1994 šèëä Èòàëèí á³³ðí ꢢã Ìàóðî Ïðîñïåðèã Ñàõàðà ê´ä³ ºàçðò îëš àâ÷. Òåíä ºàœ õàëóíä éèñí ´äðò³í á³³ñí áèéíü çàëó ³ìä ¢ëäñíü ´â³ðö éîâäë. Ìàóðî ìàðàôîíñê 㢢ëºíä îðëöñí á³³š. Ýëñí ÷àœºàð ¢ë³ñí ó÷ðàð çàëó õààëºàñí õàšèº³ä, ò´´ð÷. Õîéð ´äð äàâõëà, óñíü ÷èëš. Ýí ñóäöàí êåð÷³ä, ³ìíä³í ê¢ðõ³ð ñåäâ. Áîëâ öîãöäíü óñí áຠáîëàä, öóñíü éèð øóëóºàð ´òêðš. Òåã³ä ýí ³ìä ¢ëäâ. Éèñí ´äð äàâñíà õ´´í ñïîðòñìåíèã í¢¢äë ´ðê-á¢ë îëš àâ÷. Òåð öàãò ýí óõàí-ñåã³í óãà á³³š, ç´â³ð ýöš, 18 êèëîãðàìì ãååš.

 1994 ãîäó æèòåëÿ Èòàëèè Ìàóðî Ïðîñïåðè îáíàðóæèëè â ïóñòûíå Ñàõàðà. Óäèâèòåëüíûé ñëó÷àé, ÷òî ìóæ÷èíà, ïðîáûâ äåâÿòü äíåé ñðåäè èçíóðèòåëüíîé æàðû, îñòàëñÿ â æèâûõ. Îêàçûâàåòñÿ, Ìàóðî ïðèíèìàë ó÷àñòèå â ìàðàôîíñêîì çàáåãå. Ìóæ÷èíà èç-çà ïåñ÷àíîé áóðè ñáèëñÿ ñ äîðîãè è çàáëóäèëñÿ. ×åðåç äâà äíÿ ó íåãî çàêîí÷èëàñü âîäà. Îí ðåøèëñÿ âñêðûòü âåíû è ïîêîí÷èòü æèçíü ñàìîóáèéñòâîì. Íî èç-çà íåäîñòàòêà âîäû â îðãàíèçìå êðîâü ñòàëà î÷åíü áûñòðî ñâîðà÷èâàòüñÿ. Ïîýòîìó íè÷åãî íå âûøëî. ×åðåç äåâÿòü äíåé ñïîðòñìåíà íàøëà ñåìüÿ êî÷åâíèêîâ. Ê ýòîìó ìîìåíòó îí áûë â áåññîçíàòåëüíîì ñîñòîÿíèè, ïîõóäåë íà 18 êèëîãðàììîâ.

Ç´â³ð ´íäð óëñ äåëê³ä á³³í³. Äàâñí çóí šèëä Êðàñíîêóòñê áàëºñíä (Õàðüêîâñê îáëàñòü) á³³ñí Ëèçà Ëûñêî ìåë ´ñ³ä éîâñìí. Àðâí çóðºàí íàñòàäàí ýí ´íäðò³í 226 ºàð ìåòð áîëâ, öîãöíü 128 êèëîãðàìì òàòâ. Èê óëñ äàëà õîò ýäëí³ ãèš öóºàð òîîëíà. Áîëâ Ëèçà òèèì áèø áèë³, éèðèí óëñëà ³äë õîò óóäìí, öàãëàíü óíòäìí. Çàœ-á³ðöíü éèðèí óëñàñ áàñ éèëºðäãî á³³ñìí. Ýöêíü ´œãðñí³ õ´´í àâºíü ýí¢ã õ³ë³š àñðâ. Ê¢¢êí àâºòàºàí ²ð³ñ³ áîëí ºàçàäûí îðí-íóòãóä ò´ã³ë³ä çóóëü÷ëâ. Ëèçà ñ³³õí, óõàòà áèë³. Çóóëü÷ëñí êåìä ýí íåìø, àíãëü êåë äàñâ, îëí äóíäûí ñóðºóëü-ýðäì ò´ãñ³â. Ãåðìàíüä ýí¢ã íåð ºàðñí ïðîôåññîð Ðóäîëüô Âèðõîâ øèíšëš õ³ë³ñìí. Ê¢¢êí ä³ê³ä ÷èãí 57 ñàíòèìåòðò ´ñõ ãèš ýì÷ òààš êåëš. Áîëâ öààðàíäíü þí áîëñèíü ê¢í ìåäõø.

 ìèðå åñòü âåëèêàíû.  ïðîøëîì ñòîëåòèè â ãîðîäå Êðàñíîêóòñê (Õàðüêîâñêàÿ îáëàñòü) æèëà Ëèçà Ëûñêî, êîòîðàÿ ñ ÷åòûðåõ ëåò ñòàëà ðàñòè î÷åíü áûñòðî. Ê 16-òè ãîäàì áûëà ðîñòîì áîëåå 2,26 ìåòðà, âåñèëà 128 êèëîãðàììîâ. Âñå ñ÷èòàþò, ÷òî âåëèêàíû ìíîãî åäÿò. Íî ó Ëèçû òàêîãî íå áûëî, îíà åëà, êàê âñå îáû÷íûå ëþäè, âîâðåìÿ çàñûïàëà. Êîãäà îòåö óìåð, å¸ ñòàë âîñïèòûâàòü äÿäÿ. Äåâóøêà âìåñòå ñ äÿäåé ïóòåøåñòâîâàëè ïî Ðîññèè è çàðóáåæíûì ñòðàíàì. Ëèçà áûëà êðàñèâîé, óìíîé äåâóøêîé. Âî âðåìÿ ñòðàíñòâèé îíà íàó÷èëàñü ãîâîðèòü ïî-íåìåöêè è ïî-àíãëèéñêè, ïîëó÷èëà ñðåäíåå îáðàçîâàíèå.  Ãåðìàíèè åå îñìîòðåë çíàìåíèòûé ïðîôåññîð Ðóäîëüô Âèðõîâ. Îí ïðåäñêàçàë, ÷òî îíà äîëæíà âûðàñòè åùå íà 57 ñàíòèìåòðîâ. Íî, ê ñîæàëåíèþ, ÷òî ñëó÷èëîñü ïîòîì ñ Ëèçîé, íèêòî íå çíàåò.

Õ¢ ñàëüêí Ðåíå Òðóòàã (Ãåðìàíü) ºàçðàñ 240 ìåòðò ´ðãñìí. Äàðóíü 12 ìèíóò äàâñíà õ´´í ýí¢ã á³³õ ãåðò³ñíü óóšìä, 18 äóóíàä áóó뺚. Ýí çåòêðò³ éîâäëàñ èøò³, ꢢêä ê¢í íåã ÷èê³í, öóã ¢ñ³í ãååš, ºàðàí õàìõëš, äàëà øàâ àâ÷. "Ýí éîâäë ãåíòêí áîëâ, òåã³ä ýíòí íàíä 碢äí áîëš ìåäãäâ. Íàìàã êàìåð öîêš àâ÷àëà, ãåíòêí íàìàã þìí äååãø³í òåœãð¢ð ´ðãâ. Öóã áèéì áàëü÷ã, îëí ç¢ñí ìîää íàìàã öîêâ. ijê³ä áàðóí ÷èêì èê³ð ´âäâ, ýíòí òàñðñí á³³š. Íàìàã þìí ìåë äååãø³í ´ðã³ä á³³â, áè óõàí-ñå㳺³í ãååâ¢â",- ãèš Ðåíå áîëüíèöàñ ºàðõëàðí (1997 šèëèí ìàé ñàðèí 27) ³ìòíä êåëñìí.
Òèèãõä ïîëèöèí 糜ãëñ³ð, îêðóãä íàíü íåã ÷èãí ê¢í õ¢ ñàëüêíä øàâ àâñí óãà. Óðäíü ýí îðí-íóòãò ´â³ðö éîâäëìóä ó÷ðñí á³³š. 1984 šèëä Ôðàíêôóðò - íà - Ìàéíå áàëºñíà ´´ð (Ãåðìàíü) õ¢ ñàëüêí 64 ñóðºóëü÷èã òåœãð¢ð ´ðãš. Áîëâ òåäíèã ýð¢ë-ìåíä ¢ë䳚, õ¢ ñàëüêí ñóðºóëü÷íðèã àâñí ºàçðàñíü óóšìä, 100 ìåòðò áóó뺚.

Ñìåð÷ ïîäíÿë Ðåíå Òðóòà íà 240 ìåòðîâ. Çàòåì, ñïóñòÿ 12 ìèíóò, îïóñòèë íà çåìëþ, â 18 êèëîìåòðàõ îò äîìà.  ðåçóëüòàòå íåâåðîÿòíîãî ïðèêëþ÷åíèÿ æåíùèíà ñëîìàëà ðóêó, ïîòåðÿëà îäíî óõî, âñå âîëîñû, îíà ïîëó÷èëà ìíîæåñòâî ìåëêèõ ðàí.
"Âñå ñëó÷èëîñü òàê áûñòðî, ÷òî ìíå ïîêàçàëîñü, ÷òî ýòî áûë ñîí. ß ïîçèðîâàëà ïåðåä êàìåðîé, è òóò ìåíÿ ÷òî-òî ïîäíÿëî ê íåáó. ß áûëà â ãðÿçè, ðàçíûå ïàëêè áèëè ìåíÿ ïî òåëó. Âäðóã ÿ ïî÷óâñòâîâàëà îñòðóþ áîëü â ïðàâîì óõå. Ìåíÿ ïîäíèìàëî âñå âûøå, è ÿ ïîòåðÿëà ñîçíàíèå", - ðàññêàçàëà Ðåíå ëþäÿì ïîñëå âûïèñêè èç áîëüíèöû 27 ìàÿ 1997 ãîäà.
Êàê ñîîáùèëà ïîëèöèÿ, áîëüøå îò ñìåð÷à íèêòî â îêðóãå íå ïîñòðàäàë. Êàê îêàçàëîñü, â ñòðàíå ïîäîáíûå ñëó÷àè óæå áûâàëè.  1984 ãîäó ïîáëèçîñòè ãîðîäà Ôðàíêôóðò-íà-Ìàéíå (Ãåðìàíèÿ) ñìåð÷ ïîäíÿë â âîçäóõ 64 øêîëüíèêà è îïóñòèë èõ íåâðåäèìûìè â 100 ìåòðàõ îò ìåñòà "âçëåòà".

Íãóåí Òõè Íãà Âüåòíàìèí Àíòõýîíã áè÷êí ñåë³íä á³³ë³. Éèðèí ñåë³í, éèðèí ꢢêí áèë³. Ê¢¢êí øêîëä ñóðäã áèë³, ýê-ýöêíðò³í í´êä áîëš, çåð-çåìø öóãëóëäã á³³š. Áîëâ ó÷ðñí ´â³ðö éîâäë á³³äë-šèðºëèíü ñîëüâ. Íåã ä³êš àñõàð óíòõàð êåâòõë³íü, öîãöíü ôîñôîð ìåò èê ãåðë ´ã³ä á³³â. ªàðàñíü, ê´ë³ñíü, öóã ìàõìóäàñíü äàëà àëòí øàð òîëü ºàðàä á³³â. ¥ð¢íäíü ýê-ýöêíü ꢢêèã ìåäëã÷ä àâ÷ îäâ. Òåäí þì êåñí áîëâ, çóã òåðíü í´êä áîëñí óãà. Òèèãõë³íü ýäí ꢢê³í Ñàéãîíà áîëüíèöä õ³ë³âðò îðóëíà. Ýì÷íð ãåì îëš àâñí óãà.
Íåã ä³êš ýí¢ã òåäí³ ºàçðò òîîìñðòà ìåäëã÷ Òõàíã õ³ë³â. "Ýí ãåðë ÷àìä øàëòã áîëšàíó?" - ãèš ìåäëã÷ ñóðâ. "Óãà, þìí ´âäõø. Ñàðèí ëèò³ð øèí šèë îðñíà õîéðäã÷ ´äðòíü ó÷ðñí ýí ´â³ðö éîâäë íàìàã ¢¢ì¢ëš³í³", - ãèš ê¢¢êí õ³ð¢ ´ãâ. "Ýíòí Áóðõí ³ìòíä áóé ´ã÷³õ öàã. ²³õìí áèø" - ãèš ìåäëã÷ êåëâ. Òèèãš êåëõë³íü ꢢêí ò´âêí³ä, àìð-òàâàðí á³³â. Áîëâ ãåðëíü ¢ëäâ.

Íãóåí Òõè Íãà æèëà â íåáîëüøîé äåðåâóøêå Àíòõýîíã Âüåòíàìà. Îáû÷íàÿ äåðåâíÿ, îáû÷íàÿ äåâóøêà. Äåâóøêà ó÷èëàñü â øêîëå, ïîìîãàëà ðîäèòåëÿì, ñîáèðàëà ôðóêòû. Íî ñëó÷èâøååñÿ ñîáûòèå ïîìåíÿëî å¸ æèçíü. Îäíàæäû, êîãäà îíà ëåãëà ñïàòü, åå òåëî ñòàëî ÿðêî ñâåòèòüñÿ, êàê ôîñôîð. Îò ðóê, íîã è òóëîâèùà íà÷àëè èñõîäèòü çîëîòèñòî-æåëòûå ëó÷è. Óòðîì ïîâåëè äåâóøêó ê öåëèòåëÿì. Òå äåëàëè ÷òî-òî, íî íè÷åãî íå ïîìîãëî. Òîãäà ðîäèòåëè îòâåçëè äî÷ü â áîëüíèöó Ñàéãîíà íà îáñëåäîâàíèå. Íî âðà÷è íè÷åãî íå îáíàðóæèëè.
Îäíàæäû å¸ îñìîòðåë èçâåñòíûé â òåõ êðàÿõ çíàõàðü Òõàíã. Îí ñïðîñèë, äîñòàâëÿåò ëè ñâå÷åíèå åé áåñïîêîéñòâî. Îíà îòâåòèëà, ÷òî íåò, à áåñïîêîèò ëèøü ñàì óäèâèòåëüíûé ôàêò, ñëó÷èâøèéñÿ íà âòîðîé äåíü íîâîãî ãîäà ïî ëóííîìó êàëåíäàðþ.
"Ýòî ñàìîå áëàãîïðèÿòíîå âðåìÿ, êîãäà Áîã âîçäà¸ò ïî çàñëóãàì" , - ãîâîðèë åé çíàõàðü. Ïîñëå åãî ñëîâ äåâóøêà óñïîêîèëàñü, ñòàëà ïðîäîëæàòü æèòü. Íî ñâå÷åíèå îñòàëîñü.

Ñåãîäíÿ, 6 ñåíòÿáðÿ, â Êàçàõñòàíå, ã.Àñòàíå, ñòàðòóåò ïåðâåíñòâî ìèðà ïî ñïîðòèâíîé áîðüáå ãðýïïëèíã, êîòîðîå ïðîäëèòñÿ äî 9 ñåíòÿáðÿ.
 ñîñòàâå ñáîðíîé Ðîññèè â ñîðåâíîâàíèè ïðèìóò ó÷àñòèå äâà ñïîðòñìåíà èç Êàëìûêèè: Îëüãà Âëàäèìèðîâà è Åâãåíèé Ïåòðîâ. Îëüãà âûñòóïèò â âåñå äî 58 êã, à Åâãåíèé - äî 85 êã. Êàê íàì ñîîáùèëà Âëàäèìèðîâà, åå âûåçä â Àñòàíó ñîñòîÿëñÿ íàêàíóíå òóðíèðà. Äî ñîðåâíîâàíèé ñïîðòñìåíêà îòäûõàëà, òåì ñàìûì íàñòðàèâàÿñü íà ó÷àñòèå â ìèðîâîì ÷åìïèîíàòå. Óñèëåííûå òðåíèðîâêè ñïîðòñìåíêè, ïî åå ñëîâàì, äëèëèñü ñ ñàìîãî îêîí÷àíèÿ ðîññèéñêîãî ïåðâåíñòâà â ìàðòå, íà êîòîðîì, ñîáñòâåííî, ñ óñïåõîì îáîéäÿ ñâîèõ ñîïåðíèö, îíà áûëà îòîáðàíà â ñáîðíóþ ñòðàíû. Òðåíèðóåò Îëüãó Àëåêñàíäð Êàçíàåâ. Åâãåíèé Ïåòðîâ, ïî ñëîâàì Âëàäèìèðîâîé, ïðîäîëæàë ïîäãîòîâêó ê ïðåäñòîÿùèì ñîðåâíîâàíèÿì â Êàçàõñòàíå.

Äàíà Äàíèëîâà

Åæåãîäíî 28 äåêàáðÿ íàðîäîì Êàëìûêèè îòìå÷àåòñÿ òðàãè÷åñêàÿ äàòà âûñåëåíèÿ èç ðîäíûõ ìåñò êàê âñåíàðîäíûé òðàóð.  ïðåääâåðèè 75-ëåòèÿ äåïîðòàöèè êàëìûöêîãî íàðîäà ïðîåêò ðåñïóáëèêàíñêîé îáùåñòâåííîé îðãàíèçàöèè "Ñîâåò ìîëîäûõ ó÷åíûõ Èíñòèòóòà êîìïëåêñíûõ èññëåäîâàíèé àðèäíûõ òåððèòîðèé (ÈÊÈÀÒ)" ïîëó÷èë ïîääåðæêó Ôîíäà ïðåçèäåíòñêèõ ãðàíòîâ.
Ïî äàííûì ðåçóëüòàòîâ îïðîñà, ïðîâåäåííîãî îòäåëîì ñîöèîëîãè÷åñêèõ èññëåäîâàíèé ÈÊÈÀÒ â 2013 ãîäó, îäíèì èç îñíîâíûõ èñòî÷íèêîâ èíôîðìàöèè î äåïîðòàöèè êàëìûöêîãî íàðîäà, ïî ìíåíèþ áîëüøèíñòâà (63,3%), ïîñëóæèëè ðàññêàçû ðîäíûõ è áëèçêèõ. Ìû ðåøèëè ðàññêàçàòü î òåõ òðàãè÷åñêèõ ñîáûòèÿõ â èñòîðèè êàëìûöêîãî íàðîäà îò ïåðâîãî ëèöà, â óäîáíîì äëÿ áîëüøèíñòâà ëþäåé ôîðìàòå äîêóìåíòàëüíîãî ôèëüìà î êàëìûêàõ, æåðòâàõ ïîëèòè÷åñêèõ ðåïðåññèé.
Íàçâàíèå ôèëüìà "Êàëìûêè: âîçâðàùåíèå" âûáðàíî íåñëó÷àéíî.  ôîêóñå âíèìàíèÿ èññëåäîâàòåëåé áûë íå òîëüêî òðàãè÷åñêèé ïåðèîä ññûëêè êàëìûêîâ, íî è ïåðèîä âîçâðàùåíèÿ íà ðîäèíó è âîññòàíîâëåíèÿ ðåñïóáëèêè. ×òî ïîìîãëî êàëìûêàì âûæèòü, ïðîéòè ñòîëü òÿæåëûå èñïûòàíèÿ ñóäüáû, âåðíóòüñÿ è, íå ïîìíÿ çëà, íà÷àòü æèòü çàíîâî?! Ýòè è äðóãèå âîïðîñû çàäàâàëè ìû íàøèì óâàæàåìûì ðåñïîíäåíòàì. Âåäü êàëìûêàì-ñïåöïåðåñåëåíöàì ïðèõîäèëîñü àäàïòèðîâàòüñÿ ê íîâûì óñëîâèÿì ïðîæèâàíèÿ äâàæäû: ïðè ïåðåñåëåíèè â ìåñòà ññûëêè (Ñèáèðü è Ñðåäíÿÿ Àçèÿ) è ïðè âîçâðàùåíèè íà ðîäèíó (Êàëìûöêàÿ ÀÑÑÐ).
Ïåðâûé ýòàï ïðîèñõîäèë â ÷ðåçâû÷àéíî òðóäíûõ æèçíåííûõ óñëîâèÿõ ïîñëåâîåííûõ ëåò è ññûëêè. Òÿæåëîå ïîëîæåíèå äåïîðòèðîâàííûõ êàëìûêîâ, íåâûíîñèìûå óñëîâèÿ ïåðååçäà, ìîðàëüíàÿ ïîäàâëåííîñòü è ðàñòåðÿííîñòü îò ïîñïåøíîãî è æåñòîêîãî âûñåëåíèÿ è ïðåäúÿâëåííûõ ëîæíûõ îáâèíåíèé óñóãóáëÿëèñü ïëîõîé ïîäãîòîâêîé ðàéîíîâ ðàññåëåíèÿ äëÿ ïðèíÿòèÿ, ðàçìåùåíèÿ, îáåñïå÷åíèÿ ïðîäóêòàìè ïèòàíèÿ è òðóäîóñòðîéñòâà îãðîìíîãî êîëè÷åñòâà ëþäåé. Íàøè ñîïëåìåííèêè áûëè ðàçáðîñàíû ïî òåððèòîðèè Ñèáèðè, Ñàõàëèíà, Êðàéíåãî Ñåâåðà è Ñðåäíåé Àçèè. Òàê, ÷èñëî óìåðøèõ êàëìûêîâ ñ 1943 ïî 1950 ãîä ñîñòàâèëî áîëåå 40 òûñÿ÷ ÷åëîâåê. Ïî äàííûì Âñåñîþçíîé ïåðåïèñè íàñåëåíèÿ ÑÑÑÐ, íà íà÷àëî 1939 ãîäà â ñòðàíå ïðîæèâàëî 134 402 êàëìûêà. Ïî ñâîäêàì îòäåëà ñïåöïîñåëåíèé ÍÊÂÄ ÑÑÑÐ, íà ó÷¸òå â 1950 ãîäó ÷èñëèëîñü âñåãî 77 943 ïåðåñåëåíöà-êàëìûêà, âêëþ÷àÿ ðîæä¸ííûõ â ïåðèîä äåïîðòàöèè.
Òåì íå ìåíåå îñòàâøèìñÿ â æèâûõ óäàëîñü àäàïòèðîâàòüñÿ â óñëîâèÿõ ññûëêè, ïåðåæèòü åå, äîæäàòüñÿ âîçâðàùåíèÿ íà èñòîðè÷åñêóþ ðîäèíó, äîáèòüñÿ âîññòàíîâëåíèÿ àâòîíîìíîé ðåñïóáëèêè. Äåïîðòàöèè ïîäâåðãëèñü âñå êàëìûêè áåç èñêëþ÷åíèÿ. Áûëè ñîñëàíû âñå: è äåòè, è ñòàðèêè, è æåíùèíû, è äàæå óäîñòîåííûå íàãðàä íà ôðîíòå ñîëäàòû è îôèöåðû.  ýòèõ íåëåãêèõ óñëîâèÿõ íàøèì ïðåäêàì ïðèøëîñü íàõîäèòü â ñåáå ñèëû âûæèâàòü. Äëÿ óñïåøíîé àäàïòàöèè â ìåñòàõ ññûëêè (íà ïåðâîì ýòàïå) è ïðè âîçâðàùåíèè íà ðîäèíó (íà âòîðîì ýòàïå) èãðàëè âàæíóþ ðîëü êàê ëè÷íîñòíûå êà÷åñòâà, íàâûêè è óìåíèÿ, îáðàçîâàíèå, ãðàìîòíîñòü, òàê è âíåøíèå óñëîâèÿ è îáñòîÿòåëüñòâà.
Õîòåëîñü áû îòìåòèòü, ÷òî â 2013 ãîäó áûëà îïóáëèêîâàíà êîëëåêòèâíàÿ ðàáîòà àâòîðîâ - ó÷åíûõ ÈÊÈÀÒ "Äåïîðòàöèÿ â ïàìÿòè ïîêîëåíèé", óäîñòîåííàÿ äèïëîìà ïîáåäèòåëÿ êîíêóðñà ïóáëèêàöèé Ðîññèéñêîãî îáùåñòâà ñîöèîëîãîâ.  êíèãå ïðåäñòàâëåíû ðåçóëüòàòû íàó÷íîãî èññëåäîâàíèÿ íà òåìó ðåïðåññèé êàëìûöêîãî íàðîäà.
 ðàìêàõ äàííîãî ïðîåêòà òàêæå ïðîâåäåíî ñîöèîëîãè÷åñêîå èññëåäîâàíèå, ðåçóëüòàòû êîòîðîãî - â îñíîâå äîêóìåíòàëüíîãî ôèëüìà. Ôîðìàò ôèëüìà âûáðàí äëÿ òîãî, ÷òîáû îõâàòèòü êàê ìîæíî îáøèðíóþ àóäèòîðèþ è â áîëüøåé ñòåïåíè ìîëîäåæü.
Èäåÿ ôèëüìà íàïðàâëåíà íà äîêóìåíòàëüíîå ôèêñèðîâàíèå âàæíîãî èñòîðè÷åñêîãî ýòàïà â æèçíè êàëìûêîâ, ñîõðàíåíèå åãî â ïàìÿòè íûíåøíåãî è ïîñëåäóþùèõ ïîêîëåíèé, ïðèâëå÷åíèå âíèìàíèÿ ê ïðîáëåìå íåîïðàâäàííîñòè ëþáûõ ðåïðåññèé è èñêîðåíåíèÿ èõ â áóäóùåì, ôîðìèðîâàíèþ ïàòðèîòè÷åñêèõ âçãëÿäîâ ó ìîëîäîãî ïîêîëåíèÿ, áåðåæíîìó îòíîøåíèþ ê öåííîñòÿì ñâîåãî íàðîäà. Ýòî ìîæåò ïîñëóæèòü ñòèìóëîì, äâèæóùåé ñèëîé äëÿ äàëüíåéøåãî ðàçâèòèÿ ïîòåíöèàëà ðåñïóáëèêè.
Ïî äàííûì ñîöèîëîãè÷åñêîãî èññëåäîâàíèÿ ïî ýòîé òåìå, ïðîâåäåííîãî ÈÊÈÀÒ â 2013 ãîäó, 42,2% æèòåëåé ðåñïóáëèêè ïðèçíàëèñü, ÷òî äåïîðòàöèÿ íàëîæèëà îòïå÷àòîê íà èõ ñîçíàíèè â ïîíèìàíèè âàæíîñòè è öåííîñòè æèçíè ñâîåé è áëèçêèõ, è ðîäîâûõ "êîðíåé". Áîëåå ÷åòâåðòè (28,1%) ãðàæäàí ñêàçàëè, ÷òî äåïîðòàöèÿ è åå ïîñëåäñòâèÿ íåãàòèâíî ñêàçàëèñü íà ôîðìèðîâàíèè èõ âçãëÿäîâ íà æèçíü, à èìåííî: èì ïåðåäàëèñü îáèäà, ñòðàõ è òðåâîæíîñòü çà ñâîþ ñóäüáó è áëèçêèõ.
Âìåñòå ñ òåì çíà÷èòåëüíîå áîëüøèíñòâî (63,9%) ó÷àñòíèêîâ îïðîñà (ïðè÷åì ñðåäè ïðåäñòàâèòåëåé ìîëîäîãî ïîêîëåíèÿ òàêèõ ãîðàçäî áîëüøå) îòìåòèëè, ÷òî â ïðîöåññå äåïîðòàöèè êàëìûöêèé íàðîä ïðèîáðåë òàêîå êà÷åñòâî, êàê óìåíèå âûæèâàòü â íåáëàãîïðèÿòíûõ óñëîâèÿõ. Ñëåäîâàòåëüíî, ìîëîäîå ïîêîëåíèå æèòåëåé ðåñïóáëèêè ïî äîñòîèíñòâó îöåíèâàåò ïåðåæèòîå ñòàðøèìè ïîêîëåíèÿìè, èõ ðîäíûìè.
Íà íàø âçãëÿä, ñîõðàíåíèå ñîáûòèé òðàãè÷åñêèõ ëåò â ïàìÿòè ïîêîëåíèé ëþäåé, ïðîæèâàþùèõ âìåñòå, - âàæíûé ôàêòîð çðåëîñòè îáùåñòâåííîãî ñîçíàíèÿ, ãðàæäàíñêîãî îáùåñòâà.  ýòîì ïëàíå ÷ðåçâû÷àéíî âàæíî ñèñòåìàòè÷åñêè, öåëåíàïðàâëåííî íàïîìèíàòü ãðàæäàíàì è îá ýòîé òðàãè÷åñêîé ñòðàíèöå èñòîðèè öåëîãî íàðîäà, ïåðåäàâàòü èç ïîêîëåíèÿ â ïîêîëåíèå ñ öåëüþ íåäîïóùåíèÿ ïîäîáíîãî âïðåäü.
Ôèëüì ïîìîãàåò óâèäåòü çà ñóõèìè öèôðàìè è äàòàìè òðàãè÷åñêîãî ïðîøëîãî æèâûå èñòîðèè ñîîòå÷åñòâåííèêîâ, âûçûâàÿ èñêðåííèå ÷óâñòâà è ýìîöèè. Ïîäðàñòàþùåå ïîêîëåíèå áóäåò èìåòü äîñòîâåðíóþ èíôîðìàöèþ î ñîáûòèÿõ ïðîøëîãî ñòîëåòèÿ â èñòîðèè íàðîäà, ïîçâîëèò îöåíèòü ïåðåæèòûé îïûò è ïî÷óâñòâîâàòü ãîðäîñòü çà ñâîèõ ïðåäêîâ.
Óçíàòü ïîäðîáíåå î äåÿòåëüíîñòè îðãàíèçàöèè è î õîäå ïðîåêòà ìîæíî ïî ññûëêàì íà ïðîôèëè ñîö. ñåòåé: @smuikiat - â Èíñòàãðàì, https://vk.com/club162370546 - â Âêîíòàêòå.

Ëóñàðà ×ÅÌÈÄÎÂÀ,
ðóêîâîäèòåëü ïðîåêòà
"Êàëìûêè: âîçâðàùåíèå"