«Һурвн һундлан кел!»

07-10-2020, 15:02 | Культура

«Һурвн һундлан кел» гисн үгмүд мана амн үгин зокалд икәр делгрснь мөн. Иим үгмүдиг Җаңһрин баатрмуд чигн, талдан туульсин баатрмуд чигн келдмн. “Ямаран учрар иим үгмүдиг келхмб?” гисн сурвр тәвҗ оркхла, мана өвкнрин тууҗаснь үзх керг һарна. Ода эн сурврт хәрү өгий. Дөрвн Өөрдин холван күчркг бәәсн цагт чигн, задрсна хөөтк цагт чигн мана өвкнр үзг-үзгәс дәәсәр күрәлгдҗ, теднлә дәәлдҗ йовдг билә. Үлгүрлхлә, Зүнһарин хаата улс дорд үзгәснь Манҗ улсин церглә дә кеҗ, барун үзгәс хасгудла темцҗ йовсмн. Иҗлин өөрднрин хүвд келхлә, тедн өмн үзгтнь Ар Кавказин уулыхнла (уулыхн – горцы) Серкш уулын орчмд дәәлдҗ, ар үзгтнь хасг, иштг, хар халвг (каракалпак) тергүтн келн-әмтнлә туллддг бәәҗ. Нарн мандлх чигт болхла, Харм хаадын һазр телгдҗ. Тиимәс болҗ тендәс дәәсн дәврх өндр маһдллта бәәсн билә. Немҗ келхд, хальмгуд орсмудын холватн болҗ, теднә цергт дәәчнриг илгәх үүргтә болсмн. Тегәд деер бичснәс үзҗ, өөрднрин дәәлдәд уга һазр ховр гисн ашлвр кеҗ болна.
Ода болхла, һол седвт орый. Тер догшн цагт баатрмудын дунд нег заңшл тогтсн билә. Ямаран заңшл гихлә, бәәлдәнә өмн 2 цергин күрәһәснь неҗәһәд дәәч һарад, хоорндан ноолддг бәәҗ. Тегәд диилсн баатр шүүгдснәснь “Чамд ямаран һундл бәәх билә?” гиҗ һурвн һундл сурдг бәәҗ. Шүүгдсн баатрин хәрүһин үлгүр татч авхла, “Эцк болад угав – негдгч һундл, күүкән мордулад угав – хойрдгч һундл, ахм нас барад, гер-бүлинь теҗәгч уга үлдснь – һурвдгч һундл” гиһәд хәрү өгдг болна. Тедү метин учр келхднь, диилсн баатрнь өшәтнә әм өршәҗ, өршәгдсн күн кергән төгстлнь күцәҗ хәрү ирәд, үклтәһән нүр тулдг бәәсн мөн. Һундл уга бәәсн болхла, өшәтн нерн-күндтә үкләр үкдг бәәҗ. Яһад гихлә тер цагт күүнә әмн-насиг маш ик үнтә юмнд үздг. Тиигәд эн сәәхн заңшлнь мана улсин седкл болн йиртмҗиг үзх үзлиг бүрн-төгс үзүлдмн.
Эн хуучн заңшл кезәнәс нааран улмҗлгдад бәәҗ, мана өөрднрин уңг-тохмин домгудт харһдгнь ховр биш үзгдл болна. Иим янзта домгиг меддг болхла, олн-ниитин тор-сүлҗәнд(интернетд) цацад чигн, таньдг күмстән келәд чигн делгрүлцхәтн.

Арвн КАРМАНОВ

Видео