Кезәңк хальмг тугмудыг шинрүлхмн

14-08-2021, 15:14 | Таңһчин зәңгс » Бурхн-шаҗна төрәр

Бурхн Багшин Алтн сүм шар шаҗна ик төв болсн деерән номин, сойлын, сурһмҗин ик чинр зүүдг, шагшавдын үүлдвр күцәдг, баһчудт хальмг тууҗин үлгүр деер сурһмҗ өгдг ик төв болҗана.
Правительственн болн коммерческ биш бүрдәцс дунд төсвс бүрдәлһнә мөрән шүүврт орлцад, Хальмгин һоллгч хурл нег номинацд диилвр бәрв. Иигәд «Тууҗин санлыг хадһлад» гидг номинацд Хальмг хурл мөрә шүүҗ авв. «Әрәсән дәәч тугмуд дор: хальмгудын әрүн тугмуд» гидг нертәһәр ухалҗ һарһсн төсвән субсидь йилһҗ өгсн мөңгәр күцәхмн.
Ямаран тугмуд шинрүлгдх гихлә, иим болҗана. Хамгин түрүнд цугтан сән меддг Дәәч теңгр гидг туг. Дәкәд болхла Эссельбайн Сайн-Ка гидг туг, Һурдвгч тугнь – Елизавета Петровна хальмг хан Дондк-Дашид белглҗ өгсн туг болҗана. Туг болһн эврә тууҗта. Хальмг келн-улсин тууҗин ончта гисн девсңгүдлә залһлдата. Тегәд хальмгудын әрүн тугмудыг шинрүллһнә көдлмш тууҗиг сергәсн деерән сурһмҗин ик чинртә болҗана. Баһчудт төрскнч седкл зүүлһәд иим керг-үүлдврмүдин туснь бас темдгтә.
Төсвин һардач Йонтен гелңгин келсәр, хальмгудын кезәңк һурвн тугиг шинрүлҗ ясад, олна оньгт тусхах седкл бәәнә. Әмтнд ик хәәртә эн тугмудын бәәдл ямаран бәәснь зургудт хадһлгдҗ. Тегәд шаҗна цуг йосар, чаңһ диг-дараһар тер тугмуд шинрүллһнә көдлмш күцәгдхмн.
Көдлмш дөрвн девсңгәр күцәгдх гиҗ зуралгдҗана. Тугмудыг шин тоотас кеһәд, цуг кергтә тоотынь дигтәһәр кехмн. Хойрдвар, тууҗин ямаран цагла ирлцәтә бәәснь цәәлһгч номин дегтр, тугмудыг әрүсллһнә цуг мөргүлмүд болн йосрхл дигтәһәр бичгдсн дегтриг барлҗ һарһлһн мөн. Дәкәд болхла эн керг-үүлдврин туск документальн кино цокҗ авгдхмн.
Хальмгудын әрүн эн тугмуд зуг цергә чинртә бәәсмн гиҗ тоолхмн биш. Энтн оюни ик чинртә юмн бәәсмн. Кезәңк эн тугмуд деер сәкүсд, хальмгудыг харҗ-хәләҗ йовсн бурхднь зургдснь темдгтә. Дәәлдәнд орхин өмн, чинртә нег керг күцәхин өмн тер тугмуд әрүслгдҗ, ном умшгдҗ, сәкүсднь олн-әмтиг хәләҗ йовтха гиҗ мөргдг бәәсмн. Тугмудын харсгч күчнь йир ик билә. Нег үлү Дәәч теңгр бурхн залгдсн туган бәрәд, дәәнд орҗасн хальмг полкс диилгддго бәәсмн, цергчнрән хая геедг, сәкүснә күчн тиим бәәсмн. Хальмг олн-әмтнә болн теднә сәкүсд хоорндк залһлдан ямаран өөрхн бәәсинь тернь медүлҗәнә. Тегәд Йонтен гелңгин келсәр, өвкнрин ончта болн хәәртә тугмудыг шинрүлҗ, цуг әмтнд медүлҗ үзүлх цаг ирсмн.
Хальмгудын дәәч тууҗнь тугмудла залһлдата юмн. Шинрүлгдсн тугмуд Бурхн Багшин Алтн сүмд хадһлгдхмн.
УШКАНА Сувсн

Видео