Төрскн теегин дуучнр

13-03-2021, 16:38 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Моһа сарин 13-д Хальмг шүлгләнә өдр темдглгднә. Урн үгин ке-сәәхн делкәд орулдг, шүлгчнрин шин үүдәврмүдлә таньлдулдг эн байр 2012-ч җилд мана таңһчд шишлң зәрлгәр батлгдсмн.

Хальмг улсин бичәч Көглтин Даван һарсн өдрлә эн байр темдглдг болсмн. Үвл давад, хавр ирҗ, нарта өдрмүдиг икдүлҗ, эргндк бәәдл серҗ, уняртҗ сәәхрҗәх йириндән шүлгүд төрлһнд таалта болдгинь кен эс меднә. Байрта эн өдр Көглтин Даван үүдәврмүдт җивр өгч, өвәрц билгнь цуг делкәд темдгтә болхднь улнь болсн тег, миңһәд билгтин дүүҗң болсн Хальмг һазр хаврин эн өдрмүдт цуг маднд ик өөрхн болна.
Дөрвн үүрин билгин күчн
Хальмг шүлгләниг цуг делкән кемҗәнд һарһҗ, олн келн-улсин келән күңкнүлсн Көглтин Даван үүдәврмүд эрк биш эн өдр мана уханд орна. Делкән 80 келәр Көглтин Даван шүлгүд умшгдҗ, хальмг тег олн умшачнрт өөрхн болсмн. Шүлгләнә күчн тиим болҗана. Хальмгин билгтә үрн орн-нутгт, делкәд нер һарсн олн билгтнрлә үүрлҗ йовсмн.
Тегәд эн өдрмүдт А. Амр-Санана нертә Келн-улсин дегтрин саңд Хальмг шүлгләнә өдрт нерәдҗ белдсн олн керг-үүлдвр дунд дөрвн үүрин, дөрвн бичәчин иньгллтин туск видеопрезентац белдгдснь йир чинртә. Олн келн-улста Әрәсән ик нутгт дөрвн келн-улсин билгтә эн элчнр үүдәврмүдәрн нер һарч, ах-дү келн-улсин утх-зокъялын делгрлтд, келн-улсин иньгллтд ик тәвцән орулсмн. Башкир Мустай Карим, авар келн Расул Гамзатов, балкар келн Кайсын Кулиев, хальмг Көглтин Дава – эн билгтнрин иньгллтин тускар тер цага нертә шүлгчнр Михаил Дудин, Ярослав Смеляков, Аркадий Кулешов ач-тусинь темдглҗ бичсмн. Орс биш болвчн, Әрәсән йоста иргнмүд бәәсн эн билгтнр Әрәсән утх-зокъялд ик тәвцән орулсмн. «Шүлгләни тергнд дөрвн төгә кергтә» гиҗ шүлгчнрин негнь бичснә хөөн дөрвн үүриг ямаран нег хургт, харһлтд «цаачн тергн ирлү» гиҗ шоглҗ сурдг бәәсмн. Көглтин Даван герт дөрвн бичкн цөгц хадһлгдҗала. Теднә йоралднь эн дөрвнә нердин түрүн үзгүд бичәтә бәәсмн. Хамдан цуглрсн цагтан үүрмүд тер цөгцән өргҗ нәәрлдг бәәсмн. Дөрвн үүрин билгин күчн шүлгләнә эн өдр маднд нег үлү сәәнәр медгдҗәнә.
Шүлглән мана җирһлд
Хальмг шүлгләнд нерәдҗ, Келн-улсин дегтрин саңгин көдләчнр белдсн керг-үүлдврмүдин тускар келхлә, шүлгүд мана җирһлд ямаран орм эзлҗәхинь үзүлҗәнә. Моһа сарин 12-т тер керг-үүлдврмүд эклҗәнә. «Я россиянин» гидг дегтрин халхсар кегдсн видеопрезентац умшачнрин оньгт тусхагдҗана.
«Шүлглән әмтнә делкәд» гидг харһлтд баһ наста бичәчнр, утх-зокъялын ниицлтин орлцачнр болн умшачнр харһҗ, шүлгләнә тускар күүндхмн. Җилин туршарт учрсн утх-зокъялын йовдлмуд тодлгдҗ, шин ямаран тоот утх-зокъялын җирһлд учрҗахинь күүндврт медгдхмн. Харһлтын йовудт бичәч Татьяна Бадакован «Я счастливая…» гидг дегтриг район болһна дегтрин саңгудт йовулгдхмн. Пандемийин цагт чигн утх-зокъялын үүлдвр зогссн уга. Кесг тоотынь шинәс ухалҗ, хәләцдән сольвр орулҗ, җирһлин оңдан кесг халхинь секҗ хальмг шүлгчнр үүлдҗәнә.
Моһа сарин 13-д Хальмг шүлгләнә өдриг Хальмг улсин бичәч, Хальмг Таңһчин күндтә иргн Җимбин Андрей, хальмг улсин бичәчнр Нуура Владимир, Григорий Кукарека, Эльдшә Эрднь шүлгүдән умшҗ, эн өдр олн умшачнран тиигҗ йөрәҗәнә.
Эн өдр Хальмг улсин бичәч Шугран Веран «Нег шүлгин тууҗ» гидг видеопрезентацла әмтн таньлдҗ чадҗана. Утх-зокъялын харһлтд орлцхар ирсн улс Римма Ханинован күүндврт орлцхмн.
«Моһа сарин дусал: шүлгүд умшлһн» гиҗ нерәдгдсн керг-үүлдвр шүлгләнә байриг угтҗ кегдҗәнә. Шүлгч болн орчулач Канкан Эрднь болн Приютна олн халхта гимназин хальмг келнә болн утх-зокъялын багш Ностан Саглр тер керг-үүлдвриг эклҗәнә. Кичгә Төлән нертә Келн-улсин гимназин сурһульчнр Җимбин Андрейин шүлгүд умшҗана. Тиигәд кесг хонгтан хальмг шүлгчнрин үүдәврмүд умшгдхмн. Соньн эн керг-үүлдвр шүлгләнә нарт-делкән Өдрлә, моһа сарин 21-д хальмг шүлгчнрин үүдәврмүд умшлһна марһаһар төгсхмн.
Шүлгүд яһҗ төрдв? Хальмг шүлгләнә байрт орлцсн цагтан тадн терүгинь медҗ авхит. Төрскн теегин бәәдл, йиртмҗин дөрвн цаг, әмтнә әмдрл, дурн болн күсл-цуг эннь даңгин әмтиг үүмүлҗ йовна. Болв күн болһн шүлгч болхшлм. Шүлгүд бичәд, седклән медүлҗәх, терүгәрн әмтнә оньг авлҗах әмтн, нер һарснь чигн, шин экләд бичҗәхнь чигн – төрскн теегин йоста дуучнр болҗана.

Видео