Хальмг келән хадһлҗ делгрүлий

20-02-2021, 16:11 | Таңһчин зәңгс » Сурєуль-эрдм

Өдгә цагт келән меддго зәрм баһ наста хальмг эк-эцкнр эврәннь бичкдүдән дунд сурһульд төрскн келндән дасхулхар бәәхш. «Ю хәәҗ мини бичкдүд хальмг келән медх зөвтә? Энүнәс эдн ямаран туста болхмн? Ода хальмг келн уга болн гиҗәнә. Англь, немш аль парнцс кел медтхә. Тиигхлә мини күүкд даңгин бийдән теҗәл олҗ авхнь маһдго», – гиҗ тедн келнә.

Миниһәр, эн йир хаҗһр тоолвр. Тиим үг төрскн таңһчдан бәәхәр бәәхш улс келдгнь лавта үнн. Эврәннь хальмг теегтән, тууҗдан, улстан дурта күн тиигҗ келдмн биш. Келән меддг күн йоста төрскнч күн болдмн. Маднд мана ээҗ-аавнр өгсн келән бидн бас дорас өсч йовх баһчудтан үлдәх зөвтәвидн. Хальмг келн – мана зөөр гисн үгмүд лавта чик үгмүд мөн, юңгад гихлә төрскн келән меддг күн сурһульта, эврә сойлан, тууҗан, авъясан меддг күүнд тоолгдмн. Мана келн мана өвәрц сойлыг байҗулна.
Төрскн келән медх дәкәд чигн кесг учр бәәнә. Ода эн күнд цагла көдлмш олҗ авхд күнд. Болв хальмг келтә күүнд мана кел меддго күүнәс орхнь көдлмштә болхнь амр. Тиим күн күцәгч олн зүсн йосна, сурһуль-эрдмин бүрдәцст хальмг келнә халхар көдлҗ чадхмн.
Дәкәд ямаран учр бәәнә гихлә, хальмг кел дасдг күн даңгин эврәннь чееҗин тодлвран батрулна. Яһад гихлә кемр күн келиг сәәнәр медхин төлә эн көдлмшин ард орад, өдр болһн шин үгмүд бийдән шиңгәһәд бәәхлә, тиим күүнә чееҗин тодлвр чаңһрдмн. Эн, нег үлү ода, технологийин шин кемд, улм ик чинр зүүҗәнә.
Хальмг амн үгин зокъял алдр «Җаңһр» дуулврин баатрмудын туск магталын бөлгмүдәрн, туульсарн, тәәлвртә туульсарн, домгударн, үлгүрмүдәрн, дууһарн, кемәллһәрн болн нань чигн үүдәврмүдәрн мана орн-нутгт бәәтхә цуг нарт делкәд темдгтә. Амн үгин зокъялын ул деер тогтагдсн хальмг утх-зокъял кесг зун җилин тууҗта. Эн хальмг тод бичг үүдәсн Зая-Пандитәс эклц авад ода күртл мадниг билгтә бичәчнрин үүдәврмүдәрн байрлулҗана. Хальмг келтә күн төрскн келәр бичсн Боован Бадмин, Очра Номтын, Көглтин Даван, Инҗин Лиҗин, Калян Санҗин, Бадмин Алексейин, Балакан Алексейин, Нармин Морхаҗин, Сән Белгин Хасра болн нань чигн билгтә бичәчнрин болн шүлгчнрин үүдәврмүд умшч чадхмн.
Хальмг келтә күн орчулачин дөң угаһар нертә хальмг дуучнрин дуд, артистнрин үг, Басңга Баатрин нертә драмтеатрин наадд, хальмг телеүзгдлин болн радион соңсхврмуд хәләһәд, соңсад, «Хальмг үнн» газетд барлсн зурцс чигн умшад, тенд юуна тускар бичгдснь, келгдснь, дуулгдснь, үзүлгдснь сәәнәр медхмн.
Хальмг келтә күн һазаран һарад әмтнлә хальмгар мендләд, теднлә күүндәд, лавкт чигн аль базрт хулдачнрла ду һархла, ямаран сән. Тиим күүг әмтн энүнәс көлтә күндлхмн. Хальмг келтә баһчуд мана медәтнрт нег үлү таасгдна.
Күн хальмг келтә болхла, терүнә нәәҗнрин тонь өсхнь лавта. Яһад гихлә хальмгар күүндснә ашт күн эрк биш шин үүрмүдтә болдмн. Ода Интернетд хальмгудын баһ биш әңг хоорндан зуг хальмг келәр күүнднә. Шиңкән хальмг келтә болсн улс теднә багд орхнь биз. Үлгүрнь, ода Интернет «Хальмг келн» гидг нертә баг бәәнә. Өдр ирвәс багин тонь өсәд бәәнә. Хальмг кел медхәр, аль делгрүлхәр бәәсн улс тер багд үгцлнә. Тегәд тер багд ортн гисн селвгән хальмг кел медхәр бәәсн улст өгчәнәв.
Дәкәд нег ончин тускар хувалцхар бәәнәв. Хальмг келн моңһл болн бурят келнлә әдл. Тегәд хальмг келнд дассн күн моңһл бурят хойр келнд амрар дасхмн.
Хальмг келнә медрл кезәд чигн күүнд нөкд болдмн. Үлгүрнь, давсн җилд «Хирург бәәхд – хөв» гидг нертә мини бичсн дегтр барас һарла. Эн үүдәврән би Әрәсән Федерацин ачта эмч Эрнцнә Михаилд нерәдләв. Сиврт энүнә экнь селәнә банин пол уһадг бәәсмн. Долан хонгт нег дәкҗ түүрмәс буута хойр харулч нег хальмг залуг баньд бийән уһалһулхар мөрн тергәр авч ирдг билә. Салдсмуд хальмг күүг баньд орулчкад, бийснь һазаран һарад, тәмкән татлдад, күүндмн. Тиигхлә Мишан экнь ууҗмд зогсҗасн бичкн көвүндән келҗәсн бәәдлтәһәр баньд бәәсн хальмг күүнд хәәкрдмн: «Мана күн! Хувцан тәәлдг хорад нег таз дор би танд хот үлдәләв. Эдлчктн, буйн болтха!». Дарунь, хальмг залу хәрү түүрмд одсна хөөн, күүкд күн баньд орад, идснь медхәр таз өргәд хәләхлә, үлдәсн хот уга болдмн.
Ашлҗ келхлә, төрскн келән медх кергтә. Хальмг келнә медрл маднд наснаннь туршт туста болхнь маһд уга.

ШААКУН Василий

Видео