Номтнрин күцәмҗиг өргнәр олзлхмн

Одахн Элстд, Хальмг ик сурһульд мал өсклһнә салврт үүлдҗәх номтнрин нарт-делкән орлцлһта Цугәрәсән хург болв. «Регионмудын йиртмҗин көрң олзлҗ мал өсклһнә шин эв-арһ үүдәлһн» гидг төрәр эн хург болсмн. Энүг тер мет Төрскән харсгч Алдр дәәнд диилвр бәрснә 80 җилин өөнд болн дәәнә ветеран, олнд темдгтә хальмг бичәч болн номт Нармин Морхаҗин 110 җилин өөнд нерәдв.
Хургин эклцәр Нармин Морхаҗин бәәдл-җирһлин болн номтын үүлдврин туск фильм үзүлгдв. Нармин Морхаҗ мал өсклһнә Хальмг күрәлңгиг 1967 җилд бүрдәһәд, 1975 җил күртл терүг толһалҗ йовсмн, номин 25 докториг болн кандидатыг белдсмн. Хальмг ик сурһуль секгдснә хөөн энд зоотехнийин тиңкмиг һардҗала. Хальмг тохма мал өсклһнә халхар номин ик көдлмшиг Морхаҗ Бамбаевич күцәҗ йосмн, ода тер кергинь профессормуд болн доктормуд болсн түүнә сурһульчнрнь, теднә аспирантнр болн баһ наста номтнр цааранднь күцәҗәнә, гиҗ фильмд келгдв.
Хургт ирсн номтнриг Хальмг Таңһчин Улсин Хуралын (Парламентин) Ахлач Артем Михайлов йөрәҗ Нармин Морхаҗ эклсн кергиг ода цааранднь күцәҗ хальмг тохма малын чинринь өөдлүлхмн гиҗ темдглв.
Кабардино-Балкарьт хальмг тохма мал өөдәнәр үнлҗәхин тускар номт Амаш Отаров тодрхаһар келҗ өгв, ода 2 миңһн толһа хальмг тохма мал тенд бәрҗәнә. Тиим мал Әрәсән цуг регионд өскч болҗана, гиҗ номт темдглҗ, эн кергиг делгрүлҗәх хальмг номтнрт ханлтан өргҗ, Кабардино-Балкарин нертә зурач үүдәсн Нармин Морхаҗин зургиг Улсин Хуралын Ахлач Артем Михайловд бәрүлҗ өгв.
Тер мет таңһчин селәнә эдл-ахун министрин дарук Александр Захаров хургт орлцачнриг йөрәҗ, малын хот урһалһна аһуг икдүлҗ сән көрң тогтах кергтә, Әрәсән эдл-ахуст хальмг тохма мал өсклһн бас өргҗәд йовна гиҗ темдглв.
- Ода эмнлһнә дацң эзлҗәх БПА-д селәнә эдл-ахун доктор, профессор Нармин Морхаҗ маднд лекцан умшчала. Түүнә кергиг цааранднь күцәҗәх аграрн дацңгин номтнрт болн багшнрт ханлтан өргхәр седләв, – гиҗ келсн үгдән Хальмг ик сурһулин ректор Салан Бадм темдглв. Ода мана вузин номтнр Әрәсән хот-хоолын әәмшг уга бәәдлиг теткхин төлә кесг халхар шинҗллтән кеҗәнә. Дарук җилд Хальмг ик сурһульд бод малын селекцин болн генетикин төв секгдх, цааранднь үүрмг малын төв бүрдәгдх. Тиим нәрн шинҗллт кех таалыг кесг җил хооран номт Нармин Морхаҗ тогтасмн, гиҗ Бадм Катинович онц заав.
Тер мет Киргизин аграрн ик сурһулин профессор Асанбек Ажибеков болн хальмг тохма мал өскдг малчнрин Моңһлын негдлтин президент Мендсайхан хургт орлцачнриг йөрәҗ эднә һазрт хальмг тохма мал өсклһн өргҗәд йовна гиҗ темдглв.
Мөр өсклһнә керг Әрәсән регионмудт ямаран делрглт авчахин тускар эн салврар үүлдҗәх Әрәсән ВНИИ-н көдләч, селәнә эдл-ахун номин доктор Валерий Болаев келҗ өгв. Мөрнә мах болн үс һарһдг салвр орн-нутгт өсәд-өргҗәд йовна гиҗ номт заав.
Нармин Морхаҗин намтрин болн номин үүлдврин тускар аграрн дацңгин декан, профессор Аркадий Натыров тодрхаһар келҗ өгв, эдн Морхаҗ Бамбаевичлә кесг җилин эргцд хамдан көдлҗ йовсмн. Түүүнә сурһульчнрас кесгнь ода нертә номтнр, профессормуд болсмн.
Цааранднь Әрәсән номин академин гешүн, профессор Юсупжан Юлдашбаев делкәд болн Әрәсәд хө өсклһнә тускар келҗ өгв. Ода шүрүн нооста хө өсклһн орута болҗана, теднә то баһрҗахш, торһн ноостань болхла баһрад йовна, түүнәс көлтә Әрәсәд чигн хөөнә то хатярад йовна. Тер мет тевр сүүлтә хөөнә то өсчәнә, гиҗ академик темдглв.
– Ода хамгин түрүнд номтнрин шинҗлсн шин тоотыг, теднә күцәмҗиг түргәр эдл-ахуст олзлх кергтә, тиигхлә мал өсклһнд сән ашт күрч болҗана, номтнрин болн һардачнрин кадрин медрл гүүдүллһнд, мергҗлтинь өөдлүллһнд һол оньган өгх кергтә, гиҗ эврәннь илдклдән профессор, Краснодарин зоотехнийин төвин номин көдләч, РАН-а гешүн Василий Абонеев темдглв.
Сүүрин хөөн номтнр хальмг вузин номин-үүлдврин төвиг, тенд күцәҗәх мал өсклһнә дамшлтыг хәләв. Үдин хөөн регионмудт тохма мал өсклһнә болн биотехнологин эв-арһар секцсин сүүр болв. Энүнд Хальмг Таңһчин, Сарпулин, Краснодарин, Ярославлин, Санкт-Петербургин болн нань чигн регионмудын номтнр орлцҗ илдклән кев.

ТҮРВӘН Һуна