Салдсмудын әминь аврсмн

15-04-2020, 16:36 | Таңһчин зәңгс » Эдн Төрскән харсла

Хальмгин күүкд улс залу улсла дегц Төрскән харсгч Алдр дәәнд орлцҗ, диилвр делдсн билә. Теднә негнь мана һазра күүкд күн Раиса Семеновна Полтавская мөн.
1941 җилин октябрь сард 18-тә Раиса Полтавская арвн һурвн баахн күүктә хамдан эврә сән дурар цергт мордсмн. Орн-нутгин өмн үзгт түрүн болҗ тогтагдсн санитарн багд орҗ, дәәллдҗ йовсн әәрмд церглв. Маша Белоконь, Люся Бугаева, Ася Хаглышева, Поля Куликова, Тоня Холина, Маша Бобрышева әрә насни дигт күрсн баахн үр күүкднь Раиса Полтавскаяла хамдан церглҗ, дәәнә цагин күчр-күндиг дааҗ йовсмн. Харм төрхд, эн күүкд баһ дүүвр насндан дәәнә көлд орҗ, әмнәсн хаһцв. Раиса Полтавская хәәртә үр күүкдиннь туск санлыг насн-җирһлиннь туршарт әрүнәр хадһлҗ йовна.
Төрскән харсгч Алдр дәәнә җилмүдт шав авсн салдсмудын ик зунь эдгәд, дәәчнрин зергләнд дәкнәс орад, цааранднь дәәлдҗ йовсмн. Эннь санитармудын, медицинск көдләчнрин, эмчнрин болн цуг медицинск багд ордг бәәсн улсин нилч болн ач-тус мөн. Медицинск халхин көдләчнр цуг эв-арһан һарһҗ, арһ-чидлән нөөллго үүлдҗ, олн салдсмудын әминь аврсн болдг.
Санитармудын көдлмш хамгин күнд болн әәмшгтә билә. Тер юңгад гихлә эдн дәәллдән болҗасн һазрт шавта улсиг хәәҗ йовдг бәәсмн. Тегәд чигн хамгин түрүнд санитармудыг өөдән ачлврмудар ачлдг бәәснь орта. Дәәнә цагт әмнәсн хаһцсн медицинск көдләчнрин ик зууһинь санитармуд тогтадг бәәсмн. Мел эдн дәәллдән болҗасн һазрт носилк чирҗ гүүһәд, әмд үлдсн салдсмудыг хәәдг бәәсмн. Санитармуд кесг миңһн улсин әминь аврсн болдг.
Раиса Полтавскаяла хамдан үр күүкнь Раиса Веткалова бас санинструктор болҗ церглҗ йовла. Йир сәәхн күүн билә, зөргтә, шулун-дулун, шунмһа бәәсмн. Бәрлдән, ик халдан болҗасн һазрт сумнас әәлго йовҗ, шавтсн улст эн дөң болдг билә. Дәкәд болхла, дәәллдәнә һал маңнад йовсн салдсмудт зер-зевиг агсхин төлә керглгдҗәсн тоота яршгуд зөөҗ, күргҗ өгдг билә. Дарунь Раиса Веткалова туршулч болҗ церглсмн. Хөөннь Раиса Полтавскаяд Берлинд күрх күслтәв гиҗ бичгтән бичсн билә. Болв сансн санань күцсн уга. Раиса Веткалова Польш сулдхлһна төлә болсн дәәллдәнд әмнәсн хаһцв.
Раиса Полтавская негхн җил дәәлдв. Болв тер җил хамгин күнд, чинвртә билә. Йир күчр-күнд бәәсмн. Фашистнр һалзурҗ дәврҗәсн цаг. Харьковин өөр-шидр харслтын догшн дәәллдән болсмн. Сүркә дәәллдән болсн билә.
Нәрхн цогта, эццн күүкд күндәр шавтсн салдсмудыг нурһн деерән үүрәд чигн дәәллдән болҗасн һазрас һарһҗ авад, әминь аврдг бәәсмн. Кедү салдст дөң болҗ чадсн угавидн? Кеду салдсиг дәәллдәнә һазрас һарһҗ аввидн гиҗ ухалдг болв чигн, терүг тоолдг цол уга билә. Арһ-чинәнь тасрсн, чидлнь чилсн, муурсн болв чигн күүкд өдр-сө уга унтлго, амрлго, шавта дәәчнриг әәмшгтә һазрас һарһҗ авад, шавинь бооһад, түрүн дөң күргснә хөөн талдан салдсмудт нөкд болхар адһад, дәәллдән болҗах һазрур дәкнәс һарад йовдмн.
Эн күүкдин кесгнь арвн нәәмн наста билә. Шинкән җирһлин хаалһд орсн күүкд мөн. Эдн өдр болһн хортн зогсл уга хаҗасн товин сумнд тусдг болвчн үкләс әәлго берк догшн дәәллдән болҗасн һазрас шавтсн салдсмудыг һарһҗ авад, эмнүллһнд күргдг билә.
Дәәнә аюлла харһҗ, сохрҗ, дүләрч одсн, әминь тасрн гиҗәсн Раиса Полтавская госпитальд тусв. Тенд гөңгн шавта нег һазра күүкн бас эмнлһнд бәәсмн. Тер күүкн Раисаг хәләҗ, дөң-тусан күргв. Нег һазра күүкнә цаһан седкл, килмҗ болн дәәнә өмн цогц-махмудан батруллһн, Осоавиахимд авсн белдвр Раисад туслв.
Эдгснә хөөн Раиса Элстүр хәрҗ ирв. Цергт цааранднь церглҗ болшго гисн ашлвр эмчнр һарһв. Эннь Раисад дегд һундлта юмн болҗ медгдв. Тер кемд Хальмгин һазриг өшәтн эзлв. Тер саамд амр бәәҗ,, юм келго бәәҗ болшго гиһәд Раиса хаалһднь харһсн күүкнлә хамдан йовһар Әәдрхнд күрв. Тенд дигтә флотд церглх улсиг бичүлҗ авчасмн. Болв Раиса Полтавскаяг цергт авсн уга. Раиса йир һундрхад бәәв. Болв тыл этнтн бас фронт, зуг күч-көлснә фронт болдгин тускар эн медв. Тегәд Раиса Семеновна дәәнә цагт диилвр өөрдүлхин төләд тылд гүҗрҗ көдлв. Удан күләсн Диилврт цуг әмтнлә әдл ик гидгәр байрлв. Дәәнә хөөн олн җилин эргцд үнн-чик седкләрн залһлдана халхд көдлҗ йовсмн. Раиса Семеновна чик сурһмҗ өгч, күүкдән, ачнр-зеенрән өскҗ-босхв. Насн-җирһлиннь туршарт спортар соньмсдг, волейбол сәәнәр нааддг билә, ГТО-н некврмүд күцәдг бәәсмн. Медәтә настадан чигн спортар болн физкультурар дамшдг билә. Раиса Семеновнан дәәч болн күч-көлснә үүлдвринь өөдәнәр үнлҗ, энүг олн ачлврмудар ачлсмн. Тер тоод Төрскән харсгч дәәнә 1-ч девсңгин орденәр болн «Зөргин төлә» гидг медаляр ачлгдсн болдг.
Төрскән харсгч Алдр дәәнд орлцсн кесг миңһн улсин, тер тоод Раиса Семеновна Полтавскаян нилчәр өдгә цагин үй хөв-кишг эдлҗ, төвкнүн бәәдлд бәәнә.

АРЗАН Маргарита

Видео