Ýí ´äðì¢äò õàëüìã ´ðê-á¢ë áîëºíä Ñèâðò òóóâðò äàâóëãäñí àðâí ºóðâí šèëì¢äèã òîäëš, ìàíà ààâ-ýýšíð ÿìàðàí èê çîâëœ ¢çñí³ òóñêàð äîðàñ ´ñ÷ éîâõ áè÷êä¢äò êåëš ìåä¢ëš³í³. ßøêóëèí ðàéîíà Óëàí Ýðã ñåë³íä á³³äã Öàºàí Áàèðîâíà Áàäìàåâà òåð ºàøóòà šèëì¢äèí òóñêàð îëí à÷íð-çååíðò³í êåëš, òèèì çîâëœ ýäíä áè÷³ ¢çãòõ³ ãèš äîòðàí çàëüâðíà. Éèðí çóðºàòà ýýšèí šèðºëèí õààëº àäðóòà á³³ñìí, ýí ä³³í³ áîëí òóóâðèí çîâëœ äààš ºàðñìí.
Öàºàí Áàèðîâíà 1922 šèëä Àñòðàõàíñê îáëàñòèí Äîëáàíñê ðàéîíà ×èìáÿ ñåë³íä ò´ðš ºàðñìí. Ýöêíü, Áóëäóðóí Êåíçååâè÷ Ìåíê-Áàèðîâ ãðàæäàíñê ä³³í³ öàãò Ñåìåí Áóäåííûéèí áîëí Îêà Ãîðîäîâèêîâèí ºàðäâðò Íåãäã÷ ì´ðí ³³ðìä öåðãëš éîâñìí. Õ´´ííü ýöêíü "Ïóòü êîììóíèçìà" êîëõîçä ê´äëš éîâëà, ýêíü ꢢêä³í àñðàä, ãåð³í õ³ë³äã áèë³. Áè÷êí Öàºàí 4-÷ êëàññ ò´ãñ³ñí³ õ´´í óìøëºíà ãåðò áèáëèîòåêàðü áîëš ê´äëâ, òåð¢í³ õ´´í ýí êîëõîçä áè÷êä¢äèí ñàä ºàðäâ. Òåð öàãò 4 êëàññ ò´ãñ³ñí ꢢêí ñóðºóëüòà áîëí ìåäðëò³ ãèš òîîëãääã á³³ñìí, òåã³ä ýí¢íä ìåä³ò³ êîëõîçíèê¢äò òî áîëí ¢çã äàñõõ äààëºâð ´ããäâ. Õîéð šèëèí ýðãöä Öàºàí ãåðò³í áè÷êä¢äèã àñðšàõ ꢢêä óëñèã áàñ ñóðºñìí. 1939 šèëä Öàºàí ýí êîëõîçä òîî÷àð ê´äëš³ñí áààõí ê´â¢íä õ³ðä ºàðâ, áîëâ ñàð äàâàä òåð öåðãò ìîðäàä, ä³í ýêëõë³ ç³œã-ç³ óãà ãååäðâ. ijí ýêëõë³ àðâí éèñò³ áààõí Öàºàí Óëàí ²³ðìèí öåðã÷íðò äóëàí õóâö óéÿä, ²³äðõí - Êèçëÿð ò´ìð õààëºèí òîñõëòûí ê´äëìøò îðëöàä, õîðòûã ꢢ÷š äèèëõèí ò´ë³ áîëì ò³âö³í îðóëñìí.
1943 šèëèí äåêàáðü ñàðä ñ´´º³ð ýäí³ ñåë³í¢ð ñàëäñìóä èðš, öóã õàëüìã óëñèã ò´ðñêí ºàçðàñíü í¢¢ëºâ. Ñåë³í³ ñîâåòèí ãåðèí ´´ð á³³ðí óëñèã öóãëóëàä, ìàøèíä à÷àä, ò´ìð õààëºèí ñòàíöä ê¢ðãâ. ²ìòí ¢¢ì³ä, ýëãí-ñàäàí áîëí òàíüë-¢çë óëñèã õ³³š, àëüäàðàí ýäíèã àâ÷ éîâõàð á³³õèíü ìåäëãî á³³â. Õîë õààëºä Öàºàí ºàð äååð³í áè÷êí ê´â¢º³í òåâð³ä áîëí õàäì ýê³í äàõóëàä ºàð÷ éîâñìí. Íåã ñàëäñ ýäíä ñåäêëíü çîâàä, õ´ ºàðºàä, ìàõèíü õààëºäàí àâòí ãèš ñåëâã ´ãâ. Òåð ìàõàð ýäí õààëºäàí òåš³ë êåâ, áîëâ òåð áèéíü ê¢÷ð çîâëœãèã ºóíòà ê´â¢íü äààš ÷àäñí óãà. Õààëºäàí ýí ´œãðâ, ýêíü ýíäð ´äð ê¢ðòë îðøàãäñí ºàçðèíü ýñ ìåäš³õä³í çîâíà, òåðíü ç¢ðêí³ ´âäê¢ð áîëí ÷ååšèí êèë³ñí áîëš ¢ëäâ.
- Ýð¢ë-ìåíä áîëí øóëóí-øóäðìã ê´â¢í êèèòí âàãîíä öàðöàä, õàëó ä´ð³ä ãåìòâ. "Äðàãóí" ãèäã ñòàíöä ìàäíèã ïîåçäàñ áóóëºàä, áîëüíèöä ê¢ðãâ. Áîëâ òèèã³ð³í ìàäíèã àâ÷ èðñí³ õ´´í ê´â¢ì ÿìàðàí á³³õèã êåí ÷èãí êåëš ö³³ëºâð ´ãñí óãà. Íåã ìåä³ò³ ñàíèòàðê íàíä çîâàä, áîëüíèöèí àðä êåñã ê¢¢í³ öîãö á³³í³, òåäí äóíä áè÷êä¢ä ÷èãí îëí ãèâ. Ê´ê ê´íšë³ð îðàëºàòà áè÷êí ê´â¢í á³³í¢ ãèš ñóðõëàì, á³³í³ ãèâ. Áîëâ ê´â¢º³í õ³³š àâõ àðº íàíä ´ãñí óãà, áóóòà ñàëäñìóä îðš èð³ä, íàìàã òóóâðèí ºàçðóð éîâóëâ. Òèèã³ä áè Õàíòûìàíñèéñê îêðóãä òóñâ,- ãèš Öàºàí Áàèðîâíà òåð ºàøóòà öàãèã òîäëíà.
Òåíä õàëüìã óëñ ìîä áåëäëºí³ õàð ê´äëìøò êåâ. Öàºàíèã ñóðºóëüòà áîëí îðñ êåëò³ºèíü ìåä³ä, çàºñ÷íðèí áðèãàäò îðóëâ. ¥äðèí äóóñí ýäí êèèòí óñíä çîãñàä, çàºñ àœíš, òåð¢ã öåâðë³ä ýä-áîä êåäã á³³ñìí. Ê´äëìøèí õ´´í õ³ðš èðõë³, õóâö-õóíðíü ÷èèãò³ áîëäìí, ê´ë-ºàðíü êèèòíä ê´ëä³ä ñ´´äíü çîâàäã áèë³. Ýêíü, õàäì ýêíü áîëí Øóðà ä¢ ê¢¢êíü ÿìàðàí éîâíà ãèš ýí çîâàä, ñ´´äíü í´ð ê¢ðäãî áèë³. ¥ð¢íäíü áîëõëà ä³êí ê¢íä ê´äëìøò ºàð÷ éîâäìí. ¥´ðõí óëñòàí ñåäêëíü çîâàä Öàºàí áèéíü á¢òí õîò óãà áîëâ ÷èãí, ýäíä ´ãäã á³³ñí ´äìã áîëí çàºñ òåäíä³í èëã³äã áèë³. Áîëâ ýêíü áîëí õàäì ýêíü òåð ê¢÷ð çîâëœãèã äààš ÷àäëãî ê¢¢í³ ºàçðò ì´œêèíä ¢ëäâ.
1946 šèëä Ãîîãà ýã÷íü ÍÊÂÄ-í îðãàíìóäàñ ç´â àâàä, Öàºàí áîëí Øóðà ä¢ ê¢¢êä³í áèé òàëàí Îìñê îáëàñòèí "Èðòûøåâñêèé" ñîâõîçóð àââ. Õàðì ò´ðõä, ýã÷íü ãåìò³ á³³ñìí, òåã³ä Öàºàí òåð¢ã³í õ³ë³º³ä, àñðäã áîëâ. 1947 šèëä ýã÷íü ãåìèí óðøãàð ñ³³º³í õ³³º³ä, àâàëÿí áîëí õîéð ê´â¢º³í ´í÷ð¢ëâ. Õîéð çååä³í ýê áîëš àðäíü îðš Öàºàí Áàèðîâíà àñðâ. Äîðš-ª³ð³ Áàäìàåâëà ýí õàíüöàä, äîëàí ¢ð ºàðºàä, ò´ðñêí ºàçðóðí Ñèâð³ñ õ³ðš èðñìí.
Ãåðèí ýçí áàñ ñóðºóëüòà, äààâðòà áîëí ê´äëìøò³í ºàâøóí ê¢í á³³ñìí. Ñèâðò ýí Îìñê îáëàñòèí Óñòü-Çàîñòðîâñê ñåëüïîí àõëà÷èí äàðóê, Âîðîøèëîâèí íåðò³ êîëõîçèí òîî÷ áîëš ê´äëš éîâñìí. 1950 šèë³ñ àâí 1959 šèë ê¢ðòë Ä-Ã.Áàäìàåâ Óëüÿíîâñê ðàéîíà "Èðòûøñêèé" ñîâõîçèí òîî÷, õ´´ííü àõ òîî÷èí äàðóê áîëš ê´äë³ä, ñ³í òîîä éîâëà. Ò´ðñêí ºàçðóðí èðñí öàãò ýí "Îëåíè÷åâñêèé" ñîâõîçä àõ òîî÷èí äàðóê, õ´´ííü Ýëñòä "Ñîâõîçìóäûí òðåñòä" á¢ðòê³÷-òîî÷, Öåëèíí ðàéîíà "Ëåíèíñêèé" ñîâõîçä àõ òîî÷ áèë³. Óò òîîäàí Äîðäæè-Ãîðÿ Àâãàíîâè÷ ºó÷í äîëàí šèëä³í ¢íí-÷èê ñåäêëò³º³ð ê´äë³ä, òàœº÷èí äåëãðëòä èê ò³âö³í îðóëñìí.
Ýíäð ãåðèí ýçí óãà, Öàºàí Áàèðîâíà àðâí éèñí à÷-çååä³í áîëí ºó÷í šè÷-çååí÷ðò³í í¢äí-àìí áîëš éîâíà. Ê¢¢êäíü ´ñ³ä-áîñàä, öóºàð ñóðºóëüòà óëñ áîëâ, ýäí òààñòà ýðäì³ðí ê´äë³ä, îëí ³ìòí äóíä òîîìñð áîëí ê¢íäëëº îëâ. Ààâ-ýýš õîéðíü áຠ䢢âð öàãòàí èê çîâëœ ¢çñèã à÷íð-çååíðíü ìåäí³, ýäí³ šèðºëèí õààëº ê¢íä áîëí àäðóòà áîëâ ÷èãí ýäí íåð³í ´´ä³í á³ðš éîâñàð áàõìš êåí³.

Íàòàëüÿ ÄÀÂÀÅÂÀ

Ìîÿ ìàìà, Õàðöõàåâà Òåâêÿ Íèìãèðîâíà (â äåâè÷åñòâå Êåêååâà), ðîäèëàñü è æèëà â ïîñåëêå Öåêåðòà Óëàíõîëüñêîãî óëóñà âïëîòü äî âûñåëåíèÿ êàëìûêîâ â Ñèáèðü.
Îíà ñòðîèëà æåëåçíóþ äîðîãó Àñòðàõàíü - Êèçëÿð ñ ñàìîãî íà÷àëà, ñ ñåíòÿáðÿ 1941 ãîäà, êîãäà åé áûëî âñåãî 17 ëåò. Ýòà äîðîãà èìåëà âàæíîå çíà÷åíèå: îíà äîëæíà áûëà ñîåäèíèòü Êàâêàç ñ Ïîâîëæüåì äëÿ ïåðåâîçêè âîåííîé òåõíèêè, ãðóçîâ è ïîïîëíåíèÿ æèâîé ñèëîé þæíûõ ôðîíòîâ.
Â å¸ ñòðîèòåëüñòâå â îñíîâíîì ïðèíèìàëè ó÷àñòèå æåíùèíû, ñòàðèêè è ïîäðîñòêè. Ìóæ÷èíû âîåâàëè íà ðàçíûõ ôðîíòàõ.
Ìåõàíèçìîâ áûëî ìàëî, ðàáîòà ïðîâîäèëàñü â îñíîâíîì âðó÷íóþ. Îñåíüþ, íå ïåðåñòàâàÿ, øëè äîæäè, à çèìîé - ìîðîç, äóëè ïðîíèçûâàþùèå âåòðà. Ïîëóãîëîäíûå, ïëîõî îäåòûå ëþäè, íåñìîòðÿ íà ïîãîäíûå óñëîâèÿ è òðóäíîñòè, âûïîëíÿëè ñâîþ ðàáîòó. Ãäå-òî ïðèõîäèëîñü ïîäíèìàòü íàñûïü íà 5-6 ìåòðîâ, à â íåêîòîðûõ ñëó÷àÿõ óãëóáëÿòü íà ñòîëüêî æå. Ãðóíòà äëÿ çàñûïêè ïîëîòíà òðåáîâàëîñü î÷åíü ìíîãî. Çåìëþ áðàëè ñ êóðãàíîâ, êîòîðûå â êîíöå ðàáîòû èñ÷åçëè ñ ëèöà çåìëè. Ãðóíò íîñèëè íà íîñèëêàõ, âîçèëè íà ïîäâîäàõ, çàïðÿæåííûõ âîëàìè. Êî âðåìåíè çàâåðøåíèÿ ñòðîèòåëüñòâà, íå âûäåðæàâ òÿæåñòè, ïàëè è âîëû. Ïðåîäîëåâàÿ îãðîìíûå òðóäíîñòè, âñå ñàìîîòâåðæåííî òðóäèëèñü. Ñïàëè ïî 4 ÷àñà â ñóòêè.
Ñòðîèòåëüñòâî æåëåçíîé äîðîãè ïðîõîäèëî ïðè ÷àñòûõ íàëåòàõ íåìåöêîé àâèàöèè: ìíîãèå ïîãèáàëè ïîä óäàðàìè âðàæåñêèõ áîìá.
Òåì íå ìåíåå ñòðîèòåëè òðóäèëèñü ãåðîè÷åñêè, åæåäíåâíî âûïîëíÿÿ çàäàííûé ãðàôèê ðàáîò. Îíè çíàëè, ÷òî èõ òðóä ÿâëÿåòñÿ âåñîìûì âêëàäîì â ïîáåäó íàøåãî íàðîäà íàä âðàãîì. Òàê, ìåòð çà ìåòðîì òÿíóëè îíè âåòêó. Óæå ê ñåðåäèíå ëåòà 1942 ãîäà æåëåçíàÿ äîðîãà Àñòðàõàíü - Êèçëÿð áûëà ïîñòðîåíà. Çàäàíèå Ãîñóäàðñòâåííîãî êîìèòåòà îáîðîíû ñòðàíû áûëî âûïîëíåíî. Òåì æå ëåòîì ïî âîçâåäåííîé æåëåçíîé äîðîãå ïðîøëè ïåðâûå ýøåëîíû ñ âîåííûìè ãðóçàìè, îáîðóäîâàíèåì è âîéñêàìè äëÿ Ñòàëèíãðàäñêîãî ôðîíòà. È ïî ýòîé æå äîðîãå å¸ ñòðîèòåëåé, êàëìûêîâ, îòïðàâèëè â ññûëêó, â Ñèáèðü. Âîçâðàùàëñÿ íàø íàðîä, èñïèâ ãîðå÷ü è ñòðàäàíèÿ, òåì æå ìàðøðóòîì.
Íà ìîìåíò çàâåðøåíèÿ ñòðîèòåëüíûõ ðàáîò ìîåé ìàìå èñïîëíèëîñü 18 ëåò, à âûãëÿäåëà îíà ãîðàçäî ìîëîæå. Ïî ïðèåçäå â Ñèáèðü ñòàðøèé áðàò ìàìû, Êåêååâ Ìàíäæè Íèìãèðîâè÷, êîòîðûé áûë ñòàðøå å¸ íà 12 ëåò, æàëåÿ ñâîþ ñåñòðó è âî èçáåæàíèå òðóäíîé ôèçè÷åñêîé ðàáîòû, çàïèñàë å¸ 14-ëåòíåé. Ïîýòîìó ìàìà óøëà íà ïåíñèþ ïî÷òè â 60 ëåò, îòðàáîòàâ ýòè 4 ãîäà.
Ìîé îòåö, Õàðöõàåâ Ìàíäæè Ìàíäæèåâè÷, òîæå æèë â Óëàíõîëüñêîì óëóñå âïëîòü äî íà÷àëà âîéíû. Äîáàâèâ ñåáå 1 ãîä, óøåë íà ôðîíò â 17-ëåòíåì âîçðàñòå. Çà ãîäû Âåëèêîé Îòå÷åñòâåííîé âîéíû îí ñðàæàëñÿ è ïîä Ñòàëèíãðàäîì. Äîìà ó íåãî îñòàâàëèñü ìàòü è äâå ñåñòðû.
 Ñèáèðè ìîè ðîäèòåëè ïîæåíèëèñü.  1946 ãîäó ó íèõ ïîÿâèëñÿ ïåðâåíåö, ìîé áðàò Íèêîëàé, à ÿ ðîäèëàñü òðåìÿ ãîäàìè ïîçæå, â íîÿáðå 1949 ãîäà.  Ñèáèðè ìû æèëè â ñåëå Áåëîå Òðîèöêîãî ðàéîíà Àëòàéñêîãî êðàÿ. Ìîÿ ìàìà ðàññêàçûâàëà, êàê â äåêàáðå 1943 ãîäà â Öåêåðòó ïðèåõàëî âîèíñêîå ïîäðàçäåëåíèå âíóòðåííèõ âîéñê, íå îáúÿâèâ, êóäà è çà÷åì, äàëè îäèí ÷àñ íà ñáîðû. Ìíîãèå âîåííûå ïðèêëàäàìè âûãîíÿëè ëþäåé èç äîìîâ, íå äàâàÿ èì âçÿòü ñ ñîáîé êàêèå-ëèáî âåùè è ïðîäóêòû.
Êîëõîç "Êèðîâåö", ãäå æèëà ìîÿ ìàìà, áûë ïåðåäîâûì: ëþäè æèëè â äîáðîòíûõ äîìàõ, â äîñòàòêå. Íî â Ñèáèðü íè÷åãî íå âçÿëè: ñêîò è âñ¸ èìóùåñòâî îñòàëîñü.
Ñðåäè âîåííûõ âñòðå÷àëèñü ñî÷óâñòâóþùèå ëþäè. Ìàìà ðàññêàçûâàëà, ÷òî ñîñåäÿì ìîëîäîé ðóññêèé ñîëäàò ïî ñåêðåòó ñêàçàë, ÷òî êàëìûêîâ âûñåëÿþò â Ñèáèðü. Îí ïîñîâåòîâàë âçÿòü ñ ñîáîé òåïëóþ îäåæäó, ïðîäóêòû è äàæå ñàì ïîìîãàë èì ñîáðàòüñÿ.
Âûñåëåíèþ ïîäâåðãëèñü ìíîãèå íàðîäû: êàëìûêè, ÷å÷åíöû, èíãóøè, áàëêàðöû, êðûìñêèå òàòàðû, íåìöû.
Íî ñàìûì æåñòîêèì è áåçæàëîñòíûì îáðàçîì Ñòàëèí è åãî êëèêà ïîñòóïèëè ñ êàëìûöêèì íàðîäîì: ðàññåëèëè íàøèõ ñîïëåìåííèêîâ ïî âñåìó Êðàéíåìó Ñåâåðó, îò Àëòàéñêîãî êðàÿ äî Ñàõàëèíà. Ê ïðèìåðó, ÷å÷åíöåâ ïîñåëèëè â Êàçàõñòàíå, à êðûìñêèõ òàòàð - â Êèðãèçèè.
Ïóòü ñëåäîâàíèÿ äî ìåñòà ññûëêè âûäåðæàëè íå âñå. Ìàìà ðàññêàçûâàëà, ÷òî â òîâàðíûõ âàãîíàõ, â êîòîðûõ âåçëè êàëìûêîâ, áûëî î÷åíü õîëîäíî. Ìíîãèå íå âûäåðæèâàëè: çàáîëåâàëè è óìèðàëè. Óìåðøèõ âûãðóæàëè íà ñòîÿíêàõ.
Ó ìîåé ìàìû áûë áîëüøîé ðîä, îò êîòîðîãî îñòàëàñü òîëüêî ïîëîâèíà. Ñòðàøíûé õîëîä ïî äîðîãå íà Ñåâåð è òÿæåëîå âðåìÿ â Ñèáèðè óíåñëè ìíîãî æèçíåé. Ó îòöà â Ñèáèðè óìåðëè âñå: ìàòü è äâå ñåñòðû, îñòàëèñü òîëüêî äâîþðîäíûå è òðîþðîäíûå áðàòüÿ. Ïî ïðèåçäå â ñåëî Áåëîå èõ ïîñåëèëè â çåìëÿíêå. Åñòü áûëî íå÷åãî. Ìåñòíîå íàñåëåíèå âñòðåòèëî èõ íàñòîðîæåííî, ñ îïàñêîé, êîå-êòî è âîâñå âðàæäåáíî. Îêàçûâàåòñÿ, áûëè ðàñïðîñòðàíåíû ñëóõè î òîì, ÷òî åäóò óãîëîâíèêè, áàíäèòû è ëþäîåäû. Ïîýòîìó ìåñòíûå æèòåëè ñòîðîíèëèñü, èçáåãàÿ êàëìûêîâ. Ïåðâîå âðåìÿ ìîè ðîäèòåëè è èõ çåìëÿêè ïèòàëèñü ìåðçëîé êàðòîøêîé, êîòîðóþ âûêàïûâàëè, îòûñêèâàÿ â ïîëå. Ìàìó îòïðàâèëè ðàáîòàòü íà ôåðìó äîÿðêîé, îíà ãîâîðèëà, ÷òî ïðîñûïàëàñü â 3 ÷àñà óòðà, êîãäà åùå òåìíî, è óõîäèëà íà ðàáîòó, êàê è îòåö, êîòîðûé ðàáîòàë ïàñòóõîì. Ïðèõîäèëè äîìîé ðîäèòåëè òîæå î÷åíü ïîçäíî, à âåäü íàäî åùå ñäåëàòü äîìàøíèå äåëà: ïðèãîòîâèòü åäó, ïîñòèðàòü, óáðàòü. Íî ïðîñûïàëèñü âñå ðàâíî â 3 óòðà, òàê êàê îïàçäûâàòü áûëî íåëüçÿ, çà ýòèì æåñòêî ñëåäèëè. Çà îïîçäàíèÿ íà ðàáîòó ìîãëè è ñâîáîäû ëèøèòü, âðåìÿ áûëî òàêîå: ëþäè ïîïàäàëè â òþðüìó, åñëè áûëè çàìå÷åíû â ñîâåðøåíèè ìàëåéøåãî ïðîñòóïêà. Íàø ñîñåä çà âåäðî çåðíà, êîòîðîå îí óíåñ äîìîé, ïîòîìó ÷òî ñåìüÿ ãîëîäàëà, ïîëó÷èë 10 ëåò ëèøåíèÿ ñâîáîäû.  ñâîåì ðàííåì äåòñòâå ÿ ïî÷òè íå ïîìíþ ñâîèõ ðîäèòåëåé.  ìîèõ âîñïîìèíàíèÿõ ìû ñ áðàòîì áûëè äîìà. Ïîìíþ çåìëÿíêó: â óãëó ñòîÿëà øèðîêàÿ äåðåâÿííàÿ êðîâàòü, à ïîä íåé - ÿìà, â êîòîðîé ìíîãî êàðòîøêè.  ïàìÿòè ìîåé ÷åòêî îñòàëàñü òàêàÿ êàðòèíà: ìû ñ áðàòîì âîçëå ïå÷êè, îí íàðåçàåò êàðòîøêó íà ïëàñòû è ïå÷åò èõ íà æåëåçíîé ïëèòêå, ïîòîì äàåò ìíå. Òîëüêî ïîñëå òîãî, êàê ÿ íàåìñÿ, îí ïðèñòóïàë ê åäå.
Ïîñòåïåííî ìåñòíûå æèòåëè èçìåíèëè ñâî¸ îòíîøåíèå ê ïåðåñåëåíöàì, ñòàëè îáùàòüñÿ è ïîìîãàòü, ïðèíîñèòü ïðîäóêòû è òåïëóþ îäåæäó.
Ìåñòíûå æèòåëè ïîêàçàëè èì, êàê ñàæàòü îãîðîäû, äàâàëè ñåìåíà, ïîýòîìó ñî âðåìåíåì êàëìûêàì ñòàëî íåìíîãî ëåã÷å: ïðîñòûå ðóññêèå ëþäè îòêëèêíóëèñü íà áåäó ïåðåñåëåíöåâ. À óæå ïîçæå äðóæèëè öåëûìè ñåìüÿìè. Ìåíÿ íàçâàëè Âàëåíòèíîé â ÷åñòü áàáóøêè ñîñåäêè. Íàäåþñü, ÷òî ÿ äîñòîéíî ïðîíåñëà ïî æèçíè ýòî èìÿ. Äðóçåé è òîâàðèùåé íàøèõ ðîäèòåëåé èç ÷èñëà ìåñòíûõ æèòåëåé ÿ íå ïîìíþ, íî íàâñåãäà çàïîìíèëà ìîìåíò, êîãäà ìû óåçæàëè èç Ñèáèðè: ìíîãèå ïðèøëè ïðîâîæàòü íàñ, êàæäûé ñòàðàëñÿ äàòü ÷òî-íèáóäü â äîðîãó.  êîíöå 1956 ãîäà ìû âåðíóëèñü íà ñâîþ ìàëóþ ðîäèíó, â Êàëìûêèþ. Ñíà÷àëà íåêîòîðîå âðåìÿ æèëè â ã.Ëàãàíè, çàòåì ïåðååõàëè â ïîñåëîê Êóìñêîé ×åðíîçåìåëüñêîãî ðàéîíà, ãäå è æèëà ìîÿ ìàìà äî ïîñëåäíèõ ñâîèõ äíåé. Ñåé÷àñ òàì ïðîæèâàåò ìîÿ ìëàäøàÿ ñåñòðà Áîâóøåâà Áóëãóí Ìàíäæèåâíà.
Ñïåöïåðåñåëåíöû óìèðàëè â äîðîãå è â ïåðâûé ïåðèîä âûñûëêè. Ìîé íàðîä, ïîãèáàâøèé òàì, â Ñèáèðè, Êðàéíåì Ñåâåðå, Ñàõàëèíå, ïðîéäÿ âñå íåâçãîäû è óíèæåíèÿ, âûæèë… Âûñòîÿë. Çíà÷èò, íåëüçÿ óíè÷òîæèòü öåëûé íàðîä ôèçè÷åñêè è ìîðàëüíî, íåëüçÿ åãî ñëîìàòü.
Ñåé÷àñ ìû - ñâîáîäíûé, ìèðîëþáèâûé íàðîä, êîòîðûé òðóäèòñÿ, ðàñòèò áóäóùåå ïîêîëåíèå. È ÿñíî îäíî: íåñìîòðÿ íà ïðåñòóïíóþ õàëàòíîñòü è ïîëèòèêó âëàñòåé, ïðîñòûå ëþäè, ðóññêèå, êàëìûêè, íåìöû, ïîìîãàëè äðóã äðóãó, ïîääåðæèâàëè â òÿæåëûå âðåìåíà.

Âàëåíòèíà ÂÀÑÜÊÈÍÀ

Ñåãîäíÿ â Öåíòðàëüíîì õóðóëå "Çîëîòàÿ îáèòåëü áóääû Øàêüÿìóíè" ñîñòîèòñÿ öåðåìîíèÿ Ïóäæû äîëãîé æèçíè Òýëî Òóëêó ðèíïî÷å øàäæèí-ëàìû Êàëìûêèè, Ïî÷¸òíîãî ïðåäñòàâèòåëÿ Äàëàé-ëàìû â Ðîññèè, Ìîíãîëèè è ñòðàíàõ ÑÍÃ.  ïðåääâåðèè ïóäæû 11 äåêàáðÿ 2018 ãîäà Åãî Ñâÿòåéøåñòâî Äàëàé-ëàìà ÕIV Òåíçèí Ãüÿöî ñîñòàâèë íà ðîäíîì òèáåòñêîì ÿçûêå ìîëèòâó îá óñòîé÷èâîì ïðåáûâàíèè ñòîï è äîëãîëåòèè Âåðõîâíîãî ëàìû Êàëìûêèè, Ïî÷åòíîãî ïðåäñòàâèòåëÿ Äàëàé-ëàìû â Ðîññèè, Ìîíãîëèè è ñòðàíàõ ÑÍà Òýëî Òóëêó ðèíïî÷å. Ïîñëå óòâåðæäåíèÿ òåêñòà ìîëèòâû è ïåðåâîäà åå íà ðóññêèé ÿçûê ñâÿùåííîå ïîñëàíèå Âåëèêîãî Ó÷èòåëÿ ïîñòóïèëî â Öåíòðàëüíûé õóðóë Êàëìûêèè 15 äåêàáðÿ.
Ìîëèòâà Åãî Ñâÿòåéøåñòâà Äàëàé-ëàìû ÕIV ïðåäñòàâëåíà íà äâóõ ñòðàíèöàõ: â îðèãèíàëüíîì òåêñòå, â òðàíñêðèïöèè ðóññêèìè áóêâàìè è â ïåðåâîäå íà ðóññêèé ÿçûê, à òàêæå ñ ïðèìå÷àíèÿìè ïåðåâîä÷èêà Áåìà Ìèòðóåâà.
 êîíöå ïðèâåäåí êîììåíòàðèé Åãî Ñâÿòåéøåñòâà:
"Ïî ïðîñüáå èç ðàñïîëîæåííîãî â Ðåñïóáëèêå Êàëìûêèÿ ìîíàñòûðÿ "Ãåäåí Øåäóá ×îéêîðëèíã", â êîòîðîé ãîâîðèëîñü, ÷òî äëÿ ïëàíèðóåìîãî ìîëåáíà î äîëãîëåòèè Òýëî ðèíïî÷å Òåíçèí-ëàìå íåîáõîäèìà ìîëèòâà îá óñòîé÷èâîì ïðåáûâàíèè ñòîï è äîëãîëåòèè ðèíïî÷å, ÿ, áóääèéñêèé ìîíàõ, îáúÿñíÿþùèé Äõàðìó, ÕIV Äàëàé-ëàìà (Òåíçèí Ãüÿöî) íàïèñàë ýòó ìîëèòâó 4 ÷èñëà 11 òèáåòñêîãî ëóííîãî ìåñÿöà Ãîäà Çåìëè-Ñîáàêè 17 ðàáäæóíãà, ïî çàïàäíîìó èñ÷èñëåíèþ 11 äåêàáðÿ 2018 ãîäà".
Íèæå ïðèâîäèì òåêñò ìîëèòâû â ðóññêîé òðàíñêðèïöèè è â ïåðåâîäå íà ðóññêèé ÿçûê (ïîñòðî÷íî), à òàêæå ïðèìå÷àíèÿ (ñíîñêè) ïåðåâîä÷èêà. Ìîëèòâà íà÷èíàåòñÿ ñ îáðàùåíèÿ ê Áóääå Øàêüÿìóíè, Ñåìíàäöàòè ïàíäèòàì Íàëàíäû, Ëàìå Öîíêàïå, Àâàëîêèòåøâàðå, Äàëàé-ëàìàì.  ïÿòîé ñòðîêå îðèãèíàëüíîãî òåêñòà çàøèôðîâàíî òèáåòñêîå èìÿ Òýëî Òóëêó ðèíïî÷å - "Òåíçèí-ëàìå" (ñì. ïðèìå÷àíèå ê ñíîñêå 6)

ÌÀ ÂÀ ÄÀ ÌÅ Ò¨Í ×Îà ÍÜÈ ÌÅ ÍÜÅÍ
Íåñðàâíåííûé ïðîïîâåäíèê, âûñøèé ó÷èòåëü, Àäèòüÿáàíäõó (1),
ÏÅÍ ÄÐÓÁ ×Ó ÄÞÍ ËÎ ÑÀÍÃ ÃÜÅË ÂÅ ÙÀÁ
Ñåìíàäöàòü ïàíäèòîâ (2), Ïîáåäîíîñíûé âëàäûêà Ëîáñàíã Äàêïà (3),
ÏÅ ÊÀÐ ×ÀÍà ÂÀ Ѩ ÍÀÌ ÃÜß ÖÎ ÑÎÃ
Äåðæàòåëü ëîòîñà (4) Ñîíàì Ãüÿöî (5) è äðóãèå,
ÃÜÞ ÄÅÍ ÐÈÌ ÄÆ¨Í ÍÀÌ ÊÜÈ ÃÅ ËÅà ֨Ë
Ó÷èòåëÿ ëèíèè ïðååìñòâåííîñòè, ïîÿâèâøèåñÿ äðóã çà äðóãîì,
äàðóéòå äîáðîäåòåëü è áëàãî!
ÄÆÀÍà ×Îà ×ÅÍ ÏÎ ÕÎÐ ÃÜÈ ÃÜÅË ÊÀÌ ÑÓ
Ïóñòü ñèëîé íåïðåâçîéäåííûõ îáøèðíûõ
ñîâåðøåííî ÷èñòûõ ìîëèòâ-óñòðåìëåíèé (6)
ÒÅÍ ÏÀ ÐÈÍ ×ÅÍ ÄÇÈÍ ËÀ ËÀ ÌÅ ÏÅ
Ñîòâîðåííûõ âàìè ðàäè ñîõðàíåíèÿ äðàãîöåííîãî Ó÷åíèÿ Áóääû
ÃÜß ×ÅÍ Ì¨Í ËÀÌ ÍÀÌ ÏÀÐ ÄÀà ÏÅ ÒÞ
 âåëèêîé ñåâåðíîé ñòðàíå Ìîíãîëèè,
ËÎÁ ÑÀÍÃ ÒÅÍ ÏÅ ÏÅË ÄÓ ÙÀÁ ÒÅÍ ØÎÃ
Âàøè ñòîïû ïðåáóäóò óñòîé÷èâî íà áëàãî ó÷åíèÿ Ëîáñàíã Äàêïû!
ÍÜÓÐ ÄÇÅ Ã¨Í ÄÀÍà ÄÀÌ ×ÅÍ ×¨ ÃÜÅË ÄÀÍÃ
Áûñòðîäåéñòâóþùèé Çàùèòíèê (7), õðàíèòåëü êëÿòâû Äõàðìàðàäæà,
ÊÜÅ ÏÀÐ ÌÀà ÑÎÐ ÃÜÅË Ì¨ ÒÐÈÍ ËÅ ÊÜÈ
À â îñîáåííîñòè Ìàãñîð Ãüÿëìî (8),
ÏÅ ÊÀÐ ×ÀÍà Šר ÑÈ ÄÇÅ ÏÀ ÊÞÍ
Íå îòâëåêàÿñü, ïîìîãàéòå ñâîèìè äåéñòâèÿìè òàê,
×Îà ÒÀÐ ÊÜÅ ËÀ ÄÎÍà ÄÐÎà ÉÅË ÌÅ ÄǨ
×òîáû âñå ñâåòñêèå è äõàðìè÷åñêèå äåÿíèÿ Äåðæàòåëÿ áåëîãî ëîòîñà ðàñïðîñòðàíèëèñü äî êðà¸â ìèðà!
Ïðèìå÷àíèÿ:
(1) "Ðîäñòâåííèê Ñîëíöà" - ýïèòåò Áóääû Øàêüÿìóíè.
(2) 17 ïàíäèòîâ èç óíèâåðñèòåòà Íàëàíäà.
(3) Ëàìà Öîíêàïà.
(4) Ýïèòåò Àâàëîêèòåøâàðû, ÷üèì ïðîÿâëåíèåì ñ÷èòàþòñÿ Äàëàé-ëàìû.
(5) Ñîíàì Ãüÿöî - òðåòèé Äàëàé-ëàìà (1543 - 1588).
(6)  ýòîé ñòðîêå çàøèôðîâàíî òèáåòñêîå èìÿ Òýëî ðèíïî÷å - Òåíçèí-ëàìû, êîòîðîå çíà÷èò "Íåïðåâçîéäåííûé Õðàíèòåëü Äõàðìû".
(7) Òî åñòü øåñòèðóêèé Ìàõàêàëà.
(8) Òî åñòü Ïàëäåí Ëõàìî.
(9) Òî åñòü Àâàëîòåøâàðû, ÷üèì ïðîÿâëåíèåì ñ÷èòàåòñÿ Äàëàé-ëàìà.
Ïåðåâîä ìîëèòâû Äàëàé-ëàìû íà ðóññêèé ÿçûê îñóùåñòâèë èçâåñòíûé ïåðåâîä÷èê ñ òèáåòñêîãî Áåì (Áåìáÿ) Ìèòðóåâ, ïåðâûé êàëìûê, ïîëó÷èâøèé îáðàçîâàíèå â Öåíòðàëüíîì èíñòèòóòå âûñøèõ òèáåòîëîãè÷åñêèõ èññëåäîâàíèé â ãîðîäå Âàðàíàñè (Èíäèÿ) è ñòåïåíü "à÷àðüÿ" (ìàãèñòð áóääèéñêîé ôèëîñîôèè).
Ïåðåâîä ìîëèòâû íà êàëìûöêèé ÿçûê âûïîëíÿåò äîêòîð ôèëîñîôñêèõ íàóê, êàíäèäàò ôèëîëîãè÷åñêèõ íàóê Áààçð Áè÷ååâ, âåäóùèé íàó÷íûé ñîòðóäíèê Êàëìûöêîãî íàó÷íîãî öåíòðà ÐÀÍ.
Ê Ïóäæå äîëãîé æèçíè äîñòî÷òèìîãî Òýëî Òóëêó ðèíïî÷å (19 äåêàáðÿ, ñðåäà) áóäåò âûïóùåí áóêëåò ñ ìîëèòâîé Åãî Ñâÿòåéøåñòâà Äàëàé-ëàìû î äîëãîëåòèè Øàäæèí-ëàìû Êàëìûêèè íà òèáåòñêîì, ðóññêîì è êàëìûöêîì ÿçûêàõ. Áóêëåò áóäåò èçäàí â êðàñî÷íîì îôîðìëåíèè òèðàæîì 1000 ýêçåìïëÿðîâ. Îí áóäåò ðàçäàâàòüñÿ âåðóþùèì äëÿ ÷òåíèÿ íà Ïóäæå äîëãîé æèçíè øàäæèí-ëàìû ðåñïóáëèêè Òýëî Òóëêó ðèíïî÷å.
16 äåêàáðÿ âî âðåìÿ î÷åðåäíîé âñòðå÷è â Öåíòðàëüíîì õóðóëå âåðóþùèõ äëÿ ñîâìåñòíîãî íà÷èòûâàíèÿ ìàíòð è ìîëèòâ (ìåðîïðèÿòèå ïðîâîäèëîñü â áèáëèîòåêå ïîä ðóêîâîäñòâîì ïîìîùíèêà øàäæèí-ëàìû Õîíãîðà Ýëüáèêîâà) âïåðâûå áûëà êîëëåêòèâíî ïðî÷èòàíà (òðèæäû) ìîëèòâà Åãî Ñâÿòåéøåñòâà Äàëàé-ëàìû îá óñòîé÷èâîì ïðåáûâàíèè ñòîï è äîëãîëåòèè Òýëî Òóëêó ðèíïî÷å.

Äîðäæè ÁÀÑÀÅÂ, ïðåññ-ñåêðåòàðü Öåíòðàëüíîãî
õóðóëà ÐÊ "Çîëîòàÿ îáèòåëü Áóääû Øàêüÿìóíè"

Êàê ìû ñîîáùàëè, â ã. Ýëèñòå ïðîøëà êîíôåðåíöèÿ "Ñåëüñêîå õîçÿéñòâî: ïðèîðèòåòû è ïåðñïåêòèâû ðàçâèòèÿ". Äåïóòàò Ãîñóäàðñòâåííîé Äóìû ÔÑ ÐÔ Áàòîð Àäó÷èåâ ïîáëàãîäàðèë ìèíèñòåðñòâî ýêîíîìèêè è òîðãîâëè ÐÊ çà îðãàíèçàöèþ êîíôåðåíöèè ñ ó÷àñòèåì ãåíåðàëüíîãî äèðåêòîðà íàöèîíàëüíîé Àññîöèàöèè ñêîòîïðîìûøëåííèêîâ è íàöèîíàëüíîãî Ñîþçà ïðîèçâîäèòåëåé ãîâÿäèíû Ð.Â. Êîñòþêà. "Òåìà êîíôåðåíöèè àêòóàëüíà äëÿ íàøåé ðåñïóáëèêè, êàñàåòñÿ øèðîêèõ ñëîåâ íàñåëåíèÿ. Ñåëüñêîå õîçÿéñòâî - ýòî ìíîãîãðàííàÿ îòðàñëü, è ñàìàÿ áëèçêàÿ äëÿ íàñ - ñêîòîâîäñòâî.  öåëîì ìÿñíîå æèâîòíîâîäñòâî êîðìèò íàøó ðåñïóáëèêó, â ñòðóêòóðå ÀÏÊ çàíèìàåò áîëåå 70 ïðîöåíòîâ. Ìíîãèå ñåëüõîçòîâàðîïðîèçâîäèòåëè - ÷ëåíû Ñîþçà ïðîèçâîäèòåëåé ãîâÿäèíû", - ñêàçàë Á. Àäó÷èåâ.
 ñâîþ î÷åðåäü, Ðîìàí Êîñòþê â ïðèâåòñòâåííîì ñëîâå îòìåòèë: "Î÷åíü ñèìâîëè÷íî, ÷òî ýòî ìåðîïðèÿòèå ïðîâîäèò ìèíèñòåðñòâî ýêîíîìèêè ðåñïóáëèêè. Íà ñåãîäíÿøíèé äåíü âîïðîñû õîçÿéñòâîâàíèÿ ñòàíîâÿòñÿ ¹ 1 â ýòîé îòðàñëè. Óìåíèå ðàáîòàòü íà ýêîíîìèêó, äîõîäû íàñåëåíèÿ ïîçâîëÿò ïîëó÷àòü ïîääåðæêó ìèíèñòåðñòâà ýêîíîìè÷åñêîãî ðàçâèòèÿ.
Òðóäîëþáèâûé êàëìûöêèé íàðîä äîëæåí çàíÿòü äîñòîéíóþ íèøó â ýêîíîìèêå Ðîññèè. Ó âàñ ïîÿâèëñÿ âåëèêîëåïíûé øàíñ, ïîñêîëüêó ñòðàíà íóæäàåòñÿ â Êàëìûêèè, ýòî íå ïðîñòî ñëîâà, à ôàêò, êîòîðûé ÿ ïîïðîáóþ â ñâîåì äîêëàäå äîêàçàòü íà öèôðàõ. Ïðîèçîøëè ñåðüåçíûå èçìåíåíèÿ â îòðàñëè”.
Ó÷àñòíèêîâ ôîðóìà ïðèâåòñòâîâàë ãëàâà àãðàðíîãî âåäîìñòâà ðåñïóáëèêè Âèêòîð Ñàíäæèåâ: "Äëÿ íàøåé ðåñïóáëèêè ñåãîäíÿøíåå ìåðîïðèÿòèå âàæíîå è çíà÷èìîå. Ìû íåîäíîêðàòíî íà ðàçíûõ ïëîùàäêàõ îáñóæäàëè ýòè âîïðîñû, è îòðàäíî, ÷òî ñåãîäíÿ Ð.Â. Êîñòþê ïðèåõàë â íàøó ðåñïóáëèêó äëÿ ñåãîäíÿøíåé âñòðå÷è. Ýòî ÷åëîâåê, êîòîðûé áîëååò çà îòðàñëü, ìîæåò ïîäåëèòüñÿ áîãàòûì îïûòîì".
Äîáàâèì, ÷òî â ïðîøëîì ãîäó â àãðàðíîì êîìèòåòå Ãîñäóìû ÐÔ Áàòîð Àäó÷èåâ ïðîâåë ñîâåùàíèå, ïîñâÿùåííîå òèïîâîé ðåãèîíàëüíîé ñòðàòåãèè ðàçâèòèÿ ýêîíîìèêè ðåãèîíîâ ïîñðåäñòâîì ìÿñíîãî ñêîòîâîäñòâà, è Ãîñäóìà ÐÔ îäîáðèëà ýòî òèïîâîå ðåøåíèå.
Ìèíèñòð ýêîíîìèêè è òîðãîâëè ÐÊ Çîÿ Ñàíäæèåâà ïîä÷åðêíóëà, ÷òî ñåëüñêîõîçÿéñòâåííîé îòðàñëè ñåãîäíÿ íóæíî ñòàíîâèòüñÿ íà íîâûå ðåëüñû, ÷òîáû ñîîòâåòñòâîâàòü ñàìûì âûñîêèì óðîâíÿì è "âñòðîèòüñÿ â íîâóþ òåìàòèêó".
Îíà îòìåòèëà, ÷òî, ñîãëàñíî "ìàéñêîìó" óêàçó Ïðåçèäåíòà ÐÔ Â.Â. Ïóòèíà, ðàçðàáîòàí ôåäåðàëüíûé ïðîåêò, íàïðàâëåííûé íà ðàçâèòèå ñåëüõîçêîîïåðàöèè. Çà åãî ðåàëèçàöèþ îòâå÷àåò Ìèíñåëüõîç ÐÊ. "Ìû, êîíå÷íî, òîæå áóäåì àêòèâíî âêëþ÷àòüñÿ â ýòó ðàáîòó, - äîáàâèëà ìèíèñòð. - Ýòî óíèêàëüíàÿ âîçìîæíîñòü äëÿ ëè÷íûõ ïîäñîáíûõ õîçÿéñòâ ïîëó÷èòü ôåäåðàëüíóþ ïîääåðæêó, åñëè îíè áóäóò ñîñòîÿòü â ñåëüõîçêîîïåðàòèâå. Ýòî î÷åíü âàæíî äëÿ íàøåé ðåñïóáëèêè, ãäå 60 òûñ. ËÏÕ è îêîëî 4 òûñ. ÊÔÕ. Åñëè îíè áóäóò îáúåäèíÿòüñÿ è ïîëó÷àò ïîääåðæêó, ýòî, êîíå÷íî, áóäåò áîëüøîé ïëþñ äëÿ íàøåé ýêîíîìèêè".
 ñâîåì îáøèðíîì äîêëàäå Ðîìàí Êîñòþê, â ÷àñòíîñòè, îòìåòèë: "Îòðàñëü äîëæíà èìåòü ïåðñïåêòèâó ïëàíèðîâàíèÿ, íà äåñÿòèëåòèÿ âïåðåä îõâàòûâàòü øèðîêèé êðóã ñìåæíûõ ïðîèçâîäñòâ è îêàçûâàòü ñóùåñòâåííîå âëèÿíèå íà ýêîíîìèêó ðåãèîíà. È Êàëìûêèÿ èäåàëüíî ñîîòâåòñòâóåò äëÿ ýòîé ìîäåëè. Ýêîíîìè÷åñêèé àíàëèç ïîêàçûâàåò: ðîñò ýêîíîìèêè äîëæåí áàçèðîâàòüñÿ íà èçìåíåíèè ýôôåêòèâíîñòè ìÿñíîãî ñêîòîâîäñòâà.
Åñëè â 2008 ãîäó ìû ôàêòè÷åñêè íå èìåëè ìÿñà ãîâÿäèíû ñïåöèàëèçèðîâàííûõ ïîðîä â ñòðóêòóðå ïîòðåáëåíèÿ ðîññèÿí, òîëüêî Êàëìûêèÿ êîðìèëà íàñ ñïåöèàëèçèðîâàííîé ãîâÿäèíîé, òî ê 2015 ãîäó çà ñ÷åò íàöïðîåêòà áûëè âûäåëåíû îãðîìíûå ñðåäñòâà, ïîÿâèëèñü êðóïíûå õîëäèíãè, êîòîðûå äîâåëè ýòîò ïîêàçàòåëü äî 16-òè ïðîöåíòîâ â îáùåé äîëå ïîòðåáëåíèÿ ãîâÿäèíû. Îäíàêî â 2017-ì ãîäó, è â 2018 ãîäàõ êàðòèíà íå èçìåíèëàñü, ðîñò îñòàíîâèëñÿ. Ìÿñíîå ñêîòîâîäñòâî Ðîññèè ïåðåñòàëî ðàñòè ñ 2015 ãîäà, ïîòîìó ÷òî ïóòü, âûáðàííûé ýêîíîìèêîé, áûë íåâåðåí. Ìû íå îáðàòèëè âíèìàíèå íà ñòðóêòóðó îòðàñëè â Êàëìûêèè, íå ó÷èëèñü ó íèõ ðàáîòàòü âìåñòå. Ìû ñîçäàëè â Ðîññèè êðóïíûå õîëäèíãè. Êàê òîëüêî ó ïðàâèòåëüñòâà çàêîí÷èëèñü ðåñóðñû ôèíàíñèðîâàíèÿ õîëäèíãîâ, îíè ïîòåðÿëè èíòåðåñ ê äëèííûì èíâåñòèöèÿì, èõ ðîñò îñòàíîâèëñÿ".
Ðîñò ðåãèîíàëüíîé ýêîíîìèêè Êàëìûêèè - ýòî ìÿñíîå ñêîòîâîäñòâî â ñèñòåìå êîîïåðàöèè. Ñóòü æå êîîïåðàöèè - ýòî ðàçäåëåíèå è ñïåöèàëèçàöèÿ. Ýòî ïðèâîäèò ê ýêîíîìè÷åñêîìó ýôôåêòó, âåäåò ê ðîñòó ïðîèçâîäèòåëüíîñòè òðóäà, ýôôåêòèâíîñòè ýêîíîìè÷åñêîãî îáîðîòà èìåþùèõñÿ ñðåäñòâ è îòðàñëè â öåëîì.
"È ýòî ÿâëÿåòñÿ ïðèíöèïèàëüíûì ìîìåíòîì ïåðåçàãðóçêè âñåé ýôôåêòèâíîé ýêîíîìèêè ðåñïóáëèêè,- óâåðåí Ð. Êîñòþê. - Íóæíà èíòåãðàöèÿ ìàëîãî è ñðåäíåãî áèçíåñà, äåòàëüíàÿ ñïåöèàëèçàöèÿ ïî âûðàùèâàíèþ è ïåðåðàáîòêå ñòàíäàðòèçèðîâàííîãî ïðîèçâîäñòâà ãîâÿäèíû êðàñíîé. Âàæíî, ÷òîáû ýòà ìîäåëü áûëà ðàñïðîñòðàíåíà â ðåãèîíàõ. Íóæíî èñïîëüçîâàòü êîíúþíêòóðó ñïðîñà".
Ðå÷ü øëà è î òîì, ÷òî ôåðìåðû íå äîëæíû ñêðûâàòü ïîãîëîâüå, ñâîè äîõîäû. "Âëàñòè âûãîäíî ôèíàíñèðîâàòü âàñ, ïîòîìó ÷òî âèäíà îòäà÷à â âèäå âàøèõ íàëîãîâ è ðîñòà ýêîíîìèêè ðåãèîíîâ", - ñêàçàë ñïèêåð.
Ïî ìíåíèþ Ð.Êîñòþêà, íåîáõîäèìû òåõíîëîãèè ïîä êëþ÷, è òîò ãóáåðíàòîð, êîòîðûé õî÷åò ðàçâèâàòü ìÿñíîå ñêîòîâîäñòâî, ïîäïèñûâàåò Ñîãëàøåíèå î òîì, ÷òî Êàëìûêèÿ ãîòîâèò 3-5 òûñ. ãîëîâ ÊÐÑ, îáó÷àåò ôåðìåðîâ è ñòàâèò ïàðòèþ ñêîòà íà îòêîðì. Çà÷åì íàì êîâáîè èç Àìåðèêè, êîãäà íàì â Ðîññèè íóæíû ó÷èòåëÿ èç Êàëìûêèè. Âû íå ïðîñòî ñêîò äîëæíû ïîñòàâëÿòü, à - òåõíîëîãèè, êàäðû. Ýêîíîìèêà çèæäåòñÿ íå òîëüêî íà ðåàëèçàöèè ìÿñà, à íà ïðîäàæå áèçíåñà â äðóãèå ðåãèîíû ïî ïðîèçâîäñòâó ìÿñà.
Êàê ïîä÷åðêíóë Ð. Êîñòþê, íàøà ñòðàíà èìååò â äåñÿòü ðàç ìåíüøå ñêîòà ìÿñíûõ ïîðîä, ÷åì äîëæíà èìåòü. Ïðè ýòîì ýòî íàïðàâëåíèå íåîáõîäèìî ðàçâèâàòü ÷åðåç ñèñòåìó êîîïåðàöèè, îïèðàÿñü íà îïûò Êàëìûêèè, â ïåðâóþ î÷åðåäü.  íàñòîÿùåå âðåìÿ ìû äîëæíû ñìîòðåòü íà ìÿñíîå ñêîòîâîäñòâî, êàê íà èíñòðóìåíò ýêîíîìè÷åñêîãî ïåðåâîîðóæåíèÿ âñåõ äåïðåññèâíûõ ðåãèîíîâ â ñôåðå ýêñïîðòà. Íàäî äåëàòü ñòàâêó íà ìÿñíîå ñêîòîâîäñòâî, êàê íà ýêîíîìè÷åñêèé äðàéâåð ðàçâèòèÿ ñìåæíûõ îòðàñëåé è çåìåëü ñåëüõîçíàçíà÷åíèÿ.
Áàòîð Àäó÷èåâ ðàññêàçàë î âûñîêîì ñïðîñå íà êàëìûöêèé ñêîò: çà íèì åäóò èç ðåãèîíîâ ñòðàíû è çàðóáåæüÿ. Íî, ïî åãî ìíåíèþ, ïðåäñòîèò áîëüøàÿ ðàáîòà íàä êà÷åñòâîì ïðîäóêöèè. Ó÷àñòíèêè ôîðóìà ãîâîðèëè î öåëåñîîáðàçíîñòè ñóùåñòâîâàíèÿ âåðòèêàëüíî èíòåãðèðîâàííûõ ïðåäïðèÿòèé èç-çà óäëèíåííîãî öèêëà ïðîèçâîäñòâà, óáåæäàëè â íåîáõîäèìîñòè ñîçäàíèÿ ðåãèîíàëüíûõ êîîïåðàöèîííûõ Öåíòðîâ ìÿñíîãî ñêîòîâîäñòâà äëÿ óñòîé÷èâîãî ðàçâèòèÿ ñåëüñêèõ òåððèòîðèé Ðîññèè è ðàçâèòèÿ ìàëîãî ïðåäïðèíèìàòåëüñòâà.
Î ñòðàòåãè÷åñêîì ïðîåêòå ïî ÀÏÊ îïîðíîãî ðåãèîíàëüíîãî Êàëìûöêîãî ãîñóíèâåðñèòåòà èì. Á.Á. Ãîðîäîâèêîâà ðàññêàçàë äåêàí àãðàðíîãî ôàêóëüòåòà, ïðîôåññîð, ðóêîâîäèòåëü ïðîåêòà Àðêàäèé Íàòûðîâ.

Áàòà ÁÎÂÀÅÂ

14 äåêàáðÿ â Íàöèîíàëüíîé áèáëèîòåêå èì. À. Àìóð - Ñàíàíà ñîñòîÿëàñü ïðåçåíòàöèÿ ÷åòâåðòîé êíèãè èç öèêëà "Ïîêîëåíèå ïîñëåâîåííûõ ñîçèäàòåëåé" çàñëóæåííîãî ðàáîòíèêà êóëüòóðû Ðîññèè, äâàæäû ëàóðåàòà òâîð÷åñêîãî êîíêóðñà "Çîëîòîå ïåðî Êàëìûêèè", âåòåðàíà ôåäåðàëüíûõ è ðåñïóáëèêàíñêèõ ÑÌÈ Âëàäèìèðà Áîâàåâà, èç òàê íàçûâàåìîé êàëìûöêîé ñåðèè "Æèçíü çàìå÷àòåëüíûõ ëþäåé". Ðåäàêòîð âñåõ ÷åòûðåõ äîêóìåíòàëüíî-ïóáëèöèñòè÷åñêèõ èçäàíèé è ãëàâíûé ðåäàêòîð ãàçåòû "Õàëüìã ¢íí" Ìåíêå Êîíååâ âñòóïèòåëüíûì ñëîâîì îòêðûë äàííîå ìåðîïðèÿòèå, à ìîäåðàòîðîì âûñòóïèë ñîâåòíèê Ïðåäñåäàòåëÿ ïðàâèòåëüñòâà ðåñïóáëèêè, ïî÷åòíûé ãðàæäàíèí ÐÊ, çàñëóæåííûé ðàáîòíèê ñåëüñêîãî õîçÿéñòâà ÐÊ Âàëåðèé Áîâàåâ.
Ïðåçåíòàöèÿ êíèãè ïðèóðî÷åíà ê òðàãè÷åñêîé äàòå â èñòîðèè êàëìûöêîãî íàðîäà: 75-é ãîäîâùèíå äåïîðòàöèè ïî íàöèîíàëüíîìó ïðèçíàêó, ïîñêîëüêó âñå êíèãè ïîñâÿùåíû òåì, êîãî ñåé÷àñ íàçûâàþò "äåòè âîéíû, äåòè Ñèáèðè", ê ýòîìó ïîêîëåíèþ, ê ñëîâó, ïðèíàäëåæèò è ñàì àâòîð.  ïðåíèÿõ ïðèíÿëè ó÷àñòèå: çàñëóæåííûé ðàáîòíèê òîðãîâëè Ðîññèè è Êàëìûöêîé ÀÑÑÐ, âåòåðàí òðóäà ÐÔ è ÐÊ Ñ.À.Îðëîâà, äåïóòàò Ãîñóäàðñòâåííîé Äóìû Ôåäåðàëüíîãî Ñîáðàíèÿ ÐÔ Á.Ê.Àäó÷èåâ, ñòîëè÷íûé ãëàâà, ïðåäñåäàòåëü Ýëèñòèíñêîãî ãîðîäñêîãî Ñîáðàíèÿ äåïóòàòîâ Â.Õ.Íàìðóåâ, çàñëóæåííûé ìåëèîðàòîð ÐÑÔÑÐ è Êàëìûêèè, ïî÷åòíûé ãðàæäàíèí ÐÊ Ò.Á.Äàðìàåâà, çàñëóæåííûé ó÷èòåëü ÐÑÔÑÐ è Êàëìûêèè, ïî÷åòíûé ãðàæäàíèí ÐÊ Ë.À.Ìèõàéëîâà, âåòåðàí è çàñëóæåííûé ðàáîòíèê êóëüòóðû ÐÊ, îáùåñòâåííûé äåÿòåëü È.Í.Áàñàíãîâ, ïðåäñåäàòåëü Îáùåñòâåííîãî ñîâåòà ïðè ìèíèñòåðñòâå çäðàâîîõðàíåíèÿ ðåñïóáëèêè À.Ï.Áîëòûðîâ è äðóãèå. Âûñòóïàâøèå ãîâîðèëè î òîì, ÷òî âñå ïîñëå âîçâðàùåíèÿ èç ññûëêè íà ìàëóþ ðîäèíó, î êîì ðàññêàçûâàåòñÿ â êíèãå è êîìó îíà ïîñâÿùåíà, âíåñëè ëè÷íûé âêëàä â óêðåïëåíèå ýêîíîìèêè ñòåïíîé Êàëìûêèè, ÷òîáû ïðåâðàòèòü åå â óñòîé÷èâûé àãðàðíûé ðåãèîí. À èõ íåëåãêàÿ ñóäüáà ïðèçâàíà ïîñëóæèòü ïðèìåðîì äëÿ ïîäðàæàíèÿ íàøåìó ïîäðàñòàþùåìó ïîêîëåíèþ è ìîëîäåæè. Áîëüøóþ ïîìîùü â îðãàíèçàöèè ìåðîïðèÿòèÿ îêàçàëè äèðåêòîð Íàöèîíàëüíîé ðåñïóáëèêàíñêîé áèáëèîòåêè Í.Á. Óëàñòàåâà è îòâåòñòâåííàÿ çà ìåðîïðèÿòèå Ç.È.Íàðàíîâà.
 çàêëþ÷åíèå Áàòîð Àäó÷èåâ "çà çíà÷èòåëüíûé âêëàä â êàëìûöêóþ ëèòåðàòóðó, ìíîãîëåòíþþ òâîð÷åñêóþ è îáùåñòâåííóþ äåÿòåëüíîñòü". âðó÷èë àâòîðó Â.Áîâàåâó è Ì.Êîíååâó Áëàãîäàðñòâåííûå ïèñüìà Ãîñäóìû ÐÔ.
Áîðèñ ÊÅÊØÀÅÂ,
âåòåðàí ïå÷àòè ÐÊ

 ìèíóâøóþ ïÿòíèöó â ã. Ýëèñòå ïðîøëî çàñåäàíèå Îïåðàòèâíîãî øòàáà â Ðåñïóáëèêå Êàëìûêèÿ.  í¸ì ïðèíÿëè ó÷àñòèå ÷ëåíû øòàáà: ðóêîâîäèòåëè ïðàâîîõðàíèòåëüíûõ îðãàíîâ è ñïåöèàëüíûõ ñëóæá ðåãèîíà. Ïðàâèòåëüñòâî ðåñïóáëèêè ïðåäñòàâëÿëè âèöå-ïðåìüåð ÐÊ Á. Áàäìàåâ è ìèíèñòð îáðàçîâàíèÿ è íàóêè ÐÊ Í. Ìàíöàåâ.
 õîäå çàñåäàíèÿ ÎØ îáñóæäåíû ðåçóëüòàòû ïðîâåäåííûõ â 2018 ãîäó àíòèòåððîðèñòè÷åñêèõ ó÷åíèé è ïðîâåðîê ñîñòîÿíèÿ ãîòîâíîñòè ê îñóùåñòâëåíèþ ïåðâîî÷åðåäíûõ ìåð ïî ïðåñå÷åíèþ ýêñòðåìèñòñêèõ àêòîâ è ó÷àñòèþ â ïðîâåäåíèè êîíòðòåððîðèñòè÷åñêîé îïåðàöèè. Áûëè âûðàáîòàíû ìåðû ïî óñòðàíåíèþ âûÿâëåííûõ íåäîñòàòêîâ. Ðàññìîòðåíû ðåçóëüòàòû èñïîëíåíèÿ ðåøåíèé Íàöèîíàëüíîãî àíòèòåððîðèñòè÷åñêîãî êîìèòåòà, Ôåäåðàëüíîãî îïåðàòèâíîãî øòàáà è Îïåðàòèâíîãî øòàáà â ÐÊ. Ïîäâåäåíû èòîãè ðàáîòû Øòàáà â 2018 ãîäó è óòâåðæäåíû ïëàíû íà ñëåäóþùèé ãîä.
Ïðåññ-ñëóæáà ÓÔÑÁ Ðîññèè ïî ÐÊ

 ã. Ìîñêâå 20 äåêàáðÿ ïðîéäåò òðàäèöèîííàÿ åæåãîäíàÿ áîëüøàÿ ïðåññ-êîíôåðåíöèÿ Ïðåçèäåíòà Ðîññèè Âëàäèìèðà Ïóòèíà. Îíà ñòàíåò 14-é ïî ñ÷åòó. Íàêàíóíå ïðåññ-ñåêðåòàðü Ïðåçèäåíòà ÐÔ Äìèòðèé Ïåñêîâ ðàññêàçàë ðîññèéñêèì ÑÌÈ, ÷òî ãëàâà ãîñóäàðñòâà ñåé÷àñ ìíîãî âðåìåíè óäåëÿåò ïîäãîòîâêå ê ìàñøòàáíîìó ìåðîïðèÿòèþ. Ýòî òðàäèöèîííàÿ ðàáîòà è ñ âåäîìñòâàìè, è ñî ñïðàâî÷íûìè ìàòåðèàëàìè.
 ýòîì ãîäó íà ìåðîïðèÿòèå àêêðåäèòîâàíî ðåêîðäíîå êîëè÷åñòâî ïðåäñòàâèòåëåé ðîññèéñêèõ è çàðóáåæíûõ ÑÌÈ: 702 ÷åëîâåêà. Ñî ñâîèìè âîïðîñàìè ê Â.Â. Ïóòèíó â ñòîëèöó Ðîññèè âûåõàëè è æóðíàëèñòû Ðåñïóáëèêàíñêîãî èíôîðìàãåíòñòâà "Êàëìûêèÿ". Ìåðîïðèÿòèå áóäóò òðàíñëèðîâàòü âñå ôåäåðàëüíûå êàíàëû.
Áàòà ÁÎÂÀÅÂ

¥öêëä¢ð "Ãàçïðîì ãàçîðàñïðåäåëåíèå Ýëèñòà" àêöèîíåðí íèèö³í³ ê¢ö³ã÷ äèðåêòîð Àëè Ñèäàêîâ òàœº÷èí æóðíàëèñòíðë³ õàðºàä, êîìïàíÿ ¢¢ëäâðèí òóñêàð êåëš ´ãâ. Õàìãèí ò¢ð¢íä ýí šèëèí éèñí ñàðèí ¢¢ëäâð îëçòà-îðóòà áîëñèã Àëè Àìåðáèåâè÷ òåìäãëâ. Õàëüìã Òàœº÷èí Òîëºà÷èí ä´œ-òóñàð ßøêóëèí ðàéîíà Ìîëîäåæíûé áîëí Õóëõò ñåë³äò ãàç îðóëãäâ, ýí ¢âë³ð ñåë³í³õí³ ãåðì¢äò äóëàí áîëõ. Ýí šèë 4200 àáîíåíò êîìïàíÿ òåòêâðò îðñíü áàñ òåìäãò³ éîâäë áîëñèã ºàðäà÷ çààâ.
Íèäí "Ãàçïðîì ãàçîðàñïðåäåëåíèå Ýëèñòà" õîòë áàëºñíä íåãäñí ðàñ÷åòí öóòõëœ ñåêâ, îäà ³ìòí íåã îðìä öóã ò´ð³ð ö³³ëºâð ´ã÷, îëçëñí ãàçèí ì´œã³í ´ã÷ ÷àäšàíà. Óäë óãà Ýëñòä Ãåðàñèìåíêîí íåðò³ óóëüíöä ä³ê³ä íåã öóòõëœ ñåêãäõìí, òåíä ãåð äîòð óãëš ò³âãäñí îáîðóäîâàíèã ³³ìøã óãàºàð îëçëëºíà áîëí îëçëñí ãàçèí ì´œãèã ´ã÷ áîëõìí. Òåð ìåò òàœº÷èí ïðåäïðèÿòüì¢äèí ò´ë³ ñ³í òààë òîãòàš, áàñ èèì íåãäñí ³œã òîãòàãäâ. Òåð ìåò ðàéîí áîëí ïðåäïðèÿòü áîëºíä êóðàòîðèã éè뺚, ýëåêòðîíí ïîøòàð êåðãò³ äîêóìåíòñ áîëí áîîöà éîâóëš áîëõìí. Òàœº÷èí ðàéîí áîëºíä ãàçèí ó÷àñòîê ñåêëºí³ ò´ð áàñ õàºëãäšàíà.
Õàðºëòûí éîâóäò À.Ñèäàêîâ ãàçèí îáîðóäîâàíèã ³³ìøã óãàºàð îëçëëºíà, îëí äàâõð ãåðì¢äò àâòîíîìí ò¢ë³í³ îáîðóäîâàíü óãëš ò³âëºí³, îëçëñí ãàçèí ì´œãèã öàãëàíü ´ãëºí³ äèã-äàðà ê¢ö³ëºí³ áîëí íàíü ÷èãí ò´ðì¢ä³ð ö³³ëºâð ´ãâ. Òèèã³ä, õîéð ñàðèí ýðãöä îëçëñí ãàçèí ì´œã³í ýñ ´ãñí óëñ øèøëœ êîìèññüò ýð뺳í îðóëš, ´ð³í äàœöàëºíà ò´ðèã õàºëš ÷àäšàíà. Êåìð ýçíü ê´äëìøèí êåðã³ð àëü òàëäàí ó÷ðàð ãåðò³í óäàí öàãòàí á³³øãî áîëõëà, êîìïàíÿ ñïåöèàëèñòíðèã äóóäàä, òàìº ò³âš ÷àäšàíà. ÂÄÃÎ (ãåð äîòð óãëš ò³âãäñí ãàçèí îáîðóäîâàíü) òåòêëºí³ òóñò ³ìòí áîîöà áàòëš, ýâð³ííü ³³ìøã óãà á³³äëèí òóñêàð óõàëõ ç´âò³ ãèš À.Ñèäàêîâ áàñ òîäëóëâ. Îäà äååð³í 3 ì蜺í àáîíåíò òåõíè÷åñê òåòêâðèí áîîöà áàòëàä óãà.
- Êåìð ÿìð íåã ò´ð ³ìòèã ¢¢ì¢ëš³äã áîëõëà, 6-28-02 ãèäã òîéãòàð šèœí¢ëš ÷àäšàíà. ²ìòí³ñ îðš èðñí ñóðâðìóäò áè ýâð³í ö³³ëºâð ´ã÷, öóã ò´ðì¢ä³ð ä´œ-òóñàí ê¢ðãõä³í áåëí á³³í³â, - ãèš Àëè Àìåðáèåâè÷ êåëâ.

Íàòàëüÿ ÄÀÂÀÅÂÀ

Óðš ´äð, äåêàáðèí 17-ä, Ýëñòä Õàëüìã ãîñóíèâåðñèòåòèí íîìèí áèáëèîòåêä, Êîíôóöèéèí íåðò³ èíñòèòóòûí òåòêëºí³ ñîâåòèí ñ¢¢ð áîëâ, òåð¢íä Õàëüìã ÃÓ-í áîëí Êèòäèí ¥âð Ìëûí óíèâåðñèòåòèí ºàðäâð îðëöâ.
- Õàìãèí ò¢ð¢íä áèäí íàðò-äåëê³í õ³ðëö³ã äåëãð¢ëõ³ð ñåäš³í³âèäí, òåð òîîä ²ð³ñ³í íîìèí øêîëûã íàðò-äåëê³í íîìèí àºóä óëì ´ðã³ð îðóëõ ê¢ñë ò³âš³í³âèäí. Òåð ìåò ìàíà Õàëüìã óíèâåðñèòåòä ºàçàäûí îþòíð îëàð ñóðòõà ãèº³ä ¢¢ëäâð³í ´ð㚢뚳í³âèäí.
Öààðàíäíü áîëõëà áèäí íàðò-äåëê³í ïðîãðàììñèí îðëöà÷íð áîëš, òàëäàí îðí-íóòãóäûí âóçìóäëà í´êöëò³í ´ð㚢ëš, òåäí³ ò´ñâñèã òîõðàëºíä ºîëëã÷ íèë÷³í ê¢ðãõ³ð á³³í³âèäí ãèš ñ¢¢ðèã ñåêš³º³ä Õàëüìã ãîñóíèâåðñèòåòèí ðåêòîð Áàäì Ñàëàåâ òåìäãëâ.
Îíö îíüãàí ýäí Êèòäèí âóçìóäëà í´êöëòëºíä ´ãõ³ð á³³í³. ߺàä ãèõë³ ´äã³ öàãò Êèòäèí áîëí ²ð³ñ³í õîîðíä ýêîíîìèêèí áîëí ñîéëûí, íîìèí, ñóðºóëü-ýðäìèí ïðîãðàììñèí õàëõàð ´ðãí í´êöëò ê¢ö³ãäš³í³, ìàíà õîéð îðí-íóòãèí ëèäåðì¢ä õîîðíäàí í´êöëòš³í³.
Äåêàáðèí 2-ñ àâí 8 ê¢ðòë Êèòä îðí-íóòãò Êîíôóöèéèí íåðò³ èíñòèòóòûí øòàá-ïàòüðò šèë áîëºí áîëäã ñ¢¢ð áîëâ, òåð êîíôåðåíö ò¢ð¢ë³ä ×îìäî, ä³ê³ä Ñèíèí áàëºñíä áîëâ. Êåëí-óëñèí Öèíõàéñê óíèâåðñèòåòë³ áèäí îþòíðèí áîëí áàãøíðèí ñîëüëöà á¢ðä³ë³âèäí, ýíä îðñ êåëí³ ³œã ñåêëºí³ òóñêàð áàñ ꢢíäâð áîëâ. Òèèì êåâ³ð äàâñí šèëä áຠáèø ê´äëìø ê¢ö³ãäâ, ¥âð Ìëûí óíèâåðñèòåò ìàíà í´êöëòèí èöãò³ îðëöà÷ áîëí êèòä âóçìóäëà õàìöó ê´äëìø ê¢ö³ëºíä õàìãèí èê ä´œ ê¢ðãš³õ âóç áîëš ¢¢ëäš³í³.
Ýíäð ìàíà òàë ê¢íäò³ ãèè÷íð èðâ, òåð òîîä ¥âð Ìëûí óíèâåðñèòåòèí ïðîðåêòîð, Êîíôóöèéèí èíñòèòóòûí òåòêëºí³ ñîâåòèí àõëà÷èí äàðóê Ýýðõåíáàÿð, Õàëüìã óíèâåðñèòåòèí óë äååð á³³äã Êîíôóöèéèí èíñòèòóòûí êèäò õàëõèí äèðåêòîð ×æàî Þí, ¥âð Ìëûí óíèâåðñèòåòèí îðñ êåëí³ áîëí ëèòåðàòóðèí ôàêóëüòåòèí äåêàí Ëè ×óàíöçèíü èðñí á³³í³. Òåð ìåò Õàëüìã ÃÓ-í ïðîðåêòîðìóä, äåêàíìóä, áàãøíð áîëí îþòíð ýí õóðãò îðëöšàíà ãèš ðåêòîð òåìäãëâ.
- Ìàíà óíèâåðñèòåòì¢ä õîîðíäê õ³ðëö³í šèë èðâ³ñ äåëãð³ä éîâíà, òèèì áîëâ ÷èãí ºîëëã÷ ïàðòíåð áîëš ¥âð Ìëûí óíèâåðñèòåò ¢¢ëäš³í³. Ýíä ò¢ð¢í áîëš îðñ êåëí³ öóòõëœ ñåêãäë³. Áèäí ìàíà í´êöëòèí õ³ðëö³ã ´´ä³í³ð ¢íëš³í³âèäí, òåð¢ã öààðàíäíü ÷èãí äåëãð¢ëõ³ð á³³í³âèäí, òèèì äåëãðëòä òåòêëºí³ ñîâåò óðìä ´ã÷³í³,- ãèš çåðã Ëè ×óàíöçèíü êåëâ.
Òåð ìåò Êîíôóöèéèí èíñòèòóòûí ¢¢ëäâð õîéð âóçèí, ²ð³ñ³ áîëí Êèòä õîîðíäê ãóìàíèòàðí í´êöëò ´ð㚢ëëºíä ò³âö³í îðóëõíü ëàâòà. Òèèì ¢¢ëäâð õîéð âóçèí í´êöëòèã 㢢ä¢ëš óëì èê êåðã-¢¢ëäâð ê¢ö³õ à𺠴ãõìí. Êîíôóöèéèí èíñòèòóòä óðäíü ê´äëš³ñí íîìòíðò õàíëòàí ´ðãõ êåðãò³ ãèš ê¢íäò³ ãèè÷ öààðàíäíü òåìäãëâ.
Öààðàíäíü Êîíôóöèéèí èíñòèòóòûí äèðåêòîð ×æà Þí 2018 šèëèí òóðøàðò ê¢ö³ñí ê´äëìøèí òóñê òîîöàºàí ´ãâ. ªîëëã÷ ¢¢ëäâð êèòä êåëí³ êóðñìóä á¢ðä³ëºí³ õàëõàð ê¢ö³ãäâ, óò òóðøòàí 23 òèèì áàã ñåêãäâ. Ø¢¢âð àâëºíà ¢¢ëäâð ÷èãí ´ðã³ð ê¢ö³ãäâ, òàëäàí âóçìóäàñ èðñí îþòíð áàñ òåð ø¢¢âð ´ãâ. 4-÷ êåìš³í³ ø¢¢âðèã ´ãñí îþòíð îäà êèòä âóçìóäûí áàêàëàâðèàòä äàñš ÷àäšàíà. Òåð ìåò Ðîñòîâ-íà Äîíó, Ïÿòèãîðñê áàëºñäò òèèì ø¢¢âð á¢ðä³ãäë³.
Öààðàíäíü ¥âð-Ìëûí óíèâåðñèòåòèí ïðîðåêòîð Ýýðõåíáàÿð ¢ã àâàä, õîéð âóçèí í´êöëòèã ´ð㚢ëëºí³ õàëõàð êåëâ. Òåð òîîä ýäí Èíòåðíåò-ø¢¢âð ´ãõ³ð ñåäš³õ óëñèí òîîã áàñ èêä¢ëõ³ð á³³í³. Õàâðèí áîëí çóíà öàãèí ëàãåðüì¢ä öààðàíäíü á¢ðä³ãäõ, òèèì êåâ³ð îëí ñóðºóëü÷íðèã êèòä êåë³ð ñîíüìñóëõ ê¢ñë ò³âãäš³í³. Êèòäèí ñîéëûí áîëí òóóšèí òóñê º³³õ¢ëì¢ä á¢ðä³ãäõ.
Êîíôóöèéèí èíñòèòóòûí íîìòíð êèòä êåëí³ ó÷åáíèê òîãòàõ, òåð¢í³ óë äååð îëí ç¢ñí êåðã-¢¢ëäâðèã ¥âð Ìëûí áîëí Õàëüìã óíèâåðñèòåòì¢ä á¢ð䳚 ÷àäõ. Õàëüìã îþòíð Êèòä îðí-íóòãò ñóðºóëÿí öààðàíäíü ñóðäãèí ò´ë³ Êèòäèí ïðàâèòåëüñòâèí áîëí Êîíôóöèéèí èíñòèòóòûí ñòèïåíäüñ òîãòàãäõ. Êèòä êåë äàñõšàõ áàãøíðèí ò´ë³ 1-6 ñàð áîëçãòà ìåðãšëò³í ´´äë¢ëëºí³ êóðñìóä á¢ð䳚 áîëšàíà ãèš ïðîðåêòîð çààâ. Êèòäèí áîëí ²ð³ñ³í âóçìóäûí õîîðíä í´êöëòèã äåëãð¢ëëºí³ óë-ñ¢¢ðíü Êîíôóöèéèí èíñòèòóò áîëš ÷àäšàíà. Íîìèí ò´ñâñ³ð áîëí íàíü ÷èãí òóóšèí, ñîéëûí, êåëí³ øèíšëëòñ³ð íîìòíð ñîëüëöš ÷àäõ, ñòàæèðîâêä îäõ.
Áèäí õîîðíäàí Êîíôóöèéèí èíñòèòóòûí òóñê 糜ã³ð ñîëüëöõ ç´âò³âèäí, êåìð ç³ðì ò´ðèã Õàëüìã ÃÓ ê¢ö³š ýñ ÷àäšàõëà ¥âð Ìëûí óíèâåðñèòåò (ÓÂÌ) ä´œ áîëõ. ÓÂÌ ýñ ÷àäõëà Êèòäèí ñóðºóëü-ýðäìèí ìèíèñòåðñòâèí óë äååð òåð ê¢÷ð-ê¢íäèã õàºëš áîëõìí, ýñ ãèš Êèòäèí ¥âð Ìëûí éîñíà îðãàíìóä ä´œ áîëõ. Òèèì êåâ³ð Êîíôóöèéèí èíñòèòóò ¥âð Ìëûí Àâòîíîìí ðàéîíà áîëí Õàëüìã Òàœº÷èí õîîðíä ãóìàíèòàðí áîëí ñîéëûí õàëõàð í´êöëòèã ´ð㚢ëëºíä íèë÷³í ê¢ðã³ä á³³õ ç´âò³. Óäë óãà Õàëüìã ÃÓ-í óë äååð ¢¢ëäš³õ Êîíôóöèéèí èíñòèòóòûí 10 šèëèí ´´í ê¢öõ, òåð ´´íèã ´ðã³ð òåìäãëõ êåðãò³ ãèš Ýýðõåí-Áàÿð òîâ÷ëš êåëâ.
Ò¡ÐÂ²Í ªóíà

 ðàìêàõ ðåàëèçàöèè îáðàçîâàòåëüíîé ïðîãðàììû äëÿ ó÷àùåéñÿ ìîëîäåæè âåäóùèé ñïåöèàëèñò îòäåëà îðãàíèçàöèè íàçíà÷åíèÿ, ïåðåðàñ÷åòà ïåíñèé è îöåíêè ïåíñèîííûõ ïðàâ Îòäåëåíèÿ ÏÔÐ ïî Ðåñïóáëèêå Êàëìûêèÿ Íàäåæäà Êåêëååâà ïðîâåëà óðîê ïåíñèîííîé ãðàìîòíîñòè äëÿ ó÷åíèêîâ 8-ãî êëàññà ÑÎØ ¹ 20 ã.Ýëèñòû.
Ïðåäñòàâèòåëü ÎÏÔÐ ðàññêàçàëà îáó÷àþùèìñÿ, ÷òî áóäóùàÿ ïåíñèÿ âî ìíîãîì çàâèñèò îò íèõ ñàìèõ. È äëÿ òîãî, ÷òîáû óâåëè÷èòü áóäóùóþ ïåíñèþ, íóæíî èìåòü áîëüøîé ñòàæ è ðàáîòàòü òàì, ãäå ïëàòÿò "áåëóþ" çàðïëàòó, à íå â "êîíâåðòàõ"; ãðàìîòíî óïðàâëÿòü áóäóùåé íàêîïèòåëüíîé ïåíñèåé, âûáèðàÿ óïðàâëÿþùèå êîìïàíèè èëè íåãîñóäàðñòâåííûå ïåíñèîííûå ôîíäû.
Í.Êåêëååâà îáðàòèëà îñîáîå âíèìàíèå ó÷àùèõñÿ íà òî, ÷òî ïîëó÷èòü ïîäðîáíóþ èíôîðìàöèþ î ïåðèîäàõ òðóäîâîé äåÿòåëüíîñòè, ìåñòàõ ðàáîòû, ðàçìåðå íà÷èñëåííûõ ðàáîòîäàòåëÿìè ñòðàõîâûõ âçíîñîâ îíè ìîãóò ñ ïîìîùüþ ýëåêòðîííûõ ñåðâèñîâ ÏÔÐ, â ÷àñòíîñòè "Ëè÷íîãî êàáèíåòà ãðàæäàíèíà" íà ñàéòå âåäîìñòâà, êîòîðûé ïîçâîëÿåò ãðàæäàíàì äîïåíñèîííîãî âîçðàñòà â ðåæèìå ðåàëüíîãî âðåìåíè çíàòü î ñâîèõ óæå ñôîðìèðîâàííûõ ïåíñèîííûõ ïðàâàõ.
Êðîìå òîãî, ñîòðóäíèê ÎÏÔÐ ðàçúÿñíèëà ñîáðàâøèìñÿ î íîâøåñòâàõ â ïåíñèîííîì è ñîöèàëüíîì çàêîíîäàòåëüñòâå â 2018 ãîäó, â ÷àñòíîñòè, î íîâîì çàêîíå, ïîäïèñàííîì Ïðåçèäåíòîì ÐÔ 3 îêòÿáðÿ ñ.ã. (ôåäåðàëüíûé çàêîí "Î âíåñåíèè èçìåíåíèé â îòäåëüíûå çàêîíîäàòåëüíûå àêòû Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè ïî âîïðîñàì íàçíà÷åíèÿ è âûïëàòû ïåíñèé").
Íàïîìíèì, ÷òî åæåãîäíî ñ ñåíòÿáðÿ ïî äåêàáðü â ðàìêàõ îáðàçîâàòåëüíîé êàìïàíèè ïî ïîâûøåíèþ ïåíñèîííîé è ñîöèàëüíîé ãðàìîòíîñòè ó÷àùåéñÿ ìîëîäåæè ñîòðóäíèêè Ïåíñèîííîãî ôîíäà Ðîññèè ïðîâîäÿò â ó÷åáíûõ çàâåäåíèÿõ ñòðàíû îòêðûòûå óðîêè, ëåêöèè, "êðóãëûå ñòîëû" è "Äíè îòêðûòûõ äâåðåé", ðàññêàçûâàÿ â ïðîñòîé è äîñòóïíîé ôîðìå îá îñíîâàõ ïåíñèîííîãî çàêîíîäàòåëüñòâà ñòðàíû è î ñïîñîáàõ ôîðìèðîâàíèÿ áóäóùèõ ïåíñèîííûõ ïðàâ.

Íàø êîðð.