Йоста баатрмуд болсн улсиг дөңнәд

1986 җилин мөрн сарин 26-д Чернобыльск АЭС-т аюл учрад, олн-әмтнд ик әәмшг учрасмн. Һучн йисн җил дарандан бидн тер аюлын аш уга келһнд орлцсн улсин санл тевчҗ, зөрмгинь тодлнавидн. Ирлцңгү көдлмшт Советск Союзин булң болһнас ут тоодан 600 миңһн күн, тер тоод Хальмг Таңһчас 1670 күн орлцсмн. Харм төрхд, җил ирвәс чернобыльцнрин то баһрад йовна.

- Ода мана таңһчд Чернобыльск аюлын аш уга келһнд орлцсн улсас 380 күн әмд бәәнә. Ирх җилд эн аюл учрсна 40 җил болхмн, терүнд бидн эртәснь белдвр эклвидн. Элст балһснд бәәдг бумбиг ясх болн эргндк һазринь ахулад сән кец-таал тогтах кергтә. Нидн бидн Галина Николаевна авальтаһан хамдан үүрмүдтән нерәдәд, «Җирһлин төлә әмән әрвлсн уга» гидг дегтр барас һарһсн биләвидн. Терүнд Чернобыльд болсн аюлын аш уга келһнд орлцсн улсас нань Семипалатинск, Тоцкий, Новая Земля, Маяк полигонд ядерн бомб олзллһиг шинҗлсн керг-үүлдврмүдт орлцачнрин тускар бас келгдҗәнә. Тер дегтр барлхин төлә бидн таңһчин баһчудын керг-төрин агентствин зарлсн марһанд орлцад, мөрә шүүҗ авлавидн. Дәкәд Хальмг Таңһчин залвр болн гевш Йонтен маднд 100 миңһәд арслңга дем күргв. Ут тоодан 520 күүнә тодлврмуд болн зургуд эн дегтрт орв. Ода бидн дәкәд нег дегтр барт белдҗәнәвидн. Түрүн дегтриг бидн таңһчин сурһуль-эрдмин бүрдәцст болн селәдин дегтрин саңгудт белглвидн. Таңһчин сурһульчнрла болн оютнрла болдг харһлтст бидн Чернобыльд болсн аюлын аш уга келһнд орлцсн нег һазра улсин зөрмгин тускар келнәвидн, баһчуд оньган өгч соңсад, кесг сурвр өгнә. Тиим харһлтс баһ үйд төрскнч сурһмҗ өглһнд туста болна. Күүкд-көвүд эн аюл ямаран ик әәмшгтә болсиг, мана залу улс әмән әрвллго зөрмгән үзүлсиг медх зөвтә, - гиҗ «Союз Чернобыль» таңһчин олна бүрдәцин ахлач Һучна Борис келнә.
Эндр Элст балһснд болн райодт Чернобыльск аюлын аш уга келһнд орлцачнрт нерәдгдсн санлын керг-үүлдврмүд болхмн. Борис Букиевичин келсәр, зуг Көтчнрә болн Яшкулин райодт чернобыльцнрт нерәдгдсн бумб уга. Элстд бумбиг 2004 җилд босхсмн, тегәд хөрн һар җилин эргцд эн хуучрад, хур-цасн орсна ашт эвдрв. Терүг ясад шинрүлх кергтә. Һучна Борис эн төриг босхад, Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) Ахлач Артем Михайловла болн Элст балһсна Хургин Ахлач Максим Сорокинла харһв, эдн дөң болх үгән өгв. «Союз Чернобыль» таңһчин олна бүрдәц эврә арһ-чидләрн болн буйнч седклтә улсин дөңгәр бумбин шидрк һазриг ясв. «Интериор» (арһлач Юлия Чубанова) болн «Спутник» (арһлач Батнасна Алтана) эднд дем күргв, нертә зурач Бадендән Сергей баннер кеҗ һарһхд нөкд болв.
- Чернобыльд болсн аюлын аш уга келһнд орлцсн залус йоста баатрмуд гиҗ келх кергтә. Тиигәд, Үлмҗин Савр Нагорн Карабахд болсн цүүглдәнд болн Чечняд болсн дәәнд орлцв. Константин Максимов Чернобыльд аюл учрсн цагт шинкән цергт мордад, долан хонг болад эн аюлын аш уга келһнд орлцв. Хөөннь эн Чечняд дәәлдв, ода болхла цергә шишлң керг-үүлдврт орлцҗана. Бидн цергә даалһвр күцәҗ йовх нег һазра улсиг дөңнҗ, демән күргнәвидн. Давсн җилд Александр Малиев УАЗ-тамһта машиһән цергчнрт белглв. Харм төрхд, кесгнь мана үүрмүд күнд гемтә, гертәсн һардг арһ уга, бидн теднд золһҗ однавидн, чадсарн дөңгән күргҗ, төрмүдтнь орлцнавидн. Чернобыльд орлцачнрин белвсн күүкд улсин олна ниицән нидн бүрдәгдв, терүг Бальчинә Елизавета һардна. Күүкд улс нег-негән дөңнҗ, аһу ик көдлмш бас күцәнә, - гиҗ Борис Букиевич келнә.

ДООҖАН Наталья
ЗУРГТ: Приютна районд «Җирһлин төлә әмән әрвлсн уга» гидг дегтрин презентац болсн кем