ßðêî, ìàñøòàáíî è ìîùíî ïðîøëî ôååðè÷íîå øîó "ß" íàðîäíîãî àðòèñòà Ðîññèè Ôèëèïïà Êèðêîðîâà â Ýëèñòå íà ïðîøëîé íåäåëå. Ê ñëîâó, ýòî ãðàíäèîçíîå ïðåäñòàâëåíèå áûëî ïîñòàâëåíî ëåãåíäàðíûì ðåæèññåðîì "Öèðêà äþ Ñîëåé" Ôðàíêî Äðàãîíå.

"Îëí à÷íðòí ¢é³ñ ¢éä òàäíèã ñàíõ", - ãèš Äîãøí Ç¢íºàð íóòãèí öåðãèí àõëà÷íð ä³³÷íð³í é´ð³š êåëäã á³³š. Ç¢íºàð íóòã èê ê¢÷ò³ á³³â ÷èãí, õàðì ò´ðõä, ýí îð÷ëœãèí õàìã 碢ë êåç³ íåã öàãò óãà áîëš îäíà. Òåð êåì³ñ àâí ºóðâí çó øàõó šèë äàâñìí. Çóã òåð öàãèí ´âêíðë³ ìàäíèã õîëâšàõ îëí "óòöí" îäà ê¢ðòë á³³º³. Òåð äóíä Àìð-Ñàíàí íîéíà ñ¢ëä. Øèäð ìàíà óëñèí òóóšä îí÷òà íåã éîâäë ó÷ðñí ì´í. Õàëüìãèí, Àëòàéèí áîëí Ìëûí áàðóí ³³ìã¢äèí ´´ðäíð Áóðÿòèí Ñåëåíãèíñê ðàéîíä öóãëðàä, ªàíäèã Àëòàéä õàäºëãäñí ñ¢ëäèã ñåäêë-ñàíàºàí íåãä¢ëš ò³êñìí.
¥´ðäèí õààäûí á³ðš³ñí ñ¢ëäèã Áóðÿòèí ºàçðò ò³êñìí. Ó÷ðíü þóíäâè? Òóóšèí õàëõñèã øèí³ñ àâàä óìøõëà, Ç¢íºàðèí ñ¢¢ëèí ºàðäà÷ Àìð-Ñàíàí íîéí ´äã³ öàãèí Áóðÿòèí ºàçðò îðøàãäñíü ìåäãäí³. ²ìä á³³õä³í Àìð-Ñàíàí ìàíü÷æóð-êèòäèí öåðãèã äàìšàä, íóòãàí òîëºàëõàð ñåäâ. Çóã Öèí óëñèí áîãä õààíä ìåêëãäñìí. Ç¢íºàð òîëºà óãà ¢ëäš ä³³ñíä³í äèèëãä³ä, Àìð-Ñàíàí ÷èãí öîë óãà ¢ëäâ, îëí ìèœºí ´´ðä ê¢í ³ìí³ñí õàºöâ. Òåã³ä Àìð-Ñàíàí áóðóºàí ìåäñí áîëàä, õîðòí ä³³ñèã ê´´õ³ð áóöëòàí ýêëâ. Ýêëñí ä³³í³ àøòíü Öèí óëñèí öåðã Ç¢íºàðèí ºàçðèã ýçëâ. Àìð-Ñàíàí íîéí áîëõëà óëñòàºàí Àëòàéä ᢢðëš ²ð³ñ³í õàíüä îðñìí. 1757 šèëä Àìð-Ñàíàí íîéí Òîáîëüñê áàëºñíä ´œãðâ. Òåð¢í³ öîãöèã Öèí ²ð³ñ³ õîéðèí ìåš³ä (¥äã³ öàãèí Áóðÿòèí Ñåëåíãèíñê ðàéîí) Öèí îðí-íóòãèí ýë÷ä ¢ê÷ îäñèíü ìåä¢ë³ä îðøàâ.

"Îëí à÷íðòí ¢é³ñ ¢éä òàäíèã ñàíõ", - ãèš Äîãøí Ç¢íºàð íóòãèí öåðãèí àõëà÷íð ä³³÷íð³í é´ð³š êåëäã á³³š. Ç¢íºàð íóòã èê ê¢÷ò³ á³³â ÷èãí, õàðì ò´ðõä, ýí îð÷ëœãèí õàìã 碢ë êåç³ íåã öàãò óãà áîëš îäíà. Òåð êåì³ñ àâí ºóðâí çó øàõó šèë äàâñìí. Çóã òåð öàãèí ´âêíðë³ ìàäíèã õîëâšàõ îëí "óòöí" îäà ê¢ðòë á³³º³. Òåð äóíä Àìð-Ñàíàí íîéíà ñ¢ëä. Øèäð ìàíà óëñèí òóóšä îí÷òà íåã éîâäë ó÷ðñí ì´í. Õàëüìãèí, Àëòàéèí áîëí Ìëûí áàðóí ³³ìã¢äèí ´´ðäíð Áóðÿòèí Ñåëåíãèíñê ðàéîíä öóãëðàä, ªàíäèã Àëòàéä õàäºëãäñí ñ¢ëäèã ñåäêë-ñàíàºàí íåãä¢ëš ò³êñìí.
¥´ðäèí õààäûí á³ðš³ñí ñ¢ëäèã Áóðÿòèí ºàçðò ò³êñìí. Ó÷ðíü þóíäâè? Òóóšèí õàëõñèã øèí³ñ àâàä óìøõëà, Ç¢íºàðèí ñ¢¢ëèí ºàðäà÷ Àìð-Ñàíàí íîéí ´äã³ öàãèí Áóðÿòèí ºàçðò îðøàãäñíü ìåäãäí³. ²ìä á³³õä³í Àìð-Ñàíàí ìàíü÷æóð-êèòäèí öåðãèã äàìšàä, íóòãàí òîëºàëõàð ñåäâ. Çóã Öèí óëñèí áîãä õààíä ìåêëãäñìí. Ç¢íºàð òîëºà óãà ¢ëäš ä³³ñíä³í äèèëãä³ä, Àìð-Ñàíàí ÷èãí öîë óãà ¢ëäâ, îëí ìèœºí ´´ðä ê¢í ³ìí³ñí õàºöâ. Òåã³ä Àìð-Ñàíàí áóðóºàí ìåäñí áîëàä, õîðòí ä³³ñèã ê´´õ³ð áóöëòàí ýêëâ. Ýêëñí ä³³í³ àøòíü Öèí óëñèí öåðã Ç¢íºàðèí ºàçðèã ýçëâ. Àìð-Ñàíàí íîéí áîëõëà óëñòàºàí Àëòàéä ᢢðëš ²ð³ñ³í õàíüä îðñìí. 1757 šèëä Àìð-Ñàíàí íîéí Òîáîëüñê áàëºñíä ´œãðâ. Òåð¢í³ öîãöèã Öèí ²ð³ñ³ õîéðèí ìåš³ä (¥äã³ öàãèí Áóðÿòèí Ñåëåíãèíñê ðàéîí) Öèí îðí-íóòãèí ýë÷ä ¢ê÷ îäñèíü ìåä¢ë³ä îðøàâ.

 ñ. Ñàäîâîå Ñàðïèíñêîãî ðàéîíà íà "Êàçà÷üåì ïîëèãîíå" ñîñòîÿëèñü ñúåìêè âîåííî-èñòîðè÷åñêîé ðåêîíñòðóêöèè áî¸â çà Ñòàëèíãðàä. Èçâåñòíî, ÷òî ñåâåðíûå ðàéîíû Êàëìûêèè âõîäèëè â çîíó áîåâ çà ãîðîä íà Âîëãå, è ôðîíò íàõîäèëñÿ ðÿäîì, ñ÷èòàåòñÿ, ÷òî âîçëå ïîñåëêà Óíãí Òåðÿ÷è Ìàëîäåðáåòîâñêîãî ðàéîíà ïðîõîäèëà ãðàíèöà ôðîíòà.
Ñ àâãóñòà ïî íîÿáðü 1942 ãîäà â ðàéîíå ñ.Ñàäîâîå, íàñåëåííûõ ïóíêòîâ Óìàíöåâî, Êîðîáêèí, Îáèëüíîå ðàçâåðíóëèñü íåøóòî÷íûå áîè. Êîìàíäîâàíèå Ñòàëèíãðàäñêîãî ôðîíòà ðåøèëî íàíåñòè ïî íåìåöêèì âîéñêàì, íàñòóïàþùèì íà ãîðîä, îòâëåêàþùèé óäàð èç ðàéîíà ñ. Ñàäîâîå. Äëÿ ýòîãî áûë ñôîðìèðîâàí ìåõàíèçèðîâàííûé ñâîäíûé îòðÿä ïîä êîìàíäîâàíèåì ïîëêîâíèêà Å.Ô. Ìàêàð÷óêà, êîìàíäèðà 302-é ñòðåëêîâîé äèâèçèè 51-é Àðìèè. Ðàíåå ïîëêîâíèê îòëè÷èëñÿ â áîÿõ â ñîñåäíåì ðàéîíå Ðîñòîâñêîé îáëàñòè, êîãäà íåìåöêèé 48-é òàíêîâûé êîðïóñ ïðîðâàëñÿ ê ñòàíöèè Çèìîâíèêè. Îñíîâíûå ñèëû ÐÊÊÀ óøëè èç ïîñ¸ëêà.  ýòî âðåìÿ êîìàíäóþùèé 51-é Àðìèåé ãåíåðàë-ìàéîð Ò.Ê.Êîëîìèåö âûäåëèë ïîëêîâíèêó Å. Ô. Ìàêàð÷óêó îòðÿä, îäíî îðóäèå, íåñêîëüêî ìàøèí è ïðèêàçàë äåðæàòü Çèìîâíèêè, òàê êàê ÷åðåç ýòîò ïóíêò ïîëó÷àëè ñíàáæåíèå òðè äèâèçèè ýòîé àðìèè. Ôàøèñòû â òå÷åíèå íåäåëè íå ìîãëè âçÿòü íàñåë¸ííûé ïóíêò. Ñâîèìè àêòèâíûìè äåéñòâèÿìè, ñìåëûìè è äåðçêèìè íàë¸òàìè è ðåéäàìè ïî òûëàì âðàãà àðìåéñêèé îòðÿä ïîëêîâíèêà Ìàêàð÷óêà ÷àñòî ñîçäàâàë âïå÷àòëåíèå ó ïðîòèâíèêà, ÷òî çäåñü, â çàäîíñêèõ ñòåïÿõ, äåéñòâóþò êðóïíûå ñèëû íàøèõ âîéñê.

 ñ. Ñàäîâîå Ñàðïèíñêîãî ðàéîíà íà "Êàçà÷üåì ïîëèãîíå" ñîñòîÿëèñü ñúåìêè âîåííî-èñòîðè÷åñêîé ðåêîíñòðóêöèè áî¸â çà Ñòàëèíãðàä. Èçâåñòíî, ÷òî ñåâåðíûå ðàéîíû Êàëìûêèè âõîäèëè â çîíó áîåâ çà ãîðîä íà Âîëãå, è ôðîíò íàõîäèëñÿ ðÿäîì, ñ÷èòàåòñÿ, ÷òî âîçëå ïîñåëêà Óíãí Òåðÿ÷è Ìàëîäåðáåòîâñêîãî ðàéîíà ïðîõîäèëà ãðàíèöà ôðîíòà.
Ñ àâãóñòà ïî íîÿáðü 1942 ãîäà â ðàéîíå ñ.Ñàäîâîå, íàñåëåííûõ ïóíêòîâ Óìàíöåâî, Êîðîáêèí, Îáèëüíîå ðàçâåðíóëèñü íåøóòî÷íûå áîè. Êîìàíäîâàíèå Ñòàëèíãðàäñêîãî ôðîíòà ðåøèëî íàíåñòè ïî íåìåöêèì âîéñêàì, íàñòóïàþùèì íà ãîðîä, îòâëåêàþùèé óäàð èç ðàéîíà ñ. Ñàäîâîå. Äëÿ ýòîãî áûë ñôîðìèðîâàí ìåõàíèçèðîâàííûé ñâîäíûé îòðÿä ïîä êîìàíäîâàíèåì ïîëêîâíèêà Å.Ô. Ìàêàð÷óêà, êîìàíäèðà 302-é ñòðåëêîâîé äèâèçèè 51-é Àðìèè. Ðàíåå ïîëêîâíèê îòëè÷èëñÿ â áîÿõ â ñîñåäíåì ðàéîíå Ðîñòîâñêîé îáëàñòè, êîãäà íåìåöêèé 48-é òàíêîâûé êîðïóñ ïðîðâàëñÿ ê ñòàíöèè Çèìîâíèêè. Îñíîâíûå ñèëû ÐÊÊÀ óøëè èç ïîñ¸ëêà.  ýòî âðåìÿ êîìàíäóþùèé 51-é Àðìèåé ãåíåðàë-ìàéîð Ò.Ê.Êîëîìèåö âûäåëèë ïîëêîâíèêó Å. Ô. Ìàêàð÷óêó îòðÿä, îäíî îðóäèå, íåñêîëüêî ìàøèí è ïðèêàçàë äåðæàòü Çèìîâíèêè, òàê êàê ÷åðåç ýòîò ïóíêò ïîëó÷àëè ñíàáæåíèå òðè äèâèçèè ýòîé àðìèè. Ôàøèñòû â òå÷åíèå íåäåëè íå ìîãëè âçÿòü íàñåë¸ííûé ïóíêò. Ñâîèìè àêòèâíûìè äåéñòâèÿìè, ñìåëûìè è äåðçêèìè íàë¸òàìè è ðåéäàìè ïî òûëàì âðàãà àðìåéñêèé îòðÿä ïîëêîâíèêà Ìàêàð÷óêà ÷àñòî ñîçäàâàë âïå÷àòëåíèå ó ïðîòèâíèêà, ÷òî çäåñü, â çàäîíñêèõ ñòåïÿõ, äåéñòâóþò êðóïíûå ñèëû íàøèõ âîéñê.

Õàëüìã óëñèí àìí óðí ¢ãèí ç´´ð éèð áàéí. Îëí šèëèí òóðøàðò õàëüìãóä îëí òóóëüñ áîëí òóóšñ, ÷èìëºò³ óðí ¢ã³ð áè÷ãäñí ¢ëã¢ðì¢ä áîëí ò³³ëâðò³ òóóëüñ, öåöí ¢ãì¢ä, îëí äóä ÷ååšä³í õàäºëàä, ¢é³ñ ¢éä ê¢ðã³ä ¢ëä³ñíü îäà ìàíà èê ç´´ð. Îëí òóóëüñ, òóóšñ, ò³³ëâðò³ òóóëüñ, ¢ëã¢ðì¢ä äàœãèí áàðàñ ºàð÷ óìøà÷íðèã áàéðëóëíà. Èèì äåãòðì¢äò õàëüìã óëñèí óðí ¢ãèí ÷èëøãî ç´´ð öóãëóëãäš, îëíä ê¢ðããäí³.
Ìàíà íîìòíð õàëüìã óëñèí àìí ¢ãèí áèëãèí ç´´ð - òóóëüñ, òóóšñ, ò³³ëâðò³ òóóëüñ, àõð êåëâðì¢ä, öåöí ¢ãì¢ä, é´ð³ëì¢ä, ìàãòàëìóä, õàðàëìóä, ¢ëã¢ðì¢ä áîëí íàíü ÷èãí ¢¢ä³âðì¢ä ýâð³ öàãòàí áè÷š àâñíü òåìäãò³. Îëí ³ìòí³ áèëãèã öóãëóëš áè÷ëºí³ ê´äëìø ´ðãšš³í³. Îëí šèëì¢äò öóãëóëš áè÷š àâñí àìí ¢ãèí ¢¢ä³âðì¢äèã äåãòðì¢äò áàðëíà.

 íàøåé ïîñëåäíåé ïóáëèêàöèè ïîä ðóáðèêîé "Ìîÿ ìàëàÿ ðîäèíà" ìû ðàññêàçûâàëè î íåáîëüøîì ïîñåëêå Áóðãóñòà.  Õàð-Áóëóêñêîì ÑÌÎ, ãäå îí ðàñïîëîæåí, ìû òàêæå ïîáûâàëè â ï. Äæóðàê. Ïîêà ÷èòàòåëü ïîìíèò íàøó ïóáëèêàöèþ îá ýòèõ óäèâèòåëüíûõ ìåñòàõ, ñ áîãàòîé èñòîðèåé, êðàñèâîé ïðèðîäîé, ìû ðåøèëè ïðîäîëæèòü. Èòàê, ïîñåëîê Äæóðàê Õàð-Áóëóêñêîãî ÑÌÎ.
Äæóðàê áåðåò íàçâàíèå îò îäíîèìåííîé áàëêè, êîòîðàÿ, â ñâîþ î÷åðåäü, - áûâøåå ðóñëî îäíîãî èç ïðèòîêîâ ðåêè Ñàë è Äæóðàê-Ñàë, ÿâëÿþùèõñÿ ïðèòîêàìè Äîíà. Äàòà îñíîâàíèÿ íàñåë¸ííîãî ïóíêòà òî÷íî íåèçâåñòíà, íî åùå â êîíöå 1920-õ - 1930-õ çäåñü æèëè è òðóäèëèñü â êîëõîçàõ. Óçíàëè, ÷òî äî 1946 ãîäà â áàëêå Äæóðàê ðàñïîëàãàëñÿ ðåñïóáëèêàíñêèé ãîñëåñîïèòîìíèê.

Ñïîðòñìåíêà èç Êàëìûêèè, Íèíà Ìåíêåíîâà, - ÷åìïèîíêà Åâðîïû ïî âîëüíîé áîðüáå!  ïåðâûå äíè èþíÿ, ïîñëå ýòîãî óñïåõà, ëèêîâàëà âñÿ ðåñïóáëèêà. Ýòî íàñòîÿùèé òðèóìô, êîòîðûé âûçûâàåò óâàæåíèå è ãîðäîñòü çà íàøó çåìëÿ÷êó! Íàïîìíèì, êîíòèíåíòàëüíûé ÷åìïèîíàò ñðåäè ñïîðòñìåíîâ äî 23-õ ëåò ïðîõîäèë â ã.Ñòàìáóëå (Òóðöèÿ). Íèíà Ìåíêåíîâà â ïîëóôèíàëå â óïîðíåéøåé áîðüáå ñî ñ÷åòîì 5:4 îäîëåëà Ðàìîíó Ãàëàìáîñ èç Âåíãðèè.  ôèíàëüíîì ïîåäèíêå Íèíà ïåðåáîðîëà ïðåäñòàâèòåëüíèöó Ãåðìàíèè Åëåíó Áðþããåð - 5:0.
Íèíó ÷åñòâîâàëè 18 èþíÿ íà ìàëîé ðîäèíå, ðàéîííîì öåíòðå - ï. Êåò÷åíåðû. Øèðîêî, ñ ðàçìàõîì è äóøåâíîé ùåäðîñòüþ, êàê ýòî ìîãóò äåëàòü çåìëÿêè.  ïðîøëîì ãîäó â çíàê óâàæåíèÿ âûñîêèõ ñïîðòèâíûõ çàñëóã Í. Ìåíêåíîâîé áûëî ïðèñâîåíî çâàíèå "Ïî÷åòíûé ãðàæäàíèí Êåò÷åíåðîâñêîãî ðàéîíà".  22 ãîäà!
×åìïèîíêà Åâðîïû - èç áîëüøîé ñåìüè, ó íå¸ òðîå ñåñòåð. Åå ìàìà, ðîäîì èç Àëöûíõóòû, à îòåö - èç ìàëåíüêîãî ïîñåëêà Äàøìàí ×êàëîâñêîãî ÑÌÎ, ãäå ñåé÷àñ è æèâóò Ìåíêåíîâû. Áîðüáîé îíà íà÷àëà çàíèìàòüñÿ ñ âîñüìè ëåò ïîä ðóêîâîäñòâîì òðåíåðà Äæàíãðà Ñàíäæèåâà. Íèíà áûëà åäèíñòâåííîé äåâî÷êîé, çàíèìàâøåéñÿ â Àëöûíõóòå áîðüáîé, äà è â ðåñïóáëèêå èõ áûëî, íàâåðíîå, íåñêîëüêî ÷åëîâåê. Ïîýòîìó ñïîðòñìåíêà âñåãäà áëàãîäàðíà ïåðâîìó òðåíåðó, êîòîðûé ïîâåðèë â å¸ òàëàíò, ïîääåðæàë ñìåëûé ïîñòóïîê êðîõîòíîé äåâ÷óøêè.

10 èþíÿ, â ðàìêàõ ïðàçäíîâàíèÿ "¡ð Ñàð", â ïîñåëêå Öàãàí- Íóð ñîñòîÿëñÿ áëàãîòâîðèòåëüíûé ìàðàôîí ïî ñáîðó ñðåäñòâ íà ñòðîèòåëüñòâî õóðóëà "Ðàøè ªàìîœ".  àêöèè ïðèíÿëè ó÷àñòèå ïðåäñòàâèòåëè áóääèéñêîãî äóõîâåíñòâà, äâîðÿíñêîãî ðîäà Òàëòàåâûõ, âûïóñêíèêè Öàãàí-Íóðñêîé øêîëû ðàçíûõ ëåò, æèòåëè îêðåñòíûõ ñåë, ó÷àùèåñÿ, ÷ëåíû îðãàíèçàöèîííîãî êîìèòåòà, êîòîðûå ðåãóëÿðíî èíèöèèðóþò ñîâìåñòíûå ïðàçäíèêè è ìåðîïðèÿòèÿ.
Ïî÷åòíûå ãîñòè ïðèáûëè â ïîñåëîê íà ïðàçäíîâàíèå â òîðæåñòâåííîé îáñòàíîâêå, â ñîïðîâîæäåíèè âñàäíèêîâ ñ ðàçâåâàþùèìñÿ êàëìûöêèì ôëàãîì, îäåòûå ïî ñëó÷àþ â íàöèîíàëüíûå îäåæäû. Çàòåì ãîñòåé ñîïðîâîæäàëè â êèáèòêó, óãîùàëè ÷àåì ñ áîðöîêàìè è ïðåäëàãàëè îçíàêîìèòüñÿ ñ êðàòêîé èñòîðèåé õóðóëà: èíôîðìàöèÿ î í¸ì áûëà ðàçìåùåíà íà ñòåíäàõ.

 Êàëìûöêîì ãîñóäàðñòâåííîì óíèâåðñèòåòå èì. Á.Á.Ãîðîäîâèêîâà íà÷àëà ðàáîòó ãîñóäàðñòâåííàÿ àòòåñòàöèîííàÿ êîìèññèÿ ïî çàùèòå áàêàëàâðñêèõ è ìàãèñòåðñêèõ äèññåðòàöèîííûõ ðàáîò.  ìèíóâøèé ÷åòâåðã â îíëàéí-ðåæèìå ïðîøëà çàùèòà äâóõ äèññåðòàöèé ìàãèñòðàíòîâ ÊàëìÃÓ è Èññûê-Êóëüñêîãî ãîñóäàðñòâåííîãî óíèâåðñèòåòà èì.Ê.Òûíûñòàíîâà.