Мөңк багш ламин тускар
Бузав улс гисн Зүнһарин өөрд болн Иҗл мөрнә өөрдин кесгәс салҗ Тең һол тал нүүсн хальмг хазгуд болсмн. Өдгә цаг күртл бузав улс би-дун, хувцн, авъяс туст эврә ончта бәәнә. Байн сойлта бузав дундас нертә олн күн һарч, тедн дунд тоомсрта Бор Манҗин Мөңкә багш-лам бәәҗ.
Мөңкә багш 1855-ч җилд Хадта хотнд богшрһахна әәмгт байн хальмг Бор Манҗин Бакрин ик өрк-бүлд һарсмн, гексләхнә хо-мергд яста күн бәәҗ. Хальмг йосар долан нас күрхләнь һанц көвүг нег гер-бүләс сүмд лам болһад йовулҗ. Бор Манҗин Бакрин ик бүләс һурвдгч көвүнь Мөңк богшрһахна әәмгин сүмд лам болҗ сурхар ирҗ. Баһ наснасн Бакрин көвүн оюна чадвран үзүлҗ, төвд бичг-кел хойриг сәәхн сурч, тод бичгин туск урн зокалыг амрар умшҗ, Будда-Багшин гүн ухаг ик соньрхлтаһар медҗ авч.
1869-1881-ч җилмүдт лам болад шар шаҗна нууциг нертә Очр ламас (Явана Санҗин шевнь Ик Дөрвд улст ахлҗасн багш) сурч авсмн. Гелң эрдмин зерг хамһарлсна дару Мөңк Богшрһахна сүмин лам болсн мөн. 1890-ч җилмүдт эн гелң Төвд, Моңһл, Китд нутгудт кесг дәкҗ орсмн. Тендәс Будда шаҗна Һанҗур, Данҗур судрин бичвриг авч ирсн болдг.
Тер үйдән Будда Бурхна текстиг төвд келнәс хальмг келнд буулһсмн. Эн цагт Богшрһахна сүмд Буддан гүн ухани «Цанид» деед сурһулиг нееҗ, Буддан сурһалин үндсн сурһалиг шевнртән зааҗ. Буддан шаҗна бичвриг төвд келәр кевлүләд, төрскн келнд орчулсн мөн.
ХХ-ч зун җилин эклцәр Тең хальмгудын Ах лам болҗ. Хөрн һар җилдән Бор Манҗин Мөңк богшрһахна әәмгин ахлач багшар бәәһәд, Тең хальмгудын ах лам болҗ багшлҗ. Тоомсрта лам бурхн болтлан Тең хальмгудын ламин алвң тушлд бәәв.
Ламин оршавр өдгә цаг күртл хадһлгдв. Мөңк багшин нег һазра әәмгә улс дурсхлын темдг босхҗ, җил болһн тенд ирәд мөргәд, дееҗ өргәд һардг мөн.
КАРМАНА Арвн