Багшин сурһмҗнь оньдин түшг болна

В.Бембетовин нертә балһсна арвдгч тойгта дунд сурһуль үкр сарин 15-д җирн җилин ончта өөнән темдглҗәнә. Миңһн йисн зун җирн дөрвдгч җилин һаха сарин 1-д мана бүрдәц түрүн болҗ үүдән секв. Хойр миңһн сурһульч, зун багш шин ширдсн классмудыг дүүргв. Эдниг түрүн һардач Леонид Ковальевич Санжинов тосв.

Тер хол җирдгч, далдгч, найдгч җилмүдт мана 10-ч тойгта сурһульд кесг тоомсрта, ачта багшнр көдлҗ йовла. Дәәнә ветеран Дмитрий Федорович Хахулин физикин медрлиг сурһульчнрт өгчәлә. Кесг җилин туршарт көдлҗәлә. Англь келнә багшнр Кира Петровна Худолеева, Людмила Ефимовна Насунова. Кира Петровна Ленинград балһснас ирсмн. Багш дәәнә цагла блокадын зовлң үзв. Күүкдт дәәнә, блокадын тускар кичәлдән келҗ өгдг бәәсмн. Орс кел Зинаида Алексеевна Харашкина дасхдг билә. Тер цагт арвдгч тойгта сурһульд Валентина Ефремовна болн Петр Александрович Кабаковихн көдлҗ йовсмн. Петр Александрович көгҗмин багш, Валентина Ефремовна һардачин дарук болн зоологин багш билә.
Инна Ивановна Худжинова һардачин дарук болҗ көдлҗ йовсн цагт мана сурһульчнр КВН гидг наадар балһсна бүрдәцс дунд түрүн орм эзлҗ йовла. Хальмг келнә багшнрин методикин әңгиг найдгч җилмүдт Шаран Валентина һардҗ йовла. Цогц батруллһна кичәл Эрднин Константин, Мукан Александр, Евгений Коровин зааҗ йовла.
Спортзалын үүдн зун-үвлд өдр-сө уга хаагдго билә. Кесг секцс көдлдг билә. Балһсна спортын кесг марһас арвдгч сурһулин спортзалд давулҗала. Александр Зурганович баскетболын сән дамшач билә. Эн наадар эврән өөдән орм авдг бәәсмн. Баскетбол багшин дурта наадн. Эврәннь дуран, медрлән күүкдт сурһҗ өгв. Таңһчин, балһсна марһанд мана сурһульчнр өөдән орм эзлдг билә. Эн багшин тәвц бәәсмн.
Миңһн йисн зун җирн доладгч җилин зуна цагла Александр Зурганович сурһульчнрта олн өдрә мөрнә айлһ кев. Күүкд мөрәр Хальмг мөрнә негдгч цергин (полкин) дәәнә хаалһар йовцхав. Кесг соньн һазрар, әмтнлә харһцхав. Бийдән дала юм тодлҗ авцхав.
Ода Александр Зургановичин, Евгений Николаевичин, Константин Лагаевичин өгчәсн сән сурһмҗиг болн керг күслдән күрдг авъясиг тамрин сойлын (физкультурин) баахн багшнр: Мукөвүнә Николай, Дорҗин Алексей, Серкишә Евгений, Манҗин Айгур цааранднь давулҗана.
Эклц цергә белдлһн (НВП - начальная военная подготовка) гидг кичәлиг Иван Иванович Кошелев дасхҗала. Тер цагт «Зарница», «Орлёнок» цергә-спортын наадд давулдг билә. Мана уйн наста спортсменмүд эн нааддын орлцачнр болад, таңһчд түрүн орм эзләд, Тула, Одесса, Днепропетровск балһсдт орад, сән үзмҗ үзүлдг бәәсмн. Күүкд-көвүдт эн наадд төрскнч седкл дасхна. Сурһульчнр эн нааддас цергә эрдм ямаран болдгинь, цергә зер-зев яһҗ керглгдгинь дасч авцхадг билә.
Эсвин кичәл дөчн йисн җилин туршарт сурһульчнрт Вера Алексеевна Божко дасхч йовла. 1967 җилд Ростов балһснд арвдгч классан чиләһәд, хол, таньдго Хальмг Таңһчур Вера ирәд, Элст балһсна пединститутд эсвин дацңд шүүвр өгәд орв. Миңһн йисн зун далдгч җил Элстин пединститут Хальмг ик сурһульд хүврв. Тиигәд миңһн йисн зун далн хойрдгч җилд Вера Алексеевна хальмг вуз төгсәһәд, Элст балһсна арвдгч дунд сурһульд «номин хатн» эсв гидг кичәл күүкдт дасхв. Сурһульчнрт эсв йир таасгддг билә. Вера Алексеевнан хойр сурһульчиг Үлмҗин Леонидиг болн Амнинә Василийиг таңһчин нәәмдгч классин сурһульчнрас эсвд билг-дасмган үзүлҗәх күүкдәс шүүҗ авад, Москван физико-эсвин сурһульд йовулв. Үлмҗин Леонид, Амнинә Василий физикин-эсвин сурһуль төгсәчкәд, хальмг вузин физикин болн эсвин дацңд сурһуль сурад, багшнр болцхав. Вера Алексеевна «Хальмг Таңһчин ачта багш» гидг цол зүүнә.
Ода арвдгч тойгта сурүульд эклц классин багшнрин һурвн үй көдлҗәнә. СССР-ин ачта багш Шарапа Раисас медрл, дамшлт авсн багшнр одачн көдлҗ йовна. Миндян Александра, Шардан Людмила, Көкән Нина, Наталья Кострикина мөн.
Юлия Георгиевна Моргунова, Валентина Михайловна Цыганкова эклц классин багшнр ода амрлһнд бәәнә. Кесг җилдән арвдгч сурһульд багшлҗ йовсмн. Юлия Георгиевна миңһн йисн зун җирн дөрвдгч җиләс көдлҗ йовла. Валентина Михайловна сүл җилмүдт бичкдүдин садт орс кел, эсв, умшлһна кичәлмүд дасхла. Мана наста багшнр Әрәсән, Хальмг Таңһчин ачта багш гидг цол зүүҗәнә.
Сурһулин багшнр олн дунд тоомсрта, билгтә, ачта, сурһульта улс, эдн таңһчдан туста, түүнә делглртд ик тәвцән орулсн сурһульчнриг дасхад, медрлән өгәд, җирһлин хаалһд орулсмн. Эднә тоод Мунчинә Лилия, Көкән Марина, Б.Б. Городовиковин нертә Хальмг ик сурһулин профессормуд Панькинә Аркадий, Бадмин Валерий болн нань чигн тоомсрта төгсәһәчнр йовна.
Лилия Демьяновна мана Хальмг Таңһчин багшнрин мергҗлт өөдлүлһнә күрәлң толһалҗана. Марина Викторовна Хальмг Таңһчин ачта артистк, Басңга Баатрин нертә Келн-улсин театрт көдлҗ йовла. Ода Москван театрт наачана. Көкән Марина режиссёрин халхар сурһуль чиләһәд, дамшлтта, билгтә режиссёр болад, мана Келн-улсин театрт, Орс театрт болн Әрәсән талдан балһсна театрмудт наадд тәвнә.
Өдгә цагин багшнр, сурһульчнр 10-ч тойгта сурһуль төгсәсн сурһульчнрарн омг кенә. Багш күүнә күч-көлснә үзмҗнь энүнә сурһульчнрт бәәхнь лавта. Юңгад гихлә, багшин өгсн медрлнь бахта җирһлд туслна.
Эврәннь статьяһан Саңһҗин Босян Әрәсән ачта багш Л.А. Михайловад нерәдсн шүлгәр төгсәхәр санатав.
Багшин медрл гисн
Басл янзта, зүстә.
Ээҗ гисн үглә
Элдү сәәхн зокаста.
Багшан, багшан күндлий,
Ачта неринь өргий!
Үзсн, келсн тоотынь
Ухандан хадһлҗ тодлый!
Насндан Багшан күндлхлә,
Нернь кезәд чигн мөңкрнә.
Өгсн соньн сурһмҗнь
Оньдин тусан күргнә.
Багшин цаһан седкл
Байр, урмд өгнә.
Сурһуль, дамшлт авхд
Сәкүсн болҗ хәәрлнә.

ЦЕВГӘ Нүүдлә, В.А. Бембетовин нертә Элстин 10-ч тойгта дунд сурһулин хальмг келнә багш, Әрәсән сурһуль - эрдмин йилһән сән көдләч