Íåäàâíî àãðàðèè Êàëìûêèè ïîäâåëè ïåðâûå èòîãè ñåëüñêîõîçÿéñòâåííîãî ãîäà, ïðîâåëè òîðæåñòâåííîå ìåðîïðèÿòèå.  ñâîåé ïîçäðàâèòåëüíîé ðå÷è ìèíèñòð ñåëüñêîãî õîçÿéñòâà ÐÊ Áààòð Áîëàåâ ãîâîðèë òàêæå îá àêòóàëüíûõ çàäà÷àõ, ñòîÿùèõ ïåðåä îòðàñëüþ, ïðèîðèòåòàõ â ðàáîòå ðóêîâîäñòâà Êàëìûêèè è àãðàðíîãî âåäîìñòâà ïî ðàçâèòèþ ÀÏÊ Êàëìûêèè â áëèæàéøåé ïåðñïåêòèâå.  ýêñêëþçèâíîì èíòåðâüþ "Õàëüìã ¢íí" Á.Ê. Áîëàåâ âûäåëèë ðÿä îñíîâíûõ àñïåêòîâ ðàçâèòèÿ ãëàâíîé îòðàñëè ýêîíîìèêè Êàëìûêèè. Ïðåäëàãàåì èõ âàøåìó âíèìàíèþ.
Èíòåíñèôèêàöèÿ
æèâîòíîâîäñòâà
Ãëàâà ðåñïóáëèêè À.Ì. Îðëîâ ïîñòàâèë çàäà÷ó ïî èíòåíñèôèêàöèè æèâîòíîâîäñòâà.  ðàìêàõ ýêñòåíñèâíîãî ðàçâåäåíèÿ ñåëüõîçæèâîòíûõ, ìû íå ìîæåì ðàçâèâàòüñÿ äàëüøå, ïîòîìó ÷òî íàãðóçêà íà ïàñòáèùà ó íàñ ïðåâûøàåò íàó÷íî-îáîñíîâàííûå íîðìû, ïîýòîìó ìû äîëæíû äóìàòü îá óñêîðåííîì ïåðåõîäå íà ðåëüñû èíòåíñèôèêàöèè. Äëÿ ýòîãî íåîáõîäèìà ïðî÷íàÿ êîðìîâàÿ áàçà, êîòîðàÿ áû ïîëíîñòüþ îáåñïå÷èëà ïîòðåáíîñòè æèâîòíûõ â ïèòàòåëüíûõ êîðìàõ. Òîãäà ìîæíî ãîâîðèòü î ðàçâèòèè ïðîìûøëåííîãî æèâîòíîâîäñòâà.
Åñëè ìû ïðîäîëæèì íàðàùèâàòü ïîãîëîâüå, òî îñòàâèì íàøèì ïîòîìêàì ïóñòûíþ, ïîýòîìó ÷èñëåííîñòü ñåëüõîçæèâîòíûõ ñåãîäíÿ íåîáõîäèìî óâåëè÷èâàòü çà ñ÷åò èíòåíñèôèêàöèè. Äîñòèãíóâ õîðîøèõ êîëè÷åñòâåííûõ ïîêàçàòåëåé â æèâîòíîâîäñòâå, íóæíî ðàáîòàòü íàä êà÷åñòâîì. Ýòî îòêîðì ìîëîäíÿêà, äîâåäåíèå äî êîíäèöèîííîé æèâîé ìàññû 400-450 êã.  îâöåâîäñòâå â ãîä ðîæäåíèÿ ÿãíÿò ïîëó÷àòü 25-30 êã ìÿñà, ÿãíÿòèíó. Ïîýòîìó Ãëàâà â êàæäîì ñâîåì åæåãîäíîì Îáðàùåíèè çàîñòðÿåò âíèìàíèå íà âîïðîñå êîðìîâîé áàçû.
Ðàçâèòèå îðîøàåìîãî çåìëåäåëèÿ
 2013 ãîäó ïî ïîðó÷åíèþ Ãëàâû ÐÊ â ðåñïóáëèêó áûëè çàâåçåíû ïåðâûå "Áàóýðû". "Ïèîíåðîì" â ïðèîáðåòåíèè ñàìîõîäíûõ äîæäåâàëüíûõ óñòàíîâîê áûë ÑÏÊ ÏÇ "Ïåðâîìàéñêèé". Êàê ïîêàçàëà ïðàêòèêà, îïûò îïðàâäàë ñåáÿ.  ðàìêàõ ïðèíÿòîé ðåñïóáëèêàíñêîé Ïðîãðàììû ïðàâèòåëüñòâî Êàëìûêèè ñòàëî êîìïåíñèðîâàòü äî 70% ñòîèìîñòè äîæäåâàëüíûõ óñòàíîâîê. Ñåãîäíÿ óæå ðàáîòàþò 24 ñîâðåìåííûå äîæäåâàëüíûå ìàøèíû.
Ðàçâèâàÿ ðåãóëÿðíîå îðîøåíèå, ìû îáåñïå÷èì ïðî÷íóþ êîðìîâóþ áàçó. Äîïóñòèì, íà áîãàðå ìû ïîëó÷àåì âñåãî 3-7 ö/ãà, òðàâà çäåñü ñóõàÿ, òî åñòü ýòî ñîëîìà. Íà ëèìàíå óðîæàéíîñòü ñîñòàâëÿåò 17-18 ö/ãà, à íà ðåãóëÿðíîì îðîøåíèè: 80-100 ö/ãà è áîëüøå. Óñïåøíî çàíèìàåòñÿ ðåãóëÿðíûì îðîøåíèåì ïëåìçàâîä "×åðíîçåìåëüñêèé", çäåñü ïðîøåë ðåñïóáëèêàíñêèé ñåìèíàð - ñîâåùàíèå ñ ó÷àñòèåì ðóêîâîäèòåëåé è ñïåöèàëèñòîâ õîçÿéñòâ, ôåðìåðîâ, ôèðì - ïðîèçâîäèòåëåé îðîñèòåëüíîé òåõíèêè.
 îäíîì èç ëó÷øèõ ñåëüõîçïðåäïðèÿòèé ðåñïóáëèêè, âåäóùåì îâöåâîä÷åñêîì õîçÿéñòâå Ðîññèè ñåãîäíÿ îòêðûâàþòñÿ íîâûå ïåðñïåêòèâû äàëüíåéøåãî ðàçâèòèÿ. Çäåñü çà ìíîãèå äåñÿòèëåòèÿ ñîçäàëè íîâóþ ïîðîäó îâåö, çàíÿëèñü ðåãóëÿðíûì îðîøåíèåì.  áëèæàéøåå âðåìÿ â ÏÇ "×åðíîçåìåëüñêèé" ïðèîáðåòóò òðåòüþ äîæäåâàëüíóþ óñòàíîâêó, ïîëíîñòüþ çàêðûâàÿ ïîòðåáíîñòü â êîðìàõ, áóäóò ïðîèçâîäèòü äî 3 òûñ. òîíí êà÷åñòâåííîãî ñåíà.
Ïðè ñòðîèòåëüñòâå ìåëèîðàòèâíîé ñèñòåìû ïðåäóñìàòðèâàåòñÿ êîìïåíñàöèÿ ïîíåñåííûõ çàòðàò íà ïðèîáðåòåíèå äîæäåâàëüíûõ ìàøèí, íàñîñíîé ñòàíöèè, ñòðîèòåëüñòâî òðóáîïðîâîäà.
Ñåé÷àñ ìû ïðîðàáàòûâàåì âîïðîñ î êîìïåíñàöèè ÷àñòè çàòðàò íà ýëåêòðè÷åñòâî è ÃÑÌ ïðè ïðîèçâîäñòâå êîðìîâ íà ðåãóëÿðíîì îðîøåíèè. Ïîä÷åðêèâàþ: ðå÷ü èäåò ïîêà òîëüêî î êîðìîïðîèçâîäñòâå. Ñåé÷àñ îäíà ìàøèíà â ãîä ðàáîòàåò ïðèìåðíî 6 ìåñÿöåâ, òîëüêî íà ýëåêòðè÷åñòâî óõîäèò 700-800 òûñ. ðóáëåé. È ýòî î÷åíü ñèëüíî ñêàçûâàåòñÿ íà ñåáåñòîèìîñòè ïðîèçâîäèìîé ïðîäóêöèè. Åñëè ìû áóäåì êîìïåíñèðîâàòü 30-50 ïðîöåíòîâ, òîãäà ëþäè íà÷íóò ïðîèçâîäèòü êîðìà äëÿ ñåáÿ è ñâîèõ ñîñåäåé. Ýòî äàñò òîë÷îê ðàçâèòèþ âñåãî àãðîïðîìûøëåííîãî êîìïëåêñà.
Íîâûå èíèöèàòèâû
Åùå îäíà èíèöèàòèâà Ãëàâû ÐÊ - îáâîäíåíèå ïàñòáèù. Ìû ñåé÷àñ ðàçðàáàòûâàåì èçìåíåíèÿ äëÿ âíåñåíèÿ â ãîñïðîãðàììó, ñ òåì, ÷òîáû êîìïåíñèðîâàòü çàòðàòû íà ñòðîèòåëüñòâî ñêâàæèí è óñòàíîâêó îáîðóäîâàíèÿ ïî îïðåñíåíèþ âîäû äëÿ âîäîïîÿ æèâîòíûõ.
Ñðåäè àêòóàëüíûõ òåì ÀÏÊ - èñïîëüçîâàíèå ñîëíå÷íûõ áàòàðåé, ñîçäàíèå àâòîíîìíûõ àëüòåðíàòèâíûõ èñòî÷íèêîâ ýíåðãèè. Çäåñü èíèöèàòèâó äîëæíû ïðîÿâëÿòü ñàìè ñåëüõîçòîâàðîïðîèçâîäèòåëè. Ìû ãîòîâû îêàçàòü ïîääåðæêó.
Îáíîâëåíèå ìàøèííî-òðàêòîðíîãî ïàðêà
Âàæíûì ôàêòîðîì ðàçâèòèÿ ñåëüñêîãî õîçÿéñòâà ÿâëÿåòñÿ îáíîâëåíèå ìàøèííî-òðàêòîðíîãî ïàðêà. Íåîáõîäèìî ñòèìóëèðîâàòü ïðèîáðåòåíèå ñåëüñêîõîçÿéñòâåííûìè òîâàðîïðîèçâîäèòåëÿìè âûñîêîòåõíîëîãè÷íûõ ìàøèí äëÿ ðàñòåíèåâîäñòâà, æèâîòíîâîäñòâà è êîðìîïðîèçâîäñòâà.  ýòîì ãîäó ìû âîçìåùàåì ÷àñòü çàòðàò íà ïðèîáðåòåíèå íîâîé ñåëüñêîõîçÿéñòâåííîé òåõíèêè è îáîðóäîâàíèÿ. Ïðàâèòåëüñòâîì ÐÊ çàêëþ÷åíû ñîãëàøåíèÿ ñ ÀÎ "Ïåòåðáóðãñêèé òðàêòîðíûé çàâîä" è ÎÎÎ "Êîìáàéíîâûé çàâîä "Ðîñòñåëüìàø" î ïðåäîñòàâëåíèè ñêèäîê íà ïðîäóêöèþ ýòèõ ïðîèçâîäèòåëåé.
Òàê, ñ 1 ñåíòÿáðÿ 2018 ãîäà ïðèíÿòà 25% ñêèäêà íà òåõíèêó, ïðåäóñìîòðåííîé Ïîñòàíîâëåíèåì Ïðàâèòåëüñòâà ÐÔ N 1432 "Îá óòâåðæäåíèè Ïðàâèë ïðåäîñòàâëåíèÿ ñóáñèäèé ïðîèçâîäèòåëÿì ñåëüñêîõîçÿéñòâåííîé òåõíèêè". Ãîñóäàðñòâî ïðåäîñòàâëÿåò ïðîèçâîäèòåëÿì òåõíèêè 25-ïðîöåíòíóþ ñóáñèäèþ íà ñíèæåíèå ñòîèìîñòè ìàøèí, òðàêòîðîâ, íàâåñíîãî è ïðèöåïíîãî îáîðóäîâàíèé.
Ïðàâèòåëüñòâî Êàëìûêèè êîìïåíñèðóåò åù¸ 5 ïðîöåíòîâ è ïëþñ åù¸ 2-5 ïðîöåíòîâ - ñàìè ïðåäïðèÿòèÿ. Ïîëó÷àåòñÿ, ÷òî âû ïðèîáðåòàåòå òåõíèêó íà 30-35 ïðîöåíòîâ íèæå ñòîèìîñòè. Ñåé÷àñ àêòèâíî ðàáîòàåì ñ íàøèìè ñåëüõîçïðîèçâîäèòåëÿìè. Íà 1 íîÿáðÿ òåêóùåãî ãîäà ïðèîáðåòåíî 60 åäèíèö íîâûõ òðàêòîðîâ, 13 êîìáàéíîâ è áîëåå 70 åäèíèö ñåëüõîçîðóäèé. Òàêæå â áëèæàéøåå âðåìÿ ïëàíèðóåòñÿ çàêëþ÷èòü àíàëîãè÷íîå ñîãëàøåíèå ñ ïðîèçâîäèòåëåì äîæäåâàëüíûõ ìàøèí "WESTERN".
Ìíîãî âíèìàíèÿ ðóêîâîäñòâîì ðåñïóáëèêè óäåëÿåòñÿ êàäðîâîé ïîëèòèêå: óâåëè÷åíèþ øòàòà âåòåðèíàðîâ. Íî ñåãîäíÿ òàêæå íå õâàòàåò ãðàìîòíûõ àãðîíîìîâ, çîîòåõíèêîâ, ýêîíîìèñòîâ. Ñåëî íóæäàåòñÿ â ìîëîäûõ ñïåöèàëèñòàõ. Áåçóñëîâíî, íàì íóæíî çàèíòåðåñîâàòü èõ, ÷òîáû ìîëîäåæü îñòàâàëàñü äîìà. À êàê? Ïðåæäå âñåãî, ýòî äîñòîéíàÿ îïëàòà òðóäà, ìàòåðèàëüíîå ñòèìóëèðîâàíèå è ïîääåðæêà, è, êîíå÷íî, íåîáõîäèìî ñîçäàâàòü êà÷åñòâåííûå óñëîâèÿ æèçíè â ñåëüñêîé ìåñòíîñòè.

Áààòð ÀÌÒÅÅÂ

Ãëàâà Êàëìûêèè Àëåêñåé Îðëîâ ïðèáûë ñ ðàáî÷èì âèçèòîì â ã.Ïåòðîïàâëîâñê Ðåñïóáëèêè Êàçàõñòàí, ãäå â ñîñòàâå äåëåãàöèè Ðåñïóáëèêè Êàëìûêèÿ ïðèíèìàåò ó÷àñòèå â ðàáîòå XV Ôîðóìà ìåæðåãèîíàëüíîãî ñîòðóäíè÷åñòâà Êàçàõñòàíà è Ðîññèè ñ ó÷àñòèåì ïðåçèäåíòà Êàçàõñòàíà Íóðñóëòàíà Íàçàðáàåâà è ïðåçèäåíòà ÐÔ Âëàäèìèðà Ïóòèíà. Òåìà ìåðîïðèÿòèÿ - "Íîâûå ïîäõîäû è òåíäåíöèè â ðàçâèòèè òóðèçìà Êàçàõñòàíà è Ðîññèè".
Öåëü Ôîðóìà - ðàñøèðåíèå êàçàõñòàíñêî-ðîññèéñêîãî âçàèìîäåéñòâèÿ â òóðèñòè÷åñêîé ñôåðå, ðàñøèðåíèå äåëîâûõ ñâÿçåé, îáìåí îïûòîì â ðàçâèòèè è ïðîäâèæåíèè èñòîðèêî-ýòíîãðàôè÷åêîãî, ýêîëîãè÷åñêîãî è ñïîðòèâíîãî òóðèçìà, ñòèìóëèðîâàíèå ïðèòîêà âçàèìíûõ èíâåñòèöèé â èíäóñòðèþ ãîñòåïðèèìñòâà.
 ìåðîïðèÿòèè òàêæå ïðèíèìàþò ó÷àñòèå ðóêîâîäèòåëè ìèíèñòåðñòâ è âåäîìñòâ, ãëàâû ðåãèîíîâ Êàçàõñòàíà è Ðîññèè, ïðåäñòàâèòåëè áèçíåñà â ñôåðå òóðèçìà.
Òàêæå îæèäàåòñÿ, ÷òî â ðàìêàõ Ôîðóìà ñîñòîèòñÿ ïîäïèñàíèå Ñîãëàøåíèÿ ìåæäó Ïðàâèòåëüñòâîì Ðåñïóáëèêè Êàëìûêèÿ Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè è Àêèìàòîì Àòûðàóñêîé îáëàñòè Ðåñïóáëèêè Êàçàõñòàí î òîðãîâî-ýêîíîìè÷åñêîì, íàó÷íî-òåõíè÷åñêîì è êóëüòóðíîì ñîòðóäíè÷åñòâå.
Äàííîå ñîãëàøåíèå çàêëþ÷àåòñÿ â öåëÿõ ðàñøèðåíèÿ âçàèìîâûãîäíîãî ñîòðóäíè÷åñòâà, ýêîíîìè÷åñêîãî ðàçâèòèÿ, ýôôåêòèâíîãî âçàèìîäåéñòâèÿ èñïîëíèòåëüíûõ îðãàíîâ ãîñóäàðñòâåííîé âëàñòè, îáìåíà îïûòîì è ïîñòîÿííîãî èíôîðìàöèîííîãî ñîòðóäíè÷åñòâà âî âñåõ ñôåðàõ ñîöèàëüíî-ýêîíîìè÷åñêîé äåÿòåëüíîñòè.

Šèë áîëºí íîÿáðèí 10-ä ìàíà îðí-íóòãò ²ð³ñ³í Ô³äåðàöèí äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí îðãàíìóäûí ê´äë³÷èí ñ³í ´äð òåìäãëí³. Ýí áàéðèí ´äðë³ ñàëâðèí ê´äë³÷íðèã áîëí âåòåðàíìóäûã òàœº÷èí Òîëºà÷ Àëåêñåé Îðëîâ é´ð³â. "¡¢ë òàòëºíëà íîîëäëºíä, çàêà ê¢ö³ëºíä áîëí ç´âèí äèãò³-äàðàòà á³³äë õàäºëëºíä ýðäìèí ¢¢ëäâð³í íåð³äñí ³ìòíä ê¢íäë뺳í ýíäð ìåä¢ëš³í³âèäí. Çàêàíä öåðãëëºí³ õààëº ø¢¢š àâñí Õàëüìã Òàœº÷èí äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí îðãàíìóäûí ê´äë³÷íð êåðã³í éè뺳í ñ³³í³ð ìåäí³, ¢íí-÷èê³ð áîëí öóã òîîëâðèã îíüãòàí àâ÷ ¢¢ëäí³, êåðã-¢¢ëèí áîëí ä³³÷ ñ³í áåëäâð³í, éîñòà ò´ðñêí÷ ñåäêë³í ¢ç¢ëí³, òåã³ä ÷èãí ýäí ò³âñí äààëºâðàí àðäíü îðš ñ³í àøòàºàð ê¢ö³í³. Îíö õàíëòàí äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí îðãàíìóäûí âåòåðàíìóäò ´ðãõ³ð ñåäë³â, òàäí êåðã³í ñ³³í³ð ìåäñí äååð³í çàëó-ç´ðãò³º³ð, Ò´ðñêíä³í, èðãí³ áîëí öåðãëëòèí äààëºâðòàí èòêëò³º³ð ¢¢ëäš õàëüìã ïîëèöèí áຠíàñòà ê´äë³÷íðò ñ³í ¢ëã¢ð-¢çìš áîëšàíàò",- ãèš É´ð³ëèí áè÷ãò êåëãäš³í³.
Òåð ìåò òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí (Ïàðëàìåíòèí) Àõëà÷ Àíàòîëèé Êîçà÷êî áîëí ïðàâèòåëüñòâèí Àõëà÷ Èãîðü Çîòîâ, ²ð³ñ³í Îðí-íóòãèí Õ¢¢âèí äåïóòàòíð Ìàðèíà Ìóêàáåíîâà áîëí Áàòîð Àäó÷èåâ òàœº÷èí äîòð-äóíäûí êåðã¢äèí îðãàíìóäûí ê´äë³÷íðèã áîëí âåòåðàíìóäûã é´ð³š, ýäíä áàò ýð¢ë-ìåíä ýäëš, êåðã³í óëì äààâðòàºàð áîëí ñ³í àøòàºàð ê¢ö³š éîâòí ãèš äóðäâ

Êàæäûé ãîä 10 íîÿáðÿ ñâîé ïðîôåññèîíàëüíûé ïðàçäíèê îòìå÷àþò ñîòðóäíèêè îðãàíîâ âíóòðåííèõ äåë. Çà òðè âåêà ñóùåñòâîâàíèÿ ñèëîâîå âåäîìñòâî íåîäíîêðàòíî ðåôîðìèðîâàëîñü, ïîëó÷àëî íîâûå ôóíêöèè è ïîëíîìî÷èÿ, îäíàêî, íåèçìåííûì îñòàâàëîñü îäíî - ñëóæåíèå ñòðàíå è ëþäÿì.
Â÷åðà â ã. Ýëèñòå, â áîëüøîì çàëå ïðàâèòåëüñòâà ÐÊ, ñîñòîÿëîñü òîðæåñòâåííîå ñîáðàíèå, ïîñâÿùåííîå Äíþ Ïîëèöèè, â êîòîðîì ïðèíÿëè ó÷àñòèå ñîòðóäíèêè ÌÂÄ ïî ÐÊ è âåòåðàíû, ïðåäñòàâèòåëè îðãàíîâ âëàñòè ðåñïóáëèêè, êîëëåãè èç äðóãèõ ñèëîâûõ ñòðóêòóð.  ñâîåì ïðèâåòñòâåííîì è ïîçäðàâèòåëüíîì ñëîâå ìèíèñòð ÂÄ ïî ÐÊ, ãåíåðàë-ìàéîð À.Â. Ìèøàãèí ïîáëàãîäàðèë êîëëåã çà äîáðîñîâåñòíóþ ñëóæáó, íàïðÿæåííûé òðóä è âåðíîñòü èçáðàííîé ïðîôåññèè. Äëÿ ìíîãèõ ñòàëî íåîæèäàííûì åãî çàÿâëåíèå: "ß â ñîîòâåòñòâèè ñ óêàçîì Ïðåçèäåíòà Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè îòáûâàþ íà íîâîå ìåñòî ñëóæáû" (íà÷àëüíèê ÓÂÄ ïî Óëüÿíîâñêîé îáëàñòè - àâò.).
Àíäðåé Ìèøàãèí â ñâîåì âûñòóïëåíèè èñêðåííå, íå ñäåðæèâàÿ ýìîöèé, ïîáëàãîäàðèë êîëëåêòèâ ÌÂÄ, îðãàíû èñïîëíèòåëüíîé âëàñòè, ïðîêóðàòóðû, ñóäåáíîé ñèñòåìû ðåñïóáëèêè çà ñîâìåñòíóþ ïëîäîòâîðíóþ ðàáîòó â òå÷åíèå ïîñëåäíèõ ïÿòè ëåò.
"Êîíå÷íî, ÿ ñåãîäíÿ îáÿçàòåëüíî õîòåë ñêàçàòü ñëîâà áëàãîäàðíîñòè íàøèì âåòåðàíàì, - îòìåòèë À. Ìèøàãèí. - Âû âñåãäà äóøîé è ñåðäöåì áîëåëè çà íàñ, ðàäîâàëèñü ïîáåäàì, îãîð÷àëèñü íåóäà÷àì, è âñåãäà áûëè íåðàâíîäóøíû ê íàøåé äåÿòåëüíîñòè. Ñïàñèáî âàì çà ýòî. ß åùå ðàç ïðèíîøó ñëîâà ñîáîëåçíîâàíèÿ âñåì, êòî ïîòåðÿë â ýòîé áîðüáå ðîäíûõ è áëèçêèõ. Ìû âñåãäà áóäåì ðÿäîì ñ âàìè".
Áûëî åù¸ ìíîãî òåïëûõ ïîçäðàâëåíèé â àäðåñ ñîòðóäíèêîâ ÎÂÄ, âåòåðàíîâ ñëóæáû. Äåíü è íî÷ü, â çíîé è ñòóæó íåñóò ñëóæáó ïîëèöåéñêèå, îáåðåãàÿ ñïîêîéñòâèå è áåçîïàñíîñòü ãðàæäàí, è ìíîãèå âñòðå÷àåò ñâîé ïðîôåññèîíàëüíûé ïðàçäíèê íà ïîñòó.  òåêóùåì ãîäó íà âûñîêîì îðãàíèçàöèîííîì óðîâíå îáåñïå÷åíû îáùåñòâåííûé ïîðÿäîê è áåçîïàñíîñòü ïðè ïðîâåäåíèè 1296 ìåðîïðèÿòèé ñ ìàññîâûì ïðåáûâàíèåì ãðàæäàí. Çà íåïîëíûé ãîä ïîëèöåéñêèìè îðãàíèçîâàíî ïðîâåäåíèå 25 îïåðàòèâíî-ïðîôèëàêòè÷åñêèõ ìåðîïðèÿòèé è îïåðàöèé. Ýòè è äðóãèå îðãàíèçàöèîííî-ïðàêòè÷åñêèå ìåðû, íàïðàâëåííûå íà óêðåïëåíèå ïðàâîïîðÿäêà, îêàçàëè áëàãîïðèÿòíîå âëèÿíèå íà êðèìèíàëüíóþ ñèòóàöèþ â ðåñïóáëèêå.  íàñòîÿùåå âðåìÿ îòìå÷àåòñÿ ñîêðàùåíèå ÷èñëà çàðåãèñòðèðîâàííûõ ïðåñòóïëåíèé. Óðîâåíü ïðåñòóïíîñòè ñîñòàâèë 799,8 ïðåñòóïëåíèé íà 100 òûñÿ÷ íàñåëåíèÿ, àíàëîãè÷íûå öèôðû ïî ÞÔÎ è ñòðàíå â öåëîì, çíà÷èòåëüíî âûøå. Ïðè ýòîì óëó÷øèëàñü ðàñêðûâàåìîñòü ïðåñòóïëåíèé.
 ñîîòâåòñòâèè ñ âûçîâàìè âðåìåíè, ïåðåä ñîòðóäíèêàìè ìèíèñòåðñòâà âíóòðåííèõ äåë ñòàâÿòñÿ íîâûå çàäà÷è. Äëÿ ñòàáèëüíîãî ðàçâèòèÿ íàøåé ñòðàíû âñ¸ áîëüøóþ âàæíîñòü ïðèîáðåòàåò áîðüáà ñ ýêîíîìè÷åñêèìè ïðåñòóïëåíèÿìè è êîððóïöèåé, ïðàâîíàðóøåíèÿìè â ñôåðå èíôîðìàöèîííûõ òåõíîëîãèé, ïðîòèâîäåéñòâèå òåððîðèçìó è ýêñòðåìèçìó.
Ñåãîäíÿ ñîòðóäíèêè ïîëèöèè Êàëìûêèè ñàìîîòâåðæåííî, çà÷àñòóþ æåðòâóÿ çäîðîâüåì è æèçíüþ, âûïîëíÿþò âîçëîæåííûå íà íèõ çàäà÷è íå òîëüêî íà òåððèòîðèè íàøåé ðåñïóáëèêè, íî è çà åå ïðåäåëàìè. Çà ìóæåñòâî è ãåðîèçì, ïðîÿâëåííûå ïðè èñïîëíåíèè ñëóæåáíîãî äîëãà íà Ñåâåðíîì Êàâêàçå ïî ëèêâèäàöèè íåçàêîííûõ âîîðóæåííûõ ôîðìèðîâàíèé, áîëåå 300 ñîòðóäíèêîâ ÎÂÄ ðåñïóáëèêè íàãðàæäåíû ãîñóäàðñòâåííûìè íàãðàäàìè.  àäðåñ ðóêîâîäñòâà ÌÂÄ ïî ÐÊ ðåãóëÿðíî ïîñòóïàþò áëàãîäàðñòâåííûå ïèñüìà îò ïåðâûõ ëèö ñåâåðîêàâêàçñêèõ ðåñïóáëèê, à òàêæå êîìàíäîâàíèÿ Ìîáèëüíîãî îòðÿäà ÌÂÄ Ðîññèè.
Ê ñîæàëåíèþ, íå îáõîäèòñÿ è áåç ïîòåðü. Ïî ñëîæèâøåéñÿ òðàäèöèè, 10 íîÿáðÿ êàëìûöêèå ñòðàæè ïîðÿäêà ñêëîíÿþò ãîëîâû ïåðåä ñâåòëîé ïàìÿòüþ ñâîèõ òîâàðèùåé, ïîãèáøèõ ïðè èñïîëíåíèè ñëóæåáíîãî äîëãà. Èìåíà ãåðîåâ íàâñåãäà âïèñàíû â ëåòîïèñü èñòîðèè êàëìûöêîé ïîëèöèè. Èõ ñåìüè íèêîãäà íå îñòàíóòñÿ áåç âíèìàíèÿ è çàáîòû. Ïðè èñïîëíåíèè ñëóæåáíûõ îáÿçàííîñòåé ïîãèáëè Àëåêñåé Êàçåìèðîâ, Âàëåðèé Ëèäæèåâ, Àëåêñàíäð Òåðåùåíêî, Âëàäèìèð Áóòêî, Ñåðãåé Ýðäíååâ, Ñåðãåé Ìàíêàåâ, Áàñàíã Àêóãèíîâ, Ìàãîìåä-Êàçèì Ãàéèðõàíîâ, Àëåêñàíäð Ýðäíèåâ, Íåìÿø Áåðêàñèíîâ.
 ñåìüå êàëìûöêèõ ïîëèöåéñêèõ ñ îñîáîé òåïëîòîé îòíîñÿòñÿ ê ñâîèì âåòåðàíàì, ïåðåäàþùèì ïðîôåññèîíàëüíûé è æèçíåííûé îïûò ìîëîäîìó ïîêîëåíèþ ñîòðóäíèêîâ îðãàíîâ âíóòðåííèõ äåë.
P.S. Ïî íåêîòîðîé èíôîðìàöèè, íîâûì ìèíèñòðîì ÂÄ Êàëìûêèè ìîæåò ñòàòü çàìåñòèòåëü íà÷àëüíèêà ÓÌÂÄ Ðîññèè ïî Îðåíáóðãñêîé îáëàñòè Èãîðü Ïîãàäàåâ.

Íàðàí ÄÎÐÄÆÈÅÂ

ªàçàºàñ ãåð¢ð îðš éîâõ çàëó òîëºàºàí óºàšàõ ꢢêä ê¢ ¢çãäõë³ðí, òåð ꢢêä ê¢¢í³ òîëºàä ýðê áèø ºàð ê¢ðõ éîñòà þìí. Òåð þœãàä ãèõë³, þ ñàíš, þ óõàëš éîâñí áîëíà, òåð¢í³ ´äð³ êåðã ê¢öõ ç´âò³ ãèš êåëäã.
Çàëó ê¢í ´ð¢í ö³³ë³ õà𺚠èðõë³, éîâñí õààëºíü, ñàíñí ñàíàíü ÷èãí ê¢öäìí ãèš êåëäìí. ¥ð¢í ö³ ê¢íäò³ áîëñíàñ öàºàí ñåäêë³ðí êåðã ê¢ö³õ³ð éîâõ ê¢¢í³ êåðãíü ýðêš³í óãà ê¢öõ ãèš îìã àâ÷àõ éîð.
Ãåðò³ñí ºàðàä éîâš éîâõ ê¢¢í³ ´ìí³º¢ð õîîñí ñàâòà (ñóóëºòà) ê¢í õààëºèíü êåð÷š ºàðõ ç´â óãà. Êåðã ê¢ö³õ³ð éîâñí ê¢¢í³ õààëºèíü áîëí ê¢ö³õ ç´âò³ êåðãèíü êåð÷³ä õàé÷êñíëà ³äë ãèš òîîëãääã.
ªàçàºàñ ãåð¢ð îðš éîâàä á¢äðõë³ã, ýí ãåðò îðó îðí ãèš³í³ ãèš éîðëäã. Êåìðš³í ãåðò³ñ ºàçàðàí ºàð÷ éîâàä á¢äðõë³, ýðê áèø ãåðò îðš èð³ä, ´âäãë³ä ñóóšàºàä ºàðõ ç´âò³ þìí. Ãåðò³ñ ºàðó áè÷³ ºàðòõà ãèñí éîð òåð.
Õàëüìã ê¢í õ´ ºàðºõëàðí òåð óòõàðí àðñèíü ºóðâ ä³êš õóñäã éîñòà þìí. Éîðíü èèì ãèäã. Êåìðš³í ìèíè ³ìíä ê¢ðñí áîëõëà, áèèäì õààö áîëšàñí àðñèì àëñí ê¢í òåð óòõàðí õóñòõà ãèñí òà÷àëòà þìí.
Õîéð òîëºàòà ìîºàã èê ìó éîðòà ìîºà ãèš êåëäã. Òèèì ìîºà òóñ-òóñòàí éîâõàð ñåä³ä, õîîðíäàí òàòëäàä, ñàëš ºàð÷ ÷àääãî, çîâëœ ¢çäã þìí÷í. Õîéð òîëºàòà ìîºà ¢çñí öàãòàí êåí ÷èãí ê¢í òàë äóíäàºàðíü õîé𠳜ãë³ä ÷àâ÷äìí. Ìîºà ³œãëñí ê¢í ºàðòàí ýâò³, áààõí-ñààõí ãåì-øàëòãò òóñàí ê¢ðãäìí ãèš ìàíà ´âêíð êåëäã á³³š.

Óðäê öàãò ìàíà ãàçåòèí øóíìºà ò¢¢ðâ³÷íðèí äóíä Ìóóòÿí Èíš³ éîâñìí. Ìåä³ò êå糜ê òóóëü-òóóšñ, äîìãóä, àâúÿñìóä ñ³³í³ð ìåääã áèë³. ²ìä á³³ñí öàãòàí Èíš³ Äîíàåâè÷ äàðó-äàðóíü "Õàëüìã ¢íí³" ðåäàêöä èðš, ñîíüí-ñîíüí ìàòåðèàëìóäàí àâ÷ èðäã áèë³. Ìàíà áàº÷óä ñ³í õàëüìã êåë³ð áè÷ãäñí ýí¢í³ ñòàòüÿñ óìøš, óóë êåë³í äàñ÷ àâäã áèë³ ãèš ´ãš³ëëºí óãàºàð êåëš áîëõìí. Òåã³ä óðäíü áàðëãäñí Ìóóòÿí Èíš³ õóó÷í àâúÿñèí, àâã-á³ðöèí òóñê ìàòåðèàë ìàíà óìøà÷íðò ñîíüí áîëõ ãèš ñàíãäíà.
Áຠíàñòà ³ìòí ´ñ³ä-áîñàä, ´ðê ´íä³ëºí³, ãåð áóóëºíà, ãèšãò³ ꢢêä áîëõëà õ³ðä ºàðíà. Ýí ñ³í áàéðòà-áàõòà éîâäëûã ýê-ýöêíðíü, ýýš-ààâíðíü, ýëãí-ñàäíü áîëí òàëäàí ³ìòí, šèðºëèí ³ìäðëèí ýêëö ãèš ÷èäë³ðí í´êä áîëíà, á³³ñí³ñí äåì ´ãí³. Ýí øèí þìí áèø, ýíòí êåç³í³ñ íààðàí á³³º³ àâúÿñ, çàœøàë.
Êåç³í³ îòã-³³ìãò ìåä³òíð ê´â¢ä-ꢢêäèã òîõìàðíü ààâèí àðâíàºàð øèíšëäã á³³š. Á³³äë-šèðºëä îðàä óãà, ýâð³ííü òààëàð ò´ðò îðëöàä óãà, ÷èê èøêäë ê庳ä óãà ꢢêä õ³ë³š-øèíšëñí³ òóñíü ÿìàðàìá? - ãèñí ñóðâð ³ìòí ò³âõ. Ýí ýðêí êåðãèã ìàíà ´âêíð - öåöí óõàòà ìåä³òíð èèãš øèíšëäã á³³š.
Ýýš-ààâíü êåä¢ ¢ðò³ á³³ñèíü ìåäš àâíà, òåäí äóíä òîõìèí ýðìäãò³ ꢢêä éèëºí³. Ñîëüð í¢äò³, ãè뚺ð ê¢ç¢ò³, á´ã÷õð íóðºòà áîëí ýñ êåëãäñí íàíü ÷èãí ýðìäãò³ ꢢêä á³³ñèíü òîäëš àâíà. Ìåä³òíð ºîîäíü êåëõë³, ´ðê-á¢ë êåä¢ ê´â¢ò³, êåä¢ ê¢¢êò³ á³³ñèíü, ýäí ´ññí öàãò ¢ðäèí õ´â-šèðºëíü ÿìàðàí áîëõèíü ìåäí³, ýê-ýöêèí ³ìë¢í á³³äëèã øèíšëí³.
Áàº÷óäûã ´ðê ´íä³ëºñí öàãò: "²ì³ðí îëí, ìàëàðí áàéí, ³ìòí³ ä´œä ýð¢ë-äîðóë éîâòí", - ãèš é´ð³í³ëì. ¥ðê-á¢ëèí, ê¢í áîëºíà á³³äë ìàíñí ñàíàºàð, òààñòà òààëòà šèñ³º³ð, ñ³í êåâ-ÿíçàð, êåðãò³ çàëëòàð éîâõø. Ýí¢ã "çàÿñí ñ³ê¢ñí³ çóðà", - ãèš ìåä³òíð ò³³ëí³. Îëí ¢ðí ´ðê-á¢ëèí ºîëëã÷ êèøãíü áîëíà. Ýê-ýöêíð ¢ðä³í ýâ-àðºàðí, ñ³í àñðìšàðí ´ñê³ä-áîñõàä, ê´ëèíü ä´ð³ä, ºàðèíü ºàíçºä ê¢ðã³ä, ýäíä ñ³í ñóðºìš ´ã³ä, ýâð³ííü ýðäì³í äàñõàä, šèðºëèí ¢¢ä òàòíà. Êåëñí òîîòì ÷èíðò³, óœãòà áîëòõà ã躳ä ìåääã ´ðê-á¢ëèí òóñêàð êåëõ³ð á³³í³â.
¡ëã¢ðëõä, Áàìáóøåâèõí³ ´ðê-á¢ë àðâí ¢ðò³: ºóðâí ê´â¢ò³, äîëàí ꢢêò³. Óóºí ꢢêíü áàãøàð ê´äëí³, óóºí ê´â¢íü õîéð 䢢ò³º³í ìàëä ê´äëí³. Ýäí öóãòàí ýðäì-ñóðºóëüòà, "õ´â-´ðöã³í ´ãëãî" ýâð³ ê¢÷-ê´ëñ³ðí á³³í³. Ãàðÿåâèõí³ ´ðê-á¢ëä áîëõëà àðâí ꢢêí á³³í³. "¡ðí áèéä éèëºë óãà, áîëâ ê´â¢ä á³³ñí áîëõëà, ýöêèííü íåð äóóäóëõ áèë³, àðº óãà õ´â-é´ð³ë áîëšàíà", - ãèš êåëš³ñèã ñîœñëàâ.
Áàñ íåã ´ðê-á¢ë àâàä õ³ë³š. Çàëó ãåðãí õîéð ñ³í ³ìòí, çàœíü š´´ëí, ºîëüøã, òåâ÷œã¢, õ³³ëœº¢ ñåäêëò³, àõíðàí àõëóëíà, 䢢íð³í ýðêë¢ëí³. Ýí ´ðê-á¢ëä ýðãñí ýðìäã á³³í³. Ýíòí ºàðñí ꢢêäíü ´ñ³ä-áîñàä, êåëíä îðàä ´ê³ áîëñí ñààìä õîðàä éîâíà. ¥ðê-á¢ëä ýíòí èê ºóíäë. Ýê-ýöêíðíü àðº óãà áîëàä ꢢêä³í ýì÷ä, ìåäëº÷ä ¢ç¢ëí³, ýäíèã ýìíí³, áîëâ ýííü òóñëõø.
"²ìä ê¢í àðºàí õ³³õ êåðãò³", - ãèš ñàíàä ìåä³òíðèí ñåëâã³ð á³³õ ºàçðàí, ãåð³í ñîëüíà, í¢¢í³, õóðë-õóâðãò îäš íîì-áè÷ã òàòóëíà, ꢢêä-ê´â¢äò³í ìó íåð ´ãí³. Ýííü Òàõòà, Šóðóõà, Íîõà, ªàõà, Êèðò³ áîëí íàíü ÷èãí. Ìó íåðò³ áîëõëà, ³ìä ¢ëääã áîëâçà, ãèš ýê-ýêíðíü ñàííà.
Àøëâð êåš êåëõ³ð á³³õìí, õàëüìã óëñ ´âêíðèí çàœøàëûã á³³äë-šèðºëä³í îðóëš, ¢ðäòíü ê¢¢í³ í¢äí áè÷³ ê¢ðòõ³ ã躳ä ꢢêäò³í: "Ìó çååòí, ìó à÷òí, ìó ê´â¢íòí, ìó á´ëòí ÿìàðàí á³³í³?" - ãèš ñóðäã á³³š. Ýííü ñ³ õ³³ñí, ´ð-´â÷ ñåäêë³ð ýð¢ë-ìåíä á³³òõ³, ãèñí òåìäã. Ýí àâúÿñ èêè êåç³í³ñ íààðàí ´äã³ öàã ê¢ðòë éîâàòà.

Ê´ãšì - êåëí-óëñèí ¢íëš áîëøãî èê ç´´ð. Òåð¢ã õàäºëš, ¢é³ñ ¢éä ê¢ðãš éîâõ ê´ãšìèí çåâñã¢ä - äîìáð, òîâøóð, šèœí¢ð, êåœêðã, ñàðàòîâñê ãàðìóëü áîëí íàíü ÷èãí çåâñã¢ä ýí àñõí äóõóöš ñîœñš, ÷èêí³ õóšðàí õàœºàõ òààë îðêåñòð ´ãâ. Õàëüìãóäûã šèðºëèí òóðøàðò äàõš, áàéð-çîâëœãèíü õóâàëöš éîâõ ê´ãšì, ê´ãšìèí çåâñã¢ä, äóó÷íð áîëí ê´ãšì÷íð ìàäíä ýí ´äð áèëã³í íåð³äâ.
Òåð çåâñã¢äèã óðí ºàðàðí êåš, ê´ãèíü îðóëš, ìàíà öàã ê¢ðòë õàäºëš àâ÷ èðñí êåñã ¢éèí áèëãòíðò õàíëòàí ìåä¢ëõ êåðãò³. Öóã òåð çåâñã¢ä, òåð¢ã îëçëš, àéñèíü îðóëäã áèëãòíðèã íåãä¢ëñí îðêåñòð Õàëüìãò ºó÷í šèë õîîðàí á¢ðä³ãäñí áîëäã.
Îí÷òà ýí ´´íä íåð³äñí áàéðèí êîíöåðò íîÿáðü ñàðèí 2-ò áîëâ. ªó÷í šèë õîîðàí òîãòñí êîëëåêòèâ ýí öàãèí òóðøàðò ´ñ³ä ò´ëš³ä, Õàëüìãèí ê´ãšìèí šèðºëä ç´âò³ îðìàí ýçëâ. Õàëüìã Òàœº÷èí èñêóññòâèí à÷òà ¢¢ëä³÷ Ñàâð Êàòàåâèí ºàðäâðò êîëëåêòèâ ê´ãšìèí îìãòà ꢜêë àéñ òàòš êîíöåðòèã ýêëâ. Îëí šèëèí òóðøàðò áèëã³ðí ³ìòèã áàéðëóëšàõ òàœº÷èí à÷òà àðòèñò Ýäóàðä Áóðëàêîâ õàëüìã äóóäûã ´ðãš äóóëñíü èê ñåðãìšò³ áîëâ. Õàëüìã òååãèí õàìãèí ñ³³õí á³³äëèã ¢ç¢ëñí "Õàâðèí äóí" òàœº÷èí à÷òà àðòèñòê Åëåíà Êàäæèåâà ñåäêë àâëš äóóëñíü áàéðòà áîëâ. Áóäæàëîâ Åãîð áîëí Ñàíãèíîâ Õîíãîð õîéð áè÷ñí äóí éèðòìš ñåðš³õ ´âðìšò³ á³³äë³ð, ºîîšñí ýâë¢í ñ³³õí àéñàð öóã ³ìòèã ýí àñõí àâëâ. Ïåòð ×îíêóøîâ áîëí Òà÷èí Àíšà áè÷ñí "Òååãèí òîðºà ꢢêí" ãèäã äóí Åëåíà Êàäæèåâàí áèëãò³ êåâ³ð ´ðãñí àéñèí 䢢ð³í íåã ¢ë¢ ´ðãìšò³ áîëâ.
Õàëüìã Òàœº÷èí ñîéëûí ìèíèñòåðñòâèí íåðí äååð³ñ ìèíèñòðèí äàðóê Ãàëèíà Áàäàåâà íåðò³ êîëëåêòèâèã ´´íë³íü é´ð³â. Êåëí-óëñèí îðêåñòð òàœº÷äàí á³³òõ³ öóã ²ð³ñ³ä íåð ºàðñí êîëëåêòèâ áîëšàõèíü òåìäãë³ä, Ãàëèíà Àëåêñàíäðîâíà Ìîñêâàä, ²³äðõíä, Ñòàâðîïîëüä, Âëàäèêàâêàçä íàíü ÷èãí îëí áàëºñäàð êîíöåðòì¢ä³í ¢ç¢ëñèã, êåñã ôåñòèâàëüä îðëöš, õàëüìã ê´ãšìèã îëíä òåìäãò³ áî뺚 éîâõ îðêåñòðèí à÷-òóñèíü ¢íëš êåëâ. Õàëüìã Òàœº÷èí óëñèí àðòèñòêèí ´´ä³í íåðí Åëåíà Êàäæèåâàä 碢ëºãäâ. Îðêåñòðèí ê´ãšì÷íð Ä.Çàðàõàåâà, Å. Óáóøèåâà Òàœº÷èí ïðàâèòåëüñòâèí Ê¢íäëëºí³ ºàøãóäàð à÷ëãäâ. ¥´ä³í à÷ëâðèã àðòèñòíðò ìèíèñòðèí äàðóê Ãàëèíà Áàäàåâà á³ð¢ëš ´ãâ.
Îðêåñòð òàëäàí ¢¢ä³ã÷ êîëëåêòèâñëà áàò çàëºëäà á³ðš ¢¢ëäí³. Èèã³ä, 15 šèë õîîðàí "Ìèð Êàâêàçó" ãèäã ôåñòèâàëüä Àð ¢çãèí Îñåòèí êîëëåêòèâëà, äóó÷ Ýäóàðä Äàóäîâëà ýäí òàíüëäëà. Òåð öàãàñ àâí êåñã êîíöåðòä, ôåñòèâàëüä ýäí õàðºàä, õàìäàí äóóëàä, ¢ð-èíüã¢ä áîëñìí. Àð ¢çãèí Îñåòèí óëñèí àðòèñò Ýäóàðä Äàóäîâ ¢¢ðì¢äèííü áàéðò îðëöõàð èðâ. Àõ-ä¢ ðåñïóáëèêèí ñîéëûí ìèíèñòåðñòâèí é´ð³ëèí áè÷ã àâ÷ èð³ä, Ýäóàðä Äàóäîâ Ê¢íäëëºí³ ºàøãóäûã îðêåñòðèí äèðåêòîð Äàíàðà Øàëõàíîâàä, õóäîæåñòâåíí ºàðäà÷ Ñàâð Êàòàåâä á³ð¢ëš ´ãâ. Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà àðòèñòê Äàíàðà Øàëõàíîâàëà õàìäàí ýäí "Ê¢ðãí" ãèäã øîãòà äóóã õàëüìã êåë³ð äóóëñèã çàë íèðãš òîñâ. Òåð ìåò Ýäóàðä Äàóäîâ Ìåðãåí Êèìëà áîëí Äàíàðà Øàëõàíîâàëà îñåòèí äóóã òåäí³ êåë³ðíü äóóëñíü áàñ éèð ñîíüí áîëâ.
Îðêåñòðèã äàõš, îëí šèë ê¢ö³ìšäíü ç´âò³ ò³âö³í îðóëš éîâõ Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà àðòèñòê Òàòüÿíà Áóðëàêîâà îðñ êåëí-óëñèí äó äóóëš, öóãëðñí óëñèí ñåäêëèíü áàéðëóëâ.
Îðêåñòðèí ò¢ð¢í õóäîæåñòâåíí ºàðäà÷, ²ð³ñ³í Ôåäåðàöèí à÷òà àðòèñò Âëàäèìèð Êàðïåíêîí èê à÷-òóñíü ýí ´äð áàñ òåìäãëãäâ. Îäà Ñòàâðîïîëüñê ôèëàðìîíÿ "Ñëîáîäà" ãèäã àíñàìáëèí îðêåñòðèã ºàðäšàõ Âëàäèìèð Âëàäèìèðîâè÷ êîëëåêòèâàí àâ÷ èðš, áàéðò îðëöóëâ. Êåñã ê´ãšìèã õàëüìã îðêåñòðëà ýäí íààäâ. Áèéñíü áàñ îðñ áîëí êëàññè÷åñê ê´ãšì òàòš, ³ìòíä áàéð áåëãëâ. Ýëñòèí áîëí Õàëüìãèí àðõèåïèñêîï Þñòèíèàí îðêåñòðèí áàéðèã ¢íí ñåäêë³ñí ¢íë³ä, óëì èê ê¢ö³ìš äóðäâ. Óëñèí èíüãëëòä êîëëåêòèâèí îðóëšàõ ò³âöèã òåìäãë³ä, àðõèåïèñêîï Âëàäèìèð Êàðïåíêîä, Äàíàðà Øàëõàíîâàä îðñ øàšíà à÷ëâðìóä á³ð¢ëš ´ãâ.
Êåëí-óëñèí îðêåñòðèí êîëëåêòèâèã ´´íë³íü Òàœº÷èí Óëñèí Õóðàëûí Àõëà÷èí äàðóê Íèêîëàé Íóðîâ é´ð³º³ä, Âëàäèìèð Êàðïåíêîä Óëñèí Õóðàëûí Õàíëòûí áè÷ã á³ð¢ëš ´ãâ. Ýëñò áàëºñíà õóðãèí äåïóòàò Íàòàëüÿ Êóðåïèíà òàœº÷èí óëñèí àðòèñòê Åëåíà Êàäæèåâàä "Ýëñò áàëºñíä à÷-òóñ ê¢ðãñí ò´ë³" ãèäã òåìäã³ð à÷ëâ.
Õàëüìã Òàœº÷èí ñîéëûí à÷òà ê´äë³÷ Èâàí Áàñàíãîâ îðêåñòðèí ¢¢ëäâðèí ÷èíðèã òåìäãë³ä, šèë èðâ³ñ ýðäìíü ´ñ³ä, ñ¢ë öàãò îðêåñòð Ñàâð Êàòàåâèí ºàðäâðò "Áóðõí-øàšíä ê´ãšìèí áåëã" ãèäã èê ÷èíðò³ ò´ñâ ê¢ö³º³ä, òàœº÷ä ê´ãšìèí äåëãðëòä ç´âò³ ò³âö³í îðóëšàõèíü òåìäãëâ. "Áàìá öåöã" ãîñóäàðñòâåíí àêàäåìè÷åñê àíñàìáëèí õóäîæåñòâåíí ºàðäà÷ Âàëåðèé Ýðäíèåâ êîëëåêòèâèã ´´íë³íü á¢ë³í³ð é´ð³â.
Ñ¢ë òàâí šèë êîëëåêòèâèí õóäîæåñòâåíí ºàðäà÷ áîëí äèðèæåð áîëš Ñàâð Êàòàåâ ¢¢ëäš³í³. Êåëí- óëñèííü ê´ãšìèã ³ð¢í³ð õàäºëš, îëíä ê¢ðãš éîâíà. Óëñèí ê´ãšìèí óë äååð øèí ¢¢ä³âðì¢äèã "Óëàí çàëà" ì´ð³í ëàóðåàò ¢¢ä³š³í³. Äàâñí šèë ýí¢í³ ºàðºñí "Áóìáèí îðí" ãèäã ê´ãšìèí íààäí èê òààñëò îëñìí. Ýí àñõí òåð ¢¢ä³âðèíü íåã ³œãèíü îðêåñòð áîëí Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà àðòèñò Êóòëàí Ìóêóáåíîâ ê¢ö³ñíü ê´ãšìèí õàëõàð óðàëàí øèí èøêäë êåãäš³õèíü ¢ç¢ëâ. À÷òà àðòèñòíð Ýäóàðä Áóðëàêîâ áîëí Êóòëàí Ìóêóáåíîâ õîéð õàìäàí õàëüìã äóä äóóëñíü éèð ñåðãìšò³ áîëâ. Õàëüìã Òàœº÷èí óëñèí àðòèñò Àðñëàí Øîâãóðîâ öóãëðñí óëñèã äîìáðèí àéñìóäàð áàéðëóëâ.
Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà àðòèñòê Äàíàðà Øàëõàíîâà äóóëñí "Ñàðèí ñàðóë" ãèäã äóí îëíà òààñëò îëâ.
Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà àðòèñò Ìåðãåí Êèì áîëí Àð ¢çãèí Îñåòèí óëñèí àðòèñò Ýäóàðä Äàóäîâ õàìäàí äóóëñí èòàëüÿíñê äóí ³ìòíä òààñãäš, íèðãñí àëüõ òàøëºàð òîñãäâ.
Îðêåñòðèí ´´íèí êîíöåðò éîñòà èê áàéðèí á³³äëä äàââ. Òóóšèííü òóðøàðò ýíä ê´äëš éîâñí öóã óëñèí íåðä çààãäâ, öóãòàºèíü ê¢íäë³ä, ê¢í áîëºíà òóñêàð á¢ë³í ¢ãì¢ä êåëãäâ. "Ê¢í àõòà, äåâë çàõòà" ãèñí ¢ëã¢ð³ð êîëëåêòèâä ¢éíðèí çàëºëäàí áàòðšàõèã ýííü ìåä¢ëš³í³. ijê³ä áîëõëà ýíòí éîñòà èíüãëëòèí êîíöåðò áîëâ. Ýíäðê äåëê³ä öàãèã äàõš, îëí ç¢ñí ê´ãšì äóíä õàëüìã ê´ãšì³í ç´âò³ êåâ³ð ¢ç¢ëš³õ êîëëåêòèâ ÷èê õààëºàð óðàëàí ç´ðš éîâõèíü òåðíü ¢ç¢ëš³í³. Õààëºíü îíüäèí öàºàí áîëòõà!
Ãàëèíà ÕÅÉ×ÈÅÂÀ
È.Ìóçðàåâàí öîêñí çóðã

Ïóòü â òâîð÷åñòâî ó êàæäîãî ñâîé: êòî-òî íàõîäèò îðèåíòèð ñ ìàëûõ ëåò, êòî-òî - ïóòåì äîëãèõ ïðîá è îøèáîê. Êàê ïðèçíàåòñÿ ñàìà Êåðìåí Êàäæàåâà, èíæåíåð-ìàòåìàòèê ïî îáðàçîâàíèþ, âñåãî íåñêîëüêî ëåò íàçàä îíà è ïðåäñòàâèòü íå ìîãëà, ÷òî âíåçàïíûé ïîðûâ äóøè, âûëîæåííûé â ñòèõîòâîðíîé ôîðìå, ñòàíåò íåîòúåìëåìîé ÷àñòüþ åå æèçíè. Íåâåðîÿòíî ñåðüåçíûå è âäóì÷èâûå ñòèõîòâîðåíèÿ, îíè îòêðûâàþò äâåðü âî âíóòðåííèé ìèð íàøåé ñîâðåìåííèöû, çàñòàâëÿþò îñòàíîâèòüñÿ íà ìãíîâåíèå, ïîãðóçèòüñÿ â ñî÷åòàíèå áóêâ, ñëîâ è ïîïðîáîâàòü ïåðåîñìûñëèòü ïðîèñõîäÿùåå.
 ðàçãàð öâåòóùåãî çîëîòîì îêòÿáðÿ â Íàöèîíàëüíîé áèáëèîòåêå èì.À. Àìóð-Ñàíàíà Êåðìåí Êàäæàåâà âïåðâûå ïðåäñòàâèëà ñâîå òâîð÷åñòâî øèðîêîé ïóáëèêå. Ëþáèòåëè ïîýçèè îêóíóëèñü â àòìîñôåðó ïîýòè÷åñêîãî ïèðøåñòâà, ãäå âïå÷àòëåíèå îò âåëèêîëåïíîãî àâòîðñêîãî èñïîëíåíèÿ ñòèõîâ óñèëèâàëîñü ïðîôåññèîíàëüíî âûñòðîåííûì âèäåîðÿäîì, à ñìûñë è òîíàëüíîñòü ïîýòè÷åñêèõ ñòðîô ïîä÷åðêèâàëîñü ìóçûêàëüíûì ñîïðîâîæäåíèåì. Ïîëó÷èëîñü óíèêàëüíîå è ÷àðóþùåå ñî÷åòàíèå ïîýçèè, èçîáðàçèòåëüíîãî èñêóññòâà è ìóçûêè. Íî íåñîìíåííî, ñîçâó÷èå ïðåêðàñíîãî íàäîëãî ïîãðóçèëî âñåõ â òèøèíó. Íå õîòåëîñü ãîâîðèòü, íå õîòåëîñü ïðåðûâàòü ìîë÷àíèå, äàáû íå íàðóøèòü ïîýòè÷åñêîãî íàñòðîÿ, ñîñòîÿíèÿ…
Ïðåäëàãàåì âàøåìó âíèìàíèþ íåáîëüøîå èíòåðâüþ ñ Êåðìåí, â êîòîðîì îíà ïîäåëèëàñü íå òîëüêî ìûñëÿìè î ïðîøëîì, íî è ðàññêàçàëà î ñâîèõ áóäóùèõ ïëàíàõ.
- Ïîñëå âïå÷àòëÿþùåãî ïåðôîìàíñà ðîæäàåòñÿ âïîëíå ëîãè÷íûé âîïðîñ. Êåðìåí, ïðèçíàâàéòåñü, êàê ó âàñ ðîæäàþòñÿ òàêèå ñòèõè?
- ×åñòíî ãîâîðÿ, ýòî ïðîèñõîäèò ñîâåðøåííî ñïîíòàííî. Ïðîñòî ñëó÷àþòñÿ òàêèå ïðèñòóïû, èç-çà êîòîðûõ ÿ äàæå íå ìîãó ñïàòü. Ýòî òÿæåëî, íî, áåçóñëîâíî, îíî òîãî ñòîèò... Òîò ñàìûé ìîìåíò, êîãäà ïðèøåäøèå èç íèîòêóäà ñòðîêè âäðóã ñðî÷íî íàäî çàïèñàòü. À ÿ íå ìîãó ïðåíåáðåæèòåëüíî ê ýòîìó îòíåñòèñü. Íè â êîåì ñëó÷àå. Ìîæíî ñêàçàòü, ÷òî ìåíÿ "íàêðûëî" òàê âïåðâûå äâà ãîäà íàçàä. Ñîâåðøåííî ñëó÷àéíî. ß äàæå øóòëèâî ãîâîðþ, ÷òî ñàìà ëèòåðàòóðà óäàðèëà ìåíÿ ïî ãîëîâå, âåäü äî ýòîãî íå ñîáèðàëàñü íè÷åãî ïèñàòü. Íèêîãäà. Ìîÿ ìàìà - ïèñàòåëü, ÿ âèäåëà ñîáñòâåííûìè ãëàçàìè, êàê ðîæäàåòñÿ òâîð÷åñòâî, âèäåëà, êàê åé áûëî íåïðîñòî, êàêîé ýòî ñëîæíûé, êðîïîòëèâûé òðóä, ïîýòîìó äàæå íå ñìîòðåëà â ýòó ñòîðîíó.
- À ÷åì âû çàíèìàëèñü äî ýòîãî?
- Èçîáðàçèòåëüíûì èñêóññòâîì â áîëüøåé ñòåïåíè. Ýòî áûëî òåì, ÷òî íðàâèëîñü ìíå âñåãäà. Êñòàòè, â ñåãîäíÿøíåé ïðåçåíòàöèè íåêîòîðûå âèäåî áûëè ñîçäàíû ìîèìè ðóêàìè. Ñâîåãî ðîäà âèäåîàðò. Íåðàâíîìåðíûå ïåðåõîäû, ñî÷åòàíèå êðàñîê, ôèãóð - ýòî ìîå. Ìåëîäèÿ, êîòîðóþ âû ñëûøàëè âî âñòóïëåíèè, òàêæå ìîÿ. Êîãäà ÿ ãîòîâèëàñü ê âûñòóïëåíèþ, ìåíÿ âäðóã çàïîëíèëè ðàííèå îùóùåíèÿ, ïî÷òè âîñïîìèíàíèÿ, âåäü ÿ äàâíî ýòèì íå çàíèìàëàñü. ß ñíîâà îêóíóëàñü â ýòî òâîð÷åñòâî: êîãäà òîáîþ äâèæåò âäîõíîâåíèå, ñàìîå ãëàâíîå ïðè ýòîì - íå ñïóãíóòü ïîòîê èíôîðìàöèè, îáðàçîâ, êîòîðûé áóêâàëüíî âûõîäèò èç òåáÿ. Òîëüêî è óñïåâàé åãî ôèêñèðîâàòü íà áóìàãå, íà âñåì, ÷òî ïîïàäàåòñÿ ïîä ðóêó. È òû íå àíàëèçèðóåøü, íå ñîçäàåøü ñëîâàìè ôîðìó, à ïðîñòî âûïóñêàåøü èç ñåáÿ íåêèå ÷óâñòâà.
Ñàìî æå æåëàíèå ñîçäàâàòü è òâîðèòü èäåò ó ìåíÿ ñ ñàìîãî äåòñòâà. Ìàìà ðàññêàçûâàëà, ÷òî, èãðàÿ ñ ãóáíîé ïîìàäîé, ÿ ïðåäïî÷èòàëà íå êðàñèòüñÿ, à ðèñîâàòü íà ñòóëå. Ñêîëüêî ñåáÿ ïîìíþ, ìíå âñå âðåìÿ õîòåëîñü ÷òî-òî äåëàòü. Íåâàæíî, êàê è ÷åì: ðóêàìè, ñëîâàìè èëè, áîã çíàåò, ÷åì åùå. Ïîäîáíîå ïðîÿâëÿëîñü äàæå â ÷åëîâå÷åñêèõ âçàèìîîòíîøåíèÿõ, è ÿ óâåðåíà, ÷òî ïðîÿâèòñÿ åùå, â áóäóùåì, â ñîâåðøåííî äðóãèõ äåëàõ. È ìíîþ âñåãäà äâèæåò ïîèñê ýñòåòèêè. Íåêîåé òî÷êè ðàâíîâåñèÿ. À, ìîæåò áûòü, è íåðàâíîâåñèÿ. Òàêæå è â òâîð÷åñòâå. Äóìàþ, ÷òî âû ïîéìàëè ýòî îùóùåíèå â ìîåì âûñòóïëåíèè.
- Êàêèì áûë âàø îïûò â èçîáðàçèòåëüíîì èñêóññòâå?
- Îäíàæäû â ìóçåé ñîâðåìåííîãî èñêóññòâà "Ãàðàæ" â Ìîñêâå ïðèåõàë áðèòàíñêèé êóðàòîð, ðåøèâ óñòðîèòü â åãî ñòåíàõ âûñòàâêó ðîññèéñêèõ õóäîæíèêîâ-íåïðîôåññèîíàëîâ. Íå ñêðîþ, ìåíÿ ýòî çàèíòåðåñîâàëî, õîòÿ ó ìåíÿ äàæå íå áûëî ðàáîò, íî åñëè ìíå ÷òî-òî íàäî, òî ÿ îáÿçàòåëüíî ýòî ñäåëàþ. Çàãîðåâøèñü èäååé, ÿ çà îäèí âå÷åð ïðèãîòîâèëà íåñêîëüêî ðàáîò. Ñîòâîðèëà èõ èç ïàïüå-ìàøå, îöèíêîâàííîãî ëèñòà, äîñîê è âñåãî òîãî, ÷òî õðàíèëîñü íà òîò ìîìåíò íà áàëêîíå. Ïîëó÷èëîñü íåñêîëüêî ñòðàííîé ôîðìû, ðåçóëüòàò âîïëîùåíèÿ êàêîãî-òî âèäåíèÿ èç ôàíòàçèè è ñîáñòâåííûõ ñíîâ. Îäíî èç ïðîèçâåäåíèé ïðåäñòàâëÿëî ñîáîé â êàêîé-òî ìåðå ñàìóþ íàñòîÿùóþ òðåõìåðíóþ ìîäåëü â âèäå äèíàìè÷åñêîé ñêóëüïòóðû ñ ëþäüìè èç ïðîâîëîêè, êîòîðàÿ ó ìåíÿ äàæå êðóòèëàñü. Áðèòàíöó ìîè ðàáîòû î÷åíü ïîíðàâèëîñü. ×åðåç ñâîåãî ïåðåâîä÷èêà îí ïåðåäàë, ÷òîáû ÿ ïðèíåñëà åùå ðàáîòû, à ó ìåíÿ èõ íå áûëî. Íî ÿ ðåøèëà, ÷òî ðàç íàäî, òî ñäåëàþ.
Âî âòîðîé ðàç îí áûë óæå íåñêîëüêî ïðîõëàäíåå, à ÿ íå ìîãëà ïîíÿòü, â ÷åì æå ïðè÷èíà ñòîëü ðåçêîé ñìåíû åãî èíòåðåñà. Íî ïðè ýòîì îí àêòèâíî çàïèñûâàë, â ÷åì ñîñòîèò èäåÿ êàæäîé íîâîé ìîåé ðàáîòû â ñâîé áëîêíîò. Ïîòîì êî ìíå ïîäîøëè æóðíàëèñòû, îí æå ïðîøåïòàë èì ÷òî-òî íà óøêî. À êîãäà óæå âûøåë îáçîð î ðàáîòàõ, ïðåäñòàâëåííûõ íà âûñòàâêå, î ìîèõ ïî÷åìó-òî íå áûëî ñêàçàíî íè ñëîâà. Íàäî îòìåòèòü, ÷òî ñðàçó æå, êàê ÿ ïðåäñòàâèëà ñâîè ïåðâûå ðàáîòû, ìíå ïðèøëîñü ïîäïèñàòü áóìàãè, ÷òî ÿ äàðþ ñâîè ðàáîòû ìóçåþ. À åùå ÷åðåç ìåñÿö ìåíÿ ïîïðîñèëè ïîäïèñàòü êàêèå-òî áóìàãè ñ ðàçðåøåíèåì äëÿ âûâîçà ìîèõ ðàáîò çà ãðàíèöó è òðåáîâàëîñü óêàçàòü ïàñïîðòíûå äàííûå. ß áûëà â íåäîóìåíèè, âåäü äî âûñòàâêè áûëî öåëûõ ïîëãîäà.
Íà âûñòàâêó ìåíÿ ïðèãëàñèëè, íî ñâîèõ ðàáîò ÿ òàì íå óâèäåëà. Ýòî áûëî òàêîå ñòðàííîå äåéñòâî: áðèòàíñêèé êóðàòîð áåãàë ïî çàëó â ìåõîâîé øàïêå ñ íåáîëüøèì îðêåñòðîì, à ÿ ãîíÿëàñü çà íèì, çàòåì íà ëîìàííîì àíãëèéñêîì èíòåðåñîâàëàñü, ãäå æå ìîè ðàáîòû. Ñíà÷àëà îí ñêàçàë, ÷òî èõ íå ðàñïàêîâàëè, à ïîòîì è ïîïðîñòó ñòàë èçáåãàòü îáùåíèÿ.
Êàê îêàçàëîñü ïîçæå, ñàìûå ëó÷øèå ðàáîòû îí âûâåç. Ìîæåò áûòü, ìîÿ èäåÿ êóäà-òî óëåòåëà. Íó ÷òî æ, õîðîøåé åé æèçíè! Ëèøü ïîñëå ÿ óçíàëà, ÷òî òîò ñàìûé îðãàíèçàòîð ñîâðåìåííûõ âûñòàâîê ó ñåáÿ íà ðîäèíå, â Àíãëèè, ñîòðóäíè÷àåò ñ òàêèìè âåëè÷èíàìè õóäîæåñòâåííîãî ìèðà, êàê Äýìüåí Õåðñò. À ìíå õî÷åòñÿ âåðèòü, ÷òî ìîÿ èäåÿ îáðåëà ñ÷àñòëèâóþ æèçíü!
- Îñìûñëèâàÿ âàøå âûñòóïëåíèå, îùóùàåøü íåêîòîðóþ òðåâîãó, ÷òî ñêâîçèò ÷åðåç âñå ñòðîôû. Ïî÷åìó æå òàê?
- Ïîòîìó ÷òî ó ìåíÿ òðåâîæíàÿ äóøà. Çâó÷èò çàáàâíî, íî ýòî òàê. ß áûñòðî ðåàãèðóþ, áóêâàëüíî ñ ïîë-îáîðîòà çàãîðàþñü. Òóò æå âêëþ÷àþñü, åñëè ÷òî-òî íå òàê. Åñëè ñìîòðåòü íà ìèð ñêâîçü ïàëüöû, òî ìîæåò ïîêàçàòüñÿ, ÷òî âñå íå òàê óæ è ïëîõî. Íî åñëè âçãëÿíóòü ïðàâäå â ãëàçà, âçãëÿíóòü ïðèñòàëüíî, ñî âñåé îòâåòñòâåííîñòüþ, òî íå âñ¸ ðàäóåò. Èìåííî âäóìûâàÿñü â ñàìûå ãëóáîêèå ñìûñëû, ÿ íàõîæó ýòó òðåâîãó. Ó ìåíÿ íåò âûñîêîïàðíûõ âåùåé. Íî çà ëþäåé, êîòîðûå ìåíÿ îêðóæàþò, ìíå âñåãäà áåñïîêîéíî. Êîãäà ÿ âèæó êàêèå-òî íåáëàãîâèäíûå ïîñòóïêè, êîòîðûå íå îòâå÷àþò êîäåêñó ÷åñòè, ìíå òðåâîæíî.  òî æå âðåìÿ íå ìîãó ñêàçàòü, ÷òî îñóæäàþ ýòèõ ëþäåé. Ïðîñòî î÷åíü õî÷ó, ÷òîáû íàø ìèð ñòàë ëó÷øå, à ìû âñå - ïðàâäèâåå, ìåíüøå ëãàëè. Áûëî áû ëó÷øå, åñëè áû íå ëãàëè âîâñå. Íè ñåáå, íè äðóãèì ëþäÿì.
- Ýòà èñêðåííîñòü ïîäêóïàåò. À ãäå ìîæíî ïðî÷èòàòü âàøè ñòèõè?
- Ó ìåíÿ åñòü ñòðàíèöà íà ñàéòå "Ñòèõè.ðó", à òàêæå ãðóïïà â Âêîíòàêòå. Ñîâñåì íåäàâíî ÿ îòêðûëà íîâûé èíôîðìàöèîííûé ïîðòàë "Êóëüòóðà ãîðîäà" - ïðîåêò, ïðèçâàííûé ïî-íîâîìó ïîñìîòðåòü íà êóëüòóðó. Ýòî ëàáîðàòîðèÿ, ãäå ìû áóäåì ñîçäàâàòü ñîáûòèÿ: èíòåðåñíûå, íàïîëíåííûå ñìûñëîì, çàñòàâëÿþùèå äóøó çðèòåëÿ ðàáîòàòü, è ê òîìó æå îòâå÷àþùèå äóõó âðåìåíè.
- Ìîæíî ëè îæèäàòü îò âàñ ñòèõîâ íà êàëìûöêîì ÿçûêå?
- Âïîëíå âîçìîæíî. Êàëìûöêèé ÿçûê íåâåðîÿòíî êðàñèâ, îí î÷åíü õóäîæåñòâåííûé, î÷åíü ïîýòè÷íûé.
 çàâåðøåíèå ÿ î÷åíü õî÷ó ïîáëàãîäàðèòü ñâîþ ñåìüþ - ðîäèòåëåé è ñåñòðó. Îíè íèêîãäà ìåíÿ íè ê ÷åìó íå ïðèíóæäàëè. Íàïðîòèâ, âñåãäà ïîîùðÿëè ìîþ ñâîáîäó äóõà, ñàìîâûðàæåíèÿ. Ñâîèì ïðèìåðîì îíè ïîêàçûâàëè, ÷òî çíà÷èò áûòü ïðàâäèâûì è íàñòîÿùèì ÷åëîâåêîì. Íå èçìåíÿòü ñåáå, ïðàâäå, íå íàðóøàòü èñòèíó â êàêîé áû ñëîæíîé ñèòóàöèè òû íè îêàçàëñÿ.
Çàêîí÷èòü æå òàêîå ïðîíèêíîâåííîå èíòåðâüþ õî÷åòñÿ ñòðî÷êîé èç ñòèõîòâîðåíèÿ Êåðìåí "ñòðåëà çàïóùåíà, âîíçàåòñÿ óïðóãî...", à ìû áóäåì æäàòü íîâûõ ñòèõîòâîðåíèé è òâîð÷åñêèõ èçûñêàíèé ìîëîäîãî àâòîðà.
Ãàëèíà ÕÅÉ×ÈÅÂÀ
Êåðìåí ÊÀÄÆÀÅÂÀ

***
Íå ìîæåøü - íå æåëàé, íå áóäü,
Íå ì÷èñü, íå ïðåðûâàé ìåíÿ, íå îáåññóäü,
Íå îáíàæàé íîæà,
Íå çàñòàâëÿé äðîæàòü
Òîãî, êòî íå ñáåæàë,
Íî è óäàð ñäåðæàòü íå ñìîã,
Ñåáÿ îò íåèçáåæíîãî íå óáåðåã,
Êàê áåðåã ñòîëêíîâåíèå ñ âîëíîé íå ïðåêðàùàåò.

Íå îòïóñòèòü óæå êèíæàë,
Îí â íîæíàõ òîëüêî ÷òî ëåæàë,
Òàê ëåçâèå ñâîå ñêðûâàë
 ïðîñòðàíñòâå òåìíîòû
È òåñíîòû.
Òðàäèöèîííîé ëîãèêîé ïîëíû
Ëþáûå ñîâåðøåíüÿ,
Ïðîñòèòü âñåì íåâîçìîæíî ïðåãðåøåíüÿ,
Íî æèçíåííûé óäåë íå íàì ñ òîáîé ðåøàòü -
Ìû ìîæåì òîëüêî ìûñëüþ çàâåðøàòü,
Èòîãè ïîäâîäèòü
È ïðèâîäèòü äåëà â ïîðÿäîê,
Ïûòàÿñü íå ðîäèòü íà þáêå íîâûõ ñêëàäîê,
×òî íå áûëè çàãëàæåíû âíà÷àëå,
Ïóñòü ýòî êàæåòñÿ ñåé÷àñ òàêîé ïå÷àëüþ,
Íå äàé ïå÷àòè îáðåñòè ñåáÿ íè ïðÿìî, íè çåðêàëüíî.
Íå äàé âîçìîæíîñòü âçäîõó ñâîåìó
 êîòîðûé ðàç ðàñêðàèâàòü ñóäüáó íåïðàâèëüíûì ëåêàëîì,
È ñêîëüêî á ïðîñòîòà ïðèâû÷íîñòüþ òåáÿ íå óâëåêàëà,
Íå æäè îòâåòà îò ñòðàñòåé,
Èõ ó÷àñòü - íà ñòâîëå ó áóäíåé ïðîðàñòàòü,
Êàê ìîõ èëè ëèøàéíèê,
Ñîáîþ îáëåïëÿÿ è ïîãëîùàÿ ïëîùàäü áåç ñèñòåìû êîðíåâîé.
Áåçæàëîñòíî ñðåçàé íîæîì âåñü ýòîò ñëîé:
Ñ êîðîé, ÷àñòè÷íî - ãëàâíîå, ÷òîá íå îñòàëîñü ñïîðû,
Äëÿ âîçðîæäåíèÿ ïîäîáíûõ ðàçãîâîðîâ!

***
 òåáå ìíîãî óþòà,
Âî ìíå ìàëî ïîêîÿ,
Íàì äëÿ æèçíè, êàê áóäòî,
Íå õâàòàëî çàñòîÿ,
Íàì äëÿ æèçíè, êàê áóäòî,
Íå õâàòàëî ïðîñòðàíñòâà:
Ãîëîé êîìíàòû ìíîãî,
Çàìêà ïîëíîãî ìàëî.

Äóøíî âå÷åðîì ñòàëî,
Ïëîòíî îêíà çàêðûëè,
Íî÷ü íà çåìëþ óïàëà,
Ìû ëóíó ïîòóøèëè.

 ïðîøëîì èùåì ãðÿäóùåå,
 íàñòîÿùåì - áûëîå,
Ìóçûêà, äóøó ðâóùàÿ,
Çàïîëíÿåò ñîáîþ
Ïîëêè øêàôà è ïîë ïîä êðîâàòüþ,
Íà ïîäóøêàõ - âûøèâêà ãëàäüþ,
Âåíçåëÿ - íà ñòåíàõ ïî òðàôàðåòó,
Íåñîãëàñèå â âåíàõ ñ îáùåïðèíÿòûì ýòèêåòîì.

Äåìîêðàòèÿ - ïðîòèâ,
Ìîíàðõèÿ - çà,
 ãëàçå, ÷òî íå ïî ìîäå íàêðàøåí - ñëåçà,
Ïåðåìåøàíû êàðòû,
Ïåðåðåçàíà íèòü,
Ïåðå÷åðêíóòî, íî íåâîçìîæíî çàáûòü.

Äåëî æèçíè êàëìûöêîãî ìóçûêàíòà, çàñëóæåííîãî äåÿòåëÿ èñêóññòâ ÐÔ Àíàòîëèÿ Öåáåêîâà, - ñîçäàíèå òâîð÷åñêîãî êîëëåêòèâà - Ãîñóäàðñòâåííûé õîð Ðåñïóáëèêè Êàëìûêèÿ, êîòîðûé íîñèò ñåé÷àñ åãî èìÿ. Âñå íà÷èíàëîñü â äàëåêîì 1991 ãîäó, êîãäà ïåðâûé ñîñòàâ (16 ÷åëîâåê) òîãäà åùå Êàìåðíîãî õîðà Êàëìûöêîãî Ðåñïóáëèêàíñêîãî îòäåëåíèÿ Âñåðîññèéñêîãî ôîíäà êóëüòóðû âî ãëàâå ñ Àíàòîëèåì Î÷èð-Ãîðÿåâè÷åì âïåðâûå âûñòóïèë íà ýëèñòèíñêîé ñöåíå ñ áîëüøîé êîíöåðòíîé ïðîãðàììîé. Ñðåäè òåõ ïåðâîïðîõîäöåâ áûëè õîðìåéñòåð Ò.Äåìèíà, êîíöåðòìåéñòåð Ã. Îëüçÿòèåâà, ñîëèñòû Ë. Êóëåøîâà, Ç. Öåäåíîâà, Â. Áàòàøîâà, À. Òàëèöêèé è äðóãèå. Ñ òîé ïîðû ïðîì÷àëîñü ìíîãî ëåò: îò ïåðâîãî îïûòà â ñòóäåí÷åñêîì õîðå Ãíåñèíñêîé àêàäåìèè ïîä ðóêîâîäñòâîì À. Þðëîâà äî ìå÷òû î ñîáñòâåííîì êîëëåêòèâå, îò èäåè î ïðîôåññèîíàëüíîì êàëìûöêîì õîðå äî åãî ðîæäåíèÿ, îò ñîáèðàíèÿ ïî êðóïèöàì õîðèñòîâ (èç ÷èñëà ñâîèõ êîëëåã è ó÷åíèêîâ) - äî ïðèîáðåòåíèÿ õîðîì ñòàòóñà Ãîñóäàðñòâåííîãî êîëëåêòèâà, îò íàïîëîâèíó ñàìîäåÿòåëüíûõ îáðàáîòîê íàðîäíûõ ïåñåí äî ñîçäàíèÿ ñëîæíåéøèõ êîíöåðòíûõ ïðîãðàìì. Ìíîãî ñèë, ýíåðãèè, ïðîôåññèîíàëüíîãî ìàñòåðñòâà è ëþáâè ïðîëåãàåò ÷åðåç ýòè "îò" è "äî"… Âñïîìèíàþòñÿ ïðåêðàñíûå èíòåðïðåòàöèè À. Öåáåêîâûì õîðîâîé êëàññèêè (ìåññà ñè ìèíîð È.Ñ.Áàõà, îðàòîðèÿ "Ìåññèÿ" Ã.Ô.Ãåíäåëÿ, "Ðåêâèåì" Â.À.Ìîöàðòà), ðóññêîé äóõîâíîé ìóçûêè (õîðîâîé êîíöåðò "Íå îòâåðæè ìåíÿ…" Ä. Áåðåçîâñêîãî, "Âñåíîùíàÿ" Ñ.Ðàõìàíèíîâà, "Ïîýìà ïàìÿòè Ñ.Åñåíèíà" Ã.Ñâèðèäîâà) è, áåçóñëîâíî, êàëìûöêîé íàðîäíîé è êîìïîçèòîðñêîé ìóçûêè (ñòàðèííûå íàðîäíûå ïåñíè, ïðîèçâåäåíèÿ Ñ.-Ã.Äîðäæèíà, À.Ýðäíèåâà, È.Óáóøàåâà, Ñ.Êàëÿåâà, "Ðåêâèåì Ï.×îíêóøîâà" è äð.). Ñâîèì èñêóññòâîì õîð ïîä ðóêîâîäñòâîì À.Öåáåêîâà ïîêîðèë ñëóøàòåëåé íå òîëüêî íàøåé ðåñïóáëèêè, íî è ñîñåäåé (Àñòðàõàíü, Âîëãîãðàä, Ñàðàòîâ, Ìèíåðàëüíûå Âîäû è äð.), à òàêæå èñêóøåííóþ àóäèòîðèþ îáåèõ ñòîëèö íàøåé Ðîäèíû (Ìîñêâà, Ñàíêò-Ïåòåðáóðã), íàøåë ïîêëîííèêîâ â Çàïàäíîé Åâðîïå (Ïîëüøà, ×åõèÿ, Èñïàíèÿ).
… À â íûíåøíåì îêòÿáðå êàëìûöêîìó ìàýñòðî èñïîëíèëîñü áû 80 ëåò. Ýòîé çíàìåíàòåëüíîé äàòå Ãîñóäàðñòâåííûé õîð ÐÊ èì. À. Î.-Ã. Öåáåêîâà ïîñâÿòèë êîíöåðòíóþ ïðîãðàììó, îòêðûâàþùóþ íîâûé ñåçîí.  íåé íå áûëî ïðåìüåð: îíà ñîñòàâëåíà èç ïðîèçâåäåíèé, óæå çâó÷àâøèõ êîãäà-òî, è äèðèæèðîâàë â ñâîå âðåìÿ Àíàòîëèé Î÷èð-Ãîðÿåâè÷. Âñå â íåé äåëèêàòíî íàïîìèíàåò î ìàýñòðî, áóäèò âîñïîìèíàíèÿ î áûëîì. Ìåìîðèàëüíàÿ ÷àñòü, îòêðûâàþùàÿ êîíöåðò, îòçâó÷àëà òðîãàòåëüíî è òîðæåñòâåííî (Ä. Êà÷÷èíè, Ñ. Ðàõìàíèíîâ). Îñîáåííî çàïàë â äóøó ïðîíèêíîâåííûé ìîíîëîã â èñïîëíåíèè çàñëóæåííîãî àðòèñòà ÐÊ Ä. Ýäíÿøåâà (Ã. Ñâèðèäîâ "Çîðþ áüþò"). Èìïðåññèîíèñòè÷åñêè ìåðöàÿ çâóêàìè, ñëîâíî çâåçäàìè, êàê âñåãäà, ïðåëåñòíî ïðîçâó÷àëà "Ýëèñòèíñêàÿ æåì÷óæíàÿ íî÷ü" Ñ. Êàëÿåâà (ñîëèñòêà çàñëóæåííàÿ àðòèñòêà ÐÊ À. Î÷êàåâà). Íåêîòîðûå õîðîøî èçâåñòíûå íîìåðà áûëè èñïîëíåíû â íîâîé èíòåðïðåòàöèè. Òàê, êàëìûöêàÿ ïåñíÿ "Ñÿâðäåí-äèí", â êîòîðîé êîãäà-òî ñîëèðîâàëà ñîðàòíèöà Àíàòîëèÿ Î÷èð-Ãîðÿåâè÷à, çàñëóæåííàÿ àðòèñòêà Ðîññèè Ë. À. Êóëåøîâà, ïðîçâó÷àëà â ýòîò äåíü â èñïîëíåíèè ìîëîäîé ïåâèöû À. Áðþãèäèêîâîé. Íåîæèäàííûì â íîâîé âåðñèè ïåñíè îêàçàëîñü ñîåäèíåíèå àêàäåìè÷åñêîé (õîð) è íàðîäíîé (ñîëèñòêà) ìàíåðû ïåíèÿ.Áûëè è íîâûå èìåíà: ñòóäåíò êîëëåäæà èñêóññòâ Ä. Çóëàåâ (êëàññ ïðåïîäàâàòåëÿ À. Á. Î÷êàåâîé, â ïðîøëîì ó÷åíèöû Àíàòîëèÿ Î÷èð-Ãîðÿåâè÷à) áûë ïðåäñòàâëåí êàê "ìóçûêàëüíûé âíóê" À. Öåáåêîâà, èñïîëíèâ êîãäà-òî ëþáèìóþ èì ïåñíþ Ì. Áëàíòåðà "Ïøåíèöà çîëîòàÿ". Âåñü êîíöåðò íå ïîêèäàëî îùóùåíèå, ÷òî Àíàòîëèé Î÷èð-Ãîðÿåâè÷ òîæå íåçðèìî ïðèñóòñòâóåò çäåñü. À âåäü òàê îíî è áûëî: ãîëîñ À.Öåáåêîâà çâó÷àë ñ àðõèâíîé çàïèñè êàëìûöêîãî òåëåâèäåíèÿ, åãî ñòàðèííûå äðóçüÿ è ïîêëîííèêè ñèäåëè â çàëå, êîëëåãè è ó÷åíèêè èñïîëíÿëè ëþáèìûå ïðîèçâåäåíèÿ ìàýñòðî, åãî äåòè, Íèãìÿðà (êîíöåðòìåéñòåð) è Ñàíàí (àðòèñò õîðà) Öåáåêîâû, ïðîäîëæèëè äåëî îòöà, òàêæå ñâÿçàâ ñâîþ ñóäüáó ñ ìóçûêîé.
Ñåãîäíÿ ïðîñëàâëåííûé êîëëåêòèâ, êîòîðûé íîñèò èìÿ ñâîåãî îñíîâàòåëÿ, âîçãëàâëÿåò çàñëóæåííûé äåÿòåëü êóëüòóðû ÐÊ Î. Â. Ñåðäþêîâà. Ïðåäëàãàþ âàøåìó âíèìàíèþ íåáîëüøóþ áåñåäó ñ íåé, ñîñòîÿâøóþñÿ ïîñëå êîíöåðòà.
- Îëüãà Âëàäèìèðîâíà, óæå ïðîøëî 5 ëåò, êàê íåò ñ íàìè Àíàòîëèÿ Î÷èð-Ãîðÿåâè÷à. Êàêèå åãî ñîâåòû, à, áûòü ìîæåò, è çàâåòû ïîìîãàþò âàì è õîðó â ñåãîäíÿøíåì äíå, â ïîâñåäíåâíîé ðàáîòå?
- Îíè âñïëûâàþò íåíàðîêîì, â ïðîöåññå ðàáîòû, â äåòàëÿõ, â òîíêîñòÿõ. Èíîãäà ëîâèøü ñåáÿ íà ìûñëè, ÷òî Àíàòîëèé Î÷èð-Ãîðÿåâè÷ çäåñü ñäåëàë áû òàê, ñêàçàë áû. Èíîãäà óäèâëÿþñü, êàê òî÷íû è âåðíû áûëè åãî ïðîôåññèîíàëüíûå çàìå÷àíèÿ, îöåíêè, ñóæäåíèÿ. Íî ïîíèìàòü ýòî íà÷èíàåøü òîëüêî ñåãîäíÿ, ñ íàêîïëåíèåì ñîáñòâåííîãî ìóçûêàíòñêîãî îïûòà.
- Îëüãà Âëàäèìèðîâíà, âû ðîäèëèñü â Êðàñíîäàðñêîì êðàå, ÿâëÿåòåñü âûïóñêíèöåé Ýëèñòèíñêîãî ìóçûêàëüíîãî ó÷èëèùà è Ñàðàòîâñêîé êîíñåðâàòîðèè, ðàáîòàëè â Öàðèöûíñêîé îïåðå ã. Âîëãîãðàäà. Ïî÷åìó ñóäüáà âíîâü âîçâðàùàåò âàñ â Ýëèñòó, ÷åì îíà âàñ ïðèâëåêàåò? ×åì äëÿ âàñ ÿâëÿåòñÿ ðóêîâîäñòâî íàøèì ïðîñëàâëåííûì õîðîâûì êîëëåêòèâîì?
- ß áåñêîíå÷íî áëàãîäàðíà åìó çà òî, ÷òî îí ïðèãëàñèë ìåíÿ, òîãäà ñîâñåì þíóþ, ïî÷òè áåç îïûòà, ðàáîòàòü ãëàâíûì õîðìåéñòåðîì. È ìû, íàâåðíîå, ñîâïàëè, â òîì ÷èñëå ïî øêîëàì (À. Öåáåêîâ - òàêæå ÿâëÿåòñÿ âûïóñêíèêîì õîðîâîãî-äèðèæåðñêîãî îòäåëåíèÿ Ñàðàòîâñêîé êîíñåðâàòîðèè. ñâîþ î÷åðåäü, îñíîâàòåëÿìè Ñàðàòîâñêîé øêîëû ÿâëÿþòñÿ ñïåöèàëèñòû, ýâàêóèðîâàííûå ñþäà â 1942 ãîäó èç Ìîñêâû).
 Ýëèñòå ñîñòîÿëñÿ ìîé ïðîôåññèîíàëüíûé òðàìïëèí. Ó ìåíÿ ìóæ èç Ýëèñòû, çäåñü ðîäèëñÿ ìîé ñûí Òåìà, êîðíè íàøåé ñåìüè îòñþäà. Êîãäà ìàýñòðî íå ñòàëî, ÿ ïåðåæèâàëà çà õîð. Êòî ïðèäåò? Ê êîìó ïðèâûêàòü êîëëåêòèâó?  ìîåé æèçíè âñå ñëîæèëîñü òàêèì îáðàçîì.
- Ïðååìñòâåííîñòü òðàäèöèé ÿðêî ïðîäåìîíñòðèðîâàíà ñåãîäíÿøíèì êîíöåðòîì. À êàêèå íîâûå èäåè âû ïûòàåòåñü âíîñèòü? Åñòü ëè ðàçíèöà ìåæäó õîðîì, âîçãëàâëÿåìûì À. Öåáåêîâûì, è õîðîì, íîñÿùèì åãî èìÿ, ïîä âàøèì ðóêîâîäñòâîì?
- Ó íàñ ñîñòàâ íåìíîãî ïîìåíÿëñÿ. Ê ñîæàëåíèþ, íàøè ìíîãèå ìýòðû óøëè, â êîëëåêòèâå ìíîãî ìîëîäåæè. Ýòî ìåíÿ âäîõíîâëÿåò ê êàêèì-òî ïîèñêàì. Íàïðèìåð, ýêñïåðèìåíòèðóÿ â îáëàñòè çâóêà, ìû ââåëè áèò-áîêñ. Âíà÷àëå ìû ïðèãëàøàëè ñïåöèàëèñòà, à òåïåðü ó íàñ åñòü ñâîé òàëàíò - Ëèäæè Ãîðÿåâ. Ïîëó÷àåòñÿ î÷åíü èíòåðåñíî. ß äîáàâëÿþ íîâûå èíñòðóìåíòû, âñÿêèå øóìîâûå ýôôåêòû, ì´ðí-õóð è ò. ï.  ðåïåðòóàðå õîðà ïîÿâèëèñü íîâûå ïðîèçâåäåíèÿ. Áëàãîäàðÿ îïåðå "Êàëìû÷êà" À. Ìàíäæèåâà, ìû ïîëó÷èëè íåñêîëüêî èíòåðåñíûõ íîìåðîâ. Ñ.Êàòàåâ äëÿ íàñ íàïèñàë "Ìàíòðû" (700 ìóçûêàíòîâ), õîðîâûå íîìåðà èç "Ñòðàíû Áóìáû".
- Êàêîâû áëèæàéøèå òâîð÷åñêèå ïëàíû Ãîñóäàðñòâåííîãî õîðà Êàëìûêèè? ×åì âû íàñ â ñêîðîì âðåìåíè åùå ïîðàäóåòå?
-  áëèæàéøåå âðåìÿ â ìóçåå èì. Í.Ïàëüìîâà ñîñòîèòñÿ íàø íîâûé ïðîåêò â æèâîì ôîðìàòå. Ïåñíè íàðîäîâ ìèðà ïðîçâó÷àò íà ðàçíûõ ÿçûêàõ: ìîíãîëüñêîì, ÷å÷åíñêîì, ôðàíöóçñêîì, àíãëèéñêîì, ñèðèéñêîì. Ìû õîòèì ïîä÷åðêíóòü, ÷òî â íàøåé ðåñïóáëèêå ïðîæèâàþò ïðåäñòàâèòåëè ìíîãèõ íàðîäíîñòåé. Êàæäûé èç íèõ âíîñèò ñâîåîáðàçèå è ïðåäñòàâëÿåò ñâî¸ èñêóññòâî. À ìèð ïîçíàåòñÿ ÷åðåç êóëüòóðó. Ìíîãèå î÷åíü ëþáÿò íàðîäíûå íàöèîíàëüíûå ïðîèçâåäåíèÿ. ß òîæå ýòî î÷åíü ëþáëþ. Íàâåðíîå, æèâó è ðàáîòàþ â Êàëìûêèè ïîòîìó, ÷òî ÿ î÷åíü ëþáëþ ýòíèêó.
Áåñåäîâàëà ìóçûêîâåä
Ãèëÿíà ÒÞÌÁÅÅÂÀ

Îá ýòîé èíòåðíàöèîíàëüíîé ñåìüå íàì ðàññêàçàë âåòåðàí òðóäà, îáùåñòâåííûé äåÿòåëü È.Í. Áàñàíãîâ. Î òîì, êàê áëàãîäàðíûå ïîòîìêè ñâÿòî õðàíÿò ïàìÿòü î âîèíå-ãåðîå, ñâîåì äåäå è ïðàäåäå Ï.Â. Êîðíèëîâå. ϸòð Âëàñîâè÷ ðîäèëñÿ â 1911 ãîäó â ñåëå Âàñèëüåâêà Àáäóëèíñêîãî ðàéîíà Îðåíáóðãñêîé îáëàñòè â êðåñòüÿíñêîé ñåìüå, ìîðäâèí ïî íàöèîíàëüíîñòè. Îäíàêî ñóäüáà ñåìüè Êîðíèëîâûõ òåñíî ñâÿçàíà ñ Êàëìûêèåé. Çäåñü æèë è òðóäèëñÿ ñûí ãåðîÿ Âåëèêîé Îòå÷åñòâåííîé âîéíû, ðîäèëèñü âíóêè è ïðàâíóêè, êîòîðûå íåäàâíî ïîáûâàëè â ã. Àáäóëèíå, ÷òîáû óâåêîâå÷èòü ïàìÿòü î Ï. Â. Êîðíèëîâå.
 Àáäóëèíñêîì èñòîðèêî-êðàåâåä÷åñêîì ìóçåå ñîñòîÿëàñü âñòðå÷à ñ ñåìüåé Âèêòîðà Ìèõàéëîâè÷à Êîðíèëîâà, âíóêà ãåðîÿ Âåëèêîé Îòå÷åñòâåííîé âîéíû.
ϸòð Êîðíèëîâ äî âîéíû, îêîí÷èâ 4 êëàññà, ðàáîòàë â êîëõîçå ñ÷åòîâîäîì.  Âåëèêîé Îòå÷åñòâåííîé âîéíå ó÷àñòâîâàë ñ èþíÿ 1941 ïî àïðåëü 1945 ãîäà íà Óêðàèíñêîì, Ñòàëèíãðàäñêîì, 1-ì Ïðèáàëòèéñêîì, 3-ì Áåëîðóññêîì ôðîíòàõ. Ñ ïåðâûõ äíåé õðàáðî ñðàæàëñÿ ñ ôàøèñòñêèìè çàõâàò÷èêàìè. Ïðîøåë âñþ âîéíó îò ã. Âåëèêèå Ëóêè äî Âîñòî÷íîé Ïðóññèè. Áûë ðàçâåä÷èêîì â àðòèëëåðèéñêîì ïîëêó, ñâÿçèñòîì. Ðàçâåä÷èêîì áûë îòâàæíûì, â ëþáóþ ïîãîäó ïðèõîäèëîñü ëåæàòü, íå øåëîõíóâøèñü ïîä íîñîì ó ïðîòèâíèêà, ÷òîáû äîáûòü íóæíûå ñâåäåíèÿ. ϸòð Âëàñîâè÷ íàãðàæäåí òðåìÿ îðäåíàìè Ñëàâû I, II, III ñòåïåíåé, ÷òî ïðèðàâíåíî ê âûñøåé ñòåïåíè îòëè÷èÿ - çâàíèþ Ãåðîÿ Ñîâåòñêîãî Ñîþçà, à òàêæå ìåäàëüþ "Çà îòâàãó" è äðóãèìè íàãðàäàìè. Ñðàæàëñÿ äîáëåñòíî: áûë òðèæäû ðàíåí, íî ïðîäîëæàë áèòü âðàãà.
Âîò ëèøü íåêîòîðûå èç ýïèçîäîâ åãî áîåâîãî ïóòè, îïèñàííûõ â êíèãàõ. " ñðàæåíèÿõ â Ïðèáàëòèêå ϸòð Êîðíèëîâ ïîêàçàë ïðèìåðû ìóæåñòâà è îòâàãè. Îñîáåííî ïàìÿòíûì äëÿ âîèíà-ñâÿçèñòà ñòàë ïðîðûâ îáîðîíû ïðîòèâíèêà ó Ïàíåâåæèñà. Î õàðàêòåðå ýòèõ áîåâ, î âåëè÷èè ïîäâèãà íàøåãî çåìëÿêà ãîâîðèò òàêîé ôàêò. Çà òðè äíÿ áîåâ, ñ 20 ïî 22 èþëÿ 1944 ãîäà, ñòàðøèé ñåðæàíò Êîðíèëîâ ïîä îãíåì ïðîòèâíèêà óñòðàíèë 74 ïîðûâà òåëåôîííîãî êàáåëÿ. Ñâÿçü, ïðåðûâàåìàÿ íà êàêîå-òî âðåìÿ îñêîëêàìè ìèí è ñíàðÿäîâ, ðàáîòàëà. Íàèáîëåå òðóäíûì îêàçàëñÿ ïîñëåäíèé äåíü. 22 èþëÿ, êîãäà êîí÷èëèñü çàïàñû ïðîâîäà, à òîò, ÷òî ëåæàë íà çåìëå, áûë ïîðâàí â êëî÷üÿ. Ñòàðøèé ñåðæàíò Êîðíèëîâ íàøåë âûõîä è â ýòîé îáñòàíîâêå. Îí ïðèñîåäèíèë ê òåëåôîííîé ëèíèè 25 ìåòðîâ êîëþ÷åé ïðîâîëîêè. Ïî íåé ïðîäîëæàëè ïîñòóïàòü ïðèêàçû è ðàñïîðÿæåíèÿ íà îãíåâûå ïîçèöèè…"
"…Íàñòóïèë ïîáåäíûé 1945 ãîä. Êðàñíàÿ Àðìèÿ íà òåððèòîðèè Âîñòî÷íîé Ïðóññèè ïåðåøëà â íàñòóïëåíèå. Ï. Â. Êîðíèëîâ â ñîñòàâå 251-é ñòðåëêîâîé äèâèçèè âîåâàë íà 3-ì Áåëîðóññêîì ôðîíòå. Áîè øëè äíåì è íî÷üþ. Îá îæåñòî÷åííîñòè ñðàæåíèé ñâèäåòåëüñòâóåò ñëåäóþùåå: â òå÷åíèå äíÿ Êîðíèëîâ òðèäöàòü ðàç âûõîäèë íà ëèíèþ ôðîíòà ïîä îãíåì ïðîòèâíèêà, áûë ðàíåí, íî ñ ïîëÿ áîÿ íå óøåë, ïîñëå ïåðåâÿçêè ðàíû ïðîäîëæàë âûïîëíÿòü áîåâóþ çàäà÷ó…"
Ïîñëå âîéíû ϸòð Âëàñîâè÷ æèë è òðóäèëñÿ â ã. â Àáäóëèíî, ïðîæèë äîñòîéíóþ æèçíü, óøåë èç æèçíè â âîçðàñòå 75 ëåò â 1986 ãîäó. Ñ ñóïðóãîé âîñïèòàëè ÷åòâåðûõ äåòåé: äâóõ äî÷åðåé è äâóõ ñûíîâåé. Òàê âîò, ñòàðøèé ñûí Ìèõàèë Ïåòðîâè÷, â 1967 ãîäó ïðèåõàë æèòü è òðóäèòüñÿ â Êàëìûêèþ ïî ãîðîäîâèêîâñêîìó ïðèçûâó. Ìíîãî ëåò ïîñâÿòèë ñåëüñêîìó õîçÿéñòâó, áûë ïåðåäîâèêîì. Åãî óæå íåò. Ñâîèìè âîñïîìèíàíèÿìè ïîäåëèëñÿ åãî ñòàðøèé ñûí Âèêòîð Êîðíèëîâ, êîòîðûé ðîäèëñÿ â 1961 ãîäó â ã. Àáäóëèíî, ñ 1967 ãîäà æèâåò â Êàëìûêèè.
"Îñòàëèñü äåòñêèå âîñïîìèíàíèÿ: íà ïîåçäå äîëãî äîáèðàëèñü äî Âîëãîãðàäà, ïîòîì åõàëè íà ãðóçîâèêå â Ýëèñòó, Ïðèìàíû÷, - ðàññêàçàë íàì çàñëóæåííûé âðà÷ Êàëìûêèè. - Ïîìíþ, ñ îòöîì â ñîâõîç "Ïðèìàíû÷ñêèé" òàêæå ïðèåõàë Ñàâèíîâ Ìèõàèë Ãðèãîðüåâè÷, îí ðàáîòàë àãðîíîìîì, à îòåö òðóäèëñÿ çàâãàðîì. Êðåïêîå áûëî õîçÿéñòâî íå òîëüêî â ìàñøòàáàõ Èêè-Áóðóëüñêîãî ðàéîíà, íî è ðåñïóáëèêè. Æèçíü áóðëèëà è êèïåëà, âñå òðóäèëèñü, çàñó÷èâ ðóêàâà. Æèëè ëþäè ðàçíûõ íàöèîíàëüíîñòåé. Íåîáûêíîâåííûé è íåïåðåäàâàåìûé äóõ âðåìåíè. Íå áûëî âûñîêèõ çàáîðîâ, æèëè ïðîñòî, êàê îäíà ñåìüÿ. Äî ñèõ ïîð, ìû, øêîëüíûå äðóçüÿ, çåìëÿêè îáùàåìñÿ, êàê ðîäíûå. Ïðèìàíû÷ - íàøà ìàëàÿ ðîäèíà. Âñþ ñîçíàòåëüíóþ æèçíü ÿ ïðîæèë â Êàëìûêèè è âñå ÷òî åñòü - õàðàêòåð, ìåíòàëèòåò - êàëìûöêèå. Êîíå÷íî, åñòü ó íàñ èñòîðè÷åñêàÿ ðîäèíà ðîäà Êîðíèëîâûõ - Àáäóëèíî".
Âèêòîð Êîðíèëîâ îêîí÷èë Ïðèìàíû÷ñêóþ øêîëó, Êóáàíñêèé ìåäèöèíñêèé èíñòèòóò, âåðíóëñÿ â Êàëìûêèþ, ñ 1985 ãîäó è ïî ñåé äåíü òðóäèòñÿ â çäðàâîîõðàíåíèè ðåñïóáëèêè. Îí çàñëóæåííûé âðà÷ Ðåñïóáëèêè Êàëìûêèÿ, îòëè÷íèê çäðàâîîõðàíåíèÿ ÐÔ è êàíäèäàò ìåäèöèíñêèõ íàóê.  íàñòîÿùåå âðåìÿ çàâåäóþùèé îðòîïåäè÷åñêèì îòäåëåíèåì Ðåñïóáëèêàíñêîé ñòîìàòîëîãè÷åñêîé ïîëèêëèíèêè. Áðàò è ñåñòðà Âèêòîðà Ìèõàéëîâè÷à òàêæå îêîí÷èëè Ïðèìàíû÷ñêóþ øêîëó, ñîñòîÿëèñü â æèçíè. Çäåñü, â Ýëèñòå, ïîõîðîíåí èõ îòåö. À ìàìà, Îëüãà Íèêîëàåâíà, ðàíî ïîòåðÿâ ìóæà, îäíà âûðàñòèëà, ïîñòàâèëà íà íîãè òðîèõ äåòåé, òðóäèëàñü â ñîâõîçå "Ïðèìàíû÷åñêèé" ðàçíîðàáî÷åé íà òîêó, çàïðàâêå, ïîòîì äîëãîå âðåìÿ - â äåòñêîì ñàäó.
Ñóïðóãà Âèêòîðà Ìèõàéëîâè÷à Åëåíà Âëàäèìèðîâíà, êàëìû÷êà ïî íàöèîíàëüíîñòè, òîæå âðà÷-ñòîìàòîëîã. Ñ íèìè æèâåò Îëüãà Íèêîëàåâíà. Ñòàðøèé ñûí Ìèõàèë, åìó 20, ó÷èòñÿ â ã.Ìîñêâå â Ãîñóäàðñòâåííîì óíèâåðñèòåòå ïðàâîñóäèÿ. Ìëàäøèé Ìàêñèì - äåâÿòèêëàññíèê, ó÷èòñÿ â Ýëèñòèíñêîì ÖÎÄå.
"Äåäà, ê ñîæàëåíèþ, íå óâèäåë, íî î íåì ðàññêàçûâàë îòåö. Ìû âñåãäà çíàëè, ÷òî îí åñòü, ãîðäèëèñü è ãîðäèìñÿ, êàê îí ïðîæèë äîñòîéíóþ æèçíü. Ãëàâíîå õðàíèòü ïàìÿòü î íåì, è ÷òîáû íà ðîäèíå åãî ïîìíèëè. Êîãäà ÿ ïîèíòåðåñîâàëñÿ, êàêèå äîêóìåíòû, ñâåäåíèÿ, íàãðàäû ñîõðàíèëèñü íà ðîäèíå äåäà, âûÿñíèëîñü, ÷òî íè÷åãî íå ñîõðàíèëîñü. Ðåøèë, ÷òî äîëæåí îáÿçàòåëüíî ýòî èñïðàâèòü, çàêàçàë â Ìîñêâå ðåïëèêè íàãðàä, êíèãè.  Àáäóëèíî áûë 14 ëåò íàçàä ñî ñòàðøèì ñûíîì, è â ýòîì ãîäó, â àâãóñòå, ìû ñåìüåé ñìîãëè ïîáûâàòü òàì âíîâü. Íàñ î÷åíü õîðîøî âñòðåòèëè. Çäåñü æèâóò äâîþðîäíûå áðàòüÿ è ñåñòðû. Æèëè ó íèõ, îíè íè äíÿ íàñ íå îñòàâëÿëè áåç âíèìàíèÿ".
Äîáàâèì, ÷òî Àáäóëèíî - ìàëåíüêèé æåëåçíîäîðîæíûé ãîðîä, ïðè ýòîì, âàæíàÿ óçëîâàÿ ñòàíöèÿ, ÷åðåç êîòîðóþ âñå ïîåçäà èäóò â Ñèáèðü. Ñòàíöèÿ ýòà - ãðàäîîáðàçóþùåå ïðåäïðèÿòèå, äàæå Äåíü ãîðîäà îòìå÷àþò 5 àâãóñòà â ïðàçäíèê æåëåçíîäîðîæíèêîâ. Ïðèðîäà - óäèâèòåëüíàÿ: ñîñíû, áåðåçêè, ðîùèöû. Î÷åíü ìíîãî ðîäíèêîâ, è èõ íà÷àëè îáëàãîðàæèâàòü. Âîò óæ, äåéñòâèòåëüíî, Êîðíèëîâû ïîáûâàëè ó èñòîêîâ.
Âî âñòðå÷å â ã.Àáäóëèíî ïðèíÿëè ó÷àñòèå äèðåêòîð ìóçåÿ Ë.Â.Êàðàñåâà, àâòîðû êíèã ïî èñòîðèè ðîäíîãî êðàÿ - ïî÷åòíûå ãðàæäàíå À.È.Ïåòðîâ, È.À.Êà÷àëîâ, èñòîðèêè, êðàåâåäû, ïðåäñòàâèòåëè ðàéîííîé âëàñòè.  áåñåäå çà “êðóãëûì ñòîëîì” ðîäñòâåííèêè Ïåòðà Âëàñîâè÷à ïîáëàãîäàðèëè ðàáîòíèêîâ ìóçåÿ è ìåñòíûõ êðàåâåäîâ çà ðàáîòó ïî ñîõðàíåíèþ èñòîðè÷åñêîé ïàìÿòè èõ äåäà. Âèêòîð Êîðíèëîâ ïåðåäàë â ôîíä ìóçåÿ áåñöåííûå ïîäàðêè - ðåïëèêè îðäåíîâ Ñëàâû òðåõ ñòåïåíåé, îðäåíà "Êðàñíîé Çâåçäû" è ìåäàëè "Çà îòâàãó", êîòîðûìè áûë íàãðàæäåí Ïåòð Âëàñîâè÷, à òàêæå èçäàíèÿ " íàñòóïëåíèè - ãâàðäèÿ" è "Êàâàëåðû îðäåíà Ñëàâû òðåõ ñòåïåíåé", ãäå ïåðå÷èñëåíû ôàìèëèè ãåðîåâ-àáäóëèíöåâ.
Âèêòîð Ìèõàéëîâè÷, ðàññêàçàë, ÷òî ó åãî äåäà áûëè åùå îðäåí Îòå÷åñòâåííîé âîéíû I ñòåïåíè è ìåäàëü "Çà ïîáåäó íàä Ãåðìàíèåé", êîòîðûå íå ñîõðàíèëèñü, è îí íàìåðåí ïðèâåçòè â Àáäóëèíî èõ êîïèè. Âñòðå÷à ïîëó÷èëàñü òåïëîé, äåëèëèñü âîñïîìèíàíèÿìè î Ïåòðå Âëàñîâè÷å, èñòîðè÷åñêèìè ôàêòàìè î ðàéîíå, ðîäèíå ìíîãèõ îòâàæíûõ âîèíîâ. Òàê, 70 ÷åëîâåê, ó÷àñòíèêîâ âîéíû èç 40-òûñÿ÷íîãî ãîðîäà óäîñòîåíû âûñîêèõ ãîñóäàðñòâåííûõ íàãðàä. Ñòîëüêî ãåðîåâ âîéíû èç îäíîãî ìåñòà - óäèâèòåëüíàÿ çåìëÿ! Ó÷àñòíèêè âñòðå÷è ãîâîðèëè î òîì, ÷òîáû áîëüøå âíèìàíèÿ óäåëÿëîñü óâåêîâå÷åíèþ ïàìÿòè ãåðîåâ âîéíû ïî âñåé ñòðàíå. Îá ýòîì ìåðîïðèÿòèè âûøëà ïóáëèêàöèÿ â ìåñòíîé ãàçåòå "Ìàëàÿ Ðîäèíà" æóðíàëèñòà Âÿ÷åñëàâà Ìåëèõîâà.
Âèêòîð Êîðíèëîâ ðàññêàçàë, ÷òî â Êàëìûêèè âåäåòñÿ áîëüøàÿ ðàáîòà ïî âîåííî-ïàòðèîòè÷åñêîìó âîñïèòàíèþ ìîëîäåæè. Îí ïîä÷åðêíóë, ÷òî âñå ýòî íóæíî ïîäðàñòàþùåìó ïîêîëåíèþ, ÷òîáû âíóêè ãîðäèëèñü äåäàìè è ïðàäåäàìè, çíàëè, êàê ñâÿòî õðàíÿò ïàìÿòü î íèõ ïîòîìêè è â íàø äîì íèêîãäà íå ïîñòó÷àëàñü âîéíà.
Áàòà ÁÎÂÀÅÂ