Ірісін Єол Бичгт орулгдљах чиклврмўд дунд эрўл-менд харлєна чинр ґґдлўллєні, кўн болєнд медицинск туслмљ кўрглєні таал тогталєна тґрмўд онц орман эзлљіні. Балєснд эс гиљ селін єазрт біідг болв чигн йилєл угаєар кўн болєн эрўл-мендін батрулљ, сін эмнлє авх зґвті болљана. Харм тґрхд, хол селідт біідг улс цаглань эмчд бийін ўзўлдг, талдан єазр одлго гертін эмнлє авдг арє уга болна, тегід эн тґр эркн чинрті.

Љилд хойр дікљ барт бичгдлєні дааврта кем болна. Мана ґрк-бўл олн љилдін «Хальмг ўнн» газетин итклті умшачнр болљ, тойг болєниг кўліљ тўрўн халхаснь сўл халх кўртл цугинь оньган ґгч умшна. Би болхла бичкнісн авн эњкр газетін умшљ йовнав. Бидн Яшкулин района Єашун селіні Хоєн гидг бичкн фермд біідг билівидн. Тегід эцкм кґдлмшісн ирід, сууєад амрхларн нанар газет умшулдг билі. Ґсід-босад, деед сурєульд багшин эрдм дасад кўч-кґлсні хаалєан эклхлірн би дассарн газетін бичўлљ авдг болв.

Удл уга бидн мана орн-нутгин Єол Бичгт чиклвр оруллєнд дууєан ґгхвидн. Энтн мана біідл-љирєлиг ясрулх, мана орн-нутгин иргч делгрлтиг ґмірін залх Єол закан болљана. Чиклвр оруллєна кґдлмшч багин седвірір бичкдўдин зґв харслєн, эдні эрўл-менд батруллєн, социальн тетквр, билг-эрдм делгрўллєн эркн чинр зўўљіні. Бичкдўд – мана орн-нутгин єол зґґр, цуг олн-імтні кишг гиљ чиклврт бичгдв. Мана тањєчд дорас ґсч йовх ўйд бас ик оньг ґггдні. Бидн Хальмг Тањєчин социальн делгрлтин, кўч-кґлсні болн кґдлмшір тетклєні министр Ґлзітин Маринаг орулгдљах чиклврмўдин туск ухан-тоолврарн хувалцхиг сурвидн.

Ірісін Єол Бичгт чиклвр оруллєна тґр эн ґдрмўдт олн імтн дунд єоллгч тґр болљана. Июль сарин 1-д бидн дууєан ґгч, орулгдљах чиклврмўдиг батлх зґвтівидн. Ірісін мељі хадєллєна, мана орн-нутгт біідг олн келн-улсин сойл, кел делгрўллєні, эрўл-менд харлєна, сурєуль-эрдмин болн нань чигн тґрмўдір чиклврмўд орулгдљана. Тер тоод мана орн-нутгин тууљд учрсн кесг йовдлмудыг ірўнір хадєлљ, дорас ґсч йовх ўйд ўнн кевір медўлљ, тґрскн єазр-усиг хортнас сулдхсн мана ґвкнрин санл хадєлхин туст бас чиклвр Єол Йоснд орулгдв.

«Эндр мана обществд улм икір сольвр учрх зґвті, терўг олн імтн некљіні. Эвріннь эрдмин мергљлтін ґґдлўлљ, медрлін гўўдўлљ, біідл-љирєлин кемљієін ґґдлўлхір седљіні. Тер саамд эдн тиим сольврин бат ул болдг олн кергиг эврін даавран зўўљ кўціхір бііні. Яєад гихлі тедні біісн болн кґдлљісн єазрт – балєснд, районд, селінд ю, яєљ сольхинь эдн талдан улсас сіінір медні»,- гиљ Федеральн Хургт кесн Илгівртін Ірісін Президент Владимир Путин темдглв.

Тиим школ бичкн, зурєан љилдін сурдг эклц девсњті, бичкдўдиг дорацуллєн, багшнриг меклід нег-негнісн буулєљ бичљ авлєн уга школ болх зґвті. Багшнр ни-негн, нег-негін кўндлљ бііні. Тиигљ сурєуль-эрдмин экспертмўд келні. Эдн Москван социальн болн экономикин номин ах школын специалистнр болљана. Мана тањєчд селіні школмуд ик зуудан бичкн, урднь энд 250-300 бичкдўд сурдг біісн болхла ода 100 эс гиљ терўніс бає сурєульчнр сурна. Тернь мана школмудт туста болх гиљ тоолый.

"Ðîñòåëåêîì" êîìïàíü òàœº÷ä á¢ðä³ãääã îëí ç¢ñí êåðã-¢¢ëäâðì¢äò øóíìºàºàð îðëöíà, òåð ìåò áóéí÷ ñåäêëèí àêöñò áîëì ò³âö³í îðóëíà, ñîíüí, òóñòà ñåäâ³ðèã ä´œíí³.
"Ðîñòåëåêîì" ÏÀÎ-í Õàëüìã ôèëèàëûí áàðèí ñåãë³òð Îêñàíà Òþëþìäæèåâàí 糜ãëñ³ð, "Ðîñòåëåêîì" áîëí "ѳ³õí êåëí" ãèäã õàëüìã êåë äåëãð¢ëëºí³ ñàœëà í´êöš ¢¢ëä³ä, òàœº÷ä õàìöó êåðã-¢¢ëäâðì¢ä äàâóëõàð çóðàëšàíà.
"Ðîñòåëåêîìèí" ä´œí뺳ð ñàœ õàëüìã áè÷³÷íðèí ¢¢ä³âðì¢äèã àóäèî ýâ-àðºàð áè÷š àâõàð, ò´ðñêí êåë³ð áè÷ãäñí íîìèí ê´äëìøèã áîëí óðí ¢ãèí çîêúÿëìóäûã ýëåêòðîíí êåâä îðóëàä, õàðèíü ê庳ä, "Õàëüìã ýëåêòðîíí áèáëèîòåêèí" ê´ðœãèã ´ð㚢ëõ³ð, íåðò³ çóðà÷íðëà õàìöš ¢¢ëä³ä, áè÷êä¢äèí ò´ë³ áàðèí ºàðö áàðëõàð, ꢢêäèí ò´ë³ îëí ç¢ñí ò´ð³ð õàëüìã êåëí³ ìàñòåð-êëàññìóä á¢ðä³õ³ð çóðàëšàíà.
"Ñÿÿõí êåëí" äåëãð¢ëëºí³ ñàœãèí ºàðäà÷ Àéñà Íóêñóíîâà èèãš êåëâ: "ÞÍÅÑÊÎ-í òî-äèã³ð, ýíäð ´äð õàëüìã êåëí ãååäðš³õ êåëí³ òîîä îðšàíà. ¥äã³ öàãò áàº÷óä áèø íàì ìåä³òíð ÷èãí ò´ðñêí êåë³ðí ꢢíäõø. Òåã³ä ÷èãí õàëüìã êåë³í ñåð㳚, øèí³ñ áîñõš, õàäºëëºíà ò´ð ýíòí ìàíà õàìãèí ºîëëã÷ ê¢ñë áîëšàíà. Ìàäí, ñàœãèí ãåø¢ä, ò´ðñêí êåë äåëãð¢ëëºí³ òóñò ´ðãí ê´äëìø êåš³í³âèäí. "Õàëüìã êåëí³ àñõí" ãèäã êëóáä äîëàí õîíã áîëºí õàðºëòñ áîëíà, èê-áຠóãà íààðàí èðš, õîîðíäàí õàëüìã êåë³ð ꢢíäš, äàìøëò àâíà. Áèäí ê´äëìøèí èê çóóºèíü ýâð³ àðº-÷èäë³ðí êåí³âèäí, òåã³ä ÷èãí "Ðîñòåëåêîì" îëíä òåìäãò³ èê êîìïàíü ìàíà ñàœëà í´êöš ¢¢ëäš, ìàäíä ä´œ áîëõíü èê áàé𠢢䳚³í³. Ìàíà çàëºëäàí áàòðš, õàìöó ¢¢ëäâð òóñòà, îëçòà-òóñòà áîëõíü ãèš í³³ëš³í³âèäí".
"Õàëüìã Òàœº÷ - îí÷òà, ´â³ðö ñîéëòà ðåãèîí. ѳ³õí, ñîœñõä òààëòà õàëüìã êåëí èê êåç³í³ñ àâí ´âêíðèí ¢ëä³ñí ¢íò³ ç´´ð áîëšàíà. Ò´ðñêí êåëí êåëí óëñèí çàœ-á³ðö, í³³ëâð, ê¢öë ìåä¢ëí³. Áè òàœº÷ä ö´´êí ñàðäàí á³³í³â, ³ìòí ºàçà, óóëüíöä õàëüìãàºàð ꢢíäñíü õîâð. Òåã³ä Ñàœ ê¢ö³š³õ ò´ðñêí êåë³í õàäºëëºíà áîëí äåëãð¢ëëºí³ ¢¢ëäâðèã ä´œíõ êåðãò³. "Ðîñòåëåêîì" ñîöèàëüí äààâðòà êîìïàíü áîëäãòàí òàœº÷ä á¢ðä³ãääã ñîéëûí, ñóðºóëü-ýðäìèí, ñïîðòèâí êåðã-¢¢ëäâðì¢äò îíüäèí îðëöš, îëí ç¢ñí ñåäâ³ðèã ä´œíí³. "ѳ³õí êåëí" ñàœëà õàìöó ¢¢ëäš, õàëüìã ñîéë, êåë õàäºëëºíà êåðãò ç´âò³ ò³âö³í îðóëõâèäí ãèš èòêš³í³â", - ãèš "Ðîñòåëåêîì" ÏÀÎ-í Õàëüìã ôèëèàëûí äèðåêòîð Ñåðãåé Îâñÿííèêîâ òåìäãëâ.
Õàìöó ¢¢ëäâðèí ò¢ð¢í êåðã-¢¢ëäâðíü ýííü "Ìèíè ýê" ãèäã íåð³äëºò³ ìàñòåð-êëàññ äàââ. Êåëí-óëñèí çàœøàëìóä ñ³³í³ð ìåääã òîîìñðòà áàãø Âàëåíòèíà Áåâèêîâà áè÷êä¢äò ýêèã ê¢íäëäã õàëüìã àâúÿñèí, àâã-á³ðöèí òóñêàð êåëš ´ã÷, ýäíä ýêèí òóñê é´ð³ëì¢ä, ¢ëã¢ðì¢ä, äóä äàñõâ. Ê¢¢êä õàëüìã êåë³í, êåëí-óëñèííü àâúÿñ-çàœøàëìóäëà òàíüëäâ. Àâñí øèí ìåäðëíü ýäí³ ñóðºìšëëºíä ñ³í íèë÷³í ê¢ðãñíü ëàâòà.

Ìàðãàðèòà ÀÐÇÀÅÂÀ

Áàëºñàð ê´ëãí-ê¢÷í õàÿ-õàÿ éîâíà, ºàœ õàëóíä óäàíä ºàçà çîãñ÷, ê´ëãèã ê¢ë³õ êåðãò³ áîëíà. Òîñí-ò¢ë³í³ ¢í ´´äë³ä, ³ìòèã ç´´õä ºàðóòà áîëšàíà ã躳ä êåñã šîëà÷íð ê´äëìøò³í ºàðäãàí óóð÷ ãèš ýëñòèõí ìàíà ãàçåòèí ðåäàêöóð šèœí¢ëš, ò´ð³ðí õóâàëöâ.

Òàœº÷èí ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñèí ¢¢ëäâðèã ÿñðóëëºíà, ìåäèöèíñê ä´œ ê¢ðãëºí³ ÷èíðèã ´´äë¢ëëºí³, áîëüíèöñèí ìàòåðèàëüí-òåõíè÷åñê óë áàòðóëëºíà ò´ðì¢ä ýðêí ÷èíðò³ áîëõ ç´âò³ ãèš Õàëüìã Òàœº÷èí ýð¢ë-ìåíä õàðëºíà ìèíèñòðèí ¢¢ëèã öàã çóóð äààšàõ Þðèé Êèêåíîâ æóðíàëèñòíðë³ áîëñí õàðºëòä òåìäãëâ. Äàâñí äîëàí õîíãò òàœº÷èí Òîëºà÷èí ºàðäâðò áîëñí ñåëâëö³íä á³³ðí ³ìòíä ìåäèöèíñê ä´œ ê¢ðãëºèã ýðê áèø ÿñðóëõ êåðãò³ ãèñí Àëåêñåé Îðëîâ íåêâð ò³ââ.
- Õàì-õîøà á³³äã ðåãèîíìóäëà 䢜ö¢ë³ä õ³ë³õë³, ìàíà ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñò òàœº÷èí áþäæåò³ñ éèëºãäš³õ ì´œãí³ êåìš³í áຠáèø. dzðì ðåãèîíìóäò ìàäíàñ áàºàð ì´œã éèëºí³, áîëâ òåð áèéíü òåíä ³ìòí êåðãò³ ýì³ð òåòêãäí³. Ó÷ðíü þóíäâ ãèõë³, ìàíà ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñò àäìèíèñòðàòèâí àïïàðàòûí òî èê áîëšàíà. Õàðì ò´ðõä, áîëüíèöä éèëºãäš³õ ì´œãí³ èê çóíü šàëâä, êîììóíàëüí òóñëìšä, á³³ðèã òåòêëºíä îëçëãäíà. Àøòíü ¢ëäñí ì´œãíü ýì³ð òåòêëºíä ê¢ðõø. Òåã³ä õàìãèí ò¢ð¢íä îäà ó÷ðåæäåíüñèí àäìèíèñòðàòèâí ³œãèí ê´äë³÷íðèí òî áàºðóëëºíà ò´ðèã õàºëõ êåðãò³. Ìàíà òàœº÷ä ¢¢ëäš³õ àðâí ºóðâí ðàéîíà áîëüíèöä 40 ïðîöåíòíü àäìèíèñòðàòèâí ³œã òîãòàíà, ýííü òîî÷íð, ýêîíîìèñòíð, êàäðèí ³œã¢ä áîëíà. Šèë áîëºí àäìèíèñòðàòèâí ³œãèí òåòêâðò ðàéîíà áîëüíèö 7-8 ñàé àðñëœ îëçëíà, ýí ì´œãí ýì õóëäš àâëºíä îëçëñíü äååð áîëí òóñòà áîëõíü ìàºä óãà,- ãèš Þ.Êèêåíîâ êåëâ.
Äààâðòà ºàðäà÷èí òîîëâðàð ç³ðì ðàéîäûí áîëüíèöñèã íåãä¢ëõ ò´ð õ³ë³ãäš³í³. Õîéð-ºóðâí ó÷ðåæäåíÿ óëä íåã áîëüíèö á¢ð䳺³ä, ³ìòíä ´´ä³í ÷èíðò³ ìåäèöèíñê ä´œ ê¢ðãõ ê¢ñë á³³í³. Òåð¢í³ àøò ³ðâëãäñí ì´œãí ìåäèöèíñê ê´äë³÷íðèí šàëâ ´´äë¢ëëºíä, ó÷ðåæäåíÿ ìàòåðèàëüí-òåõíè÷åñê óë áàòðóëëºíä, îáîðóäîâàíÿ ÿñâðò îëçëãäõìí ãèš çóðàëãäšàíà. ²ð³ñ³í òàëäàí ðåãèîíìóäò òèèì êåâ³ð ýìíëºí³ ó÷ðåæäåíüñèí ¢¢ëäâð ÿñðóëãäâ, òåã³ä òåäí³ äàìøëò îëçëš á³³äëèã ÿñðóëõìí. Þ.Êèêåíîâèí òåìäãëñ³ð, ýì÷íðèí áîëí äóíä ìåäèöèíñê ê´äë³÷íðèí òî áàºðóëãäøãî.

Ãàçåòèí ê´äë³÷íðò äàœãèí êîìàíäèðîâêä éîâõ êåðãò³ áîëíà. Ýäí ê´äëìøèí õàëõàð ðàéîäàð, ñåë³ä³ð éîâàä, ñîíüí óëñëà õàðºíà, ñîíüí ìàòåðèàë öóãëóëš àâíà. Íåã ä³êš íàíä ðåäàêöèí ¢¢ä³ã÷ áàãèí õàíüä Öåëèíí ðàéîíà Áàº-×îíñ ñåë³í³ Áîîâàí Áàäìèí íåðò³ äóíäûí øêîëä îäëàâ. Øêîëûí áàãøíð áîëí ñóðºóëü÷íð ìàäíèã ê¢íäëš õàëóíàð òîñâ. Áàº-×îíñò Õàëüìãèí íåð ºàðñí ø¢ëã÷, ãåã³ðëò, øàð øàšíà ãåëœ Áîîâàí Áàäì ò´ðñìí. Á³³ðí øêîë ëõàðàìáèí íåð 碢š³í³, áàº-÷îíñàõí ýí¢í³ ñàíëûíü òåâ÷í³. Øêîëä ýí¢íä íåð³äãäñí ê´ø³ á³³í³. Ýíä Áîîâàí Áàäìèí íàñí-šèðºëèí áîëí êåðã-¢¢ëäâðèí òóñê ìàòåðèàëìóä áîëí çóðãóä ¢çš áîëõìí.