Ìîñêâàä áîëñí Ðîæäåñòâåíñê óìøëºíä õàëüìã äåëåãàö îðëöâ. Ýëñòèí áîëí Õàëüìãèí àðõèåïèñêîï Þñòèíèàí äåëåãàöèã òîëºàëâ. "1917 - 2017. Çóí šèëèí àø" èèì íåðò³º³ð ýí šèë Íàðò-äåëê³í ðîæäåñòâåíñê óìøëºí äàââ. Îðñ ïðàâîñëàâí ÷îíšèí ýí ñåäâ³ðèã ÐÔ-í Ïðåçèäåíòèí àäìèíèñòðàö áîëí Ìîñêâàí ïðàâèòåëüñòâ ä´œíš, êåðã-¢¢ëäâð äàâóëãäíà. Íè-ýâ³ð á³³ëºí³ áîëí øàãøàâäûí ñóðºìšèí ò´ðì¢ä³ð ðîæäåñòâåíñê óìøëºíä ´ðãí ꢢíäâð áîëíà. Ýí šèë ÿíâàðèí 27 ê¢ðòë áîëñí óìøëºíà éîâóäò êåñã êîíôåðåíö, "ò´ãðã øèð³", ïðåçåíòàö, ìàñòåð-êëàññìóä äàâóëãäâ.

Êàëà÷àêðà íîìèí ö³³ëºâðò îðëöñí îëí óëñ èê ÷èíðò³ 糜ã ñîœñâ. Êàëà÷àêðàã òîâ÷ëñí ÿíâàðèí 14-ä áîëñí íîìä îðõàð èðñí óëñëà õàðºàä, êåñí ꢢíäâðò³í Äàëà ëàìèí ãåã³í çóí íàñíàñ ¢ë¢ íàñ 碢õ³ð á³³õèí òóñêàð êåëâ. "Òàäí íàíä óò íàñ 碢ëºí³ ïóäæà ãèäã ì´ðã¢ë íåð³äâò, - ãèš Äàëà ëàìèí ãåã³í êåëâ. - Àðâí ì蜺 ºàð šèë á³³òõ³ ãèš òàäí çàëüâðâò. Áîëâ òèèì á³³äë ó÷ðõíü ìàºä. Òåð áèéíü íàíä îðäã 碢äí³ ò³³ëâðèíü áîëí íàíü ÷èãí îí÷òà òåìäã¢äèã øèíšë³ä á³³õë³, áè ýí îð÷ëœä çóóíàñ ¢ë¢ šèë, êåëõ³ñ, 113 šèë á³³õ áîëšàíàâ. Òåðíü éèð ñ³í áîëõ áèë³. Òåã³ä áè çóí íàñíä ê¢ðõâ, ãèš áè èòêš³í³â. Òåã³ä öóã òàäí ýð¢ë-ìåíä, õ´â-êèøãò³ á³³òí. Áè÷³ çîâòí".

²ð³ñ³ä 2017 šèë ýêîëîãèéèí Šèë ãèš çàðëãäâ. ¥äã³ öàãò ýí ò´ð ÷èíâðò³ áîëšàíà. Õàëüìã Òàœº÷ä áîëõëà ýêîëîãè÷åñê ò´ð èê ÷èíð 碢š³í³. Ìàíà òàœº÷ éèðòìšèí ç´´ð³ðí áàéí, ´â³ðö óðºìë áîëí õîâð àœ-àºðóñä, øîâóä á³³ðøëí³.

Õàëüìã óíèâåðñèòåòä ºàçàäûí îðíà îþòíðèã õàìöóëëºíà, òåäíèã îëíà ¢¢ëäâðò îðëöóëëºíà êåðãò èê îíüã ´ãí³. Ýäí ýâð³ííü îðí-íóòãèí áèëã-ýðäì, àâúÿñ, õîò-õîë òàœº÷èí ºîëëã÷ âóçèí øèøëœ êåðã-¢¢ëäâðò ¢ç¢ëí³, šèë áîëºí òåðíü ò´ðñêí âóçèí šèðºëèí éîñòà êååðìš ºîë éîâäë áîëš, èê í³ð-íààä õ¢âðí³.

Î×ÐÀ Àâäîòüÿ, Õàëüìã Òàœº÷èí à÷òà áàãø, "Õàëüìãàºàð êåëòí" êëóáèí ºàðäà÷, Ëàãàíü áàëºñíà ê¢íäò³ èðãí:
- Ìèíè íàñí-šèðºë "Õàëüìã ¢íí" ãàçåòë³ áàò çàëºëäàòà. 1966 šèëä áàãøèí ñóðºóëÿí ò´ãñ³º³ä, Êîìñîìîëüñê ñåë³í³ 2-÷ òîéãòà äóíäûí øêîëä ê¢÷-ê´ëñí³ õààëºàí ýêëë³â. Ò³âí šèë øàõó ò´ðñêí êåë³ð ºàðäã ãàçåò³í áè÷¢ëš àâíàâ, ê´äëìøò³í ýðê áèø îëçëíàâ.

Áàò, ÷àœº-÷èèðã áè÷êä¢äèã ´ñêëºí - øêîëûí äààâðòà êåðã, ýí¢ã ìåäèöèíñê ê´äë³÷íð áîëí ôèçêóëüòóðèí áàãøíð ê¢ö³í³. Ýäí øêîëìóäûí, ìóíèöèïàëüí áîëí òàœº÷èí îëèìïèàäìóäò ñóðºóëü÷íðèã áåëäí³. Îäàõí áîëñí ôèçêóëüòóðèí îëèìïèàäò ðàéîäûí áîëí ñåë³äèí øêîëìóäûí ñóðºóëü÷íð éèëºðñíü éèð ñ³í, îí÷òà éîâäë áîëšàíà. Òèèãš áàëºñíà áîëí ñåë³äèí øêîëìóäûí ýâ-àðºíü, áè÷êä¢äèí áèëã-ýðäìíü áîëí ÷àœº-÷èèðãíü, ôèçè÷åñê áåëäâðíü ³äëö¢ëãäš íåã ´´ä³í êåìš³íä á³³õ éîñòà.

Îëí äàâõð ãåðò á³³äã ³ìòí³ á³³äë-šèðºëä æèëèùí êîììóíàëüí ò´ðì¢ä õàðà áèø³ð ó÷ðíà. Õóð îðñí öàãò ãåðèí îðàºàð óñí ºîîšíà, àëü ¢âëèí êåìä ïàòüðò ñåð¢í áîëíà. Êåìð çàëâðèí êîìïàíü ó÷ðñí äóòó-äóíäûã óãà êåëãî, ³ìòí³ íåêâð ýñ õàœºàõëà, àëüäàðàí îäõìá ãèš ç³ðì óëñ àëìàöíà. Ýí ñààìä Õàëüìã Òàœº÷èí ãîñóäàðñòâåíí æèëèùí èíñïåêö ³ìòí³ ò´ðì¢äèã õàºëõäíü ä´œ áîëíà.

Òàœº÷àð ¢¢ëääã äóíäûí ïðîôåññèîíàëüí ñóðºóëèí çàâåäåíüñèí äèðåêòîðìóäûí ñîâåòèí ñåäâ³ð³ð êîëëåäæì¢äò îþòíðèã õàìöóëëºíà, òåäí³ îëíà øóíëòûã ´´äë¢ëëºí³ ê¢ñëò³º³ð êåñã êåðã-¢¢ëäâð ê¢ö³ìšò³º³ð äàâíà. Ýí ñîâåòèí ¢¢ëäâðò ïåäàãîãè÷åñê êîëëåäæèí äèðåêòîð Òàòüÿíà Íèêîëàåâíà Äæàìáèíîâà øóíìºàºàð îðëöíà. Òåã³ä ýí îëíà îðãàíèçàöèí ê´äëìøèí áîëí éîñòà èê í³ð-íààäí áîëäã êåðã-¢¢ëäâðèí òóñêàð òîäðõàºàð êåëš ´ãòí ãèš áèäí ñóðâèäí.

Ìàíà òàœº÷ä áèëãò³ áàº÷óä îëí. Ýäí äóíä áèëã-ýðäìèí, ñïîðòûí õàëõàð ê¢ö³ìš á³ðš, òàœº÷èííü íåð³í äóóäóëš éîâõíü áຠáèø á³³í³. Áîëâ ìàäí çóðëºíà èñêóññòâàð ñîíüñìšàäã ꢢêí³ òóñêàð êåëš ´ãõ³ð á³³í³âèäí. Ýëñòä á³³äã Èðèíà Ìèòðèåâà áè÷êí³ñí àâí þì çóðõäàí äóðòà áèë³. Òààñãäñí çóðãóä õ³ë³š³º³ä, òåð êåâ³ðíü äóðàëºàä ñ³í êåâ³ð çóðäã á³³ñìí. Øêîëä ñóðºóëü ñóð÷àõäàí äàœãèí ýðñèí ãàçåòèí ìàðºàñò îðëöäã áèë³. Ýí¢í³ çóðñí çóðãóäûíü öóã³ð³ñ³í ìàðºàñò èëã³äã á³³ñìí.

¥äã³ öàãò êåãäëì¢ä êåëºí³ ò´ë³ øèí ç¢ñí 碢ë ìàòåðèàëìóä á³³í³. dzðì íåð³äëºèíü éèðèí ê¢í ìåääãî ÷èãí áîëõ. Êåëõä, ñ¢ë öàãò ¢¢ë êåäã óëñ ôîàìèðàí ãèäã ìàòåðèàë ´ðã³ð îëçëíà. Çàìøëà ³äë š´´ëí ìàòåðèàëàð êåñí êåãäëì¢äèã ³ìòí òààñíà. Ýëñòä á³³äã Íàäåæäà Êàíàåâà ìåë ýí¢ã îëçëš, îëí ç¢ñí êåãäëì¢ä êåí³. Ýí áààõí áåð ´íð ´ðê-á¢ëä ´ñš-áîññìí. Ýê-ýöêíü áè÷êí³ñíü àâí òàâí ¢ð³í îëí ç¢ñí êðóæîêóäò, ñåêöñò îðóëäã á³³ñìí. Íàäÿ ꢢêí õóäîæåñòâåíí øêîëä, ä¢ ê¢¢êíü áè äàñëºíà êðóæîêä îðäã áèë³, ýí¢í³ñ íàíü ÷èãí òàëäàí áèëã-ýðäì äåëãð¢ëëºí³ êðóæîêóäò ýäí îðäã á³³ñìí.