷àñëà ýðê áèø øàòàõ êåðãò³, òåð¢í³ ò´ë³ øèøëœ ðåëå á³³í³, òåð¢ã òàëäàí ÷èãí õàëõä, òåð òîîä øîâó ´ñêëºíä, îëçëš áîëõìí ãèš Âèòàëèé çààâ.
Òåð ìåò 11-17 íàñòà àðâòíðèí ò´ë³ "ÖÈÔÐÎÂÀß ÝÊÎÍÎÌÈÊÀ. ÏÎÊÎËÅÍÈÅ Z" ãèäã ìàðºàí áîëâ. Ðîáîòèçàöèí õàëõèí íîìèíàöä Áè÷êä¢äèí óíèâåðñèòåòèí ýë÷íð áàñ îðëöâ. Ñåë³í³ ýä-àõóä ðîáîòëà ³äë ìåõàíèçìñ îëçëëºíà òóñê ò´ñâ³í ýäí õàðñâ. Êîìàíäûí õàíüä Ìîøóëäàåâ Êàðìàñîíàì (Ýëñòèí 4-÷ ÑÎØ), Ñóìüÿíîâ Àðñëàí (ÊÍÃ), Ëèäæèåâ Àíäæà (Çàÿ Ïàíäèòûí íåðò³ ÊÝÃ), Àðàøàåâ Î÷èð (17-÷ ÑÎØ), Îëþøêèåâ Ìàêñèì (20-÷ ÑÎØ), Î÷èðîâ Äàíèð (4-÷ ÑÎØ) îðâ.
Ýäí³ ê´äëìøèã æþðèí ãåø¢ä ´´ä³í³ð ¢íëâ. "Áè÷êä¢ä ³ìòíä êåðãò³ êåñã ò´ðèã õàºëõàð øóííà, òåð òîîä óóëüíöèí øàìèã òóñòàºàð îëçëëºíà,´-øóºó ìîä óðºàëºíà ò´ñâ ìàäíä îíö òààñãäâ. Òèèì áèëãò³ àðâòíðèã èðã÷ä³í Õàëüìã ÃÓ-í àáèòóðèåíòíðèí áîëí îþòíðèí òîîä îðóëõ ç´âò³âèäí",- ãèš èíæåíåðí-òåõíîëîãè÷åñê ôàêóëüòåòèí äåêàí, ïðîôåññîð Âàëåðèé Ýâèåâ êåëâ.

Ò¡ÐÂ²Í ªóíà

Õàëüìã óëñèí Çóëûí ´ìí ´ðãíä Ýëñò áàëºñíà 14-÷ òîéãòà "Ãåðë" ãèäã áè÷êä¢äèí ñàäò ìàðºàí áîëâ. Òåð¢íä ó÷ðåæäåíÿ áè÷êä¢ä ýê-ýöêíðò³º³í "ѳí ãèñí ´ðê-á¢ë" ãèäã ìàðºàíä îðëöàä, áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëâ, óœã-òîõìèííü òóóšèí òóñêàð ìåä¢ëâ. Ìàðºàíä òàâí ´ðê-á¢ë îðëöâ. Ýííü Áàìáóøåâèõí³, Áàëüäèíêèíîâèõí³, Áàòíàñóíîâèõí³, Äîðäæèåâèõí³ áîëí Áóãàåâèõí³ ´ðê-á¢ëì¢ä.
Ìàðºàíà ýêëö³ð ýäí ´ðê-á¢ëèííü òóñêàð êåëš ´ã³ä, õàìäàí öàãàí ÿºš äàâóëäãèí, ÿìàðàí òààñòà êåðã³ð ñîíüìñäãèí òóñêàð êåëš ´ãâ. Òåìäãëõ³ñ, ´ðê-á¢ëì¢ä ýí ìàðºàíä ýðò³ñíü áåëäâð ê庳ä, âèäåîïðåçåíòàö êåâ. Òåð¢í³ñíü ýäí öóºàð áèëãò³, ´âêíðèííü çàœøàë õàäºëõàð ç¢òêäã, áè÷êä¢äò³º³í õàìäàí çóóëü÷ëõäàí äóðòà ãèñí ìåäãäâ. 9-÷ áàãä îðäã Áàèíà Áàòíàñóíîâà ýöêèííü áîëí ýêèííü òóñêàð ø¢ëã¢ä óìøâ. Ýäí³ ´ðê-á¢ë Öàºàí Ñàðèí áîëí Çóëûí áàéðèí ´äðèí ´ìí áîîðöã êåí³. 5-÷ áàãä îðäã Ñâåòà Äîðäæèåâà ñ³³õí áè áèèëâ, ýäí ´ðê-á¢ë³ðí ñåíð õîò áåëäí³, ãèè÷íð³í òîñõäàí äóðòà. Êåëí-óëñèí 4-÷ áàãèí ýë÷ Âåðîíèêà Áàìáóøåâà õîéð àõòàºàí áîëí ýêò³º³í ìàðºàíä îðëöâ. Ýöêíü ê´äëìøèí êåðã³ð õîë õààëºä éîâëà, òåã³ä óóºí Íàðàí ê´â¢íä³í ´ðê-á¢ëèííü íåð õàðñõèã äàà뺚. Ê´â¢í Ñàðàòîâ áàëºñíä ç´âèí àêàäåìüä ñóð÷àíà, äèãò³ ýí ´äðì¢äò õ³ðš èðñí êåìë³ ýí ìàðºàíä îðëöõ àðº ó÷ðâ. Äàíèë ä¢íü ñàðàòîâñê ãàðìà òàòàä, áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëâ. Ñåðãåé áîëí Äàÿíà Áóãàåâèõí Îþíà ꢢêò³º³í ìàðºàíä îðëöâ. Ê¢¢êí 3-÷ áàãä, Äæàë ä¢íü 10-÷ áàãä îðíà. 6-÷ áàãèí íåðí äååð³ñ Áàëüäèíêèíîâèõí³ ´ðê-á¢ë Ðóäèê ê´â¢ò³º³í îðëöàä, áàñ áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ëâ.
Ìàðºàíä áåëäñí öàãòàí ´ðê-á¢ëì¢ä óœã-òîõìèííü šóðì òîãòàºàä, ààâ-ýýšíðèííü òóñê ìàòåðèàë öóãëóëàä, çóðãóä áåëäâ. Áàº÷óä ýí ìàðºàíà äààëºâð ê¢ö³õèí ò´ë³ ýê-ýöêíðèííü áîëí ààâ-ýýšíðèííü õóó÷í öàãà çóðãóä õ³ë³º³ä, ´ðê-á¢ëèííü òóóšàð ñîíüìññàí òåìäãëâ. ¥äã³ öàãò áèäí êîìïüþòåðò çóðãóäàí õàäºëíàâèäí, óðäíü áîëõëà çóðãóäûã áàðëàä, àëüáîìä öóãëóëäã á³³ñìí. Áàº÷óäûí êåëñ³ð, øàðëàä õóó÷ðñí çóðãóäûã ºàðòàí àâàä îíüãàí ´ã³ä õ³ë³õë³, ³ìòí³ ÷èð³ñ ³ìä áîëš ìåäãäí³. Áàòíàñóíîâèõí³ ´ðê-á¢ëèí òóóš îëíà îíüã àâëâ. Ãåðèí ýçí³ ààâíü Áîâà Ìóíèêîâè÷ Áàòíàñóíîâ ä³³í³ ´ìí ×åðêåññê öåðã³ ó÷èëèù ò´ãñ³º³ä, 110-÷ Êàâäèâèçèí ¢ëäèí âçâîäûí êîìàíäèð á³³ñìí.
Ê¢í áîëºí ñóðºìšèã õàìãèí ò¢ð¢íä ´ðê-á¢ë³ñí àâäã. Òåã³ä äàðóê äààëºâð ê¢ö³õë³ðí áààõí ýê-ýöêíð ꢢêäò³í ÷èê ñóðºìš ´ãëºí³ ò´ð³ð óõàí-òîîëâðàðí õóâàëöâ. Ýäí ꢢêäèííü ê¢ö³ìšèí òóñêàð êåëš ´ã³ä, áè÷êí áîëâ ÷èãí îëí ç¢ñí ìàðºàñò îðëöàä, êåñã à÷ëâðàð òåìäãëãäñèã ãåð÷ëš³õ Ê¢íäëºí³ ºàøãóä àâ÷ èðâ. Ê¢¢êäíü óõàòà, öàºàí ñåäêëò³, òåâ÷œã¢, ò´ðñêí÷, áèëãò³ áîëš ´ñõèí ò´ë³ ýê-ýöêíð ÷èê-àâã á³ðö³ð á³³š, áèéñíü ¢ëã¢ð áîëõ ç´âò³ ãèš áàº÷óä êåëâ. Àõ óëñèã ê¢íäëš, õîîðíäàí íèèò³ á³³õë³, áè÷êä¢äèí óõàí-òîîëâðèã áàñ ñîœñš ó÷ðòàí àâõëà, ¢ðäíü ´ëç³ò³ ñ³í óëñ áîëš ´ñõ ãèš ýäí òîîëšàíà.
Áè÷êä¢äèí ñàäûí ºàðäà÷ Åâäîêèÿ Áàëüäèíêèíîâà ìàðºàíä îðëöà÷íðò õàíëòàí ´ðãš, ´ðê-á¢ëèííü òóóšàð ñîíüìñšàõíü, ´âêíðèííü àâúÿñ-çàœøàë ³ð¢í³ð õàäºëšàõíü áàéðòà éîâäë áîëšàíà ãèâ. Ýí ìàðºàí ´ðê-á¢ëì¢äèí áàéðò õ¢âðâ, öóºàð áèëã-ýðäì³í, õîîðíäàí íèèò³º³í ¢ç¢ëâ ãèš Åâäîêèÿ Ïåïèøåâíà òåìäãëâ. Ìàðºàíà àøàð ´ðê-á¢ë áîëºí ÿìð íåã íîìèíàöä òåìäãëãäâ, Áàòíàñóíîâèõí áîëõëà äèèëâð á³ð³ä, "ѳí ãèñí ´ðê-á¢ë" ãèäã íåð 碢â.
Áàòð áîëí Ýëüâèðà Áàòíàñóíîâèõí Áàèíà Àëòàíà õîéð ꢢêò³ áààõí ´ðê-á¢ë áîëíà. Ãåðèí ýçí äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí îðãàíìóäò öåðãëí³, Ýëüâèðà òàœº÷èí ýêîíîìèêèí ìèíèñòåðñòâä ê´äëí³. Õîéð ꢢêíü ýí áè÷êä¢äèí ñàäò îðíà, ýäí ò¢ð¢í áîëš èèì ìàðºàíä îðëöñìí. 9-÷ áàãèí ñóðºìšëà÷ Ñâåòëàíà Áóâàåâà áîëí àõ ñóðºìšëà÷ Ðàèñà Àôàíàñüåâà ýí ìàðºàíä áåëäõäíü ä´œ-òóñàí ê¢ðãš, äààëºâðìóä ê¢ö³ëºíä ñ¢â-ñåëâã³ðí õóâàëöâ ãèš áàº÷óä òåìäãëâ. "Áèäí ´ðê-á¢ëèííü òóóšàð ñîíüìñàä, óœã-òîõìèííü ä´ðâí ¢éèí òóñêàð ñ³³í³ð ìåäš àââèäí, ààâ-ýýšíðèííü çóðãóä áåëä³ä, šóðì òîãòàââèäí. Ýí ìàðºàí ìàäíèã õàìöóëàä, íåã-íåã³í ä´œíš íèèò³ á³³õä óðìä ´ãâ",- ãèš Áàòð áîëí Ýëüâèðà Áàòíàñóíîâèõí êåëâ.

Íàòàëüÿ ÄÀÂÀÅÂÀ
ÇÓÐÃÒ: ìàðºàíà êåì

Ïðîêóðàòóðîé Ðåñïóáëèêè Êàëìûêèÿ ñîâìåñòíî ñî ñïåöèàëèñòàìè Óïðàâëåíèÿ Ðîññåëüõîçíàäçîðà ïî Ðîñòîâñêîé, Âîëãîãðàäñêîé è Àñòðàõàíñêîé îáëàñòÿì è Ðåñïóáëèêå Êàëìûêèÿ ïðîâåäåíû êîíòðîëüíî-íàäçîðíûå ìåðîïðèÿòèÿ, â õîäå êîòîðûõ áûëè óñòàíîâëåíû íàðóøåíèÿ â ñôåðå áåçîïàñíîñòè è êà÷åñòâà çåðíà è ïðîäóêòîâ åãî ïåðåðàáîòêè. Îá ýòîì ñîîáùàåò ãîñèíñïåêòîð îòäåëà êàðàíòèíà ðàñòåíèé è ñåìåíîâîäñòâà Óïðàâëåíèÿ Ðîññåëüõîçíàäçîðà Áàñàíã Áàäìàåâ. Èíñïåêòîðàìè Ðîññåëüõîçíàäçîðà áûëî óñòàíîâëåíî, ÷òî ñåëüõîçòîâàðîïðîèçâîäèòåëè ðåñïóáëèêè â ïåðèîä ñ 2017 ïî 2018 ãîä âûâåçëè èç Öåëèííîãî è Ïðèþòíåíñêîãî ðàéîíîâ îêîëî 7 000 òîíí çåðíà ñ íàðóøåíèåì òðåáîâàíèé òåõíè÷åñêîãî ðåãëàìåíòà Òàìîæåííîãî Ñîþçà "Î áåçîïàñíîñòè çåðíà".
Ïðàâîíàðóøåíèå, ñîâåðøåííîå âëàäåëüöàìè çåðíà, çàêëþ÷àåòñÿ â ðåàëèçàöèè ïðîäóêöèè, ïîäëåæàùåé îáÿçàòåëüíîìó ïîäòâåðæäåíèþ ñîîòâåòñòâèÿ, áåç óêàçàíèÿ â ñîïðîâîäèòåëüíîé äîêóìåíòàöèè ñâåäåíèé î äåêëàðàöèè ñîîòâåòñòâèÿ òðåáîâàíèÿì áåçîïàñíîñòè.
Íàðóøèòåëè ïðèâëå÷åíû ê àäìèíèñòðàòèâíîé îòâåòñòâåííîñòè.
Íàø êîðð.

 ïîíåäåëüíèê, 3 äåêàáðÿ, þðèñòû âñåé ñòðàíû îòìåòèëè ñâîé ïðîôåññèîíàëüíûé ïðàçäíèê.  ýòîò äåíü â 1864 ãîäó â Ðîññèè áûëà ïðèíÿòà ñåðèÿ ñóäåáíûõ óñòàâîâ è äðóãèõ çàêîíîäàòåëüíûõ àêòîâ, ñòàâøèõ îñíîâîé ñóäåáíîé ðåôîðìû. Èìåííî ýòîò äåíü âïëîòü äî 1917 ãîäà ñ÷èòàëè ñâîèì ïðîôåññèîíàëüíûì ïðàçäíèêîì ðîññèéñêèå ïðàâîâåäû.
Ñ èíèöèàòèâîé ïðîâåäåíèÿ ïðàçäíèêà âïåðâûå âûñòóïèëà Ìîñêîâñêàÿ îáëàñòíàÿ Äóìà, äåïóòàòû êîòîðîé îáðàòèëèñü ñ ýòèì ïðåäëîæåíèåì â Àññîöèàöèþ þðèñòîâ Ðîññèè. 29 ÿíâàðÿ 2008 ãîäà íà ñúåçäå Àññîöèàöèè èäåÿ ó÷ðåæäåíèÿ íîâîãî ïðàçäíèêà áûëà ïîääåðæàíà ïåðâûì çàìåñòèòåëåì Ïðåäñåäàòåëÿ ïðàâèòåëüñòâà Ðîññèè Äìèòðèåì Ìåäâåäåâûì.
 ÷åòâåðã, 29 íîÿáðÿ, â Äîìå ïðàâèòåëüñòâà Êàëìûêèè ñîñòîÿëîñü òîðæåñòâåííîå ìåðîïðèÿòèå êî Äíþ þðèñòà. Ïîçäðàâèë âñåõ þðèñòîâ ðåñïóáëèêè ñ ïðîôåññèîíàëüíûì ïðàçäíèêîì ïðåìüåð-ìèíèñòð ÐÊ Èãîðü Çîòîâ. " ðåñïóáëèêå ïðåäñòàâèòåëè ñôåðû ïðàâà îòëè÷àëèñü öåëåóñòðåìëåííîñòüþ, ñïðàâåäëèâîñòüþ, àáñîëþòíûìè çíàíèÿìè áóêâû çàêîíà, òî åñòü âñåìè òåìè êà÷åñòâàìè, êîòîðûå ïîçâîëÿþò ïðèíèìàòü ïðàâèëüíûå ðåøåíèÿ. Îò þðèñòîâ çàâèñÿò ñóäüáû ëþäåé è, êîíå÷íî æå, ãîñóäàðñòâà", - îòìåòèë Ïðåäñåäàòåëü êàëìûöêîãî ïðàâèòåëüñòâà.  õîäå ìåðîïðèÿòèÿ ãðàìîòàìè è áëàãîäàðíîñòÿìè áûëè íàãðàæäåíû âåäóùèå þðèñòû ðåñïóáëèêè. Çàâåðøèëîñü ïðàçäíîâàíèå êîíöåðòîì.

Íàø êîðð.

Äåêàáðèí 2-ò Õàëüìãò Çóëûí áàéð èê ´ðãìšèí á³³äëä òåìäãëãäâ. Áóóð šèë ºàðàä, áîòõí šèë îðäã êåì ýí šèë äåêàáðèí 2-ò òóñ÷ èðâ. Öóã õàëüìã óëñ íàñàí àâäã ´äð øàšíà ã¢í ó÷ð-óòõòà. Çóíêâà ãåã³í Ãåã³ðëòèí õààëºä îðàä, ïàðàíèðâàíàä çàëðš îäñíà èê ÷èíðò³ éîâäëëà Çóëûí ´äð èðëöí³.
Ì´ðã¢ëèí ´ìí Áóðõí Áàãøèí Àëòí ñ¢ìèí àõ áàãø Àíšà ãåëœ öóãëðñí óëñèã Çóëëà é´ð³º³ä, Õàëüìãèí øàší ëàì, ²ð³ñ³ä, Ìëä, ÑÍÃ-í íóòãóäò Äàëà ëàìèí ãåã³í³ ê¢íäò³ ýë÷ Òýëî Òóëêó ðèíïî÷å èëã³ñí é´ð³ëèã óìøš ´ãâ. Äàâñí šèëèí àøìóä ìó áèø áîëñèíü, òåð éîâóäòà äåëãðëòä ê¢í áîëºíà ò³âö îðñèíü òåìäãë³ä, Õàëüìãèí øàší ëàì óëñèí óõàí-ñåäêëä, øàãøàâäûí àâã-á³ðöä, îþíè ò´ëšëòä áຠáèø èêäë óðàëàí êåãäñèíü çààšàíà. Áóðõí-øàšíà íîìàí öåâð³ð á³ð³ä, îðšàõ øèí šèëä óðàëàí óëì èê èøêäë öóãòàí êåõ ãèñí èöë³í Òýëî Òóëêó ðèíïî÷å ìåä¢ëš³í³.
Õàëüìã Òàœº÷èí Òîëºà÷èí íåðí äååð³ñ öóãëðñí óëñèã òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí àõëà÷èí äàðóê Áîâà Áàäìàåâ é´ð³º³ä, é´ð³ëèí áè÷ãèã óìøš ´ãâ.
Õàëüìãèí ò¢ð¢í ïðîôåññèîíàëüí áàëåòìåéñòåð, ²ð³ñ³í èñêóññòâèí à÷òà ¢¢ëä³÷, Õàëüìãèí Ãåðîé Ïåòð Íàäáèòîâ ¢íí öàºàí ñåäêë³ñí öóã óëñèã îðšàõ øèí šèëë³ é´ð³â. Õàëóí ç¢ðêíè é´ð³ë³í Õàëüìãèí èñêóññòâèí à÷òà ¢¢ëä³÷, ê´ãšìèí õàëõàð äåëê³í ìàñòåð, êîìïîçèòîð Àðêàäèé Ìàíäæèåâ êåëâ. Õàëüìã óëñèí áèëã-ýðäìèí íåðò³ ¢¢ëä³÷íðò õóðëûí ãåëœã¢ä öàºàí õàäã òàòš, ê¢íäë뺳í ìåä¢ëâ. Íàðò-äåëê³í êîíôåðåíöä îðëöõàð èðñí ìë íîìò ÷èãí Çóëûí áàéðëà öóãëðñí óëñèã é´ð³â.
Õàëüìãèí õóðëìóäò Çóíêâà ãåã³íä íåð³äš, ì蜺í çóë ´ðããäí³. Çóëä íåð³äñí áàéðèí èê ì´ðã¢ë ÷èãí Çóíêâà ãåã³íä ì蜺í á³ðö á³ðš, ¢ä ê¢ðòë 18 íîì óìøãäâ. ¡äèí õ´´í 10 íîì óìøãäâ. Áóðõí Áàãøèí Àëòí ñ¢ìèí ãåëœã¢ä Çóíêâà ãåã³íä íåð³äñí íîìëà çåðãäíü Òóøèòà ºàçðò òóññí çóí áóðõíä íåð³äñí, òåð ìåò "Ç¢ðêí³ ñóäð", 21 ijðêèí ìàãòàë, Ìàõàêàëà áóðõíä íåð³äñí, óò íàñ 碢ëºíä òóñëäã Àìèòàþñ, Óøíèøàâèäæàÿ, Öàºàí ijðêä íåð³äñí íîì, íàíü ÷èãí íîì ì´ðã¢ëèí éîâóäò îðóëš óìøâ. Èê ì´ðã¢ëèí äàðó õóðëä èðñí óëñ ãåëœã¢äèí ºàðäâðò, íîì óìøš, õóðëûã ç´â ýðã³ä, 17 ïàíäèòûí - èê íîìòà ëàìíðèí ê´ø³í ´´ð çóë øàòàš, ê¢íäë뺳í ìåä¢ëâ.
Ì´ðã¢ë õîîðíä áîëñí çàâñðò ³ìòí áîîðöã-ö³³º³ð òîîãäš, êåí-íåãíä³í àìóëœ-ìåíä šèðºë äåëäš, Çóëàí äàâóëâ. Áóðõí Áàãøèí Àëòí ñ¢ìä áîëñí Çóëûí èê ì´ðã¢ë "Êàëìûêèÿ" ÐÈÀ-í ä´œã³ð öóã äåëê³ä îí-ëàéí ýâ-àðºàð ¢ç¢ëãäâ. Äåëê³í êåñã îðí-íóòãóäò á³³õ õàëüìãóä èê ì´ðã¢ëèã ñîœñ÷, Çóëûí áàéðàí öóãòàí õàìäàí êåñí ´ðãìšò³ ñåäêëò³ á³³â.
ŠÈЪËÈÍ Êåðìí

×èòàòü áàëëàäó áåç ñëåç è ñîñòðàäàíèÿ íåëüçÿ. Êàê áóäòî âèäèøü 29-ëåòíþþ êàëìû÷êó, ÷üè ãîðüêèå ìûñëè áûëè òîëüêî î åå äåòÿõ. Íûíåøíèì ìîëîäûì ìàìàì, íàâåðíîå, íå ïîíÿòü, ÷òî ìîæíî äóìàòü íå î ñ÷àñòüå äåòåé, à î òîì, ÷òîáû îíè âûæèëè: "Ðàáîòàëà è äóìàëà î äåòêàõ….".
Ñêîëüêî ãîðÿ âûïàëî íà äîëþ ìîëîäîé æåíùèíû, âäîâû ïîãèáøåãî ñîëäàòà, è åå òðîèõ äåòåé. Æèâÿ "â èçáå, ïî÷òè ñðàâíÿâøåéñÿ ñ çåìëåé", îíà ðàáîòàëà íà ëåñîïîâàëå íàðàâíå ñ ìóæ÷èíàìè. Åäèíñòâåííàÿ êàëìûöêàÿ ñåìüÿ íà îòøèáå ñåëà, áåç ïîääåðæêè ñâîèõ ýòíè÷åñêèõ áëèçêèõ è ñîðîäè÷åé, áûëà îáðå÷åíà íà ïðîçÿáàíèå. Âåäü â òðóäíûå ìîìåíòû äâà ïðåäåëüíûõ îñíîâàíèÿ íàøåãî áûòèÿ ïîääåðæèâàþò ÷åëîâåêà: ñåìüÿ è ýòíîñ. Êàêàÿ òàì ïîääåðæêà îò ñåìüè, òðîèõ ìàëîëåòíèõ äåòîê, à èç ýòíè÷åñêèõ áëèçêèõ - ïàðåíåê Ýðäíè, ìàëü÷èøêà, íàïàðíèê ïî âàëêå ëåñà. Äàæå ñòðàøíî çàäàòüñÿ âîïðîñîì, ÷åì êîðìèëà ñâîèõ äåòåé ìîëîäàÿ ìàòü, âî ÷òî îäåâàëà - "À ñàïîãè - ó Äåëè ëèøü îäíîé….".
Êîãäà ÿ ÷èòàþ î òðàãåäèè, ïðîèçîøåäøåé ñ ìîëîäîé êàòîðæàíêîé â ëåñó, òî íå ìîãó íå âñïîìíèòü, ÷òî â ìîåé ñåìüå òîæå ïðîèçîøëî ïîäîáíîå íåñ÷àñòüå. Ïàïèí äâîþðîäíûé øåñòíàäöàòèëåòíèé áðàò âçÿë íà ñåáÿ âèíó ìàòåðè â "äåëå î êîëîñêàõ" è áûë îòïðàâëåí íà ëåñîïîâàë. À òàì ïîïàë ïîä ïàäàþùåå äåðåâî è, ïîëó÷èâ óäàð ïî ãîëîâå, îñòàëñÿ ñëåïûì, íî ïðîæèë î÷åíü íåäîëãî. Ãîðå è ñòðàäàíèÿ ãåðîèíè áàëëàäû áëèçêè âñåì, â ÷üè ñåìüè âîøëè ãîðå è íåñïðàâåäëèâîñòü â òå ïðîêëÿòûå ñòàëèíñêèå ãîäû.
Áàëëàäó Â. Øàêóåâà íåëüçÿ íàçâàòü çàìå÷àòåëüíîé, èáî òàê ãîâîðÿò î ëèðèêå, ãäå ðàäóåò ñåðäöå ïðèðîäà, ðàñöâåòàåò ëþáîâü, âñå äûøèò îæèäàíèåì ñ÷àñòüÿ. Çàìå÷àòåëüíûì ÿâëÿåòñÿ òâîð÷åñòâî ïîýòà Âàñèëèÿ Øàêóåâà, äëÿ êîòîðîãî ïðîøëîå è íàñòîÿùåå ïåðåïëåëîñü â îäíîì æåëàíèè:
Åù¸ ìîëþñü, ÷òîáû íà áåëîì ñâåòå
Íà "íàøèõ" íå äåëèëèñü è "÷óæèõ",
×òîá ðàäîñòíî ñìåÿëèñü âàøè äåòè,
È ëèøü îò ñìåõà áûëè ñëåçû èõ!
"Èñïîâåäü êàòîðæàíêè" - ýòî êðèê äóøè ÷åëîâå÷åñêîé, êîòîðàÿ âñåìè ñèëàìè ñîïðîòèâëÿåòñÿ çëó, ãîðþ, áîëè; êîòîðàÿ áüåò â íàáàò: "Ñòðàäàíèé íàøèõ ïóñòü ó âàñ íå áóäåò!".
Óäà÷è Âàì, ïîýò Âàñèëèé Øàêóåâ!
Òàòüÿíà Áàðñóêîâà,
äîêòîð ñîöèîëîãè÷åñêèõ íàóê, ïðîôåññîð ÑÊÔÓ

Òàê íàçûâàëàñü Âñåðîññèéñêàÿ àêöèÿ, ïðîâåä¸ííàÿ ïðè ïîääåðæêå ïàðòèè "Åäèíàÿ Ðîññèÿ". Ïðèÿòíî áûëî óçíàòü, ÷òî â ýòîé àêöèè ïðèíÿëè ó÷àñòèå è êàëìûöêèå àðòèñòû. Çðèòåëè êîíöåðòà "Âðåìÿ âûñîêîé ìóçûêè", êîòîðûé ïðîøåë íåäàâíî â Ýëèñòå, ïîëó÷èëè âîçìîæíîñòü íàñëàäèòüñÿ ïðåêðàñíîé ìóçûêîé, óñëûøàòü àðèè è ðîìàíñû, ïîãðóçèòüñÿ â ïîýòè÷åñêóþ àòìîñôåðó. Âåäü ìóçûêàëüíî-ïîýòè÷åñêèå âå÷åðà äîñòàòî÷íî ðåäêî ïðîâîäÿòñÿ â íàøåì ãîðîäå.
Ëàóðåàò Âñåðîññèéñêîãî è ìåæäóíàðîäíûõ êîíêóðñîâ Íàòàëüÿ Òàïêèíîâà èñïîëíèëà àðèè èç îïåð, ïåñíè è ðîìàíñû. Çðèòåëè îòìåòèëè, ÷òî ïðîãðàììà êîíöåðòà áûëà ðàçíîîáðàçíîé è íàñûùåííîé. Ïðîôåññèîíàëèçì, îñíîâû êîòîðîãî áûëè çàëîæåíû â Óðàëüñêîé ãîñóäàðñòâåííîé êîíñåðâàòîðèè, ïîìîãàþò ïåâèöå â ïîëíîé ìåðå ðàñêðûòü ãëóáèíó è êðàñîòó èñïîëíÿåìûõ ïðîèçâåäåíèé. Ñîãëàñèòåñü, íå â êàæäîì êîíöåðòå ìîæíî óñëûøàòü îäíîâðåìåííî ïðîèçâåäåíèÿ È. Áàõà, Ã. Ãåíäåëÿ, Ô. Øóáåðòà, Ä. Âåðäè, Ä. Ïó÷÷èíè, È. Äóíàåâñêîãî. Ñâîå ïðî÷òåíèå èçâåñòíûõ êëàññè÷åñêèõ ïðîèçâåäåíèé ïðåïîäíåñëà çðèòåëÿì ïåâèöà Íàòàëüÿ Òàïêèíîâà.
Âîêàëüíûå ïðîèçâåäåíèÿ ñìåíÿëèñü èíñòðóìåíòàëüíûì èñïîëíåíèåì. Âäîõíîâåííàÿ è âûðàçèòåëüíàÿ èãðà ìóçûêàíòîâ: çàñëóæåííîé àðòèñòêè ÐÊ Âàëåíòèíû Ñåðãóíîâîé (ôîðòåïèàíî) è çàñëóæåííîãî äåÿòåëÿ Âñåðîññèéñêîãî ìóçûêàëüíîãî îáùåñòâà Ìàðèíû Êóðèãàíîâîé (ñêðèïêà) äîñòàâèëà èñòèííîå íàñëàæäåíèå çðèòåëÿì. Îíè âèðòóîçíî èñïîëíèëè ïðîèçâåäåíèÿ Ã. Âåíÿâñêîãî, Ô. Êðåéñëåðà, Ï. ×îíêóøîâà. Ïðîãðàììà ìóçûêàëüíî-ïîýòè÷åñêîãî âå÷åðà ñîñòîÿëà èç íåñêîëüêèõ ÷àñòåé, êîòîðûå îðãàíè÷íî ñîåäèíÿëè ïîýòè÷åñêèå âñòàâêè âåäóùåãî âå÷åðà, àðòèñòà Ðåñïóáëèêàíñêîãî Ðóññêîãî òåàòðà äðàìû è êîìåäèè Ñåðãåÿ Ìàòþøêèíà.
Î÷àðîâàíèå ýòîìó îñåííåìó âå÷åðó ïðèäàëè êàëìûöêèå ìîòèâû. Ïðîíèêíîâåííî ïðîçâó÷àë â èñïîëíåíèè Âàëåíòèíû Ñåðãóíîâîé è Ìàðèíû Êóðèãàíîâîé êîíöåðò äëÿ ôîðòåïèàíî è ñêðèïêè "Ñòåïü" Ïåòðà ×îíêóøîâà. Ëåãêî è çàäîðíî ëåòåëà ïî çàëó ïåñíÿ Ïåòðà ×îíêóøîâà "Õàðàäà" íà ñëîâà Ñàíäæè Êàëÿåâà â èñïîëíåíèè Íàòàëüè Òàïêèíîâîé. Ýòàêàÿ òâîð÷åñêàÿ ïåðåêëè÷êà è ñâîåîáðàçíûé êàëìûöêèé îòâåò âñåìèðíî èçâåñòíîìó "Ñîëîâüþ". Êñòàòè, òàêæå ïðîçâó÷àâøåìó â ýòîò âå÷åð.
Àðòèñòû, ïîëó÷èâøèå âûñøåå êîíñåðâàòîðñêîå îáðàçîâàíèå, íå çàìûêàþòñÿ â ñâîåì òâîð÷åñòâå, à àêòèâíî ïðîïàãàíäèðóþò ìóçûêó, ó÷àñòâóþò â ðàçíûõ êîíöåðòàõ è àêöèÿõ. Îíè ãàñòðîëèðóþò ïî ðåñïóáëèêå. Êàê ìû ñêàçàëè âûøå, àðòèñòû íàøåé ðåñïóáëèêè ïðèíÿëè ó÷àñòèå âî Âñåðîññèéñêîé àêöèè "Âðåìÿ âûñîêîé ìóçûêè", îíè áûëè ãîòîâû ê ýòîìó, òàê êàê ìóçûêà ñòàëà èõ æèçíüþ. È îíè âñåãäà ãîòîâû ïîäåëèòüñÿ ñâîèì òâîð÷åñòâîì ñî çðèòåëåì.
Ñëåäóåò îòìåòèòü, ÷òî ñòàðò àêöèè äàë çàñëóæåííûé àðòèñò Ðîññèè Äìèòðèé Êîãàí. Íàïîìíèì, ÷òî ýòî âíóê çíàìåíèòîãî ñîâåòñêîãî ñêðèïà÷à Ëåîíèäà Êîãàíà. Òàê ÷òî êàëìûöêèå ìóçûêàíòû íå îñòàëèñü â ñòîðîíå îò ýòîãî âàæíîãî äåëà.
Ýòèõ ýíòóçèàñòîâ îáúåäèíèëà íå òîëüêî ëþáîâü ê ìóçûêå, íî è æåëàíèå ïðèîáùàòü ê èñêóññòâó êàê ìîæíî áîëüøå çðèòåëåé è ñëóøàòåëåé, è ïîýòîìó îíè âñåãäà íàõîäÿò âîçìîæíîñòü âûñòóïàòü íà ðàçíûõ êîíêóðñàõ. Àðòèñòû ïðèíÿëè ó÷àñòèå â ñîöèàëüíî-êóëüòóðíîì ïðîåêòå "Êðûëüÿ", êîòîðûé îñóùåñòâëÿåò Ðåñïóáëèêàíñêèé Ðóññêèé òåàòð äðàìû è êîìåäèè ïîä ýãèäîé Ìîñêîâñêîãî ôîíäà ñîõðàíåíèÿ êóëüòóðû ïðè ïîääåðæêå Ìèíèñòåðñòâà êóëüòóðû ÐÔ.  ðàìêàõ ðåàëèçàöèè äàííîãî ïðîåêòà àðòèñòû ïîáûâàëè ñ êîíöåðòàìè â Âåðõíå - ßøêóëüñêîé ñàíàòîðíîé øêîëå, ßøêóëüñêîé øêîëå-èíòåðíàòå, â Ýëèñòèíñêîì äîìå-èíòåðíàòå äëÿ ïðåñòàðåëûõ è èíâàëèäîâ, â Êåò÷åíåðîâñêîì äîìå - èíòåðíàòå äëÿ ïðåñòàðåëûõ è èíâàëèäîâ, à òàêæå â ó÷ðåæäåíèÿõ ÓÔÑÈÍ ÐÊ ïî ÐÔ. Ñâîèìè âûñòóïëåíèÿìè àðòèñòû îêàçûâàþò ìîðàëüíóþ ïîääåðæêó òåì, êòî íàõîäèòñÿ â ñëîæíîé æèçíåííîé ñèòóàöèè.
Ïîñòîÿííî ñîâåðøåíñòâóÿ ìàñòåðñòâî, îíè óäåëÿþò áîëüøîå âíèìàíèå îáùåíèþ ñ êîëëåãàìè. Òàê, âûñòóïëåíèå â Àñòðàõàíñêîé ôèëàðìîíèè ïîìîãëî èì åùå ðàç óáåäèòüñÿ, ÷òî îíè íàõîäÿòñÿ â õîðîøåé ïðîôåññèîíàëüíîé ôîðìå. È íà î÷åðåäíîì êîíöåðòå â Ýëèñòå íàøè àðòèñòû ïîäàðèëè çðèòåëÿì ðàäîñòü âñòðå÷è ñ ìóçûêîé. Ïðîôåññèîíàëüíîå èñïîëíåíèå è ðàçíîîáðàçèå ðåïåðòóàðà âûçûâàëè âîñõèùåíèå è êðèêè "Áðàâî!"
Ìû æèâåì â íåïðîñòîå âðåìÿ. Êàê ïðèÿòíî áûëî âèäåòü ïîñâåòëåâøèå ëèöà çðèòåëåé, êîòîðûå, íà âðåìÿ îòîéäÿ îò âå÷íîé ñïåøêè è ïîâñåäíåâíûõ áóäíåé, ïîäàðèëè ñåáå âå÷åð íàñëàæäåíèÿ ìóçûêîé. Ïîèñòèíå, âðåìÿ âûñîêîé ìóçûêè íèêîãäà íå ïðîõîäèò.
Êåðìåí ÄÆÈÐÃÀËÎÂÀ

Ãåìò³-øàëòãòà óëñèí íàðò-äåëê³í ¥äð óãòš Ãîðîäîâèêîâñê áàëºñíà 2-÷ òîéãòà äóíäûí øêîëä "Äîáðîòà ñïàñåò ìèð" ãèäã êåðã-¢¢ëäâð äàâóëãäâ. Ìàíà øêîë Ãîðîäîâèêîâñê ðàéîíä èíêëþçèâí ñóðºóëü-ýðäìèí èííîâàöèîíí áîëí óëã÷ ó÷ðåæäåíü áîëíà. 2014 šèë³ñ àâí "Äîñòóïíàÿ ñðåäà" ãèäã ôåäåðàëüí ïðîãðàììàð ïàíäóñ áîëí íàíü ÷èãí òîîò òîñõãäš, øàëòãòà áè÷êä¢äò öóã òààë òîãòàãäñí á³³í³. Ìàíà øêîëä 23 øàëòãòà ñóðºóëü÷ ñóðíà. Øêîëä ïñèõîëîãèí, ëîãîïåäèí áîëí èíêëþçèâí ñóðºóëü-ýðäìèí êàáèíåòì¢ä ¢¢ëäí³. Áàãøíð áîëí ñóðºóëü÷íð øàëòãòà áè÷êä¢äèí ò´ðì¢äò ºîë îíüãàí ´ãí³. Òèèã³ä ýäí³ ò´ë³ îëí ç¢ñí êåðã-¢¢ëäâð á¢ðä³ëºí ñ³í àâúÿñò òîõðâ.
"Ãîðÿ÷åå ñåðäöå Äàíêî" ãèäã âîëîíòåðìóäûí íèèö³í³ ñåäâ³ð³ð øêîëä ÿàðì áîëâ, òåð¢íä õîðøàñí ì´œã³ð øàëòãòà ꢢêä-ê´â¢äèã ³ìò³õí êåãäëì¢ä³ð òîîâ. Ñóðºóëü÷íð áèëã-ýðäì³í ¢ç¢ë³ä, ¢çìšò³ êîíöåðòí ïðîãðàìì áåëäâ. Øêîëûí âîëîíòåðìóä áè÷êä¢äèí ò´ë³ îëí ç¢ñí íààää äàâóëâ, ýäí³ ÷èð³ä êå-ñ³³õí çóðãóä çóðâ. Áàøàíòèíñê êîëëåäæèí áàãøíð áîëí îþòíð ìàäíëà áàò çàëºëäà á³ðš, øêîëûí êåðã-¢¢ëäâðì¢äò øóíìºàºàð îðëöíà. Ýí êåðã-¢¢ëäâðò âåòåðèíàðí ³œãèí áàãøíð áîëí îþòíð áè÷êä¢äò "²ìä áóëœ" á¢ð䳺³ä, îëí ç¢ñí àœ-àºðóñíà º³³õ¢ë áåëäâ. Áè÷êä¢äò ýí º³³õ¢ë èê áàéð ¢¢ä³â ãèš êåëõ êåðãò³.
Ýí êåðã-¢¢ëäâð äàâóëëºíä ðàéîíà äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí îðãàíìóäûí áîëí "Àñò-Ìàðêåò" ëàâêèí ê´äë³÷íð ä´œ-òóñàí ê¢ðãñíä áèäí èê õàíëòòà á³³í³âèäí. Ýäí ìàíà áè÷êä¢äò òîðò áîëí áåëã¢ä á³ð¢ëš ´ãâ. "Ãîðîäîâèêîâñêèé" ãèäã ðàéîäûí õîîðíäê ³œãèí ºàðäà÷, ïîëèöèí ïîëêîâíèê Î.Òàðàñêàåâä, Áàøàíòèíñê êîëëåäæèí äèðåêòîð Â.Ýäãååâä, "Àñò-Ìàðêåò" ëàâêèí äèðåêòîð ×.Äîðäæèåâä áèäí õàíëòàí ´ðãš, ê´äëìøòíü ê¢ö³ìš äóðäšàíàâèäí. Ýäí³ öàºàí ñåäêëèí ä´œã³ð ìàíà áè÷êä¢ä ñåðãìšò³º³ð àìðàä, óóäüâðàí ºàðºàä, ýäí³ ò´ðì¢ä õàºëëºíä îëí óëñ îðëöšàõèã ìåäâ.

Áàéðòà Î×ÈÐÎÂÀ,
Ãîðîäîâèêîâñê 2-÷
òîéãòà øêîëûí äèðåêòîð
ÇÓÐÃÒ: áóéí÷ ñåäêëèí êåðãò îðëöà÷íð

Ìû óæå ïèñàëè î òîì, ÷òî íåäàâíî â Ýëèñòå, â Êàëìûöêîé ýòíîêóëüòóðíîé ãèìíàçèè èìåíè Çàÿ-Ïàíäèòû, ñîñòîÿëñÿ II ðåãèîíàëüíûé ôîðóì ïî ðîáîòîòåõíèêå "Èíæåíåðíûå êàäðû Ðîññèè", â êîòîðîì ïðèíÿëè ó÷àñòèå áîëåå 80 äåòåé â âîçðàñòå îò 4 äî 16 ëåò.  ðàìêàõ ôîðóìà "ÈÊàÐ" ïðîøåë ðåãèîíàëüíûé îòáîðî÷íûé ýòàï Âñåðîññèéñêîãî ðîáîòîòåõíè÷åñêîãî ôîðóìà äîøêîëüíûõ îáðàçîâàòåëüíûõ îðãàíèçàöèé "ÈÊàиíîê", ðåãèîíàëüíûé îòáîðî÷íûé ýòàï Âñåðîññèéñêèõ ðîáîòîòåõíè÷åñêèõ ñîðåâíîâàíèé äëÿ äåòåé ìëàäøåãî øêîëüíîãî âîçðàñòà "ÈÊàÐ - ÑÒÀÐÒ".  âûñòàâêå-êîíêóðñå òåõíè÷åñêèõ è òâîð÷åñêèõ ïðîåêòîâ "Ïîêîðåíèå êîñìîñà. Ïóòåøåñòâèå íà Ëóíó" ïðèíÿëè ó÷àñòèå øêîëüíèêè è äåòè ñ ÎÂÇ.
Ïî ñëîâàì îðãàíèçàòîðà ôîðóìà Îëüãè Áàäìà-Õàëãàåâîé, ãëàâíàÿ öåëü - ýòî ðàçâèòèå ðîáîòîòåõíèêè è ïîïóëÿðèçàöèÿ òåõíè÷åñêîãî òâîð÷åñòâà ñðåäè äåòåé â Êàëìûêèè, à òàêæå ðàñøèðåíèå ïîëèòåõíè÷åñêîãî êðóãîçîðà è ïðîâåäåíèå ðàííåé ïðîôîðèåíòàöèè øêîëüíèêîâ.
Òåìà ñîðåâíîâàíèé "ÈÊàиíîê" ñåçîíà 2018-2019 ãîäà ïîñâÿùåíà ïðèîáùåíèþ äåòåé ê êóëüòóðíî-èñòîðè÷åñêîìó íàñëåäèþ, ïðååìñòâåííîñòè ìåæäó ïðîøëûì è áóäóùåì "Ñîõðàíÿÿ òðàäèöèè Âåëèêîé Ðîññèè. Íàðîäíûå òîðæèùà ìàñòåðîâûõ".  ñîðåâíîâàíèè ó÷àñòâîâàëè 12 êîìàíä, êàæäàÿ èç êîòîðûõ ïîñòàðàëàñü îòðàçèòü â ñâîåì ïðîåêòå ñâîåîáðàçèå íàøåé ðåñïóáëèêè.
Ãðàí-ïðè è âîçìîæíîñòü ñðàçèòüñÿ ñ êîìàíäàìè èç äðóãèõ ðåãèîíîâ â ôèíàëå ñîðåâíîâàíèé â ã. Ìîñêâå ïîëó÷èëè âîñïèòàííèêè ÀÍÎ ÄÎ "Ïðîôåññîðèóì" Äàÿíà Áàäìà-Õàëãàåâà è Îëåã Åâåíêî.
Âûñòàâêà-êîíêóðñ òåõíè÷åñêèõ è òâîð÷åñêèõ ïðîåêòîâ "Ïîêîðåíèå êîñìîñà. Ïóòåøåñòâèå íà Ëóíó" äëÿ øêîëüíèêîâ è äåòåé ñ ÎÂÇ âûÿâèëà ïîáåäèòåëåé è ïðèçåðîâ â 5 êàòåãîðèÿõ. Ñðåäè ó÷àùèõñÿ 1-4-õ êëàññîâ ïî÷åòíîå èìÿ ïîáåäèòåëÿ ïðèñâîåíî Àëäàðó Êåêòûøîâó çà ïðîåêò "Ãàëàêòè÷åñêèé ñòðàæíèê"; âòîðûì ïðèçåðîì ñòàë Âëàäèìèð Øåðñòîáèòîâ ñ ïðîåêòîì "Êîñìîäðîì "Ëóíà-17".  òðîéêó ëó÷øèõ âîøëà è Èëÿíà Êëèïîâà, ïðåäñòàâèâ ïðîåêò "Äîðîãà íà ëóíó".
Ñðåäè øêîëüíèêîâ 5-7-õ êëàññîâ ïîáåäó ïðàçäíîâàë Ôåäîð Ãðèøêèí, âûïîëíèâ ðàáîòó "Êîñìè÷åñêèé èññëåäîâàòåëü". Ïîíðàâèâøèéñÿ âñåì ïðîåêò Ìèíãèÿíà Øåðêåøåâà "Êîñìè÷åñêèå ðîáîòû" çàíÿë 2-å ìåñòî; òðåòüèì ïðèçåðîì ñòàë Äàíèð Àñòàíêîâ çà ïðîåêò "Ýìèãðàíò".
 ñàìîé ñòàðøåé ãðóïïå (8-11-å êëàññû) áûë îòìå÷åí ïðèçîì Áîñõîìäæè Áàäìàåâ ñ ïðîåêòîì: "Ïîëèöåéñêèé ó÷àñòîê".
Äåòè ñ ÎÂÇ òàêæå ïðèíÿëè àêòèâíîå ó÷àñòèå â âûñòàâêå-êîíêóðñå. Çäåñü âíå êîíêóðåíöèè áûë Äàíèë Îðåíäàðåíêî ñ ïðîåêòîì "Êîñìîñ-äîñòóïíàÿ ñðåäà", ïî÷åòíîå çâàíèå âòîðîãî ïðèçåðà ïîëó÷èë Áîðèñ Îãàíåñÿí, ïðåäñòàâèâ "Ëóííûé ãîðîä" â òðîéêó ëó÷øèõ âîøåë è Äàíèð Î÷èðîâ ñ ïðîåêòîì "No Limits Moon Motion" (“Ëóííàÿ ïðîãóëêà áåç ãðàíèö”); òðåòüèì ïðèçåðîì ñòàë òàêæå Òåìèð Øàëõàåâ ñ ïðîåêòîì "Êîñìè÷åñêàÿ áàçà".
 íîìèíàöèè "Êîìàíäíàÿ ðàáîòà" ïîáåäèòåëåì ñòàëà êîìàíäà Ýëèñòèíñêîãî òåõíè÷åñêîãî ëèöåÿ "Ëóíîõîä": Ñàâåëèé Ìîèñååâ, Íèêèòà Áàëàõîíîâ, Ýíêèðà Äàðáàêîâà.
Âòîðûå ïðèçåðû - êîìàíäà "ÏðîôåññîðèÓì": Àðòåì Êóêàåâ, Àðòåí Áàäìà-Õàëãàåâ, Àðèíà ×àäëàåâà, Äàâèä Óáóøàåâ, Ôåëèêñ Áåìáèåâ, Åãîð Øàðîâ, Äàíà Áîíäàðåâà; òðåòèé ðåçóëüòàò ïîêàçàëà êîìàíäà Ýëèñòèíñêîé ÑÎØ ¹2 ñ ïðîåêòîì "Êîñìè÷åñêàÿ ñòàíöèÿ": Àëåêñåé Êîíäðàòüåâ, Àíàñòàñèÿ Ëîãèíèäè, Àéñåë Ãóëèåâà, Àáäàëëàõ Àäèëüõàíîâ, Àíäðåé Áîðîäèí.
Âñåì ïîáåäèòåëÿì è ïðèçåðàì áûëè âðó÷åíû êóáêè, ìåäàëè, äèïëîìû è öåííûå ïîäàðêè. Ðåñóðñíûé öåíòð "Ìàëåíüêèå Ýéíøòåéíû" âûðàæàåò áîëüøóþ áëàãîäàðíîñòü ïàðòíåðàì è ñîîðãàíèçàòîðàì Âòîðîãî ðîáîòîòåõíè÷åñêîãî ôîðóìà "Èíæåíåðíûå êàäðû Ðîññèè".
Ïîäâîäÿ èòîãè, ìîæíî ñêàçàòü, ÷òî ïðîøåäøèé ôîðóì - ýòî ïëîùàäêà íå òîëüêî äëÿ ñîðåâíîâàíèé ïî ðîáîòîòåõíèêå, íî è äëÿ ó÷åáíîé, èãðîâîé è ðàçâëåêàòåëüíîé ïðîãðàìì: ïðåçåíòàöèé, ìàñòåð-êëàññîâ, êàêèõ-òî íîâûõ ôîðì.  ðàìêàõ ôîðóìà ïðîøåë íàó÷íûé ìàñòåð-êëàññ "Õåíäãàì. Æâà÷êà äëÿ ðóê" è âñòðå÷à ñ ãåðîÿìè èç ìóëüòôèëüìà "Ôèêñèêè". Îðãàíèçàòîðû âòîðîé ãîä ïîñòàðàëèñü íà ñëàâó, ÷òîáû ñîñòÿçàíèå þíûõ òåõíèêîâ "ÈÊàÐ" ñòàëî ÿðêèì è íåçàáûâàåìûì ñîáûòèåì äëÿ åãî ó÷àñòíèêîâ è ãîñòåé! Ñàì Áèëë Ãåéòñ íàçâàë ðîáîòîòåõíèêó òåõíîëîãèåé áóäóùåãî. Òàê ÷òî áåç ñîìíåíèé ìîæíî çàÿâèòü, ÷òî ïîäîáíûå ìåðîïðèÿòèÿ â Êàëìûêèè - äåëî î÷åíü âàæíîå è íóæíîå!

Ãóíà ÒÞÐÁÅÅÂ