"Ò´ìð øîâóíà òóñê äîìã" - ø¢ëã÷ä íåð³äñí ìàãòàë

30-03-2017, 11:26 | Таңһчин зәңгс » Сойл

Õàëüìã óëñèí ø¢ëã÷ Ê´ãëòèí Äàâàí íåðí äåëê³í ëèòåðàòóðò òåìäãò³ íåã õàëõíü áîëš îðâ. ÕÕ çóí šèëèí óðí-¢ãèí çîêúÿëûã ꢜêë õàëüìã ¢ðí³ íåðí óãàºàð àìëš áîëøãî. Èèã³ä õàâðèí ýêëö, éèðòìšèí ñåðëò áîëäã ìàðò ñàðä íàðòà äåëê³ä ò´ðš èðñí Ê´ãëòèí Äàâàí ºàðñí ´äðë³ Õàëüìãò ø¢ëãë³í³ ¥äð òåìäãëãäí³. Ò´ðñêí òååãèí íåðò³ äóó÷èí çàëüòà ø¢ëã¢ä ýí šèë á¢êë ñàðèí òóðøàðò òàœº÷èí ñåë³ä³ð ꢜêíš óìøãäš éîâíà. Óðí ¢ãèí áèëã³ðí áèéä³í áóìá ò³âñí ø¢ëã÷èí, îëíà áîëí ïîëèòè÷åñê ¢¢ëä³÷èí, ò´ðñêí÷ ñåäêëò³ èðãí³ ñàíëä íåð³ä³ä êåãäš³õ êåðã-
¢¢ëäâðì¢ä äóíä îí÷òà íåã ¢¢ëäâð ó÷ðâ.
Êè÷ã³ Ò´ë³í íåðò³ Õàëüìã êåëí-óëñèí ãèìíàçèí ñóðºóëü÷íð Ê´ãëòèí Äàâàí "Ò´ìð øîâóíà òóñê äîìã" ãèäã íààä áåëäš ò³ââ. Ýí šèëèí åâ³ëò³ ìàðò ñàðä òàœº÷èí ñîéëûí áîëí ñóðºóëü-ýðäìèí šèðºëä ³âðò³ èê ÷èíð 碢ñí éîâäë áîëâ.
Ìàðò ñàðèí 20-ä ýí íààäàí ãèìíàçèñòíð Áàñœãà Áààòðèí íåðò³ Êåëí-óëñèí äðàìàòè÷åñê òåàòðèí ò³³ç äååð ¢ç¢ëâ. Ê´ãëòèí Äàâàí "Óõàíè áóöëò" ãèäã ïîýìä îðñí ýí äîìã éèð ã¢í ó÷ð-óòõòà, ñóðºìšèí èê ÷èíðò³. Òåã³ä ÷èãí Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà áàãø Åêàòåðèíà ×åíêóðàåâà ýí äîìãò îíüãàí ´ãñí áîëõ. Ãèìíàçèñòíðèã óðìä ´ã÷, Ê´ãëòèí Äàâàí ø¢ëãë³í³ äåëê³ä èèãš îðóëõàð ãèìíàçèí äèðåêòîð ýí äîìãàð ñöåíàðèé áè÷³ä, áàãøíðòàºàí ç´ðãò³º³ð ¢¢ëä³ä, îëí îðëöàòà, ä´ðâí ¢¢ëäâðò³ íààäûã áåëäš ò³ââ. Ñóðºóëèí-ñóðºìšèí õàëõàð õîðøàñí èê äàìøëòàí ãèìíàçèí ïåäàãîãè÷åñê êîëëåêòèâ ¢¢ä³ã÷ êåâ³ð îëçëàä, óðºà ìîäí êåâò³ ´ñš éîâõ
ꢢêä-ê´â¢äò³í óðí ¢ãèí ç´´ð ÿìàðàí îëí õàëõòàºèíü íààäíà ä´œã³ð ìåä¢ëš ÷àäâ.
Êåä¢ öàã äàââ÷í ìîºëöã ºàçð äååð á³³õ óëñèí šèðºëèí ºîë ò´ðì¢ä ³ìòèã äàœãèí ¢¢ì¢ë³ä á³³õèíü Ê´ãëòèí Äàâà ¢ãèí õóðöàð ìåä¢ëš ÷àäñàðí ÷èãí ïîýì ÷èíð³í ò´ð¢ö ãååš³õø. Äîìãëà òàíüëäàä, àðäíü îðš óìøàä, ÷ååš³ðí äàññí ñóðºóëü÷íð ø¢ëãë³í³ ñ³³õí ¢ãì¢äèã, äîìãèí ã¢í ó÷ð-óòõèã ò´ð¢ö ìàðòøãî ãèš ñàíãäíà. Êè÷³ëä óìøš òàíüëäñíü ÷èãí ñ³í, áîëâ öóã òåð
ø¢ëãë³í³ ã¢í òîâ÷òà òîîòûã íààäíä îðëöš, á¢êëäíü ¢çí³ ãèñí áàéðòà éîâäëàñ ñ³í þìí á³³õèé!
Îëí šèëèí òóðøàðò õààíà õîéð àëâò õîîðíäàí ä³³ëäš á³³ñí³ òóñê öàã íààäíä îðìàí îëâ. "Îìã, ç´ðã³í õóðàš, îëí šèëä³í áèäí, õàðø ìàíä áîëšàõ õààã äàðõàð ñåäâ÷í, õîðòí ø¢ð¢ò³ áîëàä, õîðàš ò¢ð¢ã áîëšàõø, - ãèš õàí ç³ðëã áîëíà. - Áîëâ áèäí õîðòûã áîñäã àðºèíü òàñëš, àëâòûíü ýñ òàðàõëà, àøòíü òåð õààíà óœãä ê¢ðõ ãèâ". Õààíà îìãòà ä¢ðèã àðâäã÷ êëàññèí ñóðºóëü÷ Óòÿí Àíäðåé ñ³³í³ð íààäâ. Éîñòà àðòèñò ä¢ðèã á¢ð䳚³õ áîëš ìåäãäâ. Õàòí áîëš éèñäã÷ êëàññèí ñóðºóëü÷ Òîñíà Ýðêí íààäâ. Õààíä ñåëâã ´ãäã öåöí óëñèí ä¢ðèã á¢ðä³ñíü - çóðºàäã÷ êëàññèí ñóðºóëü÷ Î÷ðà Àëåêñàíäð, éèñäã÷ êëàññèí ñóðºóëü÷íð Î÷ðà Äìèòðèé áîëí Õàáóíà Äàíãèð. Çóðºàäã÷ êëàññèí ñóðºóëü÷íð Áîñõìšèí Ãåíðèõ Óëàíà Öåðí õîéð ýë÷íðèí
ä¢ðèã ¢ç¢ëâ. ͳ³ìäã÷ êëàññèí ñóðºóëü÷ ×åìèä³ Ñàíš õààíà 糜ã÷èí çàœ-àâöèã ñ³í ìåä¢ëâ. Õààíà àëâòä á³³õ óëñèí ä¢ðèã Ïåòüêèí Àìóëœ, Î÷ðà Áàèð, Óáóøàí Âàëåðèÿ, Ìàìàí Àëåêñåé, Áîëäðà Áàèíà, Áàñœãà Àìóëœ, Øîòêàí Þëèÿ, òàâäã÷-äîëàäã÷ êëàññèí ñóðºóëü÷íð ñ³³õí íààäâ. Õààíà ç³ðëãèã ñîœñàä, êåëñèíü ê¢ö³º³ä, ç³ðìäíü àëœ áîëš º³³õ³ä, çîâõ ºàçðòíü çîâñàí ìåä¢ëš ýäí íààäâ. Õààíä öåöí óëñ ´ãñí ñåëâã³ð àëâòä ä³³ñèã äàðõ ìàœºñ ä³³÷ øîâóí - Ò´ìð øîâóí áîñõãäíà. Ò´ìð øîâóíà ä¢ðèã òàâäã÷ êëàññèí ñóðºóëü÷ Ñåìåíà Îëüãà áîëí ãèìíàçèí áàãø Áàéðèí Ìåðãí ¢ç¢ëâ. Äóí, ê´ãšì, áè ñ³³õí íèèö¢ëš îëçëãäñí íààäí éèð ñîíüí áîëâ. Õàëüìã áîëí ìë óò äóí, Ìèøê³í Ýëèñòèíà, Òîñíàí Ýðêí, Öåðí³ Ýëãí äóóëâ. Äóóíà õàëõàð ãèìíàçèñòíðèã Àëëà Àíòîíîâà áîëí Ìàðèíà Õåé÷èåâà áåëäâ. Áåìá³í Êåðìí, Äàëòàí Ðàôàýëëà, Àíäèí Ìàðèíà, Áàëäðà Áàèíà, Ñàíçûðà Àëèíà, Øîòêàí Þëèÿ, Øèõàíà Ñàíäà, - äîëàäã÷ êëàññèí ñóðºóëü÷íð íààäíä îðñí äó äóóëš, ñåðãìš ¢¢ä³â. Ìëûí "Àëòàí óðàã" ãèäã ôîëüê-ðîê áàãèí, ôèíñê êîìïîçèòîð Òîìàñ Êàíòåëèíåíàí, îðñ êîìïîçèòîð Ìèõàèë Êîñòûëåâèí ê´ãšì íààäíà éîâóäò ñ³³õí äàõóëü áîëš, ó÷ð-óòõèíü ìåä¢ëõä ñ³í ä´œöë áîëš
ꢜêíâ. Ìàðèíà Õåé÷èåâà, Àéñà Àäæàåâà, Íèêîëàé Áîëäûðåâ ê´ãšìèí í³³ð¢ëèí òóñò áຠáèø ê´äëìø êåâ.
Õàðø áîëšàñí õààã óãà êåõä òóñëñí Ò´ìð øîâó óõàëš êåš ºàðºàä, áàéðèí èê í³ð êåñí êåìä ñ³³õí îëí áèèä îëí ñóðºóëü÷íð îðëöš, í³ð ºàðºâ. Áèèºèí õàëõ áåëäâðèã Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà àðòèñò Íèêîëàé Áîëäûðåâ áîëí Îëüãà Ãàáðèåëÿí ê¢ö³ñíü îí÷òà áîëí ¢çìšò³ áîëâ. "Öàãäà" àíñàìáëüä îðëöäã ꢢêä-ê´â¢ä - ýêëö ÷èãí, äóíäûí ÷èãí, àõ ÷èãí êëàññèí ñóðºóëü÷íð îðëöâ. Ãèìíàçèí 135 ñóðºóëü÷ îðëöñí ñîíüí áîëí êå-ñ³³õí, èê ¢çìšò³ íààäí ä´ðâí çóðãàñ òîãòâ. Çàëüòà ¢ãèí, åœñã ê´ãšìèí, ñåäêë àâëñí äóóíà, í¢äí³ õóšð õàœºàñí áèèºèí êåö¢ ñ³³õí í³³ðëò³ð íààäí èðñí óëñèí îíüãèã àâëâ. Öóã òåð îëí ñóðºóëü÷íð ñ¢ë çóðãèí õ´´í òåàòðèí òàë✠äååð ºàð÷ èðõë³ðí öóãòàí áàãòëãî, êåñãíü ò³³çèí íààä áèéä ýðãš çîãñâ. ßìàðàí ñ³³õí éîâäë! Ýäí³ ´ìññí õóâöíàñ ÷èãí ºàë ºàðàä á³³â. Çèíàèäà ×åòûðåâàí ºàðäšàõ "Ýëèñ ìîä" ãèäã àòåëüå òåð õóâöèíü óéñìí. Ñöåíè÷åñê õóâöèã îðëöà÷ áîëºíä äèãëš ýâòíü îðóëëºàð Àíæåëà Ãàêîâà, Àíàñòàñèÿ Õàðàéêèåâà, Åëåíà Î÷èðîâà, Ëàðèñà Àíäæàåâà èê ê´äëìø êåñèíü áàñ òåìäãëõìí.

Ê´ê òåœãð äîð
Ê´ðñò³ ºàçð äååð
ijí-ä³³ñí óãà
Äàšðõ õîðòí óãà.
Ààâ-ýýš³í òåâ÷š,
Àõíð-䢢íð áîëš,
¥ðø³œã¢ äåë㢠¢ëì³ä,
¥ð-š´´ëí ñåäêëò³,
¥´ðõí-õîë ãèš,
¥í÷í-´íðèíü éèëºëãî.
Óðäêñèí ýíä¢ äàâòëãî,
Óõàºàí ãååëãî éîâš,
Îí÷òà õ´â òààíðòàí

Îîøàš äååäñ õ³³ðëèò! - ãèñí ã¢í òîîëâðòà é´ð³ëèí ¢ãì¢ä³ð íààäí ò´ãñâ. Õ´´í-õ´´í³í ñàíàä ñóóõ óõà îðóëñí íààäûã Õàëüìã Êåëí-óëñèí ãèìíàçèí ñóðºóëü÷íð ýâð³ííü öåöí óõàòà áîëí áèëãò³ äèðåêòîð Åêàòåðèíà Íèêîëàåâíà ×åíêóðàåâàí ºàðäâðò ò³ââ. Äàâñí šèë õ´ðí òàâí šèëèí ´´í³í òåìäãëñí ãèìíàçèí êîëëåêòèâ äåëãðëòèí øèí äåâñœä îðñèíü ýí íààäí éèð ñ³³í³ð ¢ç¢ëš³í³.

Ãàëèíà ÕÅÉ×ÈÅÂÀ

Видео