Дуука Куука хойр ээҗнрин тускар

02-03-2021, 14:27 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Хальмг телеүзлд долан хонгин үлмҗ өдр 9 час 15 минутла «Дуука болн Куука» гидг һарц һарч ирнә. Шогта, инәдтә болн сурһмҗин чинртә эн соңсхврт Шорван Феликс Һәрән Лиҗ хойр орлцна. Билгтә хойр көвүг таңһчд әмтн сәәнәр меднә. Телеүзлин тематическ соңсхврмудын редакц эн һарциг белддг болв. Нертә седкүлч, редактор Нәдвдә Тамаран келсәр, соньн эн ахр наадыг телевизионн эв-арһар үзүлх санан урднь төрсн билә.

Хальмг телеүзлин шин төсв
«Ода гемин үүләр бәәдл нәрн болсн цагт әмтнә ик зунь гертән бәәсн кемлә мана сансн тоот күцв. Билгтә баһчудла көдлхд йир соньн, – гиҗ Тамара Тюмдяевна келнә. – Телевизионн эн төсвд орлцҗах көвүдт ик зуудан сул цаг уга болна. Эдн эврә көдлмштә, дәкәд олн-зүсн керг-үүлдврт орлцна. Тегәд көвүдин көдлмшт завср һархла, эдниг хамцулхд амр биш. Тиим бәәдл учрхла, хойр-һурвн һарциг нег саамд бичҗ авнавидн. Әмтнд мана төсв таасгдснь маднд урмд өгчәнә. Концертд эн ахр нааддыг үзснь нег йовдл. Телеүзләр соңсхвр болҗ экранд һарч ирснь талдан нег йовдл. Олн хәләһәчнрин оньгт тернь тусчана. Хальмг улсин авъясмудыг, урн үгин зөөриг хадһлхд эннь туслҗана. Тер үг хадһлҗах ах үйин дөңгәр тер зөөрлә баһчуд, өдгә цага әмтн таньлдҗана. Телеүзлин дөңгәр эннь хөөтк үйнрт зөөр болҗ үлдхмн».
Җилин туршарт иим әәмшгтә цагт, хорта вирус түгсн цагла гертән суух әмтнд телеүзлиг хәләх, нег үлү хальмг соңсхврмуд хәләх арһнь икдв. Өрүн болһн йисн часла гертән хураһад, хотан ууһад авчксн әмтн таңһчд болҗах йовдлмудын тускар медҗ авчкад, олн-зүсн талдан һарциг соньмсҗ хәләнә. Телеүзлин архивәс үзүлгдҗәх тоотнь әмтиг сергәҗ, давсн йовдлмудыг тодлулна. Тер олн керг-үүлдврт болн нәр-нааднд орлцҗ йовсн әмтиг үзҗ байрлна.
Иигәд әмтн гертән бәәсн цагла Хальмг телеүзл шин төсвиг хәләһәчнрин оньгт тусхав. Урднь концертмүдт үзҗ, сергмҗ үүдәдг дүрмүд телеэкранас әмтнлә харһснь йир икәр таасгдв. Хотн болһнд иим ээҗнр бәәнә. Тедн мана җирһлин салһгдшго әңгнь. Өрүн болһн серхләрн эркән эргүлҗәх ээҗән үзәд, амр-таварн суняҗ босад, сурһульдан болн көдлмштән адһнавидн. Герт ээҗ күләҗәх седкл ямаран таалта. Немр чидл өгнә, юмнд болх-болшгоһар зовхас гетлгнә. Ээҗ мадниг харҗ хәләҗәх йоста хааһул болна. Ээҗ оньдин мадна өөр бәәхлә, бидн терүгинь медхшвидн. Йирини, даңгин йовдл гиҗ саннавидн.
Ээҗин өөр бәәһәд, келнд орад, кен ахан күндлдгиг, бичкнән эрклүлдгиг болн нань чигн җирһлд һол орм эзлдг дасгдсн тоотыг бийдән, заң-авцдан шиңгәҗ авнавидн. Ээҗ бәәх өрк-бүлд өссн күүкд-көвүд хальмг келтә болна, тер эс гиҗ нег талдан бәәдлд бийән яһҗ бәрхән меднә. Хальмг улсин авъясмуд теднә өдр-бүрин үүлдврәс мана хәләцд, заңд батрна. Келхәс, Феликс бичкнәсн авн ээҗин һарт өссмн. Ээҗнь төрскн келинь дасхсн деерән орс туульмудыг хальмг келнд орчулҗ, зеедән келҗ өгдг бәәсмн. Ээҗән дахад, улсин авъясмудыг сәәнәр медҗ авад, көвүн сойларн, тууҗарн соньмсдг болв.
Һәрән Лиҗин ээҗнь давсн җилин бар сарин 5-д 95 наста болв. «Ах үйнрин келнә авциг, тедн хадһлҗ йовх амн үгин зөөриг үзүлх седкл бәәнә, – гиҗ Һәрән Лиҗ келнә. – Эднә күүндвриг соңслт. Ямаран гүн ухан, кен-негән тевчлһн, келхләрн «хар усн деер өрм буулһдг» келтә гисн йир үнн. Терүгинь мартх зөв маднд уга».
Өвкнрин зөөрәс утхад
«Мадн үзүлҗәх көгшәс энтн хамцу дүр болҗана, – гиҗ Феликс Лиҗ хойр дүрмүдиннь тускар келнә. – Таднас кен-чигн үзҗ йовсн болх. Өндр нурһта дала үг уга төвшүн ээҗ бәәнә, өөрнь маштг, үгән күүнд өгдго, юмнас дутдго, келтә-амта ээҗ бас бәәнәлм. Тиигәд ээҗнрин әдл биш бәәдлиг болн заңгиг үзүлҗәнәвидн».
Дуука болн Куука экранд һарч ирснь хамгин түрүнд мана ээҗнриг тодлулв. Үг хоорнд, дәрк, дәрк, гиҗ зальврад, өрк-бүлин, күүкд-көвүдин тускар килмҗ һарһҗахинь, учрсн йовдлла ирлцүлҗ, кезәнк үлгүрмүд орулад келчкснь медмҗән уга тодлгдад бәәнә.
Йисн җил хооран таңһчд «Иткл» гиһәд баһчудын җисән үүдсиг, тедн райодар йовҗ, әмтнлә харһҗ, ик тааслт олсинь мартгдад уга. Тиигәд дарани нег харһлтд белдҗәһәд Шорван Феликс үүрмүдин уудьвринь һарһхар, шог кеһәд, ээҗин дүрәр дамҗад бичкн наад үзүлснь көвүдт таасгдв. Кел, тууҗ, сойл, авъясмуд меддг деерән үүрнь актерин билгтәһинь үүрмүднь үзв. Терүгинь цугтан үзх зөвтә гиһәд, үүрмүднь, – билгән концертд үзүл, – гиһәд шахв. «Лиҗ угаһар һаршгов», – гиҗ Феликс залаһан таслв. Тиигәд Шорван Феликс болн Һәрән Лиҗ хойрин концертн наадн үүдсмн.
Тәәз деер эднә үзүлҗәх дүрмүд, хоорндан кеҗәх күүндврнь әмтнд икәр таасгдв. Эврә селәндән, эврә уульнцдан бәәх ээҗнрән әмтн үзсн болв. «Цугнь җирһлд бәәнә, – гиҗ көвүд тоолврарн хувалцна. – Шинҗтә болх кергтә. Әмтнә байн зөөриг мартуллго тодлҗ авад үзүлхәр седләвидн». Эн хойрин үүлдврт Феликс режиссернь, сценаристнь, визажистнь болҗ үүлднә. Һарц болһниг белдлһнд эдн кинәнәр белднә. Ямаран хувц өмсх күртл ухалгдх зөвтә. Нег сәнь, әмтн дөңнәд, таньл ээҗнр хувцнасн хувалцад, эдн тиигәд йоста эмгд болҗ экранд һарч ирнә.
Наадн болһн сурһмҗин чинртә
Иим йөрәлин бүлән үгтә әмтнә тоолвриг интернетин аһуд эн өдрмүдт олҗ болхмн. Эн соңсхвриг үзәд уга улс чигн тиим тоолвр умшад, ютубд тәвгдсн һарциг үзхләрн соньмсҗ, соңсхвриг дуталго хәләдг улсин тоод орна.
«Йосндан, мадн үзсн, соңсҗ йовсн тоот үзүлгдҗәнә. Эн соңсхвриг дөңнҗ, шишлң канал кесн болхла соньн болх. Хальмг улсин авъясмуд, заң-авц сәәнәр үзүлгдҗәнә. Һарциг субтитр дахулҗ өгсн болхла, нег үлү сән болх!».
«Әвртә мана көвүд. Шедевриально (баһчуд сүл цагт икәр таассан эн үгәр медүлнә, тегәд тер кевтнь үлдәҗәнәв), дәкәд чигн үзүлтн!». «Инәх, һундх, уха туңһах… нань чигн тоолвр орулна. Хәләҗ ханҗ болхш». «Билгтәһәр наадцхана, наадн болһн сурһмҗин ик чинртә», – иим болн нань чигн тоолврта үгмүдиг һарцсиг хәләсн әмтн бичҗәнә. Ик зунь зуг таасгдна, гиҗ нег үг бичҗ.
Иигәд билгтә баһчудын наадыг үзүләд, Хальмг телеүзл төрскн келән, авъясмудан тархалһна дәкн нег сән таал тогтав.
Галина ХЕЙЧИЕВА

Видео